Prezident İlham Əliyevin tapşırığına uyğun olaraq, Laçın rayonunun yenidən salınan Zabux kəndinə növbəti köç karvanı yola salınıb.

Oxu.Az xəbər verir ki, noyabrın 20-də Abşeron rayonunda, Bakı və Sumqayıt şəhərləri ərazisindəki yataqxana, sanatoriya, pioner düşərgəsi, yarımçıq tikililər və inzibati binalarda müvəqqəti məskunlaşmış ailələrdən ibarət növbəti köç karvanı Bakı şəhərinin Qaradağ rayonundakı “Qobu park 3” yaşayış kompleksindən yola salınıb. Bu mərhələdə Zabux kəndinə daha 25 ailə - 91 nəfər köçürülüb.

Prezident, müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə rəşadətli Azərbaycan Ordusunun qazandığı Zəfər nəticəsində məcburi köçkünlərin 30 ildən sonra könüllü, təhlükəsiz və ləyaqətlə doğma yurdlarına qayıtmasına imkan yaranıb. Doğma yurda qayıdan zabuxlular hərtərəfli dövlət qayğısı ilə əhatə olunduqlarına görə Prezident İlham Əliyevə və Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyevaya təşəkkür ediblər. Onlar, həmçinin, torpaqlarımızı işğaldan qurtaran rəşadətli Azərbaycan Ordusuna, qəhrəman əsgər və zabitlərimizə minnətdarlıqlarını bildirib, bu yolda canlarından keçən şəhidlərimizə rəhmət, ailələrinə səbir diləyiblər.
Xatırladaq ki, indiyədək Zabux kəndində 96 ailənin, yəni 382 nəfərin daimi məskunlaşması təmin edilib.

“Əgər tranzit dəhlizi güc tətbiq edilməklə və ya İranın iştirakı ilə tikilsə, bunun çox güclü əks-təsiri olacaq”.

ABŞ Dövlət Departamentinin Avropa və Avrasiya məsələləri üzrə Bürosunun katibinin müavini Ceyms O`Brayn ABŞ Konqresinin Nümayəndələr Palatasında Qarabağda vəziyyətə dair keçirilən dinləmələrdə Zəngəzur dəhlizinin açılması ilə bağlı məsələyə münasibət bildirərərkən belə deyib.

Onun sözlərinə görə, ABŞ Ermənistanla Azərbaycan arasında sülhün bərqərar olmasında maraqlıdır. Bu sülh həm də iqtisadi baxımdan vacibdir.

“Mərkəzi Asiya öz malları üçün yeni marşrutlar axtarır. Bu marşrutlar da cənubdan, Ermənistandan keçə bilər. Biz demişik ki, gücdən istifadə yolverilməzdir. Ermənistanın iştirakı və razılığı ilə tikiləcək tranzit dəhlizi region ölkələri üçün, həmçinin buradan daşınan mallara çıxış əldə edəcək dünya bazarlarında böyük iqtisadi bum yarada bilər. Əgər dəhliz gücdən istifadə etməklə və ya İranın iştirakı ilə açılsa, o zaman bunun çox güclü əks-təsiri olacaq və təşəbbüs uğurlu olmayacaq”, - O’Brayn bildirib.

O, bunun Ermənistan və Azərbaycanın seçim məsələsi olduğunu vurğulayıb:

“Gələcəkdə onlar hansı siyasi münasibətləri qurmaq istəyirlər, onlar öz gələcəyini regional təhlükəsizliyin əsas oyunçuları kimi Rusiya və İran oxu ətrafındamı qurmaq istəyirlər? Hesab edirəm ki, bu, həmçinin, Ermənistan və Azərbaycan hökumətləri üçün də qeyri-sabit və arzuolunmazdır. Hazırda onların fərqli seçim etmək imkanı var. İndi biz bunu onlar üçün və bu mövzuda yüksək səviyyəli əlaqələr üçün aydınlaşdırırıq”.

Göründüyü kimi, Ceyms OBrayn paradoksal fikir yürüdüb. ABŞ diplomatının Zəngəzur dəhlizinin əhəmiyyəti və vacibliyi barədə fikirləri bir tərəfdən Azərbaycanın mövqeyi ilə üst-üstə düşür. Lakin O`Brayn kommunikasyaların blokdan açılmasında Azərbaycanın təşəbbüsünü dəstəkləmək əvəzinə dolayısı ilə təhdid edib. Ceyms O`Brayn Zəngəzur dəhlizinə alternativ kimi İran ərazisindən çəkilməsi nəzərdə tutulan Ağbənd-Culfa yolunun açılmasına da etiraz edir və ABŞ-ın bu layihəyə qarşı oldğuna dair xəbərdarlıq edir.

ABŞ Dövlət katibinin müavini ciddi arqumentlər gətirmədən Ermənistanın mövqeyini dəstəkləyib. Bu isə Zəngəzur dəhlizinin açılmasına mane olan və 2020-ci il 10 noyabr Bəyanatının 9-cu bəndini yerinə yetirməkdən yayınan Ermənistanın mövqeyini gücləndirir.

Politoloq Əziz Əlibəyli “Cümhuriyət”ə bildirib ki, Ceyms OBraynın açıqlaması Zəngəzur dəhlizinin strateji əhəmiyyətinin nə qədər yüksək olduğunu göstərir:

“Bəzən bu layihənin Rusiyanın marağında olduğunu, bəzən də Türkiyənin, Çinin maraqlarına aid olduğuna dair rəylər səslənirdi. Ancaq İsrail-Fələstin münaqişəsinin detalları göstərdi ki, Zəngəzur dəhlizi bütövlükdə bütün güclərin marağında ola biləcək meqalayihədir. Bununla yanaşı, Qərb Azərbaycana guya Ermənistana ərazi iddiasının olduğuna dair tezisi qəbul etdirmək istəyir. Ermənistan suveren ərazisinə müdaxilə etmək istədiyinə dair son vaxtlar səsələnən dezinformasiya xarakterli iddalar da buradan qaynaqlanır.

Ona görə də Azərbaycan tərəfi Ermənistana ərazi iddialarının olmadığına dair rəsmi açıqlama verməli oldu. Azərbaycanın bu rəmi imtinasından sonra Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı toqquşma ehtimalı aradan qalxdı və bu, Ermənistanla Rusiya arasında mübahisə predmetinə çevrildi. Lakin Azərbaycanı bəhanə edərək Ermənistanın müdafiəsi adı altında Qərb bölgəyə gəlmək niyyətindədir. ABŞ-ın Azərbaycana hərbi yardımı dayandırması, yüksək rütbəli Amerika rəsmilərinin səfərinin dayandırılması, Azərbaycana ilin sonuna qədər vaxt verilməsi süni şəkildə “etnik təmizləmə” ifadəsinin istifadə olunması və Qarabağa dair Nümayəndələr Palatasında dinləmələrin keçirilməsi bu prosesin tərkib hissəsidir. Məqsəd Ermənistanda daha çox təmsilçiliyə nail olmaqdır.

Zəngəzur dəhlizinə gəlincə, Qərbin daha az təhlükəli olan tranzit marşrutlarına üstünlük verməsi təbii haldır. Bu mənada, Azərbaycan Qərbin tələsinə düşmədi və Zəngəzur dəhlizinin əhəmiyyətini qabartmaqla İran ərazisindən alternativ keçid marşrutu əldə etmiş oldu. Amma bunun Qərbin maraqlarına uygun gəldiyini demək olmaz. Dünyada bloklaşma prosesinin getdiyini nəzərə alsaq, Azərbaycan bu prosesdən yayındı və Rusiya ilə eyni siyasi vitrində dayanmaq təəsüratından uzaq olmağa çalışdı. Lakin nəticə etibarı ilə yenə də Qərb Azərbaycanı Zəngəzurla bağlı təhdid edirlər. Bunlar Azərbaycana qarşı sanksiyaların formalaşdırılmasına doğru aparır”.

Ekspert bildirib ki, Azərbaycana yönəlik təzyiqlərin artmasına baxmayaraq,Ermənistandan işğal altında saxladığı 8 kəndi geri qaytarmaq, 10 noyabr Bəyanaının 9-cu bəndini icra etmək, müharibədə vurduğu ziyama görə təzminat ödəmək tələb olunmur. Xüsusilə də ABŞ Nümayəndələr Palatasında erməni lobbisinin güclü olması Azərbaycan əleyhinə bu fəaliyyəti həyata keçirməyə imkan verir. Bu da Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh prosesinə ciddi zərbə vurur:

“Rəsmi Bakı ABŞ-dan Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanımağı, 8 kəndin qaytarılmasına görə səmərəli fəaliyyət tələb etməlidir. Azərbaycan Ermənistandakı revanşist qüvvələrin bundan sonra həmin addımları atmayacağına dair öhdəlik götürməsi tələbini irəli sürməlidir. ABŞ sülh prosesinə fayda vermək istəyirsə, ilk növbədə, bunlardan başlamalıdır. Yəqin ki, Azərbaycan Vaşinqton formatında danışıqlarda iştirak etmək üçün şərti bu cür də müəyyən edəcək. Artıq “top Ermənistanın meydanındadır”.

Bütün Cənubi Qafqazın gələcəyinə yönəlik qərarı Ermənistan verməldir. Amma Qərb raundu sülhün əldə olunmasına töhfə vermədi. Sülhün Qərbdə imazalanacağını demək mümkün deyil. Qərb həmin şansı itirdi”.

Əziz Əlibəylinin fikirncə, Qərb İran ərazisindən keçəcək alternativ dəhlizin qarşısını ala bilməyəcək:

“Çünki bu regional marşrutun baş tutmasında bir sıra ölkələrdə maraqlıdır. Ona görə də ABŞ-ın belə bir layihəni əngəlləmək imkanı görünmür”.
Teref. Xocanın Blogu

Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə görə, işğaldan azad olunmuş ərazilərdə ermənilərə məxsus heç nə yoxdur. Nə torpaq, nə də ev onların mülkiyyəti hesab olunur.

Bu sözləri Axar.az-a vəkil Əkrəm Həsənov Qarabağdan köçən ermənilərin mülkiyyət hüquqlarından danışarkən deyib.

Onun sözlərinə görə, ermənilərin vaxtı ilə Qarabağda sahib olduğu bu əmlaklar müstəqil Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə əldə edilmədiyi üçün mülkiyyət hüquqları tanınmır:

“Ermənilər torpaq mülkiyyətinə malik deyillər. Çünki SSRİ dövründə torpağa mülkiyyət hüququ, ümumiyyətlə, yox idi. Torpağa mülkiyyət hüququ müstəqillik dövründə verilib. Deməli, heç bir erməni iddia edə bilməz ki, hansısa torpaq sahəsini alıb. Yalnız kimsə SSRİ-dən qalma sənədlə Xankəndi kimi şəhərdə mənzil sahibi olubsa və bunu sübut edə bilsə, onun mülkiyyət hüququ tanınacaq. Amma ehtimal etmirəm ki, belələri çoxdur. Onlar yəqin ki, bu sənədləri çoxdan tullayıblar. Əvəzində əllərində qondarma qurumun sənədləri var. Onu da biz heç bir beynəlxalq hüquqa görə tanımalı deyilik. Vətəndaşımız olmayan erməni SSRİ-dən qalma sənədlə mənzilə sahib olubsa, onun mülkiyyət hüququnu tanımalıyıq. Azərbaycanda çox insan var ki, vətəndaşımız deyil, başqa ölkənin nümayəndəsidir, lakin burada evi var”.

Vəkilin sözlərinə görə, ermənilər illər sonra istədiyi vaxt geri dönüb, vətəndaşlıq tələb edə bilməz:

“Onları heç bir halda Azərbaycan vətəndaşı kimi tanımaq öhdəliyimiz yoxdur. Yəni ermənilər digər millətlər kimi Azərbaycan vətəndaşlığına qəbul olunmaq üçün müraciət edə bilər. Amma vətəndaşlıqla bağlı qərar Azərbaycanın özünün səlahiyyətindədir. Kimə istəsə verəcək, kimə istəməsə yox. Hətta Gürcüstanda, yaxud digər bölgədə yaşayan azərbaycanlılara vətəndaşlıq vermirik. Elə isə niyə ermənilərə vətəndaşlıq verməliyik? Yəni verməyə də bilərik. Xüsusən də bizim ərazini öz istəkləri ilə tərk ediblərsə, bizim onlara vətəndaşlıq vermək öhdəliyimiz yoxdur. İndi bu məsələ siyasidir. Vətəndaşlıq verilsə də, bu, siyasi qərarla olacaq. Beynəlxalq hüquq isə bunu bizə məcbur etmir və zorla kiməsə vətəndaşlıq verməyimiz tələb oluna bilməz. Xüsusilə üstündən müddət keçəndən sonra kimsə gəlib vətəndaşlıq tələb edə bilməz. Nəzərə alın ki, onların çoxu Ermənistan vətəndaşıdır, əksəriyyətində Ermənistanın ümumvətəndaşlıq pasportu var. Çünki onlar bu pasportlarla xaricə səfər edirdilər”.

ATƏT Parlament Assambleyasının (PA) Prezidenti Pia Kauma və Cənubi Qafqaz üzrə Xüsusi Nümayəndə Kari Henriksen Azərbaycanın Ermənistanla sülh sazişinin yekunlaşdırılması istiqamətindəki səylərini davam etdirməyə sadiqliyini alqışlayıb.

APA xəbər verir ki, bu barədə ATƏT PA-nın bəyanatında bildirilib. Qeyd olunub ki, bu gün başa çatan səfər çərçivəsində Azərbaycanın siyasi rəhbərliyi ilə Ermənistanla hərtərəfli tənzimləməyə nail olunması istiqamətində müzakirə aparılıb. Bəyanatda Qarabağın Azərbaycanın regionu olduğu qeyd edilib.

“Azərbaycana bu gün başa çatan səfəri çərçivəsində ATƏT PA prezidenti Pia Kauma (Finlandiya) və Cənubi Qafqaz üzrə xüsusi nümayəndə Kari Henriksen (Norveç) ölkənin siyasi liderliyi ilə sentyabrda Azərbaycan öz Qarabağ regionu üzərində nəzarəti bərpa etməsindən sonra Ermənistanla tam nizamlamaya nail olunmasına ehtiyac müzakirə edilib. Sülh sazişi və əlaqələrin normallaşmasının irəliyə aparılması üçün konstruktiv iştirak vacibdir”.

Bəyanatda vurğulanıb ki, Azərbaycanın ATƏT PA-da güclü iştirakı regionda çoxtərəfli diplomatiya və dialoq üçün müsbət işarədir.

Qarabağ separatçılarının sonuncu başçısı Samvel Şahramanyan hamını təccübləndirən addımlarına davam edir.

Onun yaxın zamanda Ermənistanın birinci və ikinci prezidentləri Levon Ter-Petrosyan və Robert Köçəryanla görüşdüyü ortaya çıxıb.

Maraqlıdır ki, Şahramanyan bir müddət əvvəl Ermənistanın üçüncü prezidenti Serj Sarkisyanla da görüşüb.

Politoloq Qabil Hüseynli Cebhe.info-ya açıqlamasında bildirib ki, onlar işsizlikdən özlərinə iş axtarırlar:

“Yəni onların çalışdıqları əsas məsələ ermənilərin yenidən Qarabağa qaytarılması və oradakı qondarma rejimi bərpa etməkdir. Amma bütün bunlar tarixə qovuşmuş və sıradan çıxmış məsələlərdir.

Aydındır ki, ermənilər Qarabağdan nə qovulublar, nə çıxarılıblar, nə də etnik təmizləməyə məruz qalıblar. Sadəcə olaraq, özləri könüllü şəkildə yerdəyişmə ediblər. Ona görə də Samvel Şahramanyan, Levon Ter-Petrosyan, Robert Köçəryan və Serj Sarkisyanın bundan sonra heç nə etməsi mümkün deyil.

Onlar nə erməniləri Qarabağa geri qaytara biləcəklər, nə də əvvəlki qondarma strukturları bərpa edə biləcəklər. Azərbaycan dövləti həmin ərazilərdə möhkəm strukturlarını qurub”.

Politoloq diqqətə çatdırıb ki, Qarabağa gələn istənilən erməniəsilli şəxs ciddi şəkildə araşdırılıcaq:

“Üstəlik, onların keçmiş separatçı rejimlə əlaqələri olub-olmaması və ya azərbaycanlılara qarşı cinayət törədib-törətməmələri məsələləri də müəyyən olunacaq.

İnanmıram ki, hansısa separatçı bu cür yoxlama prosesindən çıxa bilsin. Yəni çox mənasız işlərlə məşğuldurlar. Hətta Azərbaycan Samvel Şahramanyan, Robert Köçəryanı və Serj Sarkisyanı da İnterpol xətti ilə həbs edə bilər”.

Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrov son açıqlamasında ölkənin Cənubi Qafqazdan çıxmayacağını bildirib.

“Avropa İttifaqı Rusiyanı Mərkəzi Asiya və Qafqazdan sıxışdırmaq niyyətini gizlətmir, lakin buna nail olmayacaq”, – deyə Lavrov qeyd edib. Rusiya XİN başçısının bu mövzuda bəyanatı ilk deyil. Qərbin Gürcüstandan sonra Ermənistanda aktivləşməsi, Nikol Paşinyan hakimiyyətinin Moskvadan uzaqlaşaraq Avropa və ABŞ-da yaxınlaşma cəhdləri Kremlini strategiyasını dəyişdirməyə vadar edir.

Lavrov və bir sıra Rusiya rəsmiləri son zamanlarda bir neçə dəfə bölgədən Rusiyanın sıxışdırılmağa çalışıldığını vurğulayıb. Hətta Qafqaz üzrə ekspertlər regionun Qərb və Rusiya arasında mübarizə meydanına çevrildiyini bildirirlər.

Bəs Avropa ilə Rusiyanın Cənubi Qafqaz uğurunda rəqabəti regiona və üç Qafqaz ölkəsinə nə vəd edir? Lavrovun bu bəyanatı həm də Rusiya sülhməramlılarının Azərbaycanda qalması deməkdir? Rusiya Cənubi Qafqazda və Mərkəzi Asiyada hansı formada təmsil olunur? Daha çox hərbi, siyasi, yoxsa iqtisadi?

Mövzu ilə bağlı Globalinfo.az-a danışan politoloq Telman Qasımov Rusiyanın regona təsir dairəsini dəyərləndirib:

“Ümumiyyətlə Rusiya Cənubi Qafqazda, Mərkəzi Asiya ölkələrində təxminən 200 ildən çoxdur ki, mövcuddur. Bu müddət ərzində sözügedən bölgələrdə kifayət qədər möhkəmlənib. Vəziyyətdən asılı olaraq siyasi, iqtisadi, hərbi bağlılıqlarımızın olduğu bir dövr yaşamışıq. Anidən Rusiyadan üz çevirmək qeyri-real görünür. Bunun nəticələrini Gürcüstanın timsalında müşahidə etdik. Bəs Baltikyanı ölkələrdə bu necə alındı? Çünki onlar zamanında Avropa ölkələri olublar. Bizdən daha az Rusiya işğalı altında qalıblar. Ona görə də, çox rahatlıqla Avropa bu ölkələrə dəstək oldu”.

Politoloq Rusiyanın Cənubi Qafqazdan çıxarılmasının region üçün çətin olduğunu bildirib, son illər ərzində üç ölkənin Moskva ilə münasibətlərindən söz açıb:

“Rusiya burada, xüsusilə Ermənistanda çox dərin kök salıb. Azərbaycan və Gürcüstan maksimum şəkildə müstəqil siyasət yürütməyə çalışıblar. Azərbaycan bu illər ərzində elə bir siyasət yürütdü ki, siyasi və iqtisadi cəhətdən Rusiyaya bağlı olmadı. Biz balanslaşdırılmış siyasət yürütməyi bacardıq. Gürcüstan və Ermənistandan əsas fərqimiz budur. Lakin İrəvan bundan xilas ola bilmədi. Biz müstəqil və balanslaşdırılmış siyasət yürütdüyümüz ərəfədə, Ermənistan, xüsusilə Qarabağ erməniləri Rusiyaya daha çox bağlandılar. Robert Koçaryan və Serj Sərkisyanın dövründə Ermənistanın nəqliyyat kommunikasiyaları, sərhədləri, yeraltı və yerüstü sərvətləri Moskvaya satıldı, bir anklava çevrildilər. Biz isə rus ordusunun ölkəmizdən çıxarılmasına müvəffəq olduq. Həm Avropa, həm Türkiyə, həm də demək olar Yaxın Şərqlə birgə çalışdıq. Rusiya ilə də münasibətləri saxladıq. İrəvan isə bu günə qədər Moskvanın vassalı kimi qaldı”.

“Sergey Lavrovun açıqlamaları bu bağlılıqlarla əlaqəlidir. Rusiya çox gözəl bilir ki, belə bağlılıqlar var. Xüsusilə Ermənistanın Rusiyada 3 milyona yaxın əhalisi var, bu ciddi rəqəmdir. Lavrov bir neçə ay öncə də bu kimi bir bəyantla çıxış edərək bildirmişdi ki, Rusiya Qafqazdan, xüsusilə Ermənistandan getməyə hazırlaşmır. Beləliklə, Kreml Avropaya mesaj vermişdi”, – politoloq deyib.

T. Qasımov bildirib ki, Qarabağdakı rus sülhməramlılarının taleyi ilə bağlı bir neçə ehtimal var:

“Rusiyan sülhməramlılarının 2025-ci ilin birinci yarısına kimi Qarabağda qalması müqavilədə qeyd olunub. Daha sonra onların taleyi ilə bağlı dəqiq qərarlar veriləcək. Sülhməramlıların Qarabağda qalıb-qalmamasının artıq bizə elə də təsiri yoxdur. Yəqin ki, həmin kontingentin Zəngəzura yerləşdirilmə planı var. Yaxud da Ermənistandakı Rusiyanın 102-ci bazasına köçürülə bilərlər. Onlar özləri də çox yaxşı anlayırlar ki, Qarabağda qalmalarına ehtiyac yoxdur. Hazırda Ermənistan Qarabağ ermənilərinin qayıdışı məsələsini ciddi şəkildə müzakirə edirlər. Onlar da qeyd edilər ki, bu, sülhməramlıların olmaması şərti ilə həyata keçirilə bilər. Avropa qüvvələrinin himayəsi altında geri dönüb yaşamaq istəyirlər. Nə qədər ki, bu məsələ gündəmdədir, Rusiya Qarabağda qalacaq. Çünki onlar tərpənən kimi Qarabağ ermənilərinin Qərbin nəzarəti ilə qayıdışı məsələsi İrəvan tərəfindən qaldırılacaq. Ona görə də, Rusiyanın hazırda ərazidə olması bizim maraqlarımıza uyğundur. Amma bir də qeyd edim ki, sülhməramlı kontingentin Zəngəzura köçürülməsi ehtimalı var”.

teref:Xocanın Blogu