 |
|
|
Uzun müddətdir ki, “Rabitəbank”ın külli miqdarda təminatsız, girovsuz və zaminsiz kreditlər verdiyi, bundan dolayı müəssisənin problemli kreditlərinin artdığı iddia olunur.
Xatırladaq ki, bu barədə Poliqon etibarlı qaynaqlardan daxil olan məlumat əsasında hazırlanmış yazı dərc etmişdi. Mövzu ilə bağlı bankın e-mail ünvanına sorğu göndərsək də, təəssüf ki, cavab ala bilməmişdik. İndi isə redaksiyamıza daha ilginc məlumat daxil olub…
Məlumatda bildirilir ki, “Rabitəbank”ın rəhbərliyi bu siyasəti bilərəkdən aparır. Mənbənin iddiasına görə bir tərəfdən mediada uğursuz PR apararaq inkişafda olan bank imici yaradır (ki, buna nail ola bilməyib), digər tərəfdən özünün müflis olunması üçün məqsədyönlü siyasət həyata keçirir.
Xatırladaq ki, bilərəkdən və yaxud saxta müflisləşmə presdentlərinə Azərbaycanda və dünyada dəfələrlə rast gəlinb. Dünya maliyyə tarixində, xüssusilə bankçılıq təcrübələrində buna dair sonsuz nümunələr var. Belə ki, bilərəkdən müflisləşmə zamanı müəssisə rəhbəri şəxsi məqsədlərini, yaxud kiminsə maraqlarını güdərək müəssisənin ödəmə qabiliyyətini qabaqcadan, bilərəkdən yox edir, yaxud məhv edir.
İndi isə saxta müflisləşmənin nə olduğuna diqqət yetirək: Saxta müflisləşmə nədir? Saxta müflisləşmə - kreditorlardan borcların ödənilməsi üçün əlavə vaxt alınması və yaxud borcların bir qisminin bağışlanması məqsədilə müəssisənin müflisləşməsi barədə qabaqcadan yalan, uydurma qaydada elan olunması, yaxud buna əsas yaradaq özünün müflis elan edilməsinə nail olmaqdır.
Qaynağımız bildirir ki, iqtisadçı-ekspertlərin müşahidələrinə görə, sözügedən bank da bu istiqamətdə “uğurla irəliləyir”.
Deyəsən, bu gedişlə Rabitəbank da özünü “Muğanbank”ın gününə salmaq istəyir. Görəsən, niyə?
Qeyd edək ki, bu iddialarla bağlı ötən həftə “Rabitəbank”a sorğu yollasaq da, qarşı tərəf sorğuya cavab verməyib. Bütün halalrda iddialarla bağlı “Rabitəbank”ın mövqeyini dərc etməyə hazırıq...
Poliqon.info
Mərkəzi Bankın oktyabrın 1-nə olan məlumatına görə, Azərbaycanın milli valyutası - manatın dövretmə sürəti 3,65 bənd təşkil edib.
Bu da sentyabrın 1-i ilə müqayisədə 0,10 bənd az (2,7%), yanvarın 1-nə nisbətən 0,37 bənd (9,2%), ötən ilin oktyabrın 1-nə nisbətən isə 1,07 bənd (22,7%) azdır.
Belə ki, bu ilin sentyabrın 1-nə manatın dövretmə sürəti 3,75, ilin əvvəlində 4,02, keçən il oktyabrın 1-nə 4,72 bənd təşkil edib.
Bəs bu azalmanın səbəbi nə ilə bağlıdır?
İqtisadçı-ekspert Pərviz Heydərov bildirib ki, manatın dövretmə sürətinin zəifləməsi, ölkədəki inflyasiya və bahalaşma tendensiyası ilə birbaşa əlaqədardır:
“Son illər ərzində inflyasiya tempi yüksək xarakter daşıyır. Mərkəzi Bank da buna görə sərt kredit siyasəti aparır. Bunun da əsas göstəricisi, uçot dərəcəsinin, yəni AMB tərəfindən mərkəzləşdirilmiş kredit resursları üzrə müəyyən edilən faiz dərəcəsinin yüksək xarakter daşımasıdır.
Hazırda uçot dərəcəsi 9 faiz təşkil edir.
Son aylara qədər AMB bunu hissə-hissə yuxarı qaldırmaq siyasəti aparırdı. Belə olan halda isə, nağd pul dövriyyəsinin sürətinin azalması qeydə alınıb”.
Ekspertin sözlərinə görə, işgüzar aktivliyin yüksək olduğu bir şəraitdə iqtisadiyyatın real sektorunun tələb olunan səviyyədə kreditləşdirilməsi zamanı pulun dövretmə sürəti də artır:
“Bunun da nəticəsində inflyasiya prosesləri iqtisadi artımdan və inkişafdan asılı olaraq özünü büruzə verir.
Ancaq bizdə əksinədir. AMB məcburi şəkildə inflyasiya proseslərini tənzimləmək üçün uçot dərəcəsini qaldırmalıdır ki, bunun da nəticəsində pul-kredit siyasəti sərtləşmiş olur. Manatın isə dövretmə sürəti istər-istəməz zəifləyir. Bu problemin nə zaman aradan qaldırılmasına gəlincə, əgər inflyasiya amilləri aradan götürülərsə və bahalaşma prosesi səngiyərsə, AMB da uçot dərəcəsini tədricən aşağı sala bilər ki, bu da pulun dövretmə sürətini artıracaq. Ancaq bunun nə vaxt baş verəcəyini indidən söyləmək çətindir”.
Azərbaycan Reallığı
Azərbaycan Mərkəzi Bankı (AMB) sentyabr ayı üzrə açıqladığı inflyasiya göstəricisinə görə, sentyabr ayında inflyasiya 10.9 faiz təşkil edib.
Bu isə əvvəlki ayla (avuqst) müqayisədə 0.8, ötən dövrün eyni dövrü ilə müqayisədə isə 2.5 faiz bəndi azdır.
İqtisadiyyat Nazirliyi tərəfindən baza ssenaridə Azərbaycanda 2023-cü ildə 9,5 faiz, 2024-cü ildə isə 5,3 faiz proqnozlaşdırılan orta illik inflyasiyanın azalan templə 2027-ci ildə 4,2 faizə qədər enəcəyi gözlənilir.
Maliyyə Nazirliyinin "2024-2027-ci illər üzrə Ortamüddətli Büdcə Çərçivəsi"ndə qeyd edilir ki, inflyasiya mühitinin tənzimlənməsi ilə bağlı atılan addımlar iqtisadi fəallığın artması ilə yanaşı, əhalinin sosial rifahına da müsbət təsir edəcək.
Proqnozlara əsasən, ortamüddətli dövrdə əhalinin gəlirlərinin artaraq 2027-ci ildə 106,0 milyard manata, xərclərinin isə 102,6 milyard manata qədər yüksəlməsi proqnozlaşdırılır.
Qeyd edək ki, inflyasiya ölkədə bütün sahələrlə sıx bağlıdır və siyasi pöroseslər, iqtisadi dəyişikliklər, büynəlxalq münasibətlər və s. inflyasiyaya təsir edir.
Beləliklə, inflyasiyanın artmasına həm xarici, həm də daxili amillər səbəb ola bilər. Ölkəmizdə inflyasiya ötən il rəsmi rəqəmlərdə göstərilənlərdən daha yüksək oldu. Hazırkı rəsmi rəqəmləri nəzərər alsaq bu, pensiya və əməkhaqqı artımlarına necə təsir edəcək?
DİA.AZ-ın məlumatına görə, iqtisadçı-ekspert Natiq Cəfərli Cebhe.info-ya bildirdi ki, rəsmi inflyasiya rəqəmlərinin hesablanması ilə bağlı parametrlərin, yanaşmanın, tendensiyaların dəyişməsinə ehtiyac var:
"Çünki rəsmi inflyasiya rəqəmləri hesablanarkən böyük bir məhsul və xidmət zənbili götürülür ki, bu da rəqəmlərin yumşaq alınmasına səbəb olur. Əslində bir çox ölkələrdə inflyasiyanın insanların gündəlik həyatına, dolanışığına, gəlirlərini təsirini ölçmək üçün 30 adda ən vacib gündəlik tələbat məhsulları və xidmətlərinin qiymətlərinin dəyişilməsi götürülür.
İnsanlar onsuz da gündəlik həyatında yüzlərlə adda məhsulu istifadə etmirlər. Azərbaycanda məhz 30 adda gündəlik tələbat məhsulları da, yəni kartof, soğan, meyvə, un məmulatları, qarabaşaq, düyü, ət kimi kənd təsərrüfatı məhsullarını götürsək, burada qiymət dəyişikliyi daha yüksəkdir. Birincisi, bu məsələyə diqqət yetirmək lazımdır".
Ekspert deyir ki, ikincisi, Azərbaycanın gələn il büdcəsinin parametrləri artıq elan edilib, hələ qəbul olunmayıb, Milli Məclisdə müzakirələr başlayacaq:
"Burada sosialyönümlü xərclərin 5 faizə yaxın artdığı görünür. Yəni elə də ciddi artım yoxdur. Bu onu deməyə əsas verir ki, gələn ilin büdcəsi qəbul olunandan sonra insanların əməkhaqqları və təqaüdlərində kəskin artımın olacağı ehtimalı çox aşağıdır.
Ən yaxşı halda 5-10 faiz artma ehtimalı var. Ancaq inflyasiya insanların gəlirlərini yeyib-bitirən bir anlayışdır. İnflyasiya nə qədər yüksək olsa, insanların real gəlirləri bir o qədər azalır. Ona görə də inflyasiya ilə mübarizə Mərkəzi Bankının, hökumətin də əsas prioritetləri olmalıdır.
Ancaq yalnız uçot dərəcəsini artırmaqla, sırf maliyyə-kredit siyasəti yürütməklə inflyasiyanın qarşısını almaq çətindir. Rəqabətli mühiti gücləndirmək lazımdır ki, necə güclənsin və bu qiymətlərin tənzimlənməsində necə pozitiv rol oynaya bilər. Məhz məhsul bolluğu və rəqabətli mühitlə bağlı hökumətin görəcəyi çox iş var
Sertifikatlaşdırma prosesinin müsahibə nəticələri barədə məlumat müəllimlərin şəxsi kabinetlərinə göndərilib.
AzFakt.com Xəzər TV-yə istinadən xəbər verir ki, 8 sentyabr tarixində keçirilən təkrar sertifikatlaşdırma müsahibələrində 1376 müəllim uğur qazanaraq sertifikatlaşdırmadan keçmiş hesab olunub.
14 oktyabr tarixinədək təşkil olunan sertifikatlaşdırma prosesinin müsahibə mərhələsində isə 21883 nəfər təhsilverən iştirak edib. İştirak edən müəllimlərdən 21784 nəfəri uğur qazanıb. Müsahibələrdə 99% davamiyyət qeydə alınıb.
Bu barədə Təhsil İnstitutunun İnsan resursları mərkəzinin direktoru Nurlan İsmayılbəyli bildirdi.
Bildirildi ki, uğur qazanmış müəllimlərin əməkhaqqısına sentyabr ayından etibarən əlavələr tətbiq olunacaq.
Bildirildi ki, ümumilikdə ötən ilin də nəticələri daxil olmaqla diferensial əməkhaqqı ssisteminə keçid etmiş müəllimlərimizin sayı 32 minə yaxındır. Onlardan 8 mindən çoxunun əməkhaqqısı artıq 35 faizdən daha çox məbləğdə artırılacaq. Digər, 23 mindən çox müəllimin isə əməkhaqqısına hər ay 10 faizlik əlavələr olunacaq və onlar da bu diferensial əməkhaqqı sisteminə keçid etmiş olacaqlar.
GUNDEMXEBER.AZ
Abşeron Rayon İcra Hakimiyyəti Başçısının Xırdalan Şəhəri üzrə Nümayəndəliyi Xırdalan şəhərində abadlıq işlərinin satın alınması ilə bağlı tenderə yekun vurub.
Qaynarinfo xəbər verir ki, tenderin qalibi "Xezer-Construction” MMC seçilib. Abadlıq işləri quruma 1 927 615,41 AZN-ə başa gələcək.
İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Dövlət Vergi Xidmətinin reyestr məlumatlarına əsasən, "Xezer-Construction” MMC 26 fevral 2018-ci ildə qeydiyyata alınıb. Nizamnamə kapitalı 200 AZN olan şirkətin hüquqi ünvanı Bakı şəhəri Nizami rayonu, Keşlə qəsəbəsi, Qasım bəy Zakir küçəsi, ev 1130-da yerləşir. MMC-nin qanuni təmsilçisi Binnətov Rəmzi Rüfət oğludur.
Açıq mənbələrdə "Xezer-Construction” MMC haqqında heç bir məlumat yoxdur.
Rəmzi Binnətov isə Vətən müharibəsi iştirakçısıdır. 2021-ci ildə Yevlax Gənclər Evinin "Facebook” səhifəsində paylaşılan məlumatda bildirilir ki, "Post-travmatik stress pozuntusu" mövzusunda sosial-psixoloq Yusifli Əhməd Murad oğlunun təqdimatında Rəmzi Binnətova "Zoom” proqramı vasitəsi ilə psixoloji yardım göstərilib.
"Xezer-Construction” MMC dövlət satınalmalarında fəallıq göstərir. Şirkət təkcə 2023-cü ildə 8 311 665, 8 AZN dəyərində 6 tenderin qalibi seçilib.
"Xezer-Construction” MMC bu ilin sentyabrında Abşeron Rayon İcra Hakimiyyəti Başçısının Xırdalan Şəhəri üzrə Nümayəndəliyinin Xırdalan şəhərində yolların təmiri işlərinin satın alınması ilə bağlı 1 261.045,32 manatlıq tenderinin qalibi seçilib.
Bu ilin ilk yarısında Azərbaycan iqtisadiyyatına yatırılan birbaşa xarici investisiyalar 2 milyard 979 milyon 525 min dollar olub.
Yeniavaz.com açıqlanan rəsmi məlumatlara istinadən xəbər verir ki, birbaşa xarici investisiyalar ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 241 milyon dollar azalıb.
Bu ilin ilk yarısında birbaşa xarici investisiyaların 30,1%-i (896 milyon dollar) Böyük Britaniyanın payına düşüb.
Azərbaycan iqtisadiyyatına ən çox investisiya yatıran ölkələrin ilk 10-luğu belə olub:
Bütün növ saytların yığılması - EMBLEM.AZ
saytlarin yigilmasi
Böyük Britaniya – 30,1% (896 milyon dollar)
Türkiyə – 19,3% (576 milyon dollar)
Kipr – 12,9% (385 milyon dollar)
Rusiya – 8,3% (246 milyon dollar)
İran – 6,4% (192 milyon dollar)
Yaponiya – 4,3% (128 milyon dollar)
Niderland – 33% (99 milyon dollar)
Macarıstan – 3,2% (95 milyuon dollar)
ABŞ – 2,7% (78 milyon dollar)
Norveç – 2,5% (74 milyon dollar)
Bu gün (ötən gün, 24 oktyabr - red.) AZAL-ın birinci vitse-prezidenti, quruma rəhbərlik edən Samir Rzayevın dəvəti ilə onun ofisində görüşdüm. Bu günə qədər AZAL-la bağlı publik səsləndirdiyim tənqidi məqamları, cəmiyyətdə yaranmış fikirləri Samir müəllimə dedim.
Bu barədə iqtisadçı ekspert Natiq Cəfərli qeyd edib.
O bildirib ki, çox ətraflı və maraqlı müzakirə olub:
“Haqlı tənqidləri qəbul etdi, bəzi mözvulara aydınlıq gətirdi – məsələn, mənim də ən çox tənqid etdiyim məqamlardan biri regionlarda olan hava limanlarının boş qalması, AZAL-ın bu limanlardan effektiv istifadə etməməsidir ki, bu da AZAL-a əlavə xərc və yük gətirir. Hörmətli Samir müəllim dedi ki, bütün hava limanları ilə bağlı, hətta simvolik icarə haqqına razı olmaqla xarici şirkətlərə müraciət olunub, danışıqlar gedir. Yəni bu məsələdə AZAL-ın indiki rəhbərliyi danışıqlara da, qərar verməyə də hazırdır.
Ən vacib məsələ: qiymətlərin baha olması ilə bağlı tənqidləri də normal qarşıladı, bu yöndə ciddi işlər apardıqlarını dedi, bəzi aksilayaların, məsələn, Türkiyədə oxuyan tələbələrə güzəştli biletlər satılmasının artıq həll olunduğunu, bu yanaşmanın başqa ölkələrdə oxuyan tələbələrə də şamil olunması üçün işlər görüldüyünü dedi. Qiymətlərin aşağı düşməsi üçün xərclərin azaldılması proqramı olduğunu söylədi, artıq keçən illə müqaisədə xərclərin 15% aşağı salınmasına nail olduqlarını, bunun da qiymətlərə təsir etdiyini vurğuladı. Yaxın zamanlarda yeni qiymət endirimlərinin olacağını da söylədi”.
Ekspert qeyd edib ki, dövlət orqanlarının və şirkətlərinin tənqidi çıxışlara belə dəvətlərlə reaksiya verməsi pozitivdir, təqdir olunası məqamdır:
“Sonda Samir müəllim AZAL-da İctimai Şura yaradılacağını, bu qurumun AZAL-ın şəffaf işləməsinə, siyasətinə təsir edəcəyini də söylədi və məni də bu qurumun işində iştirak etməyə dəvət etdi. Mən öz adıma deyə bilərəm ki, cəmiyyət, ictimayyət üçün pozitiv dəyişikliklərə dəstək verməyə həmişə hazıram. Mərkəzi Bankdan sonra AZAL rəhbərinin də belə görüşlər keçirməsi yaxşıdır – təki bu müzakirələr ölkədə dəyişikliklərə, ciddi qərarlara səbəb olsun”.
Qeyd edək ki, Mərkəzi Bankın sədri də bu qurumun işini tənqid edən Natiq Cəfərli ilə görüşmüşdü.
Natiq Cəfərlinin tənqidləri konteksində onunla görüşlərin keçirilməsi barəsində “Sherg.az”a danışan iqtisadçı-ekspert Fuad İbrahimov bildirib ki, iqtisadçılar heç bir zaman hər hansısa müəssisənin ziyanına fikir bildirmir. Əksinə həmin qurumların inkişafı üçün deyir:
“Natiq müəllim dəyərli və peşəkar iqtisadçı həmkarımızdır. O, çıxışlarında reyslərin əlçatanlığının təmin olunmasından həmçinin vətəndaşlara xidmət keyfiyyətinin yüksəldilməsi istiqamətində fikirlər səsləndirirdi. İqtisadçıların fikri özünü doğrultmaya bilər amma hər bir halda işin tarazlığına və inkişafına yönəlmiş olur. Natiq Cəfərlinin tənqidlərinə Mərkəzi Bankın və AZAL-ın reaksiya göstərib, onunla görüşlər keçirilməsi pozitiv bir addımdır. Tənqid inkişafa aparan yoldur. Nöqsanı aradan qaldıracaq dəhlizdir. Mənim özümə də dəfələrlə dövlət orqanlarının ayrı-ayrı şəxsləri məsləhət nöqteyi-nəzərdən müraciətlər ediblər. Onlarla əməkdaşlığımız mövcuddur. Dövlət orqanları tənqidə qərəzli şəkildə baxmamalıdır”.
İqtisadçının tənqidləri konteksində onunla söhbət aparılması təqdirə layiq haldır. Bəs aparılan müzakirə mövzularında müsbət dəyişikliklər olurmu? Əsas məsələ budur.
“Sherg.az”ın sualını cavablandıran iqtisadçı ekspert Natiq Cəfərli bildirib ki, Mərkəzi Bankla görüşlərdən sonra irad bildirdiyimiz məsələlərin inkişafı yönündə bəzi müsbət irəliləyişlərin baş verdiyinin şahidiyik:
“Orada qaldırılan məsələlərdən biri qiymətli kağızlar bazarının canlandırılması məsələsi idi. Son 6 ayda 70 faizdən çox bu sahədə qiymətli kağızlar dövriyyəsində artım var. Bundan başqa Mərkəzi Bankın çevik davranaraq günlük, həftəlik repo hərracların keçirilməsi məsələsi müzakirə edilmişdi. Bu da həllini tapıb. Mərkəzi Bankda verilən qərarlar, edilən dəyişikliklər bəzən aylar, illər çəkə bilir. AZAL-la görüş yeni baş tutub. Onların da bu istiqamətdə addımlar atacağına əminəm. İstənilən halda dövlət orqanlarının belə tənqidlərə açıq olması kifayət qədər müsbət haldır”.
Qışda ətin daha da bahalaşacağına dair məlumatlar yayılıb. İddia olunur ki, qiymət artımına səbəb ölkəmizdən kifayət qədər iri və xırdabuynuzlu mal-qaranın ərəb ölkələrinə satılmasıdır.
Ətin bahalaşmasının əsl səbəbi nədir?
İqtisadçı ekspert Natiq Cəfərli Sputnik Azərbaycan-a bildirib ki, Azərbaycanda ətin qiymətinin bahalaşmasının səbəbləri çoxdur. Azərbaycandan mal-qaranın alınıb xarici ölkələrə aparılması qiymətə çox cüzi təsir edə bilər. Onun sözlərinə görə, əsas səbəb yem bazasının bahalaşmasıdır:
"Azərbaycana xaricdən mal-qara idxalı xeyli artıb. Gürcüstandan diri xırdabuynuzlu mal-qara alınaraq Azərbaycana gətirilir. Bahalaşmanın əsas səbəbi yem bazasının bahalaşması və yemin azalmasıdır. Örüş yerlərinin azalması da, buna təsir göstərir. Daha bir amil isə mal-qara istehsalçılarının özlərinin xərclərinin artmasıdır. Nəzərə almaq lazımdır ki, mal -qara saxlayan fermerlər özləri də istehlakçıdır. Azərbaycanda digər məhsulların və xidmətlərin qiyməti bahalaşdıqda onlar da məcburdurlar ki, saxladıqları heyvanın satış qiymətini artırsınlar. Ona görə də, ətin qiyməti digər məhsullar bahalaşdıqca bahalaşır".
N.Cəfərli onu da vurğulayıb ki, qışda ətə təlabatın artması səbəbindən qış aylarında ətin qiyməti yay aylarına nisbətən baha olur. Bu il də bu bahalaşma gözləniləndir.
Azərbaycana mal-qara idxalı artıb
Qiymət artımına səbəblərdən biri kimi iri və xırdabuynuzlu mal-qaranın ərəb ölkələrinə satılması iddia edilsə də, bu rəsmi statistika ilə öz təsdiqini tapmır. Dövlət Statistika Komitəsinin açıqladığı statistikaya görə, Azərbaycandan ərəb ölkələrinə xırda və iribuynuzlu heyvan demək olar ki, ixrac edilmir. Amma ümumilikdə ölkədə ət istehsalının və idxalının artması ətə olan tələbatın yüksəldiyini göstərir.
DSK-nın məlumatına görə, 2023-cü ilin yanvar-iyul aylarında ölkədə diri çəkidə 327 min ton ət istehsal edilib ki, bu da illik müqayisədə 3,1 faiz çoxdur. Həmin dövrdə xaricdən Azərbaycana ümumilikdə 46 milyon 941 min dollar dəyərində 24 min 282 ton ət gətirilib. Bu da ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə miqdar baxımından 3 faiz, dəyər baxımından isə 18 faiz çoxdur. Qeyd olunub ki, Azərbaycana ixrac edilən məhsulun ümumi dəyəri illik ifadədə 4, 42 milyon dollar və ya 47%, həcmi isə 281 ton və ya 7,6% artıb.
Rusiyadan idxal daha sərfəlidir
Dağıstan Respublikası Hökumətinin sədri Əbdülmüslim Əbdülmüslimov da mətbuata açıqlamasında bildirib ki, bu il 10 min başa yaxın iribuynuzlu mal-qara ixrac edilib və əsasən Azərbaycan, Gürcüstan, İran və Özbəkistana göndərilib. 2023-cü ilin birinci yarısında Rusiyadan Azərbaycana 3 milyon 793 min dollar dəyərində 47 min 636 baş diri qoyun idxal edilib. Keçən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə Rusiyadan diri qoyunların idxalı say baxımından 5 dəfəyə yaxın, dəyər baxımından 4,8 dəfə artıb. Rusiyadan ölkəmizə 1 baş diri qoyunun idxalı 79 dollara (135 manata) başa gəlib. Gürcüstandan isə 2023-cü ilin yanvar-avqust ayları ərzində Azərbaycana 13,77 milyon dollar dəyərində 3 980,90 ton canlı iribuynuzlu mal-qara ixrac edib. Bu barədə Gürcüstanın Milli Statistika İdarəsinin hesabatında bildirilib.
Bu il Gürcüstanın Azərbaycana ixrac etdiyi canlı iribuynuzlu mal-qaranın hər bir tonu üçün ödənilən məbləğ 933 dollar və ya 37% artaraq 3 461,52 min dollara çatıb. Cari ilin 6 ayında Gürcüstandan 1 baş diri qoyunun Azərbaycana idxalı 91 dollara (155 manata) başa gəlib. Beləliklə, Gürcüstan ilə müqayisədə Rusiyadan idxal 12 dollar ucuz başa gəlib. Xatırladaq ki, 2022-ci ildə Rusiyadan Azərbaycana 1 milyon 310 min dollar dəyərində 16 min 523 baş diri qoyun idxal edilib. 2022-ci ilin ilk 8 ayı ərzində isə Gürcüstan Azərbaycana 9,355 milyon dollar dəyərində 3 699,77 ton canlı iribuynuzlu mal-qara ixrac edib.
Ekspertlərin qənaətinə görə, Azərbaycana mal-qara idxalı artsa da, həmin ətlərdən dövlət müəssisələrində istifadə edildiyindən, bu bazarda ətin qiymətinə təsir göstərmir. Çünki, ət bazarında daha çox yerli istehsal olunan mal-qara kəsimindən istifadə olunur.
Astara rayonunun Ərçivan qəsəbə sakini, sahibkar Rafiq Cəfərovun meyvə bağlarında məhsul yığımıdır. Feyxoa bağında məhsul yığan qadınlardan biri deyir ki, onlar günəmuzd işləyirlər: "Hər birimizin əkin sahələrimiz var. Amma öz torpaqlarımızı əkə bilmirik. Pulumuz yoxdur. Ona görə də gəlib burda günə 15-20 manata işləyirik. Üzü qışa gedir, ölkədə bahalaşma var. Amma bu pulla ev tikmək, uşaq oxutdurmaq, yaxşı yaşamaq mümkün deyil. Halbuki sahibkar çalışır ki, bizi razı salsın. Yaxşı ki, bu iş var. Qəsəbədə işsizlikdir".
"Biz təbiətin əlinə baxırıq"
Meyvə qablaşdırılandan sonra sifarişçiyə verilir. Sahibkar R.Cəfərov problemlərdən danışır: "Tam olaraq keçmişəm kənd təsərrüfatına. Kənd təsərrüfatında işləyənlərə ilişmirlər. Feyxoa, naringi, kinkan, alma və digər meyvə bağlarım var. Ümumi sahə 5.5 hektardır. Bu il naringi və feyxoa məhsulları azdır. Çiçək açan ərəfədə güclü yağış yağdı, məhsuldarlıq aşağı düşdü. Biz təbiətin əlinə baxırıq. Keçən il feyxoanın 1 kiloqramı 30-40, naringi 50 qəpiyə idi. Bu il isə feyxoanın 1 kiloqramı 1 manata, naringi 1 manat 50 qəpiyədir. Hələ ki, alıcı var".
"Təkcə çəltikdə 10 min manat itirdim"
Onun deməsinə görə, Azərbaycanın düyüyə ehtiyacı var və satışda problem olmur. Ona görə də bu il çəltik də əkib: "Bu il 3 hektarda da çəltik əkmişəm. Yağış oldu, məhsul gec yığıldı. Məhsulu toplamaq üçün də texnika vaxtında olmadı, məhsulun 60 faizi itkiyə getdi. Təkcə çəltikdə 10 min manat itirdim".
Sahibkarın sözlərinə görə, texnikaları vaxtında əldə etmək olmur: "İri şirkətlərin, fermerlərin texnikaları, hər təminatları var. Kiçik sahibkarların buna imkanı yoxdur. Çəltik yığımına az qalmış texnikalar hazır olmalıdır. Amma müraciət edəndə deyirlər ki, texnika nasazdır. Rayonda kənd təsərrüfatı idarəsinin möhtəşəm binası var, amma dəstək görmürük".
"Kredit verilməsində problem..."
R.Cəfərov hesab edir ki, kəndlərdə yaşayanlara ciddi dəstək olsa, Bakıya və xarici ölkələrə axın dayanar. Onun vurğulamasına görə, SSRİ dönəmində respublikanın ən böyük tərəvəz istehsal edən sovxozlarından biri də Ərçivan qəsəbəsində olub: "Sovxoz ildə 10 min tona yaxın kənd təsərrüfatı məhsulu istehsal edərdi. Sovxozların özlərinin kənd təsərrüfatı texnikası olardı. Texnika əllərin altında olub, çünki kənd təsərrüfatında işlər hava şəraiti ilə bağlıdır. Görürsən ki, iki saat yağış yağır, günün ikinci yarısında hava əlverişli olur. Onda texnikanı çıxardıb işlədirsən".
Sahibkar torpaqla işləyənlərə kreditin verilməsində də problemin olduğunu deyir. Onun sözlərinə görə, kredit üçün bir qalaq sənəd istəyirlər: "Beş-altı il bundan əvvəl 150 min manat kredit götürmüşdüm. Əvəzində 350 min manat ödədim. Kredit ABŞ dolları ilə idi. Manat ucuzlaşdı, çox pul ödəməli oldum. Qabağa düşmək əvəzinə ziyana düşdüm. Gözüm qorxub. Risklidir. Həm də vaxt aparır. Subsidiya alıram, gübrələrin, dərmanların alınmasında güzəştlər var. Bundan narazılığım yoxdur".
O belə hesab edir ki, torpaq sahiblərinin problemlərinə diqqət vermək vacibdir: "Qarşılaşdığım problemlərlə bağlı müxtəlif instansiyalara onlarla məktub yazmışam. Heç birisi reaksiya vermir. Biz aqrar ölkəyik, aqrar rayonda yaşayırıq. Kəndlinin işi məhsul yetişdirməkdir, bazar deyil. Bazarı müvafiq qurumlar tənzimləməlidir. İndi sitrus meyvələrimiz Ukraynaya, Polşaya gedir. Keçən il də qazancım o qədər də böyük deyildi. Amma zərər etmədim. Amma bu il mənim üçün uğurlu olmadı...".
İH: "Sahibkarlara həmişə yüksək diqqət var"
Sahibkarın şikayətləri ilə bağlı Astara rayon Kənd Təsərrüfatı İdarəsi ilə danışmaq mümkün olmadı. Amma Astara rayon İcra Hakimiyyətindən (İH) qısaca bildirdilər ki, rayonda sahibkarlara həmişə yüksək diqqət var.
AzadlıqRadiosu
Azərbaycanda son illər lisenziyası ləğv edilən bankların ard-arda bağlanması əhalinin bank sektoruna etimadını azaldıb. Mütəxəssislər isə bankların bağlanmasını müxtəlif səbəblərlə izah edirlər. Biz də bankların lisenziyalarının ləğv edilmə səbəbini öyrənmək üçün millət vəkili Vahid Əhmədova müracət etdik. KONKRET.az-ın suallarını cavablandıran deputat bazar iqtisadiyyatının prinsiplərindən danışdı və bildirdi ki, bank sektorunda işləyən insanlar bu sistemi bilməlidir: “Müstəqilliyin ilk illərində asanlıqla bankı qururdular, işlədirdilər, çünki o qədər nəzarət mexanizmi yox idi. İndi bu sahədə kifayət qədər təcrübəli mütəxəssislər var. Artıq tələbat da, dövran da dəyişib. Bəzi banklar var ki, kreditləri sağa-sola paylayır, sonra dövriyyə, pul çatışmazlığı yaranır. Bu zaman bank məcbur qalıb dövriyyədən çıxır. Əgər bank normal işləyirsə, heç bir problem yoxdursa, lazım olan dövriyyəsi varsa, depozitləri kifayət qədərdirsə, kreditləri vaxtlı-vaxtında ödənilirsə, bankın işləməsində problem olmur. İndi “Muğanbank” bağlanıb, orada təxminən 300 milyona yaxın depozit var…
– Vahid müəllim, banklarda kadr çatışmazlığını qeyd etdiniz. Yeni bağlanan “Muğanbank” neçə illərdir fəaliyyət göstərir. Əgər “Muğanbank” ixtisaslı kadr sarıdan korluq çəkibsə, bu müddətdə necə fəaliyyət göstərib?
– Sən bankir deyilsən axı, mən də bankir deyiləm. Deyə bilmərik ki, orada işləyənlər hamısı peşəkar olub. Əgər öz işlərini mükəmməl bilsəydilər, belə səhvlər buraxmazdılar. İndi bank sistemində tələblər tamamilə dəyişib. Nəzarət mexanizmi Mərkəzi Bank tərəfindən işə salınıb. Orada ildə bir neçə dəfə hesabata baxılır, müzakirələr aparılır. Yadınıza gəlirsə, müstəqilliyin ilk illərində 50-dən çox bank var idi. Amma hal-hazırda cəmi 23 bank fəaliyyət göstərir. Ona görə də indiki tələblərə cavab vermək o qədər də asan məsələ deyil. İndi kimsə nəyisə gizlətmək istəyirsə, bu, qeyri-mümkündür.
– Əmanətçilərin bağlanan bankdan vəsaitlərini geri götürməkdə problem yaranıb. Bu, necə tənzimlənəcək?
– Həmin vəsaitlərin hamısı sığortalıdır və Əmanətlərin Sığortalanması Fondu tərəfindən qaytarılacaq. Təbii ki, komissiyalar işləyir və əmanətlər geri qaytarılır. Bankların özlərinin də kifayət qədər əmlakı var və deməli, vəsait çatışmazlığı yaranmamalıdır. Banka qoyulan vəsaitin faizləri də əhaliyə qaytarılacaq.
– Azərbaycanda kiçik bankların bağlanma ənənəsi var. Belə çıxır ki, əhali 2-3 bankdan başqa digər banklarla əməkdaşlıq etməməlidir?
– Bank sistemi elə bir sistemdir ki, bəzi məsələlər qapalı, bəzi məsələlər açıqdır. Amma son vaxtlar banklar öz hesabatlarını verirlər. Ümumiyyətlə, banklar əhalini maraqlandıran bəzi işləri görməlidir. Bu, depozitlərdir, bank faizləridir və sairə. Əhali bunları bilməlidir. O ki qaldı böyük bank, kiçik bank məsələsinə, bu proses bütün dünyada mövcuddur. Xarici dövlətlərə nəzər salsanız, görərsiniz ki, bu ölkələrdə təxminən ona yaxın bank var və faktiki olaraq yüksək faizlər də oradadır. Qalan kiçik banklarda faizlər aşağıdır. Bankın bağlanması onunla əlaqədar deyil. Bank normal işləyirsə, onun heç bir problemi yoxdursa, maliyyə bazarında rəqabət apara bilirsə, dövriyyəsi varsa, kredit vermək imkanına malikdirsə, depozit qoyuluşunda problem yoxdursa, həmin bankın işləməsində heç bir çətinlik olmayacaq.
– Əhalinin banklara inamı azalıb. Sizcə çıxış yolu nədədir?
– Bu, neçə ildir müzakirə olunan məsələdir. Cəmiyyət o qədər də məlumatlı deyil. Əhalini məlumatlandırmaq lazımdır. Maariflənmə işləri aparılmalıdır. İnsanlar bilməlidir ki, banklara çatışmazlıqları aradan qaldırmaq üçün 7-8, bəzən isə 10 ilə yaxın vaxt verilir. Bankların bağlanması birdən-birə baş vermir. Amma indi bağlanacaq banklar görmürəm. Adların çəkmək istəmirəm, 1-2 bank ola bilər ləğv edilsin. Qalan banklar normal işləyir, ciddi problem yoxdur.