İlk dəfə 1989-cu ildə ABŞ-da nümayiş etdirilən “Simpsons” serialı gələcəyi proqnozlaşdırdığı iddiası ilə tez-tez gündəmə gətirilir.

Milli.Az xarici mətbuata istinadən xəbər verir ki, daha əvvəl meymun çiçəyi virusu və Trampın sui-qəsdi kimi bir çox mühüm hadisələri əvvəlcədən proqnozlaşdıran serialın 2025-ci il proqnozları yayımlanıb.

ABŞ-ın yeni prezidenti qadın olacaq?

Bu yaxınlarda Kamala Harris ABŞ prezidentliyinə namizədliyini irəli sürdüyünü elan etdikdən sonra “Simpsons serialı ilə bağlı daha bir proqnoz gerçəkləşirmi?” sualı yaranıb.2000-ci ilin mart ayında yayımlanan 11-ci mövsümün 17-ci bölümündə “Bart to the Future”da “Liza” adlı personaj ABŞ prezidenti kimi təsvir edilir.

Qeyd edək ki, Kamala Harris seçkidə qalib gəlsə, ölkənin ilk qadın prezidenti olacaq.

Meymun çiçəyi xəstəliyi

Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı Afrikadan bir çox ölkəyə yayılan meymun çiçəyi virusu səbəbilə qlobal ictimai sağlamlıq vəziyyəti elan edib.Simpsons 7-ci mövsümün 3-cü hissəsində Bart və Milhouse meymunla oynadıqdan sonra xəstələnirlər. Başqa bir epizodda Homer meymunu övladlığa götürdükdən sonra xəstələnir. Bu detalla serialın meymun çiçəyi virusundan da xəbəri olduğu düşünülüb..

Günəş fırtınası

Daha əvvəl 2024-cü ildə The Simpsons filmində baş verəcəyi proqnozlaşdırılan günəş fırtınasının 2025-ci ildə baş verəcəyi iddia edilir.Günəş fırtınası ssenarisi baş verərsə, bütün elektron cihazlar yararsız hala düşəcək və ibtidai şərtlər geri qayıdacaq.

“Dollar dəyərini itiricək”

Digər tərəfdən, The Simpsons-a görə, 2026-cı ildə dollar dəyər itirəcək və dollar əvəzinə virtual valyutalar geniş yayılacaq.

Ermənilər sosial şəbəkələrdə aşağıdakı sənədi uzun zamandır paylaşaraq qeyd edirlər ki, Azərbaycanın öz tarixi yoxdur və onlar Ermənistandan “qədim erməni əşyasını” müvəqqəti olaraq xahiş edirlər ki, Azərbaycan Tarix Muzeyində sərgiləsinlər. Guya bu məktub göstərir ki, Azərbaycana aid heç bir qədim arxeoloji qazıntı və əşya yoxdur.
Gəlin bu məsələyə aydınlıq gətirək. Birinci, bu tapıntı Ermənistan ərazisində tapılıbsa və onun “ermənilərə aidi” varsa Azərbaycan niyə qədim erməni əşyasını “Qədim Azərbaycan tarixi” bölməsində sərgiləsin? İkinci Ermənistan ərazisi deyilən coğrafiya 1918-ci ildə Batum konfransı zamanı Osmanlı, Rusiya, Amerika, Almaniya, İran və digər dövlətlərin təyziqi ilə onlara verilib. Bununla bağlı kifayət qədər araşdırma var. Üçüncüsü isə Ermənistan ərazisi indi olsa da tarixdə orda birgə yaşayış olub və orda türklərin də tarixi kifayət qədər qədim dövrlərə gedib çıxır.
Keçək əsas məsələyə, bu əşya nə zaman tapılıb və niyə ermənilər onu Azərbaycana verməkdən imtina etdilər. Bunun üçün elə ermənilərin öz araşdırmalarına müraciət edək. Garegin Tumanyanın “Ermənistanda dəmir dövrünə aid dəfnlərin tarixləşdirilməsi məsələsinə dair” məqaləsi, Perixanyan A. G. “Zəngəzurdan arameycə yazı (Mərkəzi İran dialektologiyasının bəzi məsələləri)” məqaləsi ilə yanaşı B.A. Kuftina, A.A. Jessena, A.I. Terenojkina, Yu.N. Voronova, M.N. Poqrebova kimi Rusiyalı arxeoloqların araşdırmaları bizə bu məsələyə aydınlıq gətirməyə işıq saçacaq.
1961-ci ildə Ermənistan SSRİ ərazisində arxeoloji qazıntılar aparılır. Məqsəd regionda “Kimmer-skif” dövrünə aid arxeoloji əşyaların araşdırılması idi. Çünki ondan öncə Mingəçevirdə aparılan tədqiqatlar zaman I, II və III kurqanlarda qeyd edilən dövrlərə aid silahlar, əşyalar, pullar və sairə tapılmış idi. Ermənistanda tapılan “dəmir oraq formalı bıçaq” Rusiya, Azərbaycan və Ermənistan alimləri tərəfindən Mingəçevirdə kurqanlarda tapılanlarla eynilik təşkil edilidiyi müəyyən edilir. Eramızdan əvvəl X-IX əsrlərə aidi olduğu bu alətin Mingəçevir ərazisindən soyğunçular tərəfindən aparılaraq Ermənistan ərazisində kurqanda “gizlədilməsi” faktı ortaya çıxır. Bu alətin Mingəçevir arxeoloji kompleksinə məxsus olduğu yuxarıda adını çəkdiyim alimlər tərəfindən birməanlı olaraq təsdiq edilir. Onun öz sahibinə-Azərbaycana verilməsi məsələsi gündəmə gələndə Ermənistan tərəf bunun onların “ərazisindən” tapıldığını bəhanə edərək “dəmir oraq formalı bıçaq”-ı verməkdən imtina edir. Bu zaman yarana biləcək (xüsusilə o dövrlərdə milli məsələ olması Moskvaya sərf etmirdi) mübahisənin yaranmaması üçün Mərkəzi Komitə qərar verir ki, əşya Ermənistan Tarix Muzeyində saxlanısın, amma Azərbaycan SSRİ-yə məxsus intervar kimi.
Azərbaycan tərəfinə də səlahiyyət verilir ki, Ermənistandan bunu müəyyən müddət götürüb öz Tarix Muzeyində sərgiliyə bilsin. Məhz qeyd edilən məktub bu məsələ ilə bağlıdır. Ermənilər yenə əsas səbəbi bilmədən şou yaradırlar və bunu dünyaya yayırlar. Reallıq isə budur. Bununla bağlı arxivdə kifayət qədər yazışmalar və ən əsası erməni və rus alimlərinin ciddi araşdırmaları var. Oxumadan, bilmədən saxta tarix yazmaq çox təəssüff ki, bizimlə qonşu xalqın və dövlətin köhnə adətidir.
Zaur Aliyev, dosent
TEREF

Azərbaycan Milli Ensiklopediyasının redaksiya heyəti sədrinin birinci müavini postu ləğv edilib.

"AzPolitika" xəbər verir ki, Prezident İlham Əliyev bununla bağlı Fərman imzalayıb.

Fərmanla "Azərbaycan Milli Ensiklopediyasının redaksiya heyəti haqqında Əsasnamə”də dəyişiklik edilib.

Bundan sonra Azərbaycan Milli Ensiklopediyasının redaksiya heyətinin sədrinin Azərbaycan Respublikasının Prezidenti tərəfindən vəzifəyə təyin və vəzifədən azad olunan üç müavini olacaq.

Qeyd edək ki, Azərbaycan Milli Ensiklopediyası redaksiya heyətinin sədrinin birinci müavini vəzifəsini Prezident Administrasiyasının sabiq rəhbəri Ramiz Mehdiyev tuturdu. O, bu vəzifəyə 2018-ci ilin noyabr ayında təyin edilmişdi.

Onu da qeyd edək ki, dövlət başçısı "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası redaksiya heyətinin yeni tərkibinin təsdiq edilməsi haqqında" Sərəncamda dəyişiklik edilməsi ilə bağlı yeni sərəncam da imzalayıb.

Sərəncama əsasən, Azərbaycan Milli Ensiklopediyasının redaksiya heyətinin tərkibi aşağıdakı redaksiyada verilir:

Redaksiya heyətinin sədri

Əliyev İlham Heydər oğlu - Azərbaycan Respublikasının Prezidenti

Redaksiya heyəti sədrinin müavinləri:

Əli Zadə Akif Ağa Mehti oğlu - AMEA-nın həqiqi üzvü, Azərbaycan Respublikası Elm və Təhsil Nazirliyinin Geologiya və Geofizika İnstitutunun baş direktoru

Quliyev İbrahim Said oğlu - AMEA-nın həqiqi üzvü, AMEA-nın vitse-prezidenti

Rzayev Anar Rəsul oğlu - Xalq yazıçısı, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin sədri

Azərbaycan Milli Ensiklopediyasının baş redaktoru

Həbibbəyli İsa Əkbər oğlu - AMEA-nın həqiqi üzvü, AMEA-nın prezidenti

Azərbaycan Milli Ensiklopediyasının məsul katibi

Nağıyev Tofiq Murtuza oğlu - AMEA-nın həqiqi üzvü, AMEA-nın vitse-prezidenti, "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzinin direktoru

Redaksiya heyətinin üzvləri:

Abdullayev Kamal Mehdi oğlu - AMEA-nın həqiqi üzvü, Xalq yazıçısı, Azərbaycan Dillər Universitetinin rektoru

Abıyev Ağacan Qulam oğlu - texnika elmləri üzrə fəlsəfə doktoru, professor

Bədəlbəyli Fərhad Şəmsi oğlu - Xalq artisti, Üzeyir Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyasının rektoru

Bilalov Bilal Telman oğlu - AMEA-nın müxbir üzvü, Azərbaycan Respublikası Elm və Təhsil Nazirliyinin Riyaziyyat və Mexanika İnstitutunun şöbə müdiri

Budaqov Tahir Yaqub oğlu - Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsinin sədri

Cəfərov Nizami Qulu oğlu - AMEA-nın həqiqi üzvü, Azərbaycanda Atatürk Mərkəzinin direktoru

Cəlilov Namiq Sərdar oğlu - AMEA-nın müxbir üzvü, Nəsirəddin Tusi adına Şamaxı Astrofizika Rəsədxanasının baş direktoru

Eldarov Ömər Həsən oğlu - AMEA-nın həqiqi üzvü, Xalq rəssamı

Ələkbərov Urxan Kazım oğlu - AMEA-nın həqiqi üzvü, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyasının rektoru

Əlquliyev Rasim Məhəmməd oğlu - AMEA-nın həqiqi üzvü, AMEA-nın vitse-prezidenti, Azərbaycan Respublikası Elm və Təhsil Nazirliyinin İnformasiya Texnologiyaları İnstitutunun baş direktoru

Əliyev Telman Abbas oğlu - AMEA-nın həqiqi üzvü, AMEA-nın müşaviri

Əliyeva Fərəh Şirməmməd qızı - Azərbaycan Respublikası Prezidenti Administrasiyasının Humanitar siyasət, diaspor, multikulturalizm və dini məsələlər şöbəsinin müdiri

Əli-zadə Firəngiz Əli Ağa qızı - AMEA-nın müxbir üzvü, Xalq artisti, Azərbaycan Bəstəkarlar İttifaqının sədri

Fərzəliyev Vaqif Məcid oğlu - AMEA-nın həqiqi üzvü, Azərbaycan Respublikası Elm və Təhsil Nazirliyinin akademik Əli Quliyev adına Aşqarlar Kimyası İnstitutunun baş direktoru

Hacıyev İsmayıl Muxtar oğlu - AMEA-nın həqiqi üzvü, AMEA-nın Naxçıvan bölməsinin sədri

Həşimov Arif Məmməd oğlu - AMEA-nın həqiqi üzvü, AMEA-nın akademik-katibi, Azərbaycan Respublikası Elm və Təhsil Nazirliyinin Fizika İnstitutunun baş direktoru

Hüseynova İradə Məmməd qızı - AMEA-nın həqiqi üzvü, AMEA-nın vitse-prezidenti, Azərbaycan Respublikası Elm və Təhsil Nazirliyinin Molekulyar Biologiya və Biotexnologiyalar İnstitutunun baş direktoru

Xəlilov Fərhad Qurban oğlu - Xalq rəssamı, Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının sədri

İsmayılov Amin İsmayıl oğlu - AMEA-nın müxbir üzvü, Azərbaycan Respublikası Elm və Təhsil Nazirliyinin Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutunun laboratoriya müdiri

Kərimli Teymur Həşim oğlu - AMEA-nın həqiqi üzvü, AMEA-nın Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun direktoru

Qədirov Fəxrəddin Əbülfət oğlu - AMEA-nın həqiqi üzvü, Azərbaycan Respublikası Elm və Təhsil Nazirliyinin Neft və Qaz İnstitutunun baş direktoru

Qəribov Adil Abdulxalıq oğlu - AMEA-nın həqiqi üzvü, AMEA-nın müşaviri

Mahmudov Yaqub Mikayıl oğlu - AMEA-nın həqiqi üzvü, AMEA-nın müşaviri

Mehdiyev Ramiz Ənvər oğlu - AMEA-nın həqiqi üzvü

Məhərrəmov Abel Məmmədəli oğlu - AMEA-nın həqiqi üzvü, Bakı Dövlət Universitetinin kafedra müdiri

Məmmədov Qərib Şamil oğlu - AMEA-nın həqiqi üzvü, AMEA-nın müşaviri

Məmmədov Nazim Timur oğlu - AMEA-nın həqiqi üzvü, Azərbaycan Respublikası Elm və Təhsil Nazirliyinin Fizika İnstitutunun laboratoriya müdiri

Muradov Şahbaz Musa oğlu - AMEA-nın müxbir üzvü, Azərbaycan Respublikası Elm və Təhsil Nazirliyinin İqtisadiyyat İnstitutunun şöbə müdiri

Mustafayev Şahin Məcid oğlu - AMEA-nın həqiqi üzvü

Paşayev Arif Mir Cəlal oğlu - AMEA-nın həqiqi üzvü, Milli Aviasiya Akademiyasının rektoru

Rəsulov Əsgər Adil oğlu - Azərbaycan Respublikası Milli Arxiv İdarəsinin rəisi

Səmədzadə Ziyad Əliabbas oğlu - AMEA-nın həqiqi üzvü

Şükürov Kərim Kərəm oğlu - AMEA-nın Abbasqulu Ağa Bakıxanov adına Tarix və Etnologiya İnstitutunun baş direktoru

Vəlixanova Nailə Məmmədəli qızı - AMEA-nın həqiqi üzvü, Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyinin direktoru.

“Tarzan” serialında eyniadlı rolu canlandıran amerikalı aktyor Ron Eli 87 yaşında vəfat edib.

Tribunainfo.az xarici mediaya istinadən xəbər verir ki, aktyorun ölümünü qızı Kristen açıqlayıb.

Onun sözlərinə görə, atası sentyabrın 29-u öz evində, ailəsinin əhatəsində ölüb.

Qeyd edək ki, Ron Eli 1938-ci ildə Texasda anadan olub. O, 40-dan çox film və serialda rol alıb. Aktyor ona məşhurluq qazandıran “Tarzan” serialında bütün fəndləri özü yerinə yetirib.

"Vaxtımın çox hissəsini Şuşada keçirirəm. Şəhərə gələn qonaqların da sayı artır".

Xezerxeber.az-ın məlumatına görə, bu fikirləri ötən ay Şuşanın millət vəkili seçilmiş xalq artisti Polad Bülbüloğlu bildirib.

Millət vəkili qeyd edib ki, Şuşada təmir-bərpa, tikinti işləri davam edir, şəhər günü-gündən dəyişir.

Deputat həmçinin "Qələbə" marşı yazmağa hazırlaşdığını deyib.

O, azad edilmiş digər ərazilərimizdə olduğu kimi, Şuşada da abadlıq-quruculuq işlərinin sürətlə davam etdiriləcəyini bildirib.

Ətraflı süjetdə:

Film və seriallarımızda etikadan kənar ifadələrin işlənməsi və hərəkətlərin edilməsi halları artıb. Bunlara ən çox da komediyalarda rast gəlinir. Filmlərdə belaltı zarafatlardan istifadə edərək izləyiciləri güldürməyə çalışırlar. Ancaq bu, çox vaxt uğurlu alınmır.

Bəs həm sinemalarda, həm də uşaqların izləyə biləcəyi televeziya kanallarında yayımlanan filmlərdə belə ifadələrdən niyə istifadə edilir?

Mövzu ilə bağlı Redaktor.az-a danışan kinotənqidçi Sevda Sultanova bildirdi ki, söyüş güldürmək üçün istifadə olunursa, bu, qəbul edilən deyil və sənət meyarlarına ziddir:

"Dramaturgiya əgər imkan verirsə ki, bu vulqar söz, bu söyüş işlənməlidir və personajın xarakteri, düşdüyü situasiya imkan verirsə, hər hansı bir qeyri-etik sözü qəbul etmək olar. Əgər yox, o güldürmək üçün istifadə olunursa, bu qəbul edilən deyil və sənət meyarlarına ziddir. Başqa bir həqiqət də var ki, qeyri-normativ dialoqlara daha çox komediya filmlərində rast gəlmək mümkündür. Kommersiya filmlərində söyüşün istifadə edilməsi reytinqə hesablanır və əksər hallarda dramaturji vəzifə olmur".

Onun sözlərinə görə, dram kino, seriallarda isə duyğuya görə qeyri-etik sözlər bəzən yerinə düşə bilir:

"Şəraitə uyğun olaraq söyüş etiraz və ya mövcud vəziyyəti ifadə etmək üçün vasitə ola bilər. Məsələn, kriminalistlərdən bəhs edən bir hekayədə söyüşün olmaması qeyri-təbii görünərdi. Burda əsas ssenari müəllifinin, rejissorun söyüşə bəraət qazandıra və onu əsaslandıra bilməsidir".

Azərbaycan kino aktyoru və rejissoru Elxan Cəfərov isə qeyd etdi ki, belə hallar kino camiəsində yaranan boşluqlardan irəli gəlir.

"Yerli kinolarda problemlər çoxdur. Bunu ancaq söyüşlərlə kifayətləndirmək olmaz. Qeyri-etik ifadələr bu problemlərin ən kiçiklərindəndir. Onları filmlərdən yığışdırmaq ən asan məsələlərdəndir. Kino dünyamızın yaxşılaşması üçün "Kino haqqında qanun"un yaranması ən yaxşı həll yollarındandır".

Yəqin bu başlıq bir çoxlarına mərhum şairimiz Qabilin məşhur “Səhv düşəndə yerimiz” şerini
xatırladacaq. Fərq bundadır ki, orda məkan, burda məfhum yerdəyişməsindən söhbət gedir.
Başqa sözlə desək, biz son zamanlar geniş yayılmış leksik norma pozuntularını hədəfə almışıq.
Müşahidələrimiz göstərir ki, belə leksik xətalara ən çox yalançı bəstəkarlar və kəmsavad
müğənnilər yol verir, sosial şəbəkələr və televiziya kanalları isə həvəslə onların qulluğunda
durur, ildırım sürətilə yayılmalarına şərait yaradır. Ənənəvi türk və fars ritmləri üzərində
aranjiman edilən musiqi parçaları nəinki məişət üslubunda, hətta küçə dilindən də betər tərzdə
ifa olunur. Bədii ədəbiyyatın, poeziyanın mahnı janrındakı rolundan, ümumiyyətlə, lirik növün
bədii-estetik tələblərindən xəbərsiz olan belə müğənnilər o tamaşaçıların və ya dinləyicilərin
zövqünü korlayır ki, onların sayı bu bayağılaşmaya laqeyd qalanların sayından, təəssüf ki,
qat-qat azdır.
Məsələn, illər öncə ifalarını həvəslə dinlədiyim Brilliant Dadaşova niyə birdən-birə gözümdən
düşdü, bilirsiz? “Maç-maç, quc-quc” dediyi həmin o meşşan əhval-ruhiyyəsi yaradan düşkün, şit
və bayağı mahnısına görə (təbii ki, əgər buna mahnı demək olarsa). Heç bilməzdim istedadlı
şairlərin sözlərinə peşəkar bəstəkarların mahnıları sayəsində qazanılan populyarlıqla
qudurğanlıq, təkəbbür və lovğalıq arasındakı məsafə bu qədər yaxın olarmış. O vaxt heç kim bu
nazlı xanımdan soruşmadı ki, görəsən, o, daşa-divarlara niyə sarılıb? Kimə yalvarır və niyə
yalvarır? Bəlkə, körpə üçün darıxıb onu oxşayan, nazlayan ana, bacı, bibi, xala hansısa mistik
qüvvənin təsiri altında bunu edir? Amma yox, bu nazlama heç də körpəyə yox, qarşısında
yarıçılpaq oynadığı türk iş adamına aid imiş. İstər-istəməz düşünürsən, xalqın artisti adını almış
bir qadın yad ölkədə, olsun ki, qardaş ölkədə necə bu qədər alçala bilər?
Yaxud, götürək müğənni Əlikram Bayramovu. Hərdən mənə elə gəlir ki, onun ən ulu babası
Dədə Qorqud olub. İntəhası, o kişi sonradan açıq etiraf etdi ki, dörd əşyanın adını düz
qoymayıb: gəlinə ayıran, ayrana doyuran, iynəyə tikən, tikana isə sökən deməli imiş. Amma bu
babasına çəkməyib, yəni kişi kimi boynuna almaq istəmir ki, uşaqlıqda məktəbə cırıq ayaqqabı
və yırtıq şalvarla yox, yırtıq ayaqqabı və cırıq şalvarla gedib.
Pardon, deyəsən, mən də səhv saldım. Bu kişi əsrin gözəlini görəndə ürəyi çırpınmaq əvəzinə
gözləri çırpınırmış… Heç cür anlaya bilmədim ki, çırpınan gözlər necə olur. Hətta saatlarla
güzgü qabağında məşq elədim, yenə alınmadı.
Çaşmaq dedim, yadıma bir əhvalat düşdü. Bir dəfə zavodda yenicə işə düzəlmiş bir nəfərə bir
cüt əlcək, bir çemodan və bir tay şüşə verib deyirlər ki, bunları apar qonşu sexə. Adam da
işgüzarcasına “baş üstə” deyib şeyləri götürüb gedir. Sexə çatanda fəhlələr gülüşməyə başlayır.
Sən demə, adam gözünə döndüyüm əlcək taxdığı əllə çemodanı, yalın əllə isə şüşəni
götürübmüş.
Əslində, əşyaların yerini səhv salmağın elə də qorxusu yoxdur, uzaqbaşı yerlərini dəyişirsən
düzəlir. Bəs sözlərin yerini səhv salan, rabitəsiz və məntiqsiz ifadələrlə eybəcər mahnı mətnləri
yazan adamların səhvlərini kim düzəldər?
Alim HÜSEYNOV
AJB-nin üzv