Bu gün Azərbaycanda rayonlarının birləşdiirilməsi aktual məsələdir. Qarabağda Böyük qayıdış konsepsiyasına əsasən bərpa-quruculuq dava edirş. Artıq bir sıra bölgələrə prezidentin xüsusi nümayəndələri təyin edilib. Bu baxımdan Qarabağın hansı rayonları bir mərkəzdə birləşdirilə bilər?

Mövzu ilə bağlı Sonxeber.az-a danışan politoloq Tofiq Abbasov deyib ki, inzibati zəmində bölgülərin, sərhədlərin çəkilməsi və rayonların birləşdirilməsi bir neçə vacib parametrləri var. Parametrlər ilk növbədə coğrafi parametrlərdir. O cümlədən əhalinin sayı nəzərə alınır və digər tərəfdən kommunikasiyaların uzlaşması məsələsinə baxılır:

"Bu məsələlərin əsasında iqtisadi və texniki əsasnamə hazırlanmalıdır. Bugünkü vəziyyəti 30-40 il bundan qabaq görmüşdüksə, indi artıq bir çox proseslərdə dəyişiklik var. Rayonların inkişafında, infrastrukturun genişlənməsində, əhalinin artmasında, kommunikasiyaların şaxələnməsində bir çox dəyişikliklər var. Biz bilirik ki, Azərbaycanda geniş islahatlar proqramı həyata keçirilir. İstər-istəməz hər tikilmiş yeni obyekt, istifadəyə verilən infrastruktur layihəsi bu və ya digər tərzdə yeni bir nəfəs gətirir. Ona görə onların hamısı kompleksli şəkildə nəzərdən keçirilməlidir. Qarabağdakı rayonlar ilə əlaqədar hidroloqlar, toponimlər və geofiziklər öz rəylərini bildirməlidirlər. Belə məsələlər ilə bağlı hər hansı bir qərarlar yaxud sərəncamlar verilirsə, onların üzə çıxmasına qədər mütəxəsislərin ekspertiza rəyləri nəzərə alınır. Daha sonra proseslər emal olunur və dövlət komissiyası səviyyəsində son qərarlar verilir".

Politoloqun sözlərinə görə, Qarabağdakı müvafiq rayonlarının birləşdirilməsinə kortəbii yanaşmaq olmaz. Biz görürük ki, iki iqtisadi rayon var. Bunlar Qarabağ və Şərqi Zəngəzurdur. Ola bilsin ki, əsas kimi bu iki inzibati vahid nəzərdə saxlanılacaq:

"Eyni zamanda bunlara bənzər yeni rayonlar formalaşa bilər. Hələ ki, müstəqil tərzdə olan rayonlarımız birləşdirilsin yaxud bölünsün. Yəni bunu belə bilmək olmaz. Bu məsələ son dərəcə həssas bir mövzudur. Əsgər bu günləri sözügedən istiqamətdə verilən hər hansı bir qərar varsa, proses 3-5 ilə yox, uzunmüddətli perspektivdə nəzərdə tutulur. Odur ki, süni şəkildə bu prosesi tezləşdirmək olmaz. Digər tərəfdən proseslərin qarşısını almaq olmaz ki, gedişat ləngisin. Mən elə başa düşürəm ki, ölkənin inkişaf modeli öz-özlüyündə bir çox məsələlərin həllini aktuallaşdırır. O cümlədən buraya daxili və inzibati sərhədlərin dəyişilməsi məsələsi aiddir. Hesab edirəm ki, ən yaxın zamanlarda bu istiqamətdə böyük dəyişikliklərin şahidi olacağıq. Çünki İqtisadiyyat Nazirliyinin tərkibində xüsusi qurumlar var ki, bu istiqamətdə işləyirlər. Onlar öz mülahizələrini ve hesablamarını aparırlar. Bunlar hamısı bir nöqtədə kəsişməlidir ki, sonda dövlət başçısının masasının üzərinə hazır bir variant gəlsin və ona məruzə edilsin".

ABŞ səfiri Mark Libbi Şuşaya getməkdən imtina edib. Onun bu mövqeyi sosial şəbəkələrin Azərbaycan seqmentində etirazla qarşılanıb. Belə ki, səfirin izahı onu insanların qınaq obyektinə çevirib.

“Mən harasa kiminsə şousunun iştirakçısı olmaq üçün getmək istəmirəm…Odur ki, bunu etməyin vaxtı gələndə, mən bunu edəcəyəm” – Libbi bildirib.

Bəzi ekspertlər artıq səfirin bu mövqeyini “ABŞ Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanımır?” ritorik sualı kimi təqdim və şərh edirlər.

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin köməkçisi – Prezident Administrasiyasının xarici siyasət məsələləri şöbəsinin müdiri Hikmət Hacıyev mart ayında Çinin “Phoenix” telekanalına müsahibəsində demişdi ki, ABŞ-ın Bakı ilə İrəvan arasında sülh prosesində Ermənistanın xeyrinə birtərəfli mövqe tutması çox məyusedicidir.

Mövzunu Globalinfo.az-a şərh edən politoloq Tofiq Abbasov bildirib ki, xarici dövlətlərdə işləyən səfirlər öz ölkələrinin siyasətinin davamını həyata keçirirlər:

“Biz açıq-aşkar Qərbin və ABŞ-ın Azərbaycana qarşı məkrli yanaşmasının şahidiyik. Bu kimi addımlar təsadüfdən atılmır. Düşünülmüş nifrət siyasətinin elementləridir. Bununla da biz ABŞ-ın həqiqətən də Azərbaycanın sağlam mövqeyini qəbul etmədiyini görürük. Birləşmiş Ştatlar Qafqaz siyasətində sözün əsl mənasında təxribatyönlü yanaşma nümayiş etdirir. Səfirin Qarabağ bölgəsinə, yaxud Şuşaya getməməsi öz-özlüyündə etiraz əlamətidir. Sanki səfir bu əraziləri Azərbaycan torpağı kimi qəbul etmədiyini göstərməyə çalışır. Biz zaman-zaman ABŞ-ın Azərbaycana qarşı atdığı qərəzli addımların şahidi olmuşuq. ABŞ və Fransanın ermənipərəsət mövqe tutduqlarını görmüşük. Təbii ki, bunu Azərbaycan diplomatiyası hər zaman nəzərə alıb. Artıq 2020-ci ilin payızında biz öz sözümüzü qətiyyətlə dedik və gücümüz hesabına həm BMT qətnamələrini yerinə yetirdik, həm bölgədə sabitliyin əsasını qoyduq, həm də bölgədəki separatizmin və terrorizmin belini qırdıq. Əlbəttə ki, bu proseslərin heç biri ABŞ və Qərbin ürəyincə deyil və onlar bunu gizlətmirlər. Bir sözlə, Vaşinqton təmsilçiləri siyasi spekulyasiyaya və alverə başlayıblar. Burada böyük maliyyə imkanları var. Onlar çirkli pulların yuyulmasında və mənimsənilməsində bu imkanlardan istifadə edirlər”.

Politoloqun sözlərinə görə, bu məsələdə siyasi motivlər də var:

“Güclü Azərbaycan dövlətinin mövcud olması onların maraqlarına uyğun gəlmir. ABŞ-ın dövlət başçıları, yaxud Dövlət Departamentinin rəhbərləri Prezident İlham Əliyevə məktub yazanda və ya telefon açanda bir qayda olaraq bizi yüksək dəyərləndirirlər. Müxtəlif istiqamətlərdəki əməkdaşlığımızı son dərəcə vacib amil kimi diqqətə çatdırırlar. Amma demokratiya ilə bağlı məsələlərdə Azərbaycanın geridə qaldığını göstərməyə çalışırlar. Bir sözlə, bu, ABŞ-nın riyakar siyasətinin göstəricisidir. Səfir isə yalan danışır. Çünki onlar sağlam mövqedən çıxış etsəydilər, o zaman Mark Libbi həmin bölgələrə səfərə gedərdi. Eyni zamanda öz ölkəsində Azərbaycanın lobbiçiliyini edər və beləcə, ABŞ şirkətləri ermənilərin barbarlığı nəticəsində dağıdılan Qarabağın bərpasına az da olsa dəstək göstərərdilər. Amma biz ABŞ və Qərbin “erməni dəyirmanına su tökdüyünü” və Azərbaycanı bədnam etməyə çalışdığını görürük. Hərçənd, onların bu arzusu heç vaxt yerinə yetməyəcək. Çünki Azərbaycan öz gücü hesabına ədaləti bərpa edib. Odur ki, ABŞ və Qərb utanmalı və bizdən üzr istəməlidir”.

Globalinfo.az xatırladır ki, bu, ilk belə hal deyil. 2022-ci ilin avqust ayında ABŞ və Fransa səfirləri Şuşada keçirilən beynəlxalq tədbirə qatılmaqdan yayınmışdılar. Eləcə də 2021-ci ilin mart ayında da diplomatik korpus nümayəndələrinin işğaldan azad edilmiş ərazilərə səfərində eyni hal yaşanmışdı. Onda da bənzər mövqeni Almaniyanın Azərbaycandakı səfiri nümayiş etdirmişdi.

Prezident İlham Əliyevin tapşırığına uyğun olaraq, Laçın şəhərinə növbəti köç karvanı yola salınıb.

Oxu.Az xəbər verir ki, respublikanın müxtəlif ərazilərində yataqxana, sanatoriya, pioner düşərgəsi, yarımçıq tikililər və inzibati binalarda müvəqqəti məskunlaşmış ailələrdən ibarət növbəti köç karvanı aprelin 30-da Bakı şəhərinin Qaradağ rayonundan yola salınıb. Bu mərhələdə Laçın şəhərinə daha 21 ailə - 65 nəfər, Laçın rayonunun Zabux kəndinə 2 ailə, 4 nəfər köçürülüb.

Prezident, Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə rəşadətli Azərbaycan ordusunun qazandığı Zəfər nəticəsində məcburi köçkünlərin 30 ildən sonra könüllü, təhlükəsiz və ləyaqətlə doğma yurdlarına qayıtmasına imkan yaranıb. Doğma yurda qayıdan Laçın sakinləri hərtərəfli dövlət qayğısı ilə əhatə olunduqlarına görə Prezident İlham Əliyevə və Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyevaya təşəkkür ediblər. Onlar, həmçinin torpaqlarımızı işğaldan qurtaran rəşadətli Azərbaycan Ordusuna, qəhrəman əsgər və zabitlərimizə minnətdarlıqlarını bildirib, bu yolda canlarından keçən şəhidlərimizə rəhmət, ailələrinə səbir diləyiblər.
Xatırladaq ki, indiyədək Laçın şəhərinə 493 ailənin, yəni 1838 nəfərin, Zabux kəndində 217 ailə, 823 nəfərin daimi məskunlaşması təmin edilib.

Prezident İlham Əliyevin tapşırığına uyğun olaraq, Füzuli şəhərinə növbəti köç karvanı yola salınıb.

Oxu.Az xəbər verir ki, respublikanın müxtəlif ərazilərində yataqxana, sanatoriya, pioner düşərgəsi, yarımçıq tikililər və inzibati binalarda müvəqqəti məskunlaşmış ailələrdən ibarət növbəti köç karvanı aprelin 29-da Bakı şəhərinin Qaradağ rayonundan yola salınıb.

Bu mərhələdə Füzuli şəhərinə daha 39 ailə - 153 nəfər köçürülür.

Prezident, müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə rəşadətli Azərbaycan Ordusunun qazandığı Zəfər nəticəsində məcburi köçkünlərin 30 ildən sonra könüllü, təhlükəsiz və ləyaqətlə doğma yurdlarına qayıtmasına imkan yaranıb. Doğma yurda qayıdan Füzuli sakinləri hərtərəfli dövlət qayğısı ilə əhatə olunduqlarına görə Prezident İlham Əliyevə və Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyevaya təşəkkür ediblər. Onlar, həmçinin, torpaqlarımızı işğaldan qurtaran rəşadətli Azərbaycan Ordusuna, qəhrəman əsgər və zabitlərimizə minnətdarlıqlarını bildirib, bu yolda canlarından keçən şəhidlərimizə rəhmət, ailələrinə səbir diləyiblər.
Xatırladaq ki, indiyədək Füzuli şəhərində 822 ailənin, yəni 3 132 nəfərin daimi məskunlaşması təmin edilib.

Həyatda elə igidliklər var ki, onu səssiz qəhrəmanlıq da adlandırmaq olar. Bu qəhrəmanlıqları göstərən oğullar heç zaman düşünmürlər ki, onlar qəhrəmandırlar. Düşünürlər ki, öz borclarını yerinə yetirirlər. Bu qəhrəmanlar heç vaxt sinələrinə döymürlər ki, mən qəhrəmanam. Onlar heç bir mükafat ummurlar. Zaman özü verir onların qiymətini və özlərindən xəbərsiz yazılırlar xalqın yaddaşına, tarixinə. Bu da əbədiyaşarlıq deməkdir. Yalnız mərd, xalqını və Vətənini böyük məhəbbətlə sevən qartal timsallı insanlar yüksələ bilərlər bu uca zirvəyə. Belə ömür şərəflidir, əbədidir. Həyatda şücaətlər göstərən, Vətən naminə çarpışan qəhrəmanların adı xatirələrdə yaşayır, onların şərəfinə abidələr ucaldılır, əməlləri barədə şeirlər yazılır, mahnılar, dastanlar qoşulur.
Belə qəhrəmanlardan biri də Babayev Tale Bəyənulla oğludur. O, 1964-cü ildə Oğuz (keçmiş Vartaşen) rayonunun Yaqubluda anadan olmuşdu. Ağdərənin və Güllüdağın gül ətirli və saf havasını uda-uda, mayası halallıqdan yoğrulmuş bir ailədə böyümüşdü. Kiçik yaşlarından atasını itirmişdi.
Kənddəki orta məktəbinin VIII sinfini bitirəndən sonra ehtiyac üzündən təhsilini qiyabi formada davam etdirməklə “Azərbaycan” sovxozunda işə girmişdi. Bir neçə il heyvandarlıq sahəsində çalışmışdır.
1984 – 1986-cı illərdə Qazaxıstanın Semipalatinsk şəhərində həqiqi hərbi xidmətdə olmuşdur. Hərbi xidmətini başa vurandan sonra bir neçə il Rusiyanın müxtəlif şəhərlərində yaşamış və işləmişdi.
1991-ci ildə doğma kəndi Yaqubluya qayıtmışdı. 1992-ci ilin mart ayında könüllü olaraq qardaşı Tehranla birlikdə cəbhəyə yola düşmüşdü. Onların rotası Şuşa rayonunun Kosalar kəndini müdafiə edirdi.
1992-ci ilin mart ayının 29-da səhər tezdən rotaya düşmən hücumunu qabaqlamaq üçün hücuma keçmək əmri verildi. Müxtəlif istiqamətlərdən hücum başladı. Həmin qanlı döyüşün iştirakçılarından A.Əliyev deyir: “Döyüşdən bir gün əvvəl Talenin dişi ağrıyırdı. Onu müalicə üçün Şuşaya göndərmişdilər. Lakin Tale Şuşada bir gün qalıb geri qayıtdı. Mən ona bir neçə günlüyə icazə alıb ailəsinə baş çəkməsini təklif etdim. Lakin o dedi ki, mən sizi burda – düşmən qarşısında qoyub gedə bilmərəm. Əməliyyata hazırlıq günü diş ağrısından sifəti şiştiyi üçün komandir onu döyüşdən azad etmək istədi. Lakin Tale and içdi ki, özünü lap yaxşı hiss edir. O, bizim ən cəsur və qorxmaz döyüşçülərimizdən idi. Ürəyində böyük Vətən sevgisi, düşmənə dərin nifrət vardı. Düşmənlə döyüşü səbrsizliklə gözləyirdi...”
Qardaşı Tehranın söylədiklərindən: “Biz Kosalar kəndini müdafiə edirdik. Kəndin ətrafındakı postların birində mövqe tutmuşduq. Təxminən 80 nəfərlik canlı qüvvəmiz vardı. Düşmənin hücumunu qabaqlamaq üçün 1992-ci ilin mart ayının 29-da səhər tezdən döyüşə başladıq.
Müxtəlif istiqamətlərdən hücum başladı. Bir neçə düşmən postunu darmadağın etdik. Ermənilər məcbur olub yaxınlıqdakı qayalıqlara çəkildilər. Atəş altında qaldığımıza görə qayalıqlara qalxa bilmirdik. Mən qardaşım Taledən ayrı düşmüşdüm.
Atəş altından çıxmaq üçün bir qədər geri çəkildik. Bu zaman qardaşımın qəhrəmancasına həlak olduğunu bildim. Düşmənlər onun meyitini götürməyə imkan vermir, aramsız atəş açırdılar. Silah yoldaşlarım Tofiq, Namiq və İlhamın köməyi ilə qardaşımın cəsədini döyüş meydanınından çıxara bildik. Artıq günorta idi. Döyüş isə davam edirdi. Biz qələbə çalmaq üzrə idik...”.
Bu Talenin son düyüşü oldu. O, Vətən uğrunda öz canını qurban verdi. Allah dərgahına – şəhidlik zirvəsinə ucaldı.
Tale Oğuz şəhərindəki “Şəhidlər xiyabanı”nda dəfn olunmuş ilk şəhiddir. Onun bu torpaqda uyumağa hamıdan çox haqqı vardır. Onun dəfn olunduğu şəhidlər xiyabanı bu gün bütün oğuzluların müqəddəs ziyrətgahı və and yeridir.
Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineartinin 13 dekabr 1993-cü il tarixli 606 saylı qərarı ilə T.Babayevin adı təhsil aldığı Yaqublu kənd tam orta məkəbinə verilmişdir. Məktəbdə şəhid T.Babayev şərəfinə xatirə abidəsi düzəldilmiş və xüsusi guşə hazırlanmışdır.
Məktəbin şagirdləri tez-tez xatirə abidəsinin önünə tər gül dəstələri qoyaraq qəhrəmanın xatirəsini əbədi yaşadacaqlarına və Vətəni onun kimi sevəcəklərinə and içirlər.

İmran Verdiyev,
Şəhidin müəllimi, Azərbaycan Respublikasının Əməkdar müəllimi