Məlum olduğu kimi, ABŞ-nin keçmiş prezidenti və Respublikaçılar partiyasının hazırkı prezidentliyə namizədi Donald Tramp dəfələrlə iddia edib ki, yenidən Ağ Evə gələcəyi təqdirdə Ukraynada davam edən müharibəni 24 saat ərzində dayandıra biləcək. Həm münaqişə tərəfləri, həm də mütəxəssislər Trampın bu iddiasına skeptik yanaşsalar da, sabiq prezident öz fikrində qalır.

“AzPolitika” xarici KİV-ə istinadla xəbər verir ki, Trampın iki müşaviri - Keyt Kelloq və Fred Fleyts ona Rusiyanın Ukraynaya qarşı müharibəsinə son qoymaqla bağlı plan təqdim ediblər. “Reuters”-in məlumatında deyilir ki, Tramp həmin planı müsbət qarşılayıb.


Xəbərdə bildirilir ki, planı hazırlayan K.Kelloq Trampın 2017-2021-ci illərdəki prezidentliyi dövründə Milli Təhlükəsizlik Şurasının aparat rəhbəri vəzifəsində çalışıb.

Plana gəlincə, orada qeyd edilir ki, Tramp ABŞ prezidenti seçilərsə, dərhal Ukraynaya Rusiya ilə danışıqlara razılıq verməsini təklif edəcək. Rəsmi Kiyev danışıqlardan imtina edəcəyi təqdirdə isə Ukraynaya silah yardımını dayandıracağını bəyan edəcək.

Eyni zamanda Rusiyaya qarşı da eyni tələb irəli sürüləcək. Ona da təklif olunacaq ki, dərhal Ukrayna ilə danışıqlara başlasın. Kremlə xəbərdarlıq ediləcək ki, bundan imtina edəcəyi təqdirdə Ukrayna indikindən daha böyük həcmdə və daha ciddi şəkildə hərbi dəstək alacaq.

O da bildirilir ki, sülh danışıqları zamanı mövcud təmas xətti əsasında atəşkəselan olunacaq.


Kelloq bildirib ki, Tramp seçkidə qalib gələrsə, Rusiya və Ukraynanı danışıqlar masasına tez bir zamanda gətirmək son dərəcə vacib olacaq: “Biz ukraynalılara deyirik ki, siz masaya gəlməlisiniz. Əgər masaya gəlməsəniz, ABŞ-dən dəstək bitəcək. Putinə isə deyilir ki, danışıqlar masasına oturmalıdır: “Əgər siz masaya oturmasanız, biz ukraynalılara sizi döyüş meydanında öldürmək üçün lazım olan hər şeyi verəcəyik".

Planı hazırlayanlar hesab edirlər ki, Moskva Ukraynanın NATO üzvlüyünün uzun müddət təxirə salınması əsnasında danışıqlar masasına əyləşə bilər. Fleyts bildirib ki, Ukraynanın onların planına uyğun olaraq Rusiyaya rəsmən ərazi verməsinə ehtiyac yoxdur. Yəni, işğal olunan ərazilərin Rusiyanın nəzarətində qalması Kiyev tərəfindən rəsmiləşdirilməyəcək. Bununla yanaşı, onun fikrincə, Ukrayna çətin ki, yaxın gələcəkdə bütün ərazisinə nəzarəti bərpa edə bilsin.

Kelloq və Fleytsin fikrincə, Ukraynada davamlı sülhə nail olmaq üçün Ukrayna üçün əlavə təhlükəsizlik təminatlarına ehtiyac var. Fleyts əlavə edib ki, "Ukraynanı dişinə qədər silahlandırmaq" çox güman ki, bunun əsas elementi olacaq.

Artıq Putinin mətbuat katibi Dmitri Peskov Trampın planına Kremlin münasibətini açıqlayıb. O, “Reuters” agentliyinə bildirib ki, Trampın müşavirləri tərəfindən təklif olunan Ukrayna planında “yerdəki vəziyyət” nəzərə alınmalıdır: "Hər hansı bir planın dəyəri təfərrüatlarda və döyüş meydanındakı vəziyyəti nəzərə alıb-almamasındadır”.

Göründüyü kimi, Kremlin açıqlanan bu plana münasibəti birmənalı deyil. Ümumiyyətlə, Putinin bir müddət əvvəl ortaya atdığı “sülh təklifi” Trampın sülh planının reallaşdırılması ehtimalını böyük sual altına alır. Çünki Putin həmin “təklifində” Ukrayna ordusunun bir hissəsi işğal edilmiş Zaporojye, Xerson, Luqansk və Donetsk vilayətlərinin bütün ərazilərindən çıxarılmasını istəyib. Yəni, Ukrayna bu vilayətlərin öz nəzarətində olan böyük ərazilərini və milyonluq əhalisi olan mərkəzi şəhərlərini tərk edib, Rusiyaya verməlidir. Üstəgəl, NATO-ya getməyəcəyi barədə rəsmi təminat verməlidir. Eləcə də Rusiyanın üzərindən bütün beynəlxalq sanksiyalar götürülməlidir. Belə bir qeyri-adekvat, qeyri-real və açıq işğalçılıq ultimatumu xarakterli “sülh təklifi”nin fonunda Trampın sülh planının qəbulu şansı olduqca qaranlıq görünür…

Qeyd edək ki, Putinin həmin təklifinə Ruisyadakı şovinizmin müasir ideoloqlarından və Kremlin “filosof”larından biri sayılan Aleksandr Duqinin reaksiyası da onun qeyri-real olduğunu təsdiqləyir. Duqin deyib ki, bu təklif “çox əla təklifdir, çünki qəbul olunmayacaq”…

C.Məmmədov

“AzPolitika.info”

Dövlət Statistika Komitəsinin (DSK) məlumatına görə, 2024-cü ilin yanvar-aprel aylarında ölkədə orta aylıq əmək haqqı ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 10,2 faiz artıb. Daha dəqiq desək, bu gün işçilərin orta nominal əmək haqqı 1007,5 manatdır.

Adətən olduğu kimi, neft-qaz sektorunda maaşlar daha yüksəkdir. DSK-nın məlumatına görə, bu sahədə çalışan işçilərin əmək haqları 4031,5 manata çatıb. İqtisadiyyatın qeyri-neft sektorunda çalışanlar onlardan bir neçə dəfə az - 950,5 manat alırlar. Bundan başqa, qeyd edilir ki, dövlət müəssisələrində çalışan işçilərin orta aylıq əmək haqqı 943,2 manat, özəl müəssisələrdə isə 1077,2 manat təşkil edib.

Bir qayda olaraq, orta aylıq əmək haqqı ilə bağlı hesabatlar qeyd olunan məbləğdən qat-qat az alan vətəndaşlar tərəfindən çoxsaylı suallar və etirazlar doğurur. AYNA-nın həmsöhbət olduğu vətəndaşların dediklərinə görə, işçilərin əksəriyyətinin maaşı 500-600 manat səviyyəsindədir. Azərbaycanda elektron iş axtarışı saytları belə nəticələrə gətirib çıxarır. Bir çox işəgötürən DSK-nın elan etdiyi nominal orta məbləğin demək olar ki, yarısı qədər əmək haqqı təklif edir. Vakansiyaların əksəriyyəti xidmət sektorunu əhatə edir - gözəllik salonları, iaşə, pərakəndə satış, mehmanxana və məişət yardımı -təmizlikçilər, qabyuyanlar, aşpazlar, ofisiantlar, dayələr, qulluqçular və s. tələb olunur. İstehsal müəssisələrində iş təklifləri tapmaq çətindir - yerli elektron iş axtarışı resursları praktiki olaraq belə vakansiyaları dərc etmir.

Belə resursların monitorinqi göstərir ki, paytaxtdakı əksər işəgötürənlər müraciət edənlərə aylıq 600 manatdan çox olmayan əmək haqqı ödəməyə hazırdırlar və orta hesabla əmək haqqı 400-550 manatdan çox deyil. Vətəndaşlara gündəlik 20 manat ödənişlə 10 saat işləmək təklif olunur. Eyni zamanda, bir çox hallarda qanunla müəyyən edilmiş 40 saatlıq iş həftəsi və əmək münasibətlərinin rəsmiləşdirilməsi tələbinə əməl olunmur.

Bütün bunlar həftədə bir istirahət günü, hətta istirahət günü olmadan gündə 10-12 saat işləməyə məcbur edilən vətəndaşların əmək hüquqlarının kütləvi şəkildə pozulması ilə bağlı nəticələrə gətirib çıxarır. Digər məsələlər arasında, gələcək pensiya hüququ pozulur, çünki bir çox işəgötürən sosial ödənişlərə pul xərcləmək istəmir və qeyri-qanuni muzdlu əməyə üstünlük verir.

Təbii ki, belə bir şəraitdə orta əmək haqqı ilə bağlı rəsmi məlumatlar işçi kütləsi arasında şübhə doğurur. Xüsusilə nəzərə alsaq ki, statistika müntəzəm olaraq orta əmək haqqının artımına istinad edir.

Paytaxt sakini Aygün Adıgözəlova deyir ki, əslində maaşlar nəinki artmır, əksinə azalır: “10 il əvvəl 500 manat alırdım. İllər ərzində maaşım 100 manat artdı, amma inflyasiya və pulun ucuzlaşması nəzərə alınsa, indi bu məbləğ dolanışıq üçün kifayət etmir. Ətrafımdakılar da demək olar ki, eyni maaş alırlar və buna görə də nominal maaşlarla bağlı rəsmi hesabatlar olduqca qəribə görünür”.

Əslində orta aylıq nominal hesablanmış əmək haqqı maaş fondunu rəsmi işləyən işçilərin sayına bölmək yolu ilə əldə edilir. Sadə dillə desək, kimsə ayda 10 min manat ala bilər, digərlərinə isə 350 manatdan çox olmayan maaş verilir, amma orta hesabla 1 min manatdan bir qədər çox alınır.

Rəsmi əmək haqqı statistikası kölgə məşğulluq bazarındakı işçi kütləsini əhatə etmir. DSK-nın məlumatına görə, bu il mayın 1-i vəziyyətinə ölkə iqtisadiyyatında muzdla çalışan işçilərin sayı 1 milyin 749,7 min nəfər olub, onlardan 897 min nəfəri iqtisadiyyatın dövlət sektorunda, 852,7 min nəfəri isə iqtisadiyyatın qeyri-dövlət sektorunda fəaliyyət göstərib. Əslində, söhbət rəsmi qeydiyyatda olan işçilərdən gedir. Respublikada qeyri-rəsmi əmək bazarı haqqında məlumat yoxdur, ona görə də yerli məşğulluq bazarının “boz” cəbhəsində neçə nəfərin işlədiyini söyləmək çətindir.

Daha bir nüans var: müstəqil analitiklər nominal deyil, orta əmək haqqının hesablanması metodundan istifadə etməyi təklif edirlər. Bu metod əhalinin gəlirlərinin təhlilində ən obyektiv meyar hesab olunur. Bununla belə, rəsmi statistika israrla nominal orta göstəriciyə müraciət edir. Digər analitiklər hesab edirlər ki, bu ardıcıllığın səbəbi bu hesablama ilə orta əmək haqqının dəfələrlə yüksək görünməsidir. Median əmək haqqı məlumatları nisbətən daha az dərc olunur. Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin son məlumatlarına əsasən, median əmək haqqı 480 manata yaxınlaşıb.

Maraqlıdır ki, “CEOWORLD” jurnalının ümumi orta aylıq əmək haqqına görə ölkələr sıralamasında Azərbaycan 2024-cü ilin əvvəlinə dünya üzrə 196 ölkə arasında 99-cu yerdə idi. Ölkədə əmək haqqı 494 dollar idi. MDB ölkələri arasında ən yüksək əmək haqqı Rusiya (2159 dollar) və Qazaxıstandadır (673 dollar). Reytinqdə Azərbaycandan aşağıda Ukrayna (430 dollar), Özbəkistan (351 dollar), Qırğızıstan (228 dollar) və Tacikistan (169 dollar) qərarlaşıb.

Müəllif: Emma Rzayeva
AYNA.az

Petr Oleşçuk: “ABŞ-da hamı çox yaxşı bilir ki, Şimali Koreyadakı Kim rejimi hər kəsi nüvə silahı ilə daim təhdid edən ən düşmən terrorçu rejimlərdən biridir”

“ABŞ Senatı Şimali Koreya ilə tərəfdaşlıq sazişinin imzalanması səbəbindən Rusiyanın terrorizmin sponsoru dövlət kimi tanınmasını təklif edib. Lakin bu, ilk cəhd deyil. Əslində, Ukrayna bunu tammiqyaslı müharibə başlayandan tələb edir - Rusiya tərəfindən aparılan terror metodlarına görə. Söhbət həm də çoxsaylı evlərin atəşə tutulmasından, dinc əhalinin öldürülməsindən gedir. Yaxud Ukraynanın enerji infrastrukturunun dağıdılmasından – bu, sırf terrorizmdir, qorxu yolu ilə Ukrayna vətəndaşlarının əhval-ruhiyyəsinə təsir etmək cəhdidir”. Bu fikirləri ukraynali politoloq Petr Oleşçuk öz analitik məqaləsində qeyd edib.

Ekspert bildirib ki, Rusiyanın terrorçu mahiyyəti, prinsipcə, heç kimə böyük sirr deyil: “Və bu yaxınlarda Rusiyanın dünyanın müxtəlif terror qrupları ilə fəal əməkdaşlığını nəzərə alsaq, o, sadəcə olaraq əlavə təfərrüatlar əldə edir. Rusiya artıq bütün sonrakı nəticələri ilə Kim Çen In rejiminin ən yaxşı dostudur. Və bu rejim əvvəllər dəfələrlə “terrorun dövlət sponsoru” kimi təsnif edilib”.

“Niyə ABŞ bunu əvvəllər etmədi? Aydındır ki, hazırda Ağ Ev administrasiyasının bəyan etdiyi paradiqma çərçivəsində onlar nüvə dövləti və BMT Təhlükəsizlik Şurasının üzvü olan Rusiya ilə dialoq və diplomatiya imkanlarını tamamilə bağlamaq istəmirdilər”, - deyə politoloq əlavə edib.

Analitikin qənaətincə, ABŞ özü üçün müvafiq çətinliklər yaratmaq istəməyib: “Həm də neftin qiymətindən narahat idi və bununla da tərəfdaşları üçün hər hansı problem yaratmaq istəmirdi. Axı “terrorun sponsoru” dövlət statusu bir sıra məhdudiyyətlər qoyur; belə bir ölkə ilə ticarət mümkün olmur və s. Yenidən nəzərdən keçirilməsi asan olmayan “terrorizmin dövlət himayədarı” statusu Rusiyaya qarşı əlavə məhdudiyyətlər, onun əlavə təcrid olunması, belə deyək ki, Rusiya Federasiyası ilə bu statusla münasibətləri bərpa etmək imkanları deməkdir. Amma indi bu məsələ Konqresdə yenidən qaldırılacaq. O cümlədən, bu məsələ ilə bağlı ayrıca qanun qəbul edilməsi təklif edilir. Maraqlıdır ki, onun təşəbbüskarı respublikaçılar, xüsusən də Lindsey Qrahamdır. Beləliklə, açıq şəkildə Ağ Ev administrasiyasının müqavimətindən yan keçmək planlaşdırılır”.

“Aydındır ki, bu, ABŞ-da seçki kampaniyasının elementlərindən biri olacaq. Respublikaçılar, ən azı bəzi respublikaçılar (axı Respublikaçılar Partiyası heterogendir, təcridçilər qanadı var ki, onlar, əksinə, Rusiya ilə danışıqlar aparmaq istəyirlər) deyəcəklər, baxın: biz Rusiyanı “terrorun himayədarı olan dövlət” kimi tanımalıyıq. Və bu vəziyyətdə demokratlar kifayət qədər qeyri-müəyyən bir vəziyyətə düşəcəklər - belə bir qərarı dəstəkləmək və ya dəstəkləməmək. Əgər dəstəkləyirsinizsə, respublikaçılarla birlikdə Ağ Evin (hazırda mövcud olan) mövqeyinə qarşı çıxırlar. Əgər buna qarşı çıxsalar, bu, respublikaçılara demokratları qlobal terrorizmi dəstəkləməkdə ittiham etmək imkanı verəcək... Əslində şübhələnirəm ki, respublikaçılar Ağ Evi ya imzalamağa, ya da əksinə, imzalamamağa məcbur etmək üçün müvafiq qanun qəbul etməklə Ağ Ev administrasiyasına bu şəkildə təzyiq göstərməyi planlaşdırırlar. Hər halda, bu qərarın çox tez veriləcəyini gözləmək olmaq”, - ekspert vurğulayır.

Petr Oleşçuk onu da qeyd edib ki, “Şər oxu”nun metaforadan artıq fakta çevrilməsi, Rusiyanın özünü ABŞ-a düşmən olan rejimlərlə müttəfiq elan etməsi də faktdır: “Və nə qədər irəli getsə, Amerika siyasi elitasının bu faktlardan yayınması bir o qədər çətin olacaq. ABŞ-da hamı çox yaxşı bilir ki, Şimali Koreyadakı Kim rejimi hər kəsi nüvə silahı ilə daim təhdid edən ən düşmən terrorçu rejimlərdən biridir”.

Müəllif: Turan Abdulla
ayna.az

Ermənistanla Azərbaycan arasındakı atəşkəsin pozulması hallarının təsadüfi olduğu inandırıcı deyil. Ermənistan baş naziri Nikol Paşinyan açıqlamasında bildirir ki, atəş açmaq əmrini o verməyib. Azərbaycan mediası, bəzi politoloq və ekspertlər isə Paşinyanın yazıq, çarəsiz portretini çəkməklə məşğuldur. Kimi dindirirsən, bildirir ki, Ermənistan ordusunun içində “5-ci kolon” var. Nə edək, Ermənistan ordusu ilə Ermənistan siyasi hakimiyyətini bir-birindən ayıraq? Lap deyək ki, Paşinyan Ermənistan ordusundakı “5-ci kolon”la mübarizə apara bilmir, bu, Azərbaycanın problemidir? Bunu Azərbaycan cəmiyyətinə o qədər yedirdiblər ki, hər atəşkəs pozulanda insanlar “5-ci kolon”u ittiham edir.
Naxçıvan və Kəlbəcər istiqamətində atəşkəs pozulub. Paşinyan təklif edir ki, ikitərəfli mexanizm yaradılsın. Paşinyan atəş əmri vermədini deyir, Ermənistan Müdafiə Nazirliyi isə Azərbaycan tərəfinin atəşkəsin pozulması barədə məlumatını yalan adlandırır. Eyni anda isə atəşkəsin pozulma hallarının araşdırılması təklifi edilir. Gəl, baş çıxar…
Lap deyək ki, Ermənistan ordusunda “5-ci kolon” var, Paşinyan onları müəyyən etmək istəyir. O zaman belə bir sual yaranır, Naxçıvan və Kəlbəcər istiqamətindəki bölmələrdən kimlər həbs edildi, yaxud hansı bölmələrin yeri dəyişdirildi? Heç nə baş vermədi. Əvəzində Avropa Birliyindən dərhal reaksiya gəldi: “Ermənistan-Azərbaycan sərhədində gərginliyi azaltmaq və atəşkəs pozuntularını aradan qaldırmaq üçün ikitərəfli mexanizm yaradılması təklifi alqışlanmalıdır”.
2022-ci ilin 12–14 sentyabr tarixlərində Ermənistan-Azərbaycan sərhədində silahlı qüvvələri arasında baş vermiş silahlı toqquşma baş verəndən sonra Avropa Birliyi mülki müşahidəçilərni Ermənistana göndərdi. Elə o vaxt Avropa Birliyi təzyiq edirdi ki, Azərbaycan tərəfdə də onlar yerləşsin. Məsələ ondadır ki, rəsmi Bakı bununla razılaşmadı. Düşünürəm ki, hazırda baş verənlər eyni prosesin davamıdır. Tələdir!
Ermənistan tərəfi çalışır ki, ikitərəfli mexanizm yaradılsın və ora Avropa Birliyindən də nümayəndə daxil olsun. Azərbaycanda Avropa Birliyi adını eşidən bəzilərinin dərhal gözləri parıldayır, özlərini ortaya atıb, bu məsələni müsbət bir hadisə kimi təqdim edirlər.
Ermənistan silahlandırılır, özü də hücum silahları ilə. Məlum silahlarla (“Ceasar” özüyeriyən haubitsası) Ermənistanı elə Avropa Birliyinin ən aparıcı dövlətlərindən biri olan Fransa təmin edir. Regionda gərginlyin yaranmasının səbəbi o tərəfdən, bu tərəfdən əsgərlərin havaya 3-5 güllə atması deyil. Regionda gərginliyin yaranmasının səbəbi sülhün əldə olunmasını istəməyən qüvvələrdir. Bu qüvvələr arasında rahatlıqla Fransa, Rusiya və İranın adını çəkə bilərik. Bir çoxları bu məsələdə Türkiyə faktorunu önə çəkməyə çalışır. Bir şeyi anlamaq lazımdır ki, Türkiyə təkbaşına bu regionda heç nəyi həll edə bilməz. Bir anlıq düşünək, kommunikasiyalar açılır, ölkələr arasında sülh əldə olunur, dünənə qədər düşmən olan xalqların başı sabah ticarətə qarışır, regiona kim, necə təsir edəcək?
Bundan əlavə, bütün dünya sürətlə silahlanmaya gedir. Elə Ermənistan da. Bu silahlanma dövlətlərin müdafiə qabiliyyətini artırmaqdan daha çox müharibəyə hazırlıq prosesi kimi qiymətləndirilir. Belə olan təqdirdə, sülhdən danışmaq nə qədər realdır, bilmirəm.
Azərbaycan təcili olaraq Ermənistana təsir mexanizmi tapmalıdır. Anti-terror əməliyyatından əvvəl Azərbaycan tərəfi Ermənistanı masaya gətirmək üçün hansısa hərbi əməliyyat keçirib, buna nail olurdu. İndiki məqamda Azərbaycanın əlində belə bir imkan da yoxdur. Ona görə də, ən sərt bəyanat belə Ermənistanı silahlanmadan və sülh danışıqlarından yayınmaqdan çəkindirməyəcək. Ona görə də təsir mexanizmi tapmalı və icra olunmalıdır. Misal üçün “Ceasar” özüyeriyən haubitsası Ermənistan ərazisinə daxil olarkən, yaxud daxil olmamış sıradan çıxarıla da bilər. Digər 4 kəndin qaytarılması üçün Ermənistana konkret vaxt verilə və bunun üçün addımlar atıla bilər.
Azərbaycan tərəfi təkcə silah almaqla işini bitmiş hesab etməməlidir. Ordudakı problemləri, neqativləri aradan qaldırmaq üçün də addımlar atmalıdır. Kadrların qorunub-saxlanılması, maaşların artırılması, cəlbediciliyin təmin edilməsi yönündə ciddi işlərin görülməsinə ehtiyac var.
Əgər dünyada böyük bir müharibə olacaqsa, Cənubi Qafqaz əsas poliqonlardan biri olacaq.
Səxavət Məmməd
TEREF

“Qobu Park” da içməli su problemi artıq illərdir ki, mövcuddur. Biz 5-ci ildir ki, ora köçmüşük. Su çəkilib, sadəcə olaraq nasosxanada filter yoxdur ki, onu süzüb bizlərə versinlər. Su birbaşa Ceyranbatandan necə gəlirsə onu da evlərə verirlər. Arxdan axan kimi palçıqlı gəlir. İçməli deyil. Su ilə işləyən kombi, paltaryuyan, qabyuyan maşın və digər məişət avadanlıqlarımız artıq sıradan çıxıb. Görün təmiz suyun olmaması bizi necə problemlərlə üz-üzə qoyub”.
Bunu açıqlamasında Qobu Park 3 yaşayış massivinin sakini Əmir Quliyev deyib.
Digər sakinlər isə bildiriblər ki, ayda ortalama 50-55 manat, yay aylarında isə bu məbləğin ikiqatı dəyərində içməli su almaq üçün pul xərcləyirlər.
“AZƏRSU” ASC-yə də müraciət etmişik, təəssüf ki, hələ problemin həlli istiqamətində müsbət cavab almamışıq. 20 litr qabla suyu 5 manata alırıq. 5 ildir əziyyət çəkirik. Bəzən isə övladlarımız gedib maşınla hardansa gətirirlər. 3 qəsəbənin üçü də içməli suyu pulla alır. Bu yayın istisində, cırhacırında görəsən biz sakinləri düşünən olacaq? Ümid edirəm ki, sizin vasitənizlə aidiyyatı qurumlar məsuliyyət hiss edib, bizə kömək edəcəklər”, – deyə sakin bildirib.
XALQ.AZ xatırladır ki, sözügedən ünvanda bir müddət əvvəl yaşadıqları binaların əyildiyini idda edən vətəndaşlar diqqət mərkəzinə gəlmişdi… İndi isə digər problemlər… Görünəni odur ki, başında deputat Ağalar Vəliyevin dayandığı “Kristal Abşeron”un inşa etdiyi binalarda PROBLEMLƏR DAİMİDİR… tükənməzdir…

...Uşaqlığımın kiçik bir hissəsi kəndimizdə keçib. Heyvandarlıqla məşğul olan bir ailə olmuşuq. Heyvanların davranışına az-çox bələdçiliyim olub. Keçimiz olmayıb, amma qoyun-quzumuz olub. Həmişə istəmişdim ki, keçimiz də olsun. Çünki keçi qoyundan daha intellektual heyvandır.
Otlağa gedən heyvanlar üçün çobana gərək duyulmasının ən əsas səbəbi, məhz qoyunlardır. Yəni keçilərdən ibarət bir sürünüz olsa və otlaqlarda da canavar təhlükəsi yoxdursa, çobana gərək olmayacaq. Özləri qayıdıb gəlirlər. Yağış yağanda, günəş çıxanda, istidə, soyuqda harda durmaq, hara getmək lazım olduğunu bilirlər. Amma qoyun elə deyil. Məsələn, qoyun otlaya-otlaya düz uçurumun kənarına gedir, ordan da düşüb ölür. Qoyunların ölümü ya canavar hücumundan, ya da qayalıqdan düşmək olur. Ona görə də mütləq başlarının üstündə biri olmalıdır ki, gedib özlərini dağdan atmasınlar. Ya da hava bərk isti olanda, biri onları küyləyib kölgəliyə aparmalıdır.

Kənd, rayon yerində olanda, bəlkə də görmüsünüz, qızmar havada qoyunlar başlarını bir-birinin quyruğunun altına salıb gözləyirlər. Bir də görürsən ki, biri o birinin başına qığladı, o biri də başını kənara çəkmədi. Amma keçi elə deyil. Keçi yatdığı yeri təmizləyir. Ac olanda ağaca dırmaşıb, yarpaqları yeyir. Keçinin özünə xas inadı, tərsliyi, hikkəsi olur. Tərsliyinə saldısa, ya tövlədən çıxmayacaq, ya da tövləyə girməyəcək. Diqqət edin, heyvan sürüsünün önündə əksər vaxt boynunda zınqırov olan keçi - təkə gedir, qoyun yox. İstiqaməti keçi təyin edir ki, hara getmək lazımdır. Qoyunlar da ona tabe olurlar. Yəni qoyunların tabe olmaqla bağlı problemləri yoxdur, keçilərdə isə əksinədir.

Həftəsonu Dədə Qorqud parkındaydım. İnsanlar istirahət, sərinlik üçün bu parka axışmışdı. Ağacların altı qarışqa kimi insan qaynıyırdı. Sellofan torbalarda içkilər və unlu məmulatlar, hətta lülə-tikə gətirənlər də var idi. Bələd olmayan biri keçsə, elə bilər ki, kiminsə "kiçik toyu"dur.

Parkın ziyarətçiləri yeyib-içib, bir-birinə söykənib, yaşıl otluqda uzanmışdı. Qəfil yüngül bir külək əsdi, sellofan torbalar süfrənin altından çıxıb, bir neçə metr uzağa düşdü. Adamların bir qismi yarı oyaq idi. Bəziləri başını o birinin köynəyinin altına salmışdı, bəziləri də telefonla "məşğul" idi. Külək şiddətləndi. Qapaqsız "rəngli" sular süfrənin üstünə aşdı. Ətrafda nə varsa, şirə oldu. Bir tərəfdən sellofan və salfetlər göydə uçuşurdu, o biri tərəfdən yoldakı toz-torpaq uzananların üstünə gəlirdi. Süfrə başdan ayağa toz-torpaq, şirə içində idi. Ətraf da salfet, sellofan, boş plastik şüşə, birdəfəlik içki qabları ilə "bəzənmişdi". Küləyin "oyun"una gələnlər ailə deyildilər. Tələbə olduqları hər hallarından bəlli idi. Külək bir müddət sonra dayandı. Başını o birinin paltarının altına salıb yatanlar gözlərini qamaşdıra-qamaşdıra oyandı. Telefonda qurdalananlar da qulaqcığını çıxarıb cibinə qoydu. Sonra bu iki "qrup" birləşib yatanları ayıltdılar. Ardınca da küləyin süfrədə qoyduqlarını götürüb, arxa-arxaya düzülüb getdilər. Yolda da hamısı başı aşağı. Biri digərinə nə sual verir, nə danışdırırdı.

...Zibil parkın içində yox, park zibilliyin içində qaldı. Elə bil, Dədə Qorqud parkından Qaraca Çobanın qoyun sürüsü keçdi. Aralarında heç olmasa, bir "təkə" olsaydı, qabağa düşüb, o tullantıları toplayar, yatdıqları yeri təmizləyərdi. O da olmadı.

İndi bu parka xüsusi "çoban" təyin etmək lazımdır ki, uçuruma gedənlərin qabağını alsın. Çomağı havaya qaldırıb desin ki, "özünüzdən sonra yatdığınız yeri təmizləyin ki, sabah o tullantılar xəstəlik olaraq sizə qayıtmasın".

Təmizlik işçiləri, ya da ərazidən məsul şəxslər irad bildirəndə alacaqları cavab bu olacaq ki, "pulunu vermişik, sənin borcundur ki, təmizləyəsən, buna görə əməkhaqqı alırsan". İnanın ki, bunu deyən insanlar var. Hətta azyaşlılar, yeniyetmələr işlədir bu ifadəni. Valideynləri uşaqların yarım qalan tərbiyəsini tamamlamaq əvəzinə, övladına haqq qazandırır.

Parkdakı "qonaqlar"ın etdiyi hərəkətlər "sürü" psixologiyasını xatırlatsa da, özlərini keçi kimi müdafiə etməyi də bacarırlar. Belə olan halda çobanın çomağı keçinin buynuzunu "oxşayır".

Həyatı, insanlığı çobansız və çomaqsız öyrənmək mümkündür...

Mətin Şükürlü, Bizimyol.info

...Şübhəli məqam: doğrudanmı dünyada azadlıq uğrunda müharibə gedir?

“Möhtəşəm siyasi "Sülh Sammiti" başa çatdı - iki gün ərzində inanılmaz dərəcədə gözəl İsveçrədə dünyanın yüzdən çox siyasətçisi və diplomatı Ukrayna-Rusiya müharibəsinin sülh yolu ilə həllinin açarını tapmağa çalışdı. Nəticədə, mətni hələ tam mediaya açılmamış xüsusi sammit sənədi qəbul edildi. Rusiya sammitdə iştirak etmədi, onun nümayəndələri dəvət olunmadı, baxmayaraq ki, bu hal əvvəldən mübahisələrə səbəb oldu. Çünki sammit iştirakçılarının nəyi müzakirə edəcəyi bəlli deyildi: sülhə nail olmaq yolları, yoxsa müharibəni uğurla davam etdirmək yolları?”. Bu fikirləri siyasi şərhçi Hüseynbala Səlimov “Zerkalo.az” saytında yazdığı analitik məqaləsində qeyd edib.

Səlimov hesab edir ki, əgər sammit iştirakçılarını daha çox münaqişənin sülh yolu ilə həlli ilə bağlı məsələlər maraqlandırsaydı, nəzəri olaraq, Rusiya tərəfinin fikrini dinləməli idilər: “Amma etmədilər. Üstəlik, İsveçrədə keçirilən məşhur “Sülh Sammiti” ərəfəsində, daha dəqiq desək, bir neçə həftə əvvəl ilk olaraq on bir dövlət Kiyevə Rusiyanın dərinliklərində hərbi əməliyyatları genişləndirmək imkanının verilməsi ilə razılaşdılar. ABŞ, Almaniya və Böyük Britaniya kimi aparıcı tərəfdaş ölkələr əvvəlcə bitərəf qaldılar, lakin sözün əsl mənasında bir neçə gün sonra onlar da razılaşdılar ki, məhdud və “mədəni” müharibəyə son qoymağın vaxtı çatıb, ikinciyə simmetrik xarakter verilməlidir. Ukrayna isə müharibəni Rusiyanın daxili ərazilərinə qədər genişləndirmək hüququna malik olmalıdır. Prinsipcə, bütün mütərəqqi dünya artıq üç ildir ki, Ukraynanın müttəfiqlərinin bu qərarını gözləyir. Üstəlik, hər kəs Qərbdən daha çox qətiyyət və dürüstlük gözləyir ki, bunu indi nümayiş etdirir”.

“Bir vaxtlar NATO Yuqoslaviya münaqişəsinin “Qordi düyünü”nü qətiyyətlə kəsdi və sonra heç bir nüvə müharibəsi baş vermədi - Rusiya özünü yalnız “kəskin bəyanatlarla” məhdudlaşdırdı və diplomatiyaya yalnız “Primakovun döngəsi” termini daxil oldu. Çünki sonuncu, ABŞ-a uçuş zamanı, NATO qüvvələrinin artıq Yuqoslaviyanı bombalamağa başladığı barədə məlumat alaraq, pilotlarına artıq Atlantik okeanı üzərində uçan təyyarəni geri çevirməyi əmr etdi. Ona görə də insanlar indi eyni qətiyyəti NATO üzvü olan ölkələrdən də gözləyirlər. Lakin Qərb ölkələri, Ukraynanın tərəfdaşları, xüsusən də bu geosiyasi ansamblın “ilk skripka”sı – ABŞ hələ də tərəddüddədir. Və bu dəfə ABŞ Prezidenti Co Bayden Ukraynaya Rusiyanın dərinliklərində hərbi əməliyyatları genişləndirmək hüququ vermək qərarına gəldikdə, yenə də bəzi qeyd-şərtlər etdi: Moskva bombalana bilməz, üstəlik, Rusiyanın daxili ərazisində cəbhənin dərinliyi keçməməlidir. 200 mil!..”, - deyə analitik məqaləsində əlavə edib.

Siyasi şərhçinin qənaətincə, bu, olduqca "orijinal" mövqedir: “Elə buna görə də bəzən Qərb dövlətlərinin müharibəni tez bitirməkdə deyil, müharibəni davam etdirməkdə maraqlı olduğu görünür... Ona görə də gözləmək lazımdır, Ukrayna ona verilən növbəti məhdud imkanlarla Rusiyanı nə vaxt bombalamağa başlayacaq. Burada bir vacib detalı bir daha qeyd etmək lazımdır. Rusiya siyasətçiləri və diplomatları Qərbin müharibənin coğrafiyasını genişləndirmək qərarına gəlsələr, nüvə müharibəsinə başlayacaqlarını müdafiə edirdilər. Lakin buna bənzər heç nə baş verməyib, baxmayaraq ki, müvafiq qərar artıq Kiyevin Qərb tərəfdaşları tərəfindən verilib. Hələlik Kreml yalnız ölkənin hava məkanını gücləndirmək haqqında düşünür. Açığı, düşünmürəm ki, hətta Qərbin bu qərarı belə müharibənin gedişatını kökündən dəyişəcək - yox, o, daha sərt şəkildə həyata keçiriləcək. Ona görə də biz “Sülh Zirvəsi” ilə bağlı əvvəlcə bir daha soruşuruq: Qərb ölkələri sülh istəyirmi, yoxsa köhnə prinsipi rəhbər tuturlar: sülh istəyirsənsə, müharibəyə hazırlaş!.. Bəlkə Qərb dövlətləri bir vaxtlar Əfqanıstanda sınaqdan keçirdikləri Rusiya üçün də eyni aqibəti hazırlayırlar? Onlar yəqin ki, Ukraynada uzunmüddətli müharibənin gec-tez Rusiyanın dağılmasına səbəb olacağını düşünürlər. Təəssüf ki, müharibənin Rusiyadakı iqtisadi vəziyyətə təsiri haqqında hələ dəqiq məlumat yoxdur. Bəli, hazırda Moskvanın bütün xarici hesabları dondurulub və onların sayı o qədər də az deyil. Söhbət yüz milyardlarla dollardan gedir. ABŞ və müttəfiqləri bu vəsaiti müharibə aparan Ukraynanın ehtiyacları üçün istifadə etmək niyyətindədirlər. Beləliklə, bu faktdan başqa, Rusiya indiyə qədər heç bir xüsusi iqtisadi problemlə üzləşmir, üstəlik, ümumiyyətlə, iqtisadi çöküş əlamətləri yoxdur. Ancaq hər halda, müharibə böyük iqtisadi xərcdir və yəqin ki, gec-tez onun nəticələri Rusiyanın iqtisadi vəziyyətində öz əksini tapacaq və o zaman çox köhnə bir suala həqiqətən cavab vermək lazım gələcək: ruslar müharibə istəyirmi?”.

“Bu arada hamı ABŞ-da prezident seçkilərinin nəticələrini gözləyir. Hər iki partiyadan prezidentliyə əsas namizədlər - Donald Tramp və Co Bayden artıq bəlli olsa da, tezliklə ABŞ-da ölkənin iki aparıcı siyasi partiyasının konqresləri başlayacaq. Demokratların lideri Bayden kifayət qədər yaşlı adamdır. Amma Tramp da gənc deyil. Onlara baxanda istər-istəməz köhnə sovet dövrünü xatırlayırsan – o zamanlar amerikalılar köhnəlmiş qoca Leonid Brejnev haqqında zarafatlar yazırdılar. SSRİ ilə hər şey aydın olsa da: sovet xalqının öz siyasi və hökumət rəhbərlərini seçmək imkanı yox idi, buna görə də ölkənin “siyasi olimpiya”sı yalnız qocalardan ibarət idi. Amerikalılara nə oldu? Onların da gənc liderləri seçmək imkanı yoxdur? Qeyd edək ki, Trampın şansı Baydenin şansından az deyil. Lakin demokratlar ümid edirlər ki, Tramp seçilsə belə, o, ölkəni həbsxana barmaqlıqları arxasından idarə etməli olacaq. Ancaq nəinki ABŞ-da, hətta başqa ölkələrdə belə hesab olunur ki, Ukrayna müharibəsinin gedişində kardinal, dönüş yalnız bir halda, Donald Tramp seçkilərdə qalib gələrsə, baş verə bilər. Amma sonuncu da bu məsələ ilə bağlı o qədər də aydın bəyanatlar vermir. Məsələn, yaxın keçmişdə Tramp demişdi ki, hakimiyyətə gəlsə, Rusiya və Çini bombalayacaq! Bunun nə olduğu aydın deyil? Yaşlı çılğınlıqlar və ya təkcə “Amerika maşını”nın deyil, hətta ən sadə amerikalıların belə Ukraynaya Rusiyadan daha çox rəğbət bəslədiyini başa düşmək... Odur ki, daha realist politoloqlar hesab edirlər ki, hətta Amerika seçkiləri çətin ki, Rusiya-Ukrayna müharibəsinə son qoya bilsin. Kifayət qədər məşhur bir deyim var ki, gec-tez azadlıq qalib gələcək. Amma burada da şübhəli məqam var: doğrudanmı dünyada azadlıq uğrunda müharibə gedir?”, - deyə analitik məqaləsinə yekun vurub.

Müəllif: Turan Abdulla
ayna.az

İyunun 15-i və16-da İsveçrədə Ukrayna sülh konfransı keçirildi. Konfransda Rusiya ilə Ukrayna arasında 2022-ci ilin fevralından bəri davam edən müharibə ilə bağlı beynəlxalq hüquqa əsaslanan daimi sülhə çatmağın yolları müzakirə olundu. Konfransa 90-dan artıq ölkə qatılıb. Tədbirin sonunda Ukrayna üzrə beynəlxalq sülh konfransının yekun sənədini 78 iştirakçı ölkə dəstəkləyib.

Sənəd Rusiya qoşunlarının Ukrayna ərazisindən çıxarılmasını birbaşa tələb etmir. Lakin beynəlxalq səviyyədə tanınmış sərhədlər daxilində istənilən dövlətin, o cümlədən Ukraynanın müstəqilliyinə və ərazi bütövlüyünə hörmət etməyin zəruriliyindən bəhs olunur.

Konfransa Rusiya dəvət edilməmişdi. Üstəlik, bir çox ölkələr, o cümlədən Azərbaycan konfransa dəvət olunsa da, ora qatılmayıblar.

Konfrans başlamazdan bir gün əvvəl Rusiya prezidenti Vladimir Putin Ukraynanın ərazisinin bir hissəsindən imtina etməsini nəzərdə tutan sülh danışıqlarının başlanması üçün öz şərtlərini irəli sürmüşdü. Kiyevdə və Qərbdə onları sülh təklifi deyil, kapitulyasiya tələbi adlandırıblar.

Dəvətə baxmayaraq, Azərbaycanın konfransa qatılmamasına Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyi və Prezident Administrasiyasından münasibət almaq mümkün olmayıb.

Amma Milli Məclisin Beynəlxalq münasibətlər və parlamentlərarası əlaqələr komitəsinin üzvü Rasim Musabəyov “Turan”a bildirib ki, İsveçrədə olan tədbir təbliğat xarakter daşıyırdı: “Heç nə orada həll olunmurdu. Ancaq bu sammitdən əvvəl Berlində Ukraynanın iqtisadiyyatına yardım, bərpası ilə bağlı tədbirdə Azərbaycan xarici işlər naziri Ceyhun Bayramov iştirak etmişdi”.

Deputat qeyd edib ki, Azərbaycan bu şəkildə Ukraynaya dəstək verir: “İsveçrədəki sammitə Azərbaycanın qatılmaması Ukrayna ilə münasibətlərə təsir etməyəcək”.

Siyasi Menecment İnstitutunun rəhbəri Azər Qasımlı isə məsələ ilə bağlı bir qədər fərqli düşünür. O, AzadlıqRadiosuna bildirib ki, indi dünyada iki düşərgə arasında açıq rəqabət gedir: “Onlardan biri avtoritar düşərgədir, o biri isə demokratik. Bu rəqabət daha da dərinləşəcək və daha dəqiq konturlar alacaq”.

Onun sözlərinə görə, sammitin keçirilməsi müəyyən bir göstərici idi: “Demokratik Qərb ölkələri orada iştirak etdilər. Onlar ya dövlət başçıları, ya nazirlər və ya da səfirlər səviyyəsində təmsil olunmuşdu. Azərbaycan isə bu tədbirdə, ümumiyyətlə, yox idi. Yəni, Belarus, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Türkmənistan kimi avtoritar ölkələr kimi. Azərbaycan yerini artıq bu blokda, Rusiyanın yanında tutub və ora getmələri Rusiyanın xoşuna gəlməyəcəkdi. Məhz ona görə də belə qərar verilib”.

İki il əvvəl, fevralın 22-də Moskvada Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev və Rusiya prezidenti Vladimir Putin iki ölkə arasında “…müttəfiqlik qarşılıqlı fəaliyyəti haqqında Bəyannamə” imzalayıblar. Sənəddə iki ölkə arasında siyasi, iqtisadi və başqa sahələrdə əməkdaşlığın gücləndirilməsindən bəhs edilir.