 |
|
|
Qızıl ehtiyatı dövlətlərə maliyyə siyasətini həyata keçirmək və fövqəladə hallar zamanı ən zəruri ehtiyaclarını ödəmək üçün lazımdır.
Buna görə də dünyanın bütün ölkələrinin qızıl fondu mövcuddur. 1987-ci ildə yaradılan Ümumdünya Qızıl Şurası (World Gold Council) isə həmin dövlətlərdə mövcud olan qızılın miqdarı ilə bağlı statistika aparır.
Qızıl ehtiyatı dövlətlərə maliyyə siyasətini həyata keçirmək və fövqəladə hallar zamanı ən zəruri ehtiyaclarını ödəmək üçün lazımdır.
Buna görə də dünyanın bütün ölkələrinin qızıl fondu mövcuddur. 1987-ci ildə yaradılan Ümumdünya Qızıl Şurası (World Gold Council) isə həmin dövlətlərdə mövcud olan qızılın miqdarı ilə bağlı statistika aparır.
Teref.az dünyanın ən büyük qızıl ehtiyatlarına sahib ölkələrin siyahısını təqdim edir.
1. ABŞ – 8,135.5 ton
Dünyanın ən böyük qızıl ehtiyatına sahib ölkə Amerika Birləşmiş Ştatlarıdır. ABŞ tarixinin ən böyük qızıl ehtiyatı 1946-cı ildə 20 min 205 ton olub. Hazırda ABŞ qızıl ehtiyatına sahib ölkələr siyahısında 8,135.5 ton qızılla birincidir.
Daha 60 ölkənın qızıl ehtiyatı Amerikadakı xüsusi anbarlarda saxlanılır.
2. Almaniya – 3,369.9 ton
Siyahıda ikinci yer tutan Almaniya 1968-ci ildə qızıl ehtiyatının ən yüksək həddinə – 4 min tona çatdırıb. Bu gün bu göstərici 3,339 kiloqram azalıb. Hazırda Almaniya 3,369.9 ton qızıl ehtiyatına sahibdir. Almaniyanın qızıl ehtiyatının 36.6%-i ABŞ Federal Rezerv Bankında, 12,8 faizi İngiltərə bankında və cüzi hissəsi Fransa bankında yerləşir. Hazırda Almaniyanın qızıl ehtiyatının 50,6 faizi Frankfurt şəhərindəki “Bundesbank”da saxlanılır.
3. İtaliya – 2,451.8 ton
İtaliya Benito Mussolini diktaturası başladığı andan qızıl potensialını aktiv səkildə artırıb. Qeyri-stabil siyasi və iqtisadi vəziyyət italya hakimiyyətini qızıl ehtiyatından istifadə etməyə sövq etsə də, hazırda bu rəqəm 2,451.8 ton olaraq dünyanın ən böyük qızıl ehtiyatına sahib ölkələri sırasında İtaliyanı 3-cü yerdə qərarlaşdırıb.
4. Fransa – 2,436.1 ton
Fransa ötən əsrin 60-cı illərində dollar ehtiyatlarını qızıla dəyişməklə özü üçün böyük “Ağ qızıl” ehtiyatı yaradıb. Fransa 1965-ci ildə 4 min 400 ton qızıl ehtiyatının olduğunu elan etmişdi. Hazırda bu ehtiyatlar 2 min ton azalsa da, Fransa dünyanın ən çox qızıl ehtiyatına sahib 4-cü dövlətidir. Bu qızıl ehtiyatı Fransanın əsas bankı “Banque de France”də yerin 29 metr dərinliyində qorunur.
5. Rusiya- 2301,6 ton
Rusiya son 10 ildə dünya bazarlarında aktiv şəkildə qızıl əldə etdiyi üçün ilk “beşliy”ə daxil ola bilib. 1993-cü ildə 267,2 ton, 2003-cü ildə isə 387,6 ton qızıl ehtiyatına malik Rusiyanın hazırda 2301,6 ton qızıl ehtiyatı var. Ukrayna böhranı ilə bağlı iqtisadi sanksiyalara məruz qalsa da, şimal qonşumuz qızıl ehtiyatının həcmini artırmaqda davam edir.
Siyahının sonrakı yerlərində aşağıdakı dövlətlər qərarlaşıb.
6. Çin -1,054,1 ton
7. İsveçrə – 1,040 ton
8. Yaponiya – 765,2 ton
9. Hollandiya – 612,5 ton
10. Hindistan – 557,7 ton
11. Türkiyə – 529,1 ton
12. Tayvan – 423,6 ton
13. Portuqaliya – 382,5 ton
14. Venesuela – 367,6 ton
15. Səudiyyə Ərəbistanı – 322,9 ton
16. Böyük Britaniya – 310,3 ton
17. Livan – 286,8 ton
18. İspaniya – 281,6 ton
19. Avstriya – 280 ton
20. Belçika – 227,4 ton
lent.az
Azərbaycanda 1, 3, 5 və 10 qəpik kimi dəmir pulların dövriyyəsində müəyyən problemlər müşahidə olunur. Bu qəpiklərdən istifadə, demək olar ki, mümkünsüz olub.
Baku.ws xəbər verir ki, mağazalarda vətəndaşlar onlara 1, 3 və 5 qəpikliklər qalıq kimi veriləndə bundan imtina edir. Bir sözlə, vətəndaşlar bu qəpiklərin işlənmədiyini deyirlər.
Bəziləri bu pulların dövriyyədən çıxarılacağı ilə bağlı iddialar səsləndirirlər. Məsələ ilə bağlı Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankının Mətbuat Xidmətindən bildirilib ki, denominasiya tədbirləri çərçivəsində tədavülə 1 yanvar 2006-cı ildən etibarən 6 nominalda metal pul nişanları buraxılıb:
“Metal pullardan 1, 3 və 5 xırda, 10, 20 orta və 50 qəpiklik yüksək nominallı pul nişanlarıdır. 2021-ci ildə metal pul nişanları 4,4%, xırda nominallı metal pul nişanları isə 10,3% artıb. Cari ilin 11 aylıq göstəricilərinə əsasən isə metal pul nişanları 4,5%, xırda nominallı metal pul nişanları isə 9,6% artıb.
Tədavüldə xırda nominallı pul nişanlarına tələbin səbəbi bu pul nişanlarının qiymətlərin formalaşmasında istifadəsi və pərakəndə ticarətdə onlardan geniş istifadənin hələ də qalmasıdır.
Qeyd olunanları nəzərə alaraq, Mərkəzi Bank tərəfindən mövcud xırda nominallı metal pul nişanlarının dövriyyədən çıxarılması planlaşdırılmır”.
Mərkəzi Bankdan həmçinin bildirilib ki, beynəlxalq təcrübədən irəli gələrək 1 manatlıq kağız pul nişanlarının metal pulla əvəz olunmasının iqtisadi və sosial qiymətləndirilməsi həyata keçirilib və hazırda 1 manatlıq kağız pul nişanının metal pulla əvəz edilməsi də nəzərdə tutulmur.
Rusiyanın Tula şəhərində ət, balıq, süd və duz üzrə ərzaq talonları çap etməyə başlayıblar. Görünür, işğalçılar ölkəsində planlı şəkildə SSRİ obrazlı defisitə qayıdırlar.
Yerli KİV-in xəbər verdiyi kimi, şəbəkədə kadrlar göstəriblər ki, onlar nəşriyyatlardan birində çap olunub. Məlum olub ki, ərzaq talonları çap etmək üzrə aparılan iş planlıdır.
Qeyd edək ki, belə kart sistemi talonlarla defisit şəraitində dövriyyəyə buraxılır və bu talonlar adambaşına müəyyən ərzaq istehlakını müəyyən edir.
Bundan əvvəl RF Sənaye və Ticarət Nazirliyi müvəqqəti işğal olunmuş Krımda ərzaq talonları tətbiq etməyə hazırlaşırdı. Guya Şimali-Krım kanalının işində sahələrin suvarılması üzrə problemlər meydana çıxa bilər ki, bu da kənd tsərrüfatı məhsulları defisitinə gətib çıxara bilərmiş.
Dünyada 8 aydır ki, ərzaq qiymətlərinin aşağı düşdüyü açıqlanıb.
DİA.AZ bildirir ki, bu barədə Birləşmiş Millətlər Təşkilatı (BMT) açıqlama yayıb.
Bildirilib ki, qlobal ərzaq qiymətləri indeksi noyabr ayında 0,1% azalaraq yanvar ayından bəri ən aşağı səviyyəyə düşüb.
Maraqlıdır, dünyada qiymətlərin aşağı düşdüyü bir vaxtda, Azərbaycanda nə üçün bunun əksi baş verir?
Bununla bağlı Cebhe.info-ya açıqlama verən iqtisadçı-ekspert Natiq Cəfərli bildirib ki, Azərbaycanda ərzaq qiymətlərinin sürətlə artmasının səbəblərindən biri məhz idxaldan asılılıqdır:
“Çünki ölkənin ərzaq bazarının 75 % idxal malları tutur. Hətta yerli məhsullar adı altında bazarda olan məhsulların çoxunun xam malı xaricdən gətirilir. Ona görə də əvvəllər Azərbaycan rəsmilərinin ölkədəki qiymət artımını xaricdəki bahalıq ilə əsaslandıranmağa müəyyən dərəcədə haqları vardı.
Amma indi dünyada ard-arda qiymətlər və ərzaq indeksləri aşağı düşür. Azərbaycanda isə qiymətlərin aşağı düşməməsi prosesi baş verirsə, bunun səbəbini daxili problemlərdə axtarmaq lazımdır. Yəni inhisarçılıqda, gömrük və vergi siyasətinin doğru olmamasında axtarmaq lazımdır. Nəticə etibarilə, bütün bu problemlər Azərbaycandakı qiymət artımının əsaslarını yaradır”.
Natiq Cəfərli aylardır heç olmasa həm ərzaqlarda, həm də dərmanlarda əlavə dəyər vergisinin və gömrük rüsumlarının aşağı salınmasını təklif etdiklərini xatırladıb:
“Bütün bunlar qiymətlərə təsir edə biləcək amillər ola bilər. Təəssüf ki, Azərbaycan hökuməti ilin əvvəllində ölkədəki inflyasiyanı dünyadakı bahalaşma ilə izah etməyə çalışsa da, indi dünyada qiymətlər düşən zaman bunun izahını verməkdə çətinlik çəkirlər. Bəs indi niyə Azərbaycanda qiymətlərinin aşağı düşməsinin nəticəsini görmürük?
Deməli, Azərbaycandakı inflyasiyanın səbəbi bir tək bu deyil, daxili problemlərdən qaynaqlanan məsələlərdir. Onların həlli isə yubadılır. İllərdir korrupsiya, inhisarçılıq, vergi və gömrük siyasəti ilə də bağlı problemlər dilə gətirilsə də, təəssüf ki, onun həlli yolları ilə bağlı hansısa addımlar atılmır”.
Dekabrın 5-dən etibarən Rusiya neftinin Avropa İttifaqı tərəfindən müəyyən edilən bir barel üçün 60 dollar məbləğində qiymət həddi qüvvəyə minir.
DİA.AZ bildirir ki, bununla bağlı qəbul edilən sənəd bu məbləğdən baha olan məhsulların dəniz nəqliyyatı xidmətlərinin göstərilməsini qadağan edir. Hələlik məhdudiyyət xam neftə təsir edəcək və fevralın 5-dən neft məhsulları üçün qiymət həddi tətbiq ediləcək. Avropa İttifaqının sənədində qeyd olunub ki, qiymət bazar qiymətindən ən azı 5 faiz aşağı olmalıdır.
Bu tarixdən Rusiyadan Avropaya dəniz yolu ilə neft nəqlinə də embarqo tətbiq edilir. Eyni zamanda, "Drujba" neft kəməri ilə ixrac davam edir. Yəni, Avropa İttifaqına neft tədarükünün ümumi həcmindən (gündə 4,5 milyon barel) dekabrın 5-dən etibarən 2,2 milyon barel neft axını dayandıracaq.
Beynəlxalq Enerji Agentliyi Avropa İttifaqının Rusiya neftinin idxalına qadağasının qüvvəyə minməsindən sonra gələn il Rusiya neft hasilatının sutkada 1,4 milyon barel azalacağını proqnozlaşdırır.
BEA ekspertləri hesab edirlər ki, Moskvanı gəlirdən məhrum etmək qərarı neft bazarlarında əlavə qeyri-müəyyənlik yaradacaq və qiymətlərə, o cümlədən dizel yanacağına təzyiqi artıracaq.
Təklif olunan neft qiymətinin tavanı gərginliyi azaltmağa kömək edə bilər, lakin bir çox qeyri-müəyyənliklər və logistik problemlər qalmaqdadır.
Azərbaycanlı enerji eksperti İlham Şaban Trend-ə bildirilib ki, Rusiya nefti üçün qiymət həddi tətbiqinin əlbətt ki, bazarlara təsiri olacaq
"İlk təsir emosional faktorlardan qaynaqlanacaq: çünki bu hadisəni alovlandıran hər iki tərəfin (bu qərarı verən ölkələr və Rusiya) bir birinə zidd səsləndirdikləri fikirlər olacaq. Qərar faktiki olaraq cümə günü dünya birjaları bağlandığı zamana təsadüf etdiyindən biz onun təzahürlərini bazar ertəsi hiss edəcəyik. Amma elektron hərraclarda cümə günu neft qiymətlərinin nəzərə çapmayacaq dərəcədə aşağı enməsini müşahidə edirdik: "Brent" markalı neftinin fevral fyuçersləri 85,5 dollar ətrafında ticarət edilib", - deyə ekspert bildirib.
İ.Şaban qeyd edib ki, ABŞ Maliyyə nazirliyinin açıqlanan məlumatında bildirilib ki, Rusiya yuxarı hədd qiymətini keçməmək şərti ilə qlobal bazarlarda neft tədarükçüsü kimi iştirak edə bilər.
"Noyabr ayı üçün Urals markalı neftin orta satış qiyməti Rusiya Maliyyə nazirliyinin açıqlamasına görə, 66,47 dollar təşkil edib. Amma noyabrda Rusiya neftinin ən ucuz partiyası 52 dollara satılıb. Yəni bu statistikadan çıxış etsək, Qərbin Rusiya neftinə qarşı atdığı son qadağa bazarda bərqərar olmuş vəziyyətin hüquqi müstəviyə keçirilməsidir. Məqsəd isə həm də Rusiyanın neft hasilatını azaltmağa vadar etməkdir. Təbii ki, qlobal bazarda xüsusi çəkisi azalacaq Rusiyanın yerini digər oyunçular tutmalıdır (qazdan fərqli olaraq neftdə buna nail olmaq daha az müddət tələb edir). ABŞ, Səudiyyə Ərəbistanı, İraq, Liviya və Venesuelanın nefti Rusiya neftinin itirilmiş həcmlərini əvəz edə bilər", - deyə o bildirib.
Azərbaycana gəldikdə isə ekspert qeyd edib ki, bizim bazara çıxardığımız neftin qiyməti beynəlxalq birjalarda müəyyən edilmir:
"Azərbaycan nefti "Brent"in gündəlik spot qiymətini rəhbər tutur. Amma Azərbaycan neftinin qiyməti "Brent" markalı neftinin qiymətlərini üstələyə bilər, çünki Avropada "Urals" markalı neftinin satış həcmi azaldıqda yüngül neft markalarına ilk dövrdə tələbat artmalıdır. Burada söhbət Türkiyə vasitəsilə dünya bazarına çıxardığımız "Ceyhan BTC Blend" markalı neftindən gedir".
Dövlət Gömrük Komitəsinin məlumatına görə, 2022-ci ilin yanvar-oktyabr aylarında Azərbaycandan 2021-ci ilin eyni dövründəki 23 800 444 ton (11,220 milyard ABŞ dolları) ilə müqayisədə 2022-ci ilin yanvar-oktyabr aylarında 17,180 milyard dollar dəyərində 22 682 798 ton xam neft və neft məhsulları ixrac edilib.
Beləliklə, Azərbaycanın xam neft və neft məhsullarının ixracından əldə etdiyi gəlir illik müqayisədə 53,1 faiz artıb.
Hesabat dövründə Azərbaycanın ümumi ixracında xam neft və neft məhsullarının payı bir il əvvəl 66,59 faizə qarşı 49,49 faiz təşkil edib.
“Böyük yeddilik” ölkələri Rusiya neftinə qiymət tavanı qoyur
“Böyük Yeddilik” (G-7) ölkələri Rusiya neftinin qiymətinin bir barel üçün 60 dollar həddində müəyyənləşdirilməsinə dair razılaşmaya yaxındırlar.
Qərarın dekabrın 5-dən gec olmayaraq qəbul ediləcəyi bildirilir.
ABŞ maliyyə nazirinin müavini Adevale Adeyemo daha əvvəl bildirmişdi ki, Avropa İttifaqı Polşanın etirazlarına baxmayaraq, Rusiya nefti üçün yekun qiymət limiti ilə bağlı razılığa gələ biləcək.
Eyni zamanda Rusiya baş nazirinin müavini Aleksandr Novak xəbərdarlıq edərək vurğulayıb ki, Rusiya neftinə qiymət tavanı qoymaq müqavilələr baxımından qəbuledilməzdir.
“Hətta sərfəli satış qiyməti təklif olunsa belə, Rusiya məhdudiyyətlərdə iştirak edən ölkələrə neft tədarük etməyəcək”.
Ukraynalı oliqarx, iş adamı İqor Kolomoyski “Forbes”in siyahısında dollar milyarderi statusunu itirib.
Demokrat.az xəbər verir ki, jurnal onun aktivlərini 850 milyon dollar qiymətləndirib.
Keçən il iş adamının sərvəti 1,8 milyard dollar qiymətləndirilirdi, o, ən zəngin ukraynalılar siyahısında dördüncü yeri tuturdu. Bu ilin qışında Kolomoyskinin sərvəti 1,9 milyard dollara çatıb.Oliqarxın sərvətinin ölçüsü “Ukrnafta” və “Ukrtatnafta”nın itirilməsindən sonra azalıb.
“ƏDV-nin geri qaytarılması istər yaşayış, istərsə də qeyri-yaşayış əmlak nağdsız şəkildə alındıqda tətbiq olunur”.
Tribunainfo.az xəbər verir ki, bunu Milli Məclisin deputatı Vüqar Bayramov deyib.
Onun sözlərinə görə, hazırda əmlak satışı nağdsız, yəni banklar vasitəsilə həyata keçirilir:
“Bu zaman vəsaitin geri qaytarılması təqdim edilmiş elektron qaimə-faktura üzrə əmlakın qiymətindən (ƏDV ilə birlikdə) asılı olmayaraq tətbiq ediləcək. Geri qaytarılan vəsait alıcının bank hesabına köçürüləcək. Məsələn, alıcı mənzil alan zaman 50 min manat ƏDV ödəyibsə, həmin vəsaitin 15 min manatı alıcının hesabına qaytarılacaq. Bununla da alıcının ödədiyi vəsaitin bir hissəsi bonus olaraq ona geri qaytarılacaq”.
Deputatın bu fikri sosial şəbəkələrdə müzakirələrə səbəb olub. Bəzi şəxslər zənn edirlər ki, 50 min manatlıq ev alıbsa, bunun 15 mini ona geri qaytarılacaq.
Maraqlıdır, bu məsələ hansı şəkildə tənzimlənəcək?
Mövzu ilə bağlı “oxu.az”a açıqlama verən iqtisadçı-ekspert Xalid Kərimlinin sözlərinə görə, əmlakın dəyəri nağdsız qaydada ödənməlidir:
“Bu, vacib məsələdir. Alışdan sonra ƏDV-nin bir hissəsi qeyri qaytarıla bilər. Kredit götürüb ödənişi tam bağlayırsınızsa, mənzili dərhal ala bilərsiniz, mümkündür. Alqı-satqıdan 90 gün keçmədən bu qeydiyyatı aparmaq lazımdır.
Əgər vətəndaşın aldığı əmlakın sahəsi 500 kvadratmetrdən çox, məsələn, 600 kvadratmetrdirsə, onun ancaq 500 kvadratmetrinə görə ödədiyi məbləğə əsasən ƏDV nəzərə alınır və geri qaytarılır. Bu zaman alınan əmlakın bir kvadratmetrinə düşən məbləğə əsasən hesablama aparılır”.
X.Kərimli qeyd edib ki, məqsəd şəffaflıq prosesini həyata keçirməkdir:
“ƏDV geri al” layihəsinin əsas məqsədi şəffaflaşma prosesidir. 2021-ci ilin martından bu layihəni test edirik. Marketlərdə insanlar çalışırlar ki, qəbz əldə etsinlər, ödənişlərini kartla etsinlər.
Nağdsız ödəmələr insanların həvəsləndirilməsidir. Bu, alqı-satqının qanuniliyini təsdiq edir. Vergi ödənişlərinin də büdcədən yayınmasının qarşısını alır. İnsanların nağdsız ödəmələrini təkmilləşdirir, artırır”.
İqtisadçı əlavə edib ki, əsas məqamlardan biri yeni tikilən binalarda alqı-satqıları rəsmiləşdirmək və yaxşılaşdırmaqdır:
“ƏDV-nin bir hissəsini geri aldıqlarına görə insanlar alqı-satqını rəsmiləşdirməyə maraqlı olurlar. Əsas məqam – tikinti sahəsində əməliyyatların şəffaflaşdırılması və təmin edilməsidir. Ödənilən ƏDV-nin 30 faizi geri qaytarıldığı üçün insanları cəlb edir.
Tutaq ki, 150 minlik əmlak alırsınızsa, bunun 123 mini əsas məbləğdir, 27 mini ƏDV-dir. 27 min manatın 30 faizini hesablayır, 8 min 100 manat ƏDV-ni geri qaytarırlar. Qiymət də 141 minə düşür”.
Avropa İttifaqı Rusiya neftinin qiymətini 60 dollar səviyyəsində saxlayıb.
"Report" xəbər verir ki, bu barədə "Reuters" məlumat yayıb.
Aİ ölkələrinin hökumətləri əvvəlcədən əlavə müəyyən edilmiş razılıq əsasında Rusiya neftinin marjinal qiymətini bazardan ən azı 5% aşağı səviyyədə müəyyən ediblər.
Polşanın etirazına baxmayaraq, Aİ dekabrın 5-dək Rusiya neftinin yekun qiymət həddini razılaşdıra biləcək.
Ətin regionlarda ucuz olması ancaq Bakıda və digər ərazilərdə daha baha olması məsələsinə aydınlıq gətirilib.
İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Xidmətinin şöbə müdiri Elmir Bağırov Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq və aqrar siyasət komitələrinin bu gün keçirilən birgə iclasında deputatların sualını cavablandırarkən bildirib ki, burada iqtisadi amillər var.
O qeyd edib ki, ətin qiymətini sahibkarlar tənzimləməkdə azaddır.
“Ətin qiymətləri Tarif Şurası tərəfindn tənzimlənmir. Ətin qiymətinin fərqli olmasında iqtisadi amillər var. Yəni ətin mənbədən ticarət şəbəkələrinə daşınması və digər xərclər var. Lakin biz “Daxili ticarət haqqında” qanun layihəsi hazırlayırıq və bu layihə təchizatçılar ilə ticarət şəbəkələri arasında münasibətləri tənzimləyəcək və bu da öz növbəsində qiymətlərə müsbət təsir edə bilər”, – deyə o əlavə edib. Trend