Gürcüstanın paytaxtı Tbilisidə rusiyalı sənətçilər – Maksim Qalkin, Valeri Meladze və Andrey Makareviçin konsertləri ləğv edilib.

Rusiyalı sənətçilərinin konsertləri Tbilisinin İdman Sarayında keçirilməli idi.

İmtinaya səbəb kimi konsert zalında təmir işlərinin başlaması göstərilib.

Hələlik Gürcüstanın Mədəniyyət Nazirliyi konsertin keçirilməsinə qoyulan qadağını rəsmi olaraq şərh etməyib.(Mənbə: Biletebi.ge)

Bu gün aktyor Fazil Salayevin anım günüdür.

Kulis.az bu münasibətlə onun haqqında maraqlı faktları təqdim edir.

Fazil Salayev 1931-ci il, sentyabrın 1-də Bakıda əslən Cənubi Azərbaycandan olan İdris Salayevin ailəsində dünyaya gəlib. Hələ uşaq yaşlarından yazı-pozuya böyük həvəsi olan gələcəyin məşhur aktyoru dörd yaşında ilk dəfə öz adını fotosunun arxasına yazır.

Orta məktəbi yaxşı qiymətlərlə bitirən Fazil sənədlərini Əzim Əzimzadə adına Rəssamlıq Məktəbinə verir və oranı əla qiymətlərlə tamamlayır. Bir müddət orta məktəbdə müəllim işləyir. Hətta Yasamal rayonundakı məktəblərdən birində xalq artisti Afaq Bəşirqızının oxuduğu sinfə rəsm dərsi keçir. Eyni zamanda “Azərbaycan” nəşriyyatında tərtibatçı-rəssam kimi fəaliyyət göstərir.

Rəssamlığın sonuncu kursunda, 23 yaşı tamam olanda isə atasının dostu Nurəddin kişinin 18 yaşlı qızı Fəridəylə ailə həyatı qurur. Qəribədir ki, Fəridə xanım və Fazil Salayev ailə qurana qədər bir-birini cəmi bircə dəfə görüblər və onda da söhbət etməyə belə macal tapmayıblar.

Ancaq Fazil sənədlərini ovaxtkı Teatr İnstitutuna verir. Deyilənə görə, Salayevin kumiri məşhur italyan aktyoru Toto idi. Çox güman ki, Fazilin bu seçimində Toto ilə zahiri oxşarlıqlarının olması da böyük rol oynamışdı. Teatr İnstitutunu bitirən F. Salayev Akademik Milli Dram Teatrına işə qəbul olunur. İlk illərdə aktyor bu teatrın səhnəsində müxtəlif obrazlar oynayır. Ancaq bir müddət sonra dram teatrından gedir. Musiqili Komediya Teatrında işə düzəlir.

1966-cı ildə Həsən Seyidbəyli “Sən niyə susursan” filmində F. Salayevə kiçik bir rol tapşırır və o, bu rolun da öhdəsindən lazımınca gəlir. 1969-cu ildə Şamil Mahmudbəyovun çəkdiyi “Şərikli çörək” filmindəki “Qırçı Məhəmməd” rolu isə onun aktyor kimi məşhurlaşmasında xeyli rol oynayır.

Həyat yoldaşı Fəridə Salayeva 2009-cu ildə verdiyi müsahibədə Fazil Salayevin son günlərini belə xatırlayırdı:

“Ölümündən bir qədər əvvəl veriliş efirə getmişdi. Orada Həsən Seyidbəyli onun haqda danışmışdı. Fazil öləndən sonra verilişi yenidən efirə verdilər. Söz-söhbət gəzirdi ki, guya Fazil bizimlə yola getmirmiş. Təsəllim qızlarım olub. Axı onlar rəhmətliyin ən qiymətli yadigarlarıdır. Üç qız zarafat deyil. Fazil rəhmətə gedəndə hamısı evdəydi. Onun piano çalmağı, oxumağı aləm idi. Hədsiz istedadlı idi. Açıq-saçıq danışan, əhli-kef idi, Bakının yarısı da dostları. Mənsə ciddi, qısqanc… Bir az da cavanlığı idi, indiki ağlım harda idi. Necə deyərlər, çox fərqimiz vardı”.

Xalq artisti Yaşar Nuri müsahibələrinin birində aktyor haqqında deyir:

“Fazilin çox böyük istedadı var idi. Nadir hallarda olur ki, aktyorun adını bilmirsən, amma oynadığı obrazlarla tanıyırsan. İndiyə qədər də onun adını bilmirlər, amma obrazlarını tanıyırlar, o, “filan roldakı aktyor” kimi yaddaşlarda qalıb. Salayevin fəxri adı “filan aktyor” idi. “Muskomediya”da bir tamaşada montyoru oynayırdı. Guya çayniki düzəldəndə cərəyan vurur bunu, ölür. Zal onun “ölməyinə” iki dəqiqə əl çalırdı. Fazil hərtərəfli istedad idi, amma bəxt, tale, alın yazısı… Onun “Şərikli çörək” filmində çörək yediyi epizod xəlvət çəkilib. Mahmudbəyov operatoru çağırıb ki, bu kadrı xəlvət çək. Amma yenə də şans… O filmə görə hamı dövlət mükafatı aldı, Fazil almadı”.

Deyilənlərə görə F. Salayev istedadı qiymətləndirilmədiyindən sınır, həyatın dibinə yuvarlanaraq, meylini içkiyə salır. Hətta sonradan Salayev ağır xəstəliyə tutulur və içki içməsə, qida qəbul edə bilmir, həftələrlə dilinə çörək vurmur, ac qalır. İsrafil İsrafilov Fazil Salayev haqqında deyir:

“Salayevin başlıca səhvi isə heç şübhəsiz ki, içkiyə meyilli olması idi. Məsələn, tamaşalara, məşqlərə sərxoş gəlirdi. Tofiq Kazımov da onu çox sevirdi, orijinal istedad sahibi idi. Azərbaycan teatrında ikinci belə təbiətdə və istedada malik aktyor yox idi. Ancaq teatrın daxilindən bir neçə dəfə onun içməyini rəhbərliyə çatdırmışdılar və rəhbərlik fakt qarşısında qalaraq onu “Azdrama”dan uzaqlaşdırmışdı. Vəziyyət o həddə çatmışdı ki, Fazilin ağzından iy gələn kimi rejissor köməkçisi, rekvizit sexində işləyənlər dərhal xəbərçilik edirdilər. Fazil akademik teatrdan uzaqlaşan kimi “Muskomediya”, necə deyərlər, onu göydə tutdu. Orada cəmi üç il işlədi və bizim onunla bulvardakı söhbətimizdən sonra “Azdrama”ya qayıtdı. Tofiq Kazımov inanmırdı ki, Fazil Salayevi yola gətirə bilmişəm. O, teatra qayıtdı”.

Fazil Salayevin küsülü olduğu həmkarı olmasa da, “Azdrama”da xoşu gəlmədiyi bir nəfər varmış. İsrafil İsrafilovun dediklərindən:

“Heç kimlə küsülü deyildi, ancaq xoşu gəlmədiyi adamlar var idi. Məsələn, teatrın rekvizit sexində işləyən bir nəfərin Fazilin “Azdrama”dan getməyində böyük “rolu” olmuşdu. O, təkcə Fazili yox, Səməndər Rzayevi də rəhbərliyə “satırdı”. Çünki hər ikisi tamaşalara içkili gəlirdilər. Aktyorların əksəriyyətinin belə qüsurları olub”.

Fazil Salayev 1978-ci il iyunun 20-də kiçik qızı Ofeliyanın doğum günündə dünyasını dəyişir.

Məşhur aktrisa Şarlbi Dian Kriek dünyasını dəyişib.
Bakupost.az xarici mətbuata istinadən bildirir ki, 32 yaşlı aktrisanın ölüm səbəbi hələlik açıqlanmayıb. Onun ölümünə hansısa xəstəliyin səbəb olduğu ehtimal edilir.
Cazibədar aktrisa 2008-ci ildə avtomobil qəzası keçirib və uzun müddət müalicə almalı olub.
Qeyd edək ki, Şarlbi 75-ci Kann Film Festivalında "Qızıl Palma" mükafatına layiq görülən "Triangle of sadness" ("Kədər üçbucağı") filmində baş rolu canlandırmışdı.

Kolumbiyalılar ən çox iştirakçı ilə konsert keçirərək dünya rekordu qırıblar.

Boqotadakı Mərkəzi Parkda hər yaşdan olan 16.000 musiqiçi və xor ifaçısı toplaşıb.

Onlar Bethovenin 9 nömrəli simfoniyasından bir parça, argentinalı müəllifin “Sülh göyərçinləri” mahnısını və daha dörd musiqi parçasını ifa ediblər.

“Bu, inanılmaz təcrübədir. Özünü iynə üstündə hiss edirsən, çünki gözəl musiqiçilər görürsən. Bu qədər gözəl ifaçılar arasında olmaq və musiqiyə qarışmaq necə gözəldir”, - deyə iştirakçılardan biri hisslərini ifadə edib.

Konsertdə Boqota Filarmonik Orkestri də çıxış edib.

Tədbir yerli hakimiyyət orqanları, ölkənin Təhsil Nazirliyi və Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən dəstəklənib.

“Konsertdə iştirak edən uşaqların valideynləri hesab edirlər ki, musiqi dərsləri uşaqların davranışlarını və başqaları ilə ünsiyyətini yaxşılaşdırmağa kömək edə bilər. Cəmiyyətin bu şəkildə qurulması mümkündür” – deyə qeyd edilib.

Konsert Kolumbiyada uzun müddətdir davam edən hərbi münaqişə tərəfləri arasında barışığa həsr olunub.


Mənbə: NTD TV.ru

Sosial şəbəkələrdə AzTV-də Nadir şahın və əfşarların fars kimi qələmə verilməsinə mənim cavab verməyimi istəyirlər. Qısa olaraq fikirlərimi bildirim:

Birincisi, Nadir şah Əfşar - “son fateh” kimi tarixə düşən dünyaca məşhur sərkərdədir. İşğalçıları qovan və yeni Azərbaycan imperiyasını yaradıb gücləndirən bir şah kimi Azərbaycanın qürur mənbəyidir.

Nadir şah Azərbaycan adı altında vahid inzibati bölgü yaradaraq onu imperatorluğun mərkəzinə çevirmişdi. Şöhrəti və parlaq hərbi yürüşləri o qədər məşhur idi ki, hətta Napoleon özünü Avropadakı "Yeni Nadir" hesab edir və ondan təsirlənirdi. Fransız imperatorunun Fətəli şah Qacara yazdığı məktublarında Nadir şahı düşmənlərini vahiməyə salan böyük döyüşçü adlandıraraq, heyranlığını dilə gətirirdi.

İkincisi, əfşarlar — 24 oğuz boyundan biridilər; qədim oğuzlar, müasir əfşarlar isə azərbaycanlıların subetnosu hesab edilir. Əfşar boyu Oğuz Xaqan dastanına görə oğuzların 24 boyundan biri və Qaşqarlı Mahmuda görə "Divani Lüğət-it-Türk"dəki iyirmi iki oğuz boyundan altıncısıdır. Bu boy Boz oğuzları qolundan (sağ qolundan), Oğuz Xaqanın oğlu Ulduz xanın dörd oğlundan ən böyüyü olan Əfşarın soyundan gəlir.

Əfşarlar Səfəvi dövlətini quran 7 türk qəbiləsindən biridir. Bəziləri iddia edirlər ki, əfşarlar Orta Asiyada, Dədə Qorqud dastanlarında Oğuzeli deyilən Sırdərya bölgəsində yaşamışlar. Nadir şah öz soy-kökünün Azərbaycan torpaqlarında olduğuna əmin idi. Bununla bağlı “Tadhkirat al-mulūk. A manual of Ṣafavid administration, circa 1137/1725. Persian text in facsimile-B.M. Or. 9496. Translated and explained by V. Minorsky”, səh.164-də yazılır: “Əfşar tayfası bütöv İran üzrə səpələnib, lakin burada mətnimiz [Təzkirətülmülük] tayfanın Urmiya gölünün güney sahilində və Marağadan güneydə məskunlaşan hissəsini nəzərdə tutur. Nadir Şah 1730-cu ildə burada öz tayfasının "ana yurdunu" tapmağa şad olmuşdu".

Türkiyəli tədqiqatçı A.Kaya “Əfşar türkmənləri” əsərində də bu fikri təsdiq edir.

Nadir şah türkcə danışardı. Bütün ətrafı - hətta Türkiyə sultanı və Hindistan şahları ilə də. Amma fars dilini təmiz bilirdi. Ərəb dilini isə pis bilirdi.

Nadirin mənşəyindən söhbət açanlar onun "qılıncdan yarandığını” yazırlar. Sadə bir kəndli ailəsində dünyaya göz açmış, öz qabiliyyətləri sayəsində yüksəlmiş Nadir şah qətiyyən fars deyildi və farsa heç bir aidiyyəti də yoxdur. Onun “fars” kimi qələmə verilməsi tarixi tamamilə saxtalaşdırmaqdan başqa bir şey deyildir.

Bütövlükdə Nadir şahın Oğuz-türkmən soylu əfşar boyundan olmasını Mirzə Mehdi Astarabadi, Məhəmməd Kazım Mərvi, A.A.Bakıxanov, L.Lokkart, K.Bosvort, Stenli Len-Pul, V.Minorski, E.Şmidt, S.R.Kişmişev, Ə.Kəsrəvi, S.Nəfisi, M.R.Arunova, P.Q.Butkov, eyni zamanda, bir çox çağdaş tədqiqatçılar da yazıblar. İngilis müəllifi K.Bosvort, M.Aksvorti, L.Lokkart yazırlar ki, Nadir şahın təmsilçisi olduğu əfşar – Oğuz-türkmən soylu əfşar tayfasıdır.

Nadir şah özü Osmanlı dövlətinin sədrəzəmi Əli Paşa Həkimoğluna göndərdiyi məktubunda yazır:

“Mənim cəddim müqəddimə Çingiz xurucunda Ruma gedən ali-Osmanın cəddi Ərtoğrulun qarındaşı olub, babaları Süleyman şah suya qərq olduqda mənim cəddim İrana getmiş idi”.

Eyni zamanda Nadir şahın şəxsi səlnaməçisi Mirzə Mehdi xan da yazır ki, Nadir şah türkmənlərin əfşar boyundandır.

Bu barədə çox yazmaq olar, məncə kifayətdir.

Soruşurlar ki, bəs Nadir şahın niyə bu qədər qələbələri ola-ola, onlar farsın ayağına bağlanır?

Cavab sadədir: Nadir şah Əfşarın hərbi yürüşlərini erməni katalikosu Abram Tekirdağlı (Abram Kretasi) qələmə alıb və bunun özü də suala cavabdır.
axar.az

Xalq artisti Sofa Bəsirzadə haqqında 10 maraqlı faktı təqdim edirik:

Sofiya Bəşir qızı Bəsirzadə 28 fevral 1918-ci ildə Kazan quberniyasının Çukan kəndində anadan olub. İki yaşında olanda ailəsi Bakıya köçüb. Əsil soyadı Vəzirovadır. Atasının nəsil şəcərəsinə görə səhnəyə ilk addımlarından tamaşaçılar arasında “Bəsirzadə” kimi tanınıb. Bəzi proqram və afişalarda adı “Sofa” kimi yazılıb. Teatr kollektivində də ona “Sofa xanım” deyə müraciət ediblər.

Gənclik illərində Sofa xanım daxili işlər orqanlarında çalışan Soltan Vəzirov adlı biri ilə tanış olur. Bir-birinə məhəbbəti yaranan cütlük bir müddət sonra ailə qururlar. Soltan bəy heç vaxt Sofa xanımın aktrisa olmağına qarşı çıxmır. Onların Camal və Kamal adlı iki oğlu dünyaya gəlir. Lakin, 1971-ci ildə Sofa xanımın həyat yoldaşı qəfil dünyasını dəyişir. Bundan sonra o, tez-tez övladlarına deyir ki, məni atanızın yanında dəfn edərsiniz.



Sofa xanım dindar qadın olub, o, namaz qılıb, oruc tutub. Bir dəfə isə Kəbəni ziyarət edib.

***

Teatr səhnəsində 62 ildən çox çalışan aktrisa bütün yaradıcılığı boyu səhnədə və kinoda əsasən ikinci planda görünüb və xarakterik obrazlar yaradıb. Yüzdən çox obraz ifa edib. “Lənkəran xanının vəziri”, “Oqtay Eloğlu”, “Od gəlini”, “Yaşar”, “Dönüş”, “Solğuri çiçəklər”, “Şeyx Sənan”, “Səyavuş”, “Canlı meyit”, Fedra (“Dəlilər”, “Təhminə və Zaur”, “Müfəttiş” kimi tamaşalarda maraqlı obrazlar yaradıb.



1990-cı illərin əvvəllərində Akademik Milli Dram Teatrının rəhbərliyi Həsənağa Turabov, Sofa Bəsirzadə də daxil olmaqla bir neçə qocaman aktyoru teatrdakı işindən azad edir. İşsiz qalan aktyorlardan Sofa Bəsirzadə, Məhluqə Sadıqova və Muxtar Avşarov sonradan Amaliya Pənahovanın yaratdığı Bələdiyyə Teatrında işə düzəlirlər.



***
Xalq artisti Fuaf Poladov haqqında kinoşünas Aygün Aslanlının yazdığı “Skafandrlı adam” adlı kitabda nəql edir: “Hər dəfə premyera günü otağıma gələndə stolumun üstündə gül görürdüm. Kostumerdən içəri kimin girdiyini soruşurdum, demirdi. Otağın açarlarından biri də onda olurdu. Amma bir dəfə ağzından qaçırtdı. Sən demə, gülləri Sofa xanım, Sofa Bəsirzadə gətirirmiş”.



Aktrisanın böyük oğlu Camal Vəzirov anasını xatırlayarkən deyir: “Anamın balaca, çoх gözəl bir yastığı var idi. Qastrollara gedəndə o yastığı özü ilə aparır, yalnız o yastıqla dincələ bilirdi. Bir gün bağa gedəndə yastığı yadından çıхıb evdə qalmışdı. Mənə zəng vurub dedi ki, yastığımı gətir. Anamın ölümünə inanmıram. Elə bil o, indi də mənim yanımdadır. Evdə hər şey mənə anamı хatırladır. Hara baхıramsa, anamın nəfəsini, ətrini duyuram. Hər gün dönə-dönə başımın üzərindən asdığım şəklinə baхıram”.

***

Günlərin birində Sofa xanım mədəsində güclü ağrılar hiss edir. Oğlanları tez təcili yardım çağırırlar. Həkim aktrisanın vəziyyətinin ağır olduğunu və onun çox yaşamayacağını deyir. Sofa xanımın tezliklə vəfat edəcəyini bilən ailə onu dincəlib istirahət etməsi üçün sanatoriyaya yerləşdirir.



Bir müddət sonra yatağa düşür. 1999-cu il dekabrın 31-də Sofa xanım övladlarını başına yığır, onların kədərlənməmələri üçün deyib-gülüb zarafat edir, “bir gün gələn bir gün getməlidir” deyir.



Xalq artisti 2000-ci il yanvarın 4-də vəfat edir. Onun Fəхri Хiyabanda dəfn edilməsi üçün yer ayrılsa da, öz vəsiyyətinə uyğun olaraq həyat yoldaşının yanında dəfn edirlər.(Kulis.az)