Səlcuqlu Türkləri Türk-İslam tarixinə dörd böyük İmperator (Toğrul Bəy, Alp Arslan, Məlikşah və Sultan Səncər) bəxş etmişlər ki, bunlardan biri də dünya tarixində dönüş yaradan, sağlığında belə “Cahan Sultanı”, “Fatehlər Atası”, “Adil Sultan” adlandırılan, “Malazqırt qəhrəmanı” Alp Arslandır.
Əmisi Sultan Toğrul Bəy öldüyü zaman (1063) Alp Arslan 34 yaşında idi. Bir sıra meydan müharibələrində qələbə qazanan Alp Arslan çox şöhrətli bir komandan olaraq tanınırdı. Xorasan kimi Səlcuqlu Türk İmperatorluğunun ən mühüm əyalətinin başında duran Alp Arslanı atası Çağrı Bəy öldükdən sonra əmisi Sultan Toğrul Bəy onu Atasının yerinə “Əmir” təyin etmişdi.
Böyük Səlcuqlu İmperatorluğunun yaradıcısı Sultan Toğrul Bəyin övladı olmadığından o, qardaşı Çağrı Bəyin oğlu Süleymanı vəliəhd təyin etmişdi. Lakin bu böyük İmperatorluğu zəif qardaşı olan Sülüyman idarə edə bilmədiyindən Alp Arslan əmisi Sultan Toğul Bəyin ölümündən 7 ay 20 gün sonra, 27 aprel 1064-cü ildə taxta çıxmışdı. Bu 7 ay 20 gün müddətində Alp Arslan Şahzadə Süleymanın taxt-tac üzərindəki haqlarını bərtərəf etdikdən sonra bu iddiada bulunan atası Çağrı Bəyin əmisi, Qəznəli Sultan Mahmud tərəfindən aldadılaraq əsir götürüb Hindistana sürgün edilən və orada 7 il əsir saxlanılandan sonra Qalıncar qalasında 1032-ci ildə ölən Arslan Yabqunun oğlu Məlik Qutalmışın üzərinə yürümüşdü. Döyüş əsnasında məğlub duruma düşərək qaçarkən atı büdrəmiş və özü ölmüş, Qutalmışı məğlub edən Alp Arslan Qutalmışın qardaşı Rəsul Təkini də əsir aldıqdan sonra 27 aprel 1064-cü ildə Səlcuqlu Sultanı elan edilmişdi. Mərvdə vali ikən vəziri olmuş Nizamül mülkü hökumət başına gətirən Alp Arslan dövlət məqamlarında dəyişiklik aparmış və öz fəthlərinə davam etmişdi.
Alp Arslan Səlcuqlu taxtına çıxdıqdan sonra 1064-cü ildə ölən atası Çağrı Bəyin əmisi, Səlcuq Bəyin üçüncü oğlu, Doğu Xorasan və Sistanın ümumi valisi Musa Yabqunun “Yabqu” ünvanını ləğv etmişdi.
1064-cü ilin yazında Azərbaycana doğru hərəkət edən Alp Arslan kişik Lori Krallığını itaət altına aldıqdan sonra Gürcüstana daxil olarkən yanında olan oğlu Məlikşah ilə vəziri Nizamülmülk də Araz çayı boyunca Gürməli Çuxurunu və kilsələri ilə məşhur Məryəmnişin qalasını və ətrafını fəth etmişdilər. Oğlunun başarısından çox məmnun olan Alp Arslan onları da yanına alaraq Sepid şəhərini hücumla ələ keçirib Baqrat xanədanının paytaxtı olan, Bizansa bağlı və Bizanslılar tərəfindən müdafiə edilən, hasarları ilə məşhur Ani şəhərinə hücum edərək 16 mart 1064-cü ildə oranı almış, sonra Alp Arslanın təbəəliyini qəbul edən şəhərin prensi Qadiklə birgə Qarsa daxil olmuşdu. Alp Arslanın Ani şəhərini fəth etməsi İslam dünyasında böyük məmnunluq yaratmış, xəlifə Alp Arslanın başarısını bildirən bir “Bəyannamə” yaymış, sultana “Əbülfəth” ünvanı vermiş və bu böyük qələbə Bizans İmperatorluğunu Alp Arslanla bir müqavilə bağlamağa məcbur etmişdi. 1064-cü ildə Gürcüstanı fəth edərək Səlcuqlu İmperatorluğuna qatan Alp Arslan Bizansın Doğu Qaradəniz ətrafı bölgələri ilə bütün əlaqələrini kəsmişdi.
1065-ci ildə Mərvə gələn Alp Arslan burada oğulları Məlikşahla Qəznəli prensesi Türkan Xatun Cəlaliyə ilə, Arslanşahı da Qaraxanlı imperatorluq prensesi ilə evləndirib bu iki Türk İmperatorluğu ilə bir yaxınlaşma siyasəti yaratmağa müvəffəq olmuşdu.
Alp Arslan 1065-ci ildə Qafqazları və Xəzər sahillərini dolaşaraq Manqışlaq yarmadasına varıb burada müsəlman olmayan Türklərlə birləşib ətrafa axınlar yapan Türkmən, Qıpçaq və Cazığlara qarşı hücum edərək onların 30 minlik ordusunu dağıtmış, Qıpçaqları buradan uzaqlaşdırmışdı. Alp Arslan Cənddə dəfn edilən babası Səlcuq Bəyin məzarını ziyarət etdikdən sonra 1066-cı ilin may ayında Gürgənc üzərindən Mərvə dönmüşdü.
Bu ilk Türküstan səfəri ilə nəslinin vətəni olan Mavəraünnəhrə qonşu olan əraziləri də Səlcuqlu Sultanlığına qatan Alp Arslan, Nişabur yaxınlığındakı Radqana gələrək burada oğlu Məlikşahın vəliəhdlik törənini yapdırmış, 1066-cı ilin iyul ayında Nişabura gəlmişdi.
1067-ci ildə Kirman məliki Kavurdun üsyanını yatırdan Alp Arslan Kirdmandan Şiraza doğru hərəkət edərək İstəxr qalasını özünə tabe etmişdi. Beləliklə, 1067-ci ildə Xarəzmə gələn Alp Arslan Aral gölünün quzey və doğusunu dolaşaraq qədim Oğuz ellərini tamamilə Böyük Səlcuqlu Xaqanlığına bağlamış, yaxınlarda Bizans sərhəddinə gələcəyini bildirərək Bizansa qarşı mübarizə aparan qərb ordusuna böyük ölçüdə hərbi qüvvə göndərmişdi.
“Sultan Alp Arslan Azərbaycandakı vassalları olan dövlətlərin daxili müstəqilliyinə son qoymaq məqsədilə 1067-ci ilin payızında Arana səfər etmiş, 1068-ci ildə Araz çayını keçərək Gürcüstana varmış, bir müddət Tiflisdə qaldıqdan sonra 1069-cu ilin yanvarında Gəncəyə gəlmişdi. Gəncədə Şəddadi hakimi Fəzl qala qapılarının açarlarını Alp Arslana təqdim etmiş, Sultana xeyli miqdarda qiymətli hədiyyələr vermişdi.”
Şirvanşah Fəriburz da Gəncəyə, Alp Arslanın hüzuruna gələrək ona itaət edəcəyini bildirmişdi (Seçmələr bizimdir-A.M. Bax: Azərbaycan tarixi, I cild, Z.M.Bünyadovun və Y.B.Yusifovun redaktəsilə, Bakı 1994, səh 291) Bir müddət Gəncədə qaldıqdan sonra Qarsa gələn Alp Arslan axıncılarını Trabzon ətrafına yollamışdı.
1070-ci ilin yayında güney doğuya doğru irəliləyən Alp Arslan bir müddət şox bəyəndiyi Amid (Diyarbəkir) şəhərində qaldıqdan sonra Hələbə gəlmiş, buranı da Səlcuqlu Türk İmperatorluğuna bağladıqdan sonra Fərat və Dəclə çaylarını keçərək Diyarbəkir-Bitlis yolu ilə Əhlətə varmışdı. Alp Arslan Fərat çayını keçərkən yanındakı imamı Buxaralı qazı Əbu Cəfər Məhəmməd: “Sultanım! Nemətlərindən dolayı Allaha həmd edirəm. Məmlüklər (Suriya və Misir Türk Məmlükləri nəzərdə tutulur-A.M.) istisna olmaqla bu çayı nə qədim zamanlarda və nə də İslam dövründə bir Türk hökmdarı keçməmişdir, ilk dəfə olaraq Siz keçirsiniz”-demiş, Alp Arslan da bəy və komandanlarını toplayaraq imama bu sözləri təkrarlatmış və Tanrıya şükr edərək Fatimiləri Suriyadan çəkilməyə məcbur etmiş və bundan sonra artıq Məkkə əmiri Fatimi xəlifəsi yerinə xütbəni Türk sultanı Alp Arslan və Abbasi xəlifəsi adına oxumuşdu.(İqtibas Prof.Dr.Osman Turanın “Türk Cihan hakimiyyəti mefkuresi tarihi” adlı əsərindən götürülmüşdür.Bax:göstərilən əsər, səh.191).
Sultan Alp Arslan Suriya səfərindən sonra Anadoluya yerləşən və Bizanslılar tərfindən təzyiqlərə məruz qalan Türkmənləri müdafiə etmək və İslamın bu qədim rəqibi ilə hesablaşmaq üçün Fatimilərə qarşı yürüşünü təxirə salaraq Anadoluya dönməyə məcbur olmuş,200 minlik böyük bir bizans ordusu ilə az bir ordu ilə savşmalı olmuşdu.Öz gücünə arxayın olan Bizans İmperatoru Romanos Diogenis Alp Arslanın sülh təklifini rədd etmiş və yalnız Anadolunu deyil,İslam ölkələrini də zəbt edəcəyini, camiləri kilsəyə çevirəcəyini söyləmiş, Alp Arslanın harada təslim olacağını sormuş, ordusunun İsfahan və ya Həmadanda qışlayacağını elçiyə bildirmişdi.Bu kobud ultimatuma cavab olaraq Alp Arslanın elçisi “Heyvanlarınız oralarada qışlaya bilər, amma sizin harada qışlayacağınızı deyə bilmərəm” tərzində kəskin və mənalı bir cavab vermişdi.Beləliklə, Alp Arslan 26 avqust 1071-ci ildə Buxaralı imam Əbu Cəfər Məhəmmədin: “Ey Sultanım! Sən Allahın başqa dinlərə zəfər vəd elədiyi İslamiyyət uğrunda cihad edirsən,.Bütün müsəlmanlar minbərlərdə sənə dua eylədiyi Cuma günü savşa başla. Mən Tanrının zəfəri sənin adına yazdığına inanıram” müjdəsinə əməl edərək əsgərlərini toplamış, atından enərək səcdə etmiş və: “Ya Rəbbim! Səni özümə vəkil edir, əzəmətin qarşısında üzümü yerə sürtür, Sənin uğrunda savaşıram.Ey Tanrım, niyyətim təmizdir,mənə yardım et.Sözlərimdə yalan varsa,məni məhv et”- demiş, sonra da üzünü əsgərlərinə tutaraq : “Burada Allahdan başqa bir sultan yoxdur.Əmr və tale onun əlindədir.Ona görə də mənimlə birlikdə savaşmaqdan və ya məndən ayrılmaqda sərbəstsiniz” demişdir.Əsgərləri bir ağızdan: “Əsla əmrindən cıxmayacağıq” deyincə Sultan Alp Arslan ağ geyinərək qədim Türk törəsinə görə atının quyruğunu özü bağlamış və son müraciətini edərək “Ey əsgərlərim! Əgər şəhid olarsam, bu bəyaz geyimim kəfənim olsun. Məni şəhid olduğum yerdə dəfn edin.O zaman ruhum göylərə çıxacaqdır.Məndən sonra oğlum Məlikşahı taxta şıxarınız və ona bağlı qalınız.Zəfər qazanarsaq, istiqbal bizimdir.”- deyərək tarixdə məşhur Malazqırt meydan müharibəsinə başlamışdı.
Savaş əsnasında Bizansların Balkanlardan gətirdiyi Şamani Oğuz və Peceneqlərdən təşkil etdikləri süvari ordu dəstələri irqdaşları olan Səlcuqlular tərəfinə keçmiş, şaşqınlıq içərisində qalan Bizans ordusu dağılmış, Alp Arslan tarixi zəfər qazanmışdır.Tarixin bu böyük zəfəri ilə Alp Arslan Türk, islam və hətta dünya tarixində nəticələri çox böyük olan bir dönüş nöqtəsinin qəhrəmanı olmuş, Bizans İmperatoru Romanos Diogenisi əsir almışdı. Əsirə əsir kimi deyil, qonaq və dost münasibətləri bəsləyən Alp Arslanın İmperator rəqibinə “Mən bu duruma düşsəydim,mənə nə edərdin?” sualına qarşı İmperatordan “Düşmənə yapılması gərəkəni edərdim” cavabını alınca Alp Arslan İmperator Diogenisə: “Mən burada qalib olarsam, yaxşılıq edəcəyimə dair Tanrıya bir əhddə bulunmuşdum.Allah yaxşılıq düşünənlərin arzusunu gerçəkləşdirir. Ona görə də səni yenidən taxt-tacına qaytaracağam”- demiş və dediyinə də əməl etmişdi. Bütün o dövr müəllifləri Sultan Alp Arslanın bu böyüklüyünü heyranlıqla qeyd etmiş, tarixdə ilk dəfə bir Bizans İmperatorunun əsir olması ilə nəticlənən bu böyük zəfər, dövründə də təqdir edilmiş, bütün İslam aləmində qələbə şənlikləri keçirilmiş, bir çox hökmdarlar Alp Arslanı təbrik etmişdilər (Seçmələr bizimdir- A.M. Bax: Osman Turan, Selcuklular tarihi, Ankara 1965, səh.156-160).
Alp Arslan Malazqırt zəfərindən sonra əsir etdiyi Bizans İmperatoru Romanos Diogenis ilə bir sülh anlaşması yapmış və bir “qardaşlıq andı” ilə bir-birlərinə bağlanmışdılar.Yeni İmperator Mixael, Romanos Diogenisi taxtdan kənarlaşdırdıqdan sonra onun gözlərinə mil çəkdirdiyini eşidən Alp Arslan buna çox hiddətlənmiş,Bizanslılarla sülhün pozulduğunu və müharibənin başlandığını elan etmiş və Türklərə: “Aslan və qartal yavruları kimi olunuz! Yer üzündə gecə-gündüz uçunuz! Artıq Romalılara aman verməyiniz!”-deyərək Andolunun bütün qapılarını Türklərin üzünə açmışdı.Bundan sonra Türklər Anadoluya axışmaqda, hər tərəf Oğuz boyları ilə dolmaqda idi (Bax: Urfalı Mathieu,Chronique, Fransızcaya çevirən E. Dulaurier, Paris 1858, səh.170).
Sultan Alp Arslan Bizans İmperatorluğuna qarşı 1071-ci ildə qazandığı “Malazqırt zəfəri” ilə Türklərin ondan sonraki min illik tarix səhifəsini açmışdır.Ədalətli və büyük dövlət xadimi dahi bir sərkərdə olan Alp Arslan hətta ona qarşı üsyan edənlərə döyüşdə əsir düşənlərə qarşı belə mərhəmətli davranmış, onları bağışlamış, müharibələr istisna olmaqla qan tökülməsinin əleyhinə olmuşdur.
“Malzqırt zəfəri” ilə adı Dara, İskəndər, Sezar, Xalid ibn Vəlid və Əmr ibnül-Asla bərabər şəkilən Alp Arslan İngiltərədən Yaponiyaya qədər uzanan müəzzən bir ərazidə böyük bir şöhrət qazanmışdır.Bütün tarixçilər Alp Arslanın “Malazqırt zəfəri”ni “Bütün dünya tarixinin dönüş nöqtəsi” adlandırmışlar.Bütün Avropada dərin əks-səda oyandıran və İslam dünyasını sevincə qərq edən “Malazqırt zəfəri”-nin böyük qəhrəmanı Alp Arslanın qısa səltənəti( 1063-1072) Türk tarixinin mühüm dövrlərindən birini təşkil edir.Onun hakimiyyət dövrü Türk dövlət sistemi və cahan hakimiyyəti məfkurəsinin ən parlaq dövrlərindən biri olmuşdur.Onun sayəsində Səlcuqlu İmperatorluğu qısa müddət ərzində ulu babası Səlcuq Bəyin yaşadığı Sır-Dərya boylarından Aralıq dənizi sahillərinə qədər genişlənmişdir.O, ildırım sürəti ilə Türküstanı, Xəzər sahillərini, Qafqazı öz tabeliliyinə aldıqdan sonra İslama ağır zərbə vuran Fatimilərə və İslamın düşməni xristian Bizanslılara qarşı iki böyük səfərə çıxmış və üçündə də qələbə qazanmışdı.
Türk tarixinin unudulmaz şəxsiyyətlərindən olan, Andolunu türklər üçün vətən yapan Malazqırt qəhrəmanı Sultan Alp Arslan 9 illik sultanlıqdan sonra 25 noyabr 1072-ci ildə 43 yaşında hiylə ilə onun yanına soxulan bir qaraxanlı qala mühafizi tərəfindən xəncərlə qətlə yetirilmiş,Mərvdə dəfn edilmişdir.Xain qala komandanı tərəfindən qətlə yetirilərkən: “Türküstan səfərində bir təpə üzərinə cıxdığımız vaxt ordumun əzəmətindən və əsgərlərimin çoxluğundan altımda yerlərin titrədiyini hiss edir və öz-özümə :Mən dünyanın hökmdarıyam. Heç bir qüvvə mənə qarşı çıxa bilməz. Bu ordu ilə Çini də fəth edərəm- deyirdim. Bu qürur üzündən bu vəziyyətə düşdüm.Halbuki hər səfərə çıxışımda Allahdan yardım diləyirdim”- deyərək təkəbbürün, lovğalığın kimsəyə xeyir gətirməyəcəyini bəyan etmişdi.
Böyük Türk Xaqanının gənc yaşda bir suiqəsdə qurban gedərək ölməsi Türk İmperatorluğunun dostları arasında dərin təssüf hissi yaratmış,Xəlifə öz təssüfünü bildirən və bütün dünya müsəlmanlarına baş sağlığı diləyən rəsmi bir “ Bəyamnamə ” yayınlamışdı ki, bu da 1072-ci ildə Türk İmperatorluğunun erişdiyi əzəməti göstərən bir mənbə, Səlcuqlu Türk Xaqanlığının bir Cahan İmperatorluğunu təsdiq edən rəsmi sənətdir.
Öz sağlığında “ Cahan Sultanı”, “ Fatehlər atası”,”Adil Sultan” ləqəbləri daşıyan Alp Arslanın hakimiyyəti dövründə Şərqdə məşhur “Nizamiyyə mədrəsəsi” 1065-1067-ci illərdə inşa edilib fəaliyyətə başlamış, din-dövlət məsələləri onun zamanında dövlətin gündəminə gəlmiş, vəziri Nizamül-mülk Sultanın izni ilə bu məsələ ilə yaxından maraqlanmışdı. Alp Arslan tarixi zəfərləri ilə yanaşı bir sıra mədrəsələr tikdirmiş, elm adamları və tələbələrə vəqf gəlirləri ilə maaşlar və təqaüdlər təsis etmiş, böyük quruculuq işləri görmüş, karvansaraylar, körpülər tikdirmiş, su kanalları çəkdirmişdi. Onun zamanında Zeyn əl-İslam Əbül Qasim Quzeyri və İmamül-Harameyn Cüveyni kimi məşhur elm adamları yetişmişdi.
Xristianlar üzərində ən böyük qələbə qazanmasına və xristianları məğlub etməsinə baxmayaraq hakimiyyəti altına aldığı xristian ölkələrdə ədaləti və mərhəməti ilə məşhur olmuş, dövrünün xristian mənbələri onun yüksək insani keyfiyyətlərini öymüş, onu “ Adil Sultan“ adlandırmışlar.
Dörd yüz il parlaq bir dövr yaşayan Xəzər Türkləri də Səlcuqların İslam dünyasına hakim olduğu Sultan Alp Arslan zamanında tarix səhnəsindən çəkilmiş, Oğuz Türkləri olan Səlcuqlularla qaynayıb qarışmışlar.
Alp Arslan Türk törəsinə əməl edərək ziyafətlər vermiş, müntəzəm olaraq Türk törələrinə əməl etmişdir. Onun məşhur bir deyimində göstərirlər ki: “Biz Türklər təmiz müsəlmanlarıq, bidət (küfr) nədir bilmərik. Bu səbəblədir ki, Allah bütün Türkləri əziz etmişdir.”
Tarixi mənbələr Alp Arslanı “hökmdarlar arasında onun qədər Allaha, dinə və cihada bağlı kimsə yoxdur” kimi vəsfləndirmişlər. Onun şəxsiyyəti əfsanələşmiş, bir sıra vəlilik kəramətləri tarixi mənbələrdə özünə yer almışdır.
Alp Arslan çox sevdiyi, bir sıra yürüşlərə özü ilə bərabər apardığı və vəliəhd təyin etdiyi oğlu Məlikşaha (1072-1092) gənc yaşında ikən böyük bir İmpratorluq və Nizamülmülk kimi məşhur bir dövlət xadimi miras qoyub getmişdir. Atası Alp Arslandan sonra tək əngəl olan əmisi Kavurt Bəyi vəziri Nizamülmülk vasitəsilə zərərsizləşdirən Məlikşah artıq İslam dünyasının tək hakimi olmuş, Kaşğardan Boğazicinə, Aral gölündən Hind dənizi və Yəmənə, Sırdəryadan Aralıq dənizi sahillərinə qədər dövlətin sərhədlərini daha da genişləndirərək atası Alp Arslan kimi müəzzəm Səlcuqlu Türk İmperatorluğunu mədəni və iqtisadi cəhətdən yüksəltmiş, hər tərəfdə geniş quruculuq işləri aparmış, böyük şəhərlərdə Nizamiyyə mədrəsələri təsis etmiş, elmin, mədəniyyətin, sənaye, kənd təsərrüfatı və ticarətin inkişafına rəvac vermişdi. Belə bir İmperatorluğun başında dayanan gənc Sultan Məlikşah əcdadlarından miras qalan bu dəyəri qiymətləndirmiş, Antakyadan Aralıq dənizi sahillərinə varınca atı ilə dənizə girmiş, qılıncını üç dəfə dalğalara çırparaq dövlətinin sərhədlərini buralara qədər genişləndirdiyi üçün Allaha şükr etmiş və : “Ey atam! Sənə müjdələr olsun, kiçik yaşda buraxdığın oğlun ölkəsini quru sahələrin sonuna qədər genişlətdi” – deyərək Aralıq dənizindən götürdüyü qumları Mərvdə atası Alp Arslanın məzarına səpmişdi. (Seçmələr bizimdir-A.M. Bax: Prof. Dr. Osman Turan, Türk Cihan hakimiyeti mefkuresi tarihi, səh.196).
Böyük Səlcuqlu Türk Sultanı Alp Arslanın adı zamanımıza qədər ən böyük sayğı və sevgiylə anılmış, ən böyük tarixçılər, ədib və sənətkarlar, o cümlədən də böyük mütəfəkkir Mövlana Cəlaləddin Rumi tərəfindən adı hörmət və ehtiramla yad edilmiş, şəninə yüzlərlə qəsidə və təbriknamələr həsr edilmişdir.
Ruhu şad olsun! Amin.
AYDIN MƏDƏT OĞLU QASIMLI
Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru
Teref.az

Bu gün qəzaya düşən müğənni İbrahim Tatlısesin xilas edilməsi ilə bağlı işlərdə övladlıqdan rədd etdiyi böyük oğlu Ahmet Tatlı da iştirak edib.
Bakupost.az Türkiyə mətbuatına istinadən xəbər verir ki, qəza xəbərini eşidən kimi hadisə yerinə gələn Ahmet Tatlı həyatını təhlükəyə ataraq atasının maşınının yuvarlandığı dərəyə enib. O, maşında sıxışıb qalan İbonun çıxarılmasına kömək edib.
Müğənninin digər oğlu İdo Tatlısəs də olay yerinə gələnlər arasında olub.

Bir müddət öncə Silvestr Stallonenin boşanma ərəfəsində olduğu barədə xəbərlər yayıldı. Aktyor bu iddiaları təkzib etsə də 25 ildir çiynində olan və üzərində həyat yoldaşı təsvir edilən döyməsini itinin şəkli ilə əvəzləməsi bu şayiələri daha da körükləndirdi.

Ancaq bu Hollivud ulduzlarının sevgililəri və ya həyat yoldaşları ilə ayrılıqdan sonra xatirlərini silməsi ilə bağlı ilk hadisə deyil. Bundan əvvəl də məşhurlar analoji addımları atıblar.

Oxu.Az onlardan bəzilərini təqdim edir.

Bir vaxtlar Ancelina Coli keçmiş əri Billi Bobun adını sol çiyninə döymə etdirmişdi. Ayrıldıqdan sonra aktrisa həmin döyməni Bred Pittin (hazırda keçmiş əri) və uşaqlarının doğum yerlərinin koordinatları ilə əvəzləyir.



Conni Depp və Vaynona Rayder Hollivudun ən parlaq cütlüklərindən olub. Sevgilisinin şərəfinə aktyor “Winona forever” (“Əbədi Vinona”) döyməsi etdirdi. Laki onunla ayrıldıqdan sonra Conni tatunu “Wino forever” (“Əbədi sərxoş”) yazısı ilə əvəzlədi.



Məşhur müğənni Mark Entoni də Cennifer Lopezdən ayrıldıqdan sonra keçmiş arvadının adını abstrakt təsvirlə əvəzləmişdi.



Müğənni Kristina Aqilera Cordan Bratmanla evliliyi zamanı qoluna qırmızı rəngdə "Te amo siempre" (“Əbədi səni sevəcəm”) döyməsi etdirib. Boşandıqdan sonra ulduz döymənin ortasında keçmiş ərinin adının baş hərflərini dəyişdirdi.



Deniz Riçards və Çarli Şin 2002-ci ildə sevgilərinin simvolu kimi cüt tatu elətdirdilər. 2005-ci ildə onlar ayrıldıqda Ç.Şin “Deniz” sözünü lazerlə sildirdi, Deniz də onun yolunu gedərək Çarlinin adı olan döyməsini pəri təsviri ilə əvəzlədi.



Basketbolçu Toni Parkerin şərəfinə Eva Lonqoriya biləyinə sevgilisi ilə toy tarixini, boynuna isə “Nine” (“Doqquz” - Parkerin oyun nömrəsi) sözünü döymə elətdirmişdi. Boşandıqdan sonra Eva hər iki döyməni sildirdi.



Antonio Banderasla 18 il birlikdə yaşayan Melanie Griffit aktyordan ayrıldıqdan sonra çiynindəki ürək şəklində döyməsinin ortasında sevgilisinin adını sildirdi.



2008-ci ildə supermodel Haydi Klum və müğənni Sil əbədi sevgi əlaməti olaraq cüt döymələr etdirdilər. Haydi ərinin şərəfinə qoluna abstrakt təsvir, onun ətrafında isə uşaqlarını simvolizə edən dörd ulduz çəkdirir. 2014-cü ildə cütlük ayrıldıqdan sonra isə modelin qolunda yalnız ulduzların şəkli qaldı.



...Və Silvister Stollone

Türkiyənin tanınmış aktyorlarında olan Civan Canovanın dəfn mərasimində maraqlı anlar yaşanıb.

Baş verənlər ustad oyunçunun xatirəsinə hörmətsizlik kimi dəyərləndirilib.

Canova üçün cənazə namazı Zincirlikuyu məscidində qılınıb. Məşhur isimlərin axın etdiyi dəfn mərasiminə qatılan bir qadın dayanmadan foto çəkməsilə diqqət çəkib.

O, Canovanın keçmiş həyat yoldaşı Açelya Akkoyun və Tuna Armanla şəkil çəkdirmək istəyən ətrafdakıların narazılığına səbəb olub.

Qadına belə davranışların dəfn mərasiminə uyğun olmadığı barədə xəbərdarlıq edilsə də, o, deyilənlərə məhəl qoymayıb.

Cənazə namazından sonra Civan Canova Zincirlikuyu qəbiristanlığında torpağa tapşırılıb.



Mənbə: Snob Magazine

Pandemiya dövründə bütün dünyada kino sənayesində bir çöküş yaşansa da, hazırda bu sahə də dirçəlməyə cəhd göstərənlər arasındadır. Kinoteatrların bir müddət bağlı qalması tamaşaçılarda kinoya qarşı “aclıq” yaratdı. Eləcə də bir müddət sənətdən uzaq qalmış rejissor, aktyor heyəti də nə olur-olsun çəkiliş meydançalarına qayıtmağa çalışdılar. Bu hal Azərbaycanda da yaşanır. Son dövrlərdə kinoteatrlara yerli istehsal olan filmlərin gəldiyini müşahidə etmək olar. Bəs görəsən postpandemiya dövrü maliyyə baxımından əvvəlki itkiləri bərpa edə biləcəkmi? Ümumiyyətlə, ölkəmizdə kino sahəsi nə dərəcədə gəlirlidir? Kino sənayesinin ümumi iqtisadiyyata birbaşa və dolayı töhfəsi necə ölçülür?

“Report” bu mövzunu mütəxəssislərlə müzakirə edib.

Ssenarist və rejissor Valeh Əhmədov bu sahəyə 2010-cu ildə teleserial sektoruna keçidlə başlayıb. O qeyd edib ki, həmin dövrlərdə dövlətin xarici teleserialların ölkədə yayımını bir müddətlik qadağan etməsi milli serialların inkişafı baxımından müsbət addım olub:

“Biz həmin ildə “Aramızda qalsın” serialı ilə başladıq. Bu teleserial bu sektorun davamlı olması üçün təkan oldu və bu günə kimi komanda olaraq serial istehsal edirik. Hazırda televiziyalar serial çəkməkdə maraqlıdırlar, təmiz rəqabət gedir, serial sektoru fəaliyyətini davam etdirir və öz-özünü təmin edir. Bu isə yeni iş yerlərinin açılmasına, yeni kadrların ortaya çıxmasına səbəb olur.

Film sektoruna gəldikdə, seriallardan bir müddət sonra yerli istehsalçılar davamlı film çəkməyə, izləyicilər kütləvi şəkildə kinoteatrlara getməyə başladılar. Pandemiyadan öncə, 5-6 film xaricində böyük gəlir gətirən film olmayıb. Çox hallarda filmlər çəkilən xərclə baş-başa gəlirdi. Bunun nəticəsində isə sektorda çalışan insanların müəyyən qədər qonorarları olurdu. Bunu müsbət hal kimi dəyərləndirmək olar. Pandemiyadan öncə komediya filmləri uğur gətirirdi və gəlirli filmlərin də hamısı məhz bu janrda idi. Belə filmlər bütünlüklə özəl sektorun payına düşür. Dram filmlərinin isə nəinki gəlirləri olmadı, heç çəkilən xərci də ödəmədi”.

V. Əhmədov pandemiyadan az öncə komediya filmlərinin də artıq əvvəlki kimi izlənmədiyini deyir: “Bunu bəzi mütəxəssislər mövzu eyniliyi ilə, bəziləri isə insanların yeni janra ehtiyacının olması ilə əlaqələndirirdi. Pandemiyadan sonra bir çox film istehsalçıları film çəkməyə həvəsli olmadılar. “Zəhər tuluğu” filmi dram janrında olmasına, karantin qaydalarının təzə-təzə yumşalmasına rəğmən, uğurla izlənildi və indi dram filmlərinin izlənməsinə ümidi artıb.

Ölkəmizdə film, serial sahəsində gələcəyi düşünən vicdanlı və bilikli istehsalçılar var. Lakin sırf gəliri düşünüb, bədii tərəfi bir kənara atan, bəzən sektoru riskə atan istehsalçılar da var. Düşünürəm, daha böyük inkişaf filmlərimizin və seriallarımızın ölkə xaricində ciddi uğur qazanmasından sonra başlayacaq. Bunun üçün isə sektora canını qoyan insanlar bir araya gəlməli, kinoteatra gələn kütləni nəinki qorumaq, onları küsdürməmək, hətta onların sayının artmasına görə ciddi müzakirələr aparmalıdır”.

Rejissor hesab edir ki, filmin çəkilməsi üçün güclü maliyyəyə ehtiyac var:

“Lakin böyük maliyyənin olması heç də güclü bir filmin ortaya çıxacağına işarə deyil. Çünki böyük maliyyə ayrılıb, uğur qazanmayan filmlərin də sayı az deyil.

Filmə sponsorlar da can atmalıdır. Tək öz maraqlarını güdmək üçün deyil, inkişafda rol oynamaq üçün maliyyə xərcləməlidirlər. Bir filmə pul ayırarkən həmin filmin istehsalçılarının məqsədlərini araşdırmalı, potensiallarını düzgün dəyərləndirməlidirlər. Yoxsa ucuz reklamlarla məhsulunu qabarıq şəkildə reklam etməklə, sektora ziyan vuran insanlara maliyyə ayırmaqla heç bir nəticə əldə edə bilmərik”.

V.Əhmədov bu sahənin inkişafı üçün təklif edir ki, gələcəkdə dövlət sifarişli filmlərin bəziləri kommersiya xarakterli də olsun: "Doğrudur, əslində bu anlayış da yanlışdır, hər bir film özü kommersiya maraqları olan bədii işdir. Misal üçün, sırf festival üçün çəkilən filmlər də olmalıdır, kiçik büdcələrlə vicdanlı özəl istehsalçılara 8-10 film də sifariş edilməlidir. Beləcə, bu filmlər də kinoteatrlarda öz işini görsə, əlavə gəlir də gətirsə, gələcəkdə filmlərin büdcəsinin artırılması avtomatik olacaq.

Əgər beynəlxalq standartlara cavab verən ümumbəşəri mövzularda filmlər istehsal edə bilsək, ölkəmizdə də, kənarda da bu filmlər izlənsə, ölkə iqtisadiyyatına da böyük xeyiri olacaq. Xeyli sayda yeni iş yerləri açılacaq, studiyalar, platolar inşa ediləcək, hətta bir çox nüfuzlu istehsalçılar da, xarici investorlar da maraq göstərəcək.


Mən bizim insanlarımızın çox istedadlı olduğuna tam səmimiyyətimlə inanıram. Sadəcə bu istedadı düzgün strategiya ilə dünyaya çıxarmaq lazımdır”.

Nizami Kino Mərkəzinin direktoru Leyli Mirzəyeva “Report”a açıqlamasında kino sahəsinin çox gəlirli olduğunu bildirib:

“Kinonun Azərbaycan iqtisadiyyatına böyük töhfələri var. Təbii ki, hər şey filmdən asılıdır. Hər film uğurlu olmur. Azərbaycanın kommersiya filmləri təxminən 2016-2017-ci illərdən daha çox inkişaf etməyə başlayıb. İlk olaraq komediya janrında kommersiya filmləri çıxmışdı. Onlar böyük maraqla qarşılanmış, kifayət qədər gəlirli olmuşdu. Lakin ondan sonra filmlər var idi ki, daha zəif işlədilər. Filmdən çox şey asılıdır. Keyfiyyətli, tamaşaçının marağını cəlb edən məhsul varsa, bu sahə çox gəlirli ola bilər”.

L.Mirzəyeva deyir ki, hələlik pandemiyadan öncə olan nəticələrə qayıda bilməyiblər:

“Azərbaycanda kinoteatrlar 18 ay müddətinə bağlı oldu. Tamaşaçıların bir qismi artıq onlayn kinoteatrlara öyrəşib. Həm də bəzi tamaşaçılarda virusla bağlı qorxu var, çalışırlar ki, kütləvi yerlərə getməsinlər.

Hazırda inkişafı görürük. Tədricən bu proses daha da yaxşılaşır. Amma hələlik əvvəlki nəticələri əldə edə bilmirik. Əgər keyfiyyətli və maraqlı film olarsa, prokatda böyük nəticə göstərəcək. Onun gəliri 100 min və ya 200 min manatı da keçə bilər. Amma elə filmlər olur ki, heç 10 min manat sərhədi də keçə bilmir”.