 |
|
|
Artıq geridə qalmış yay mövsümündə bir ay boyunca Xəzər dənizinin Bakı və Sumqayıt ərazisinə düşən sahil ətrafı əraziləri gəzdik. Müşahidələrimiz, söhbət etdiyimiz sakinlərin dedikləri deməyə əsas verir ki, sahilyanı ərazilərin böyük əksəriyyəti iaşə obyektləri, mülklər üzündən insanlara bağlıdır. Amma qanunlara nəzər yetirsək, bunun tamamilə əksini görərik.
Qanunlar bir söz, reallıq başqa söz deyir
Torpaq haqqında Məcəllənin 46-cı maddəsində qeyd edilir ki, Xəzər dənizinin, Azərbaycan Respublikasına mənsub olan bölməsinin sahilboyu 20-50 metrlik zolağının altında olan torpaq sahələri dövlətin mülkiyyətində qalmaqla özgəninkiləşdirilə bilməz və yalnız dövlət məqsədləri üçün müvafiq icra hakimiyyəti orqanının qərarı ilə istifadəyə və icarəyə verilə bilər. Qanunda o da qeyd edilir ki, hər hansı bir ərazi icarəyə götürülürsə və orada hasarlanma zəruridirsə, o halda da uzunluq 200 metri keçməməli və 6 metr enində avtomobillər üçün keçid yeri qoyulmalıdır.
Amma üz tutduğumuz Bakının Hövsan, Bilgəh, Buzovna, Novxanı, Fatmayi, Ələt, eləcə də Sumqayıtın Corat qəsəbələrində sahilyanı ərazilər sözün bütün mənalarında işğal edilib. Çox az yer var ki, ora giriş sərbəstdir. Ələt qəsəbəsində qarşılaşdığımız acı bir gerçəklik vardı – uzunluğu kilometrlərə çatan hasar dənizlə insanları tamamilə ayırıb.
Mərhum prezident Heydər Əliyevin 2003-cü ildə imzaladığı “Azərbaycan Respublikasında Xəzər dənizi sahillərindən istifadənin tənzimlənməsinə dair bəzi tədbirlər haqqında” sərəncamda qeyd edilir ki, Xəzər dənizinin sahil zolağı özəlləşdirilə bilməz.
Sərəncamın mətnində sahilboyu ərazilərlə bağlı problemlərin olduğu və bunun aradan qaldırılması üçün müvafiq orqanlara tapşırıqlar verildiyi qeyd olunur.
“Xəzər dənizi (gölü) sahilinin 130 metrlik zolağında yerləşən torpaqların Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə müəyyən edilmiş inzibati və ya məhkəmə qaydasında, hüquqi və fiziki şəxslərin istifadəsindən və icarəsindən geri alınmasını təmin etsinlər” – sərəncamda yazılır.
“Dənizkənarı ərazilər hasarlana bilməz!”
Hövsan sakini Nizaməli Süleymanov deyir ki, ötən əsrin sonlarına qədər yaşadığı qəsəbədə dəniz sahili ərazilər indiki kimi işağl edilməmişdi:
“Əvvəllər buralara giriş sərbəst idi. Heç yer zəbt olunmamışdı. İstədiyimiz yerdə dincəlirdik. Əncir bağları vardı, gəlirdik kölgəsində sərinlənirdik. İndi hər yer bağlıdı. Bircə bura açıqdı. Onun da gələn yolu yaxşı deyil. Hər yerdə ya obyektlərdi, ya da villalar. Buranın da şəraiti yoxdu, hər yer zibillikdi, yayda bura gəlib çimmək olmur, ya da ailəylə gəzib-dolanmaq olmur. Obyektlərə də girmək maddi duruma görə sadə vətəndaşlar üçün çətindi”.
Dəniz sahilinin hasarlanması və insanların ora sərbəst girişinə qanunsuz olaraq məhdudiyyət qoyulması ilə bağlı bundan əvvəl yayımladığımız birinci və ikinci reportajlarda geniş yazmışdıq.
Mövzu ilə bağlı qanunverici orqan nümayəndələrinin fikirlərini öyrəndik. Deputat Razi Nurullayev deyir ki, Xəzər sahili ərazilərin hasarlanması qanunaziddir.
“Qanun deyir ki, dəniz bir, iki, üç nəfərin deyil. Bu, Azərbaycan xalqınındı. Ona görə də on nəfərin, yaxud da yüz nəfərin gedib dənizi hasarlaması, ev tikməsi, biznes qurması qəbul edilən deyil. Qanunla bunlar hamısı sökülməlidir. Niyə sökülmür? Bakı-Ələt yolunu gedəndə yolun hər iki üzü hasarlanıb. Sanki həbsxanadan keçirsən. Nə üçün edilir bunlar? Adətən belə hasarlamalar çirkinlikləri gizlətmək üçündür. Bu hasarlamaya ayrılan pulu abadlığa sərf edilsə, o ərazilər tam təmizlənər. Kimsə gedib sahilyanı ərazilərdə ev tikir, öz həyətini cənnətə döndərir, ondan kənar yerlər cəhənnəmə bənzəyir. Mən hesab edirəm ki, dəniz kənarı hasarlana bilməz. Düzdür, birdən-birə orada tikilən evlər, obyektlər sökülə bilməz, xeyli xərc qoyublar insanlar, qanunla həll edilib, yoluna qoyulmalıdır. Müvafiq orqanlar buna göz yumaraq kimlərəsə şərait yaradıblar. Vətəndaşlarla dəniz arasında sərhəd çəkilməməlidir. Bu, qanunaziddir”.
Çıxış yolu nədədir?
Prezident İlham Əliyev “İnzibati Xətalar Məcəlləsində dəyişiklik edilməsi haqqında” 2015-ci il 18 dekabr tarixində fərman imzalayıb.
Fərmanla Xəzər dənizinin Azərbaycan sahilində gediş-gəlişi məhdudlaşdıranların cəzalandırılması ilə bağlı qanun qüvvəyə minib.
Dəyişiklərə əsasən, Xəzər dənizinin Azərbaycana məxsus olan bölməsində sahilboyu 20-50 metr zolağın altında olan torpaq sahələri ilə bağlı tələblərin pozulmasına görə cərimələr müəyyənləşib. Fiziki şəxslər 4 min, vəzifəli şəxslər 8 min, hüquqi şəxslər 40 min manat cərimə olunmalıdır. Bu fərman qüvvəyə minəndən sonra xeyli yerlərdə obyektlər, mülklər söküldü, amma bir müddət sonra bəzi işbazlar yenidən fəaliyyətə keçə bildi.
Buzovnada söhbət etdiyimiz vətəndaşlar deyirlər ki, bir il öncə “Qayalıqlar” deyilən ərazilərdə obyektlər, hasarlar söküldü.
“İndi giriş-çıxış sərbəstdir. Kim istəyir gəlir, gəzir. Amma ümumilikdə Buzovna və başqa qəsəbələrdə problemlər tam həll olunmayıb. Yenə də hasarlanmış ərazilər var. Obyektlər tikilib və insanlar üzünə bağlıdı, yalnız ödənişlə içəri keçə bilərsən”.
İqtisadçı ekspert Natiq Cəfərli hesab edir ki, sahilə yaxın ərazilərdə tikilən evlər, obyektlər varlı kəsimə, məmur kastasına məxsusdur:
“Bəzi hallarda qanunlar belə adamlar üçün heç nə ifadə etmir. Çıxış yolu bələdiyyə məsələsidir. Böyük şəhər bələdiyyələri, rayon bələdiyyələri özünü idarəetmə məntiqiylə idarə olunması baş verəcəksə ictimai mülkiyyət forması kimi, vətəndaşların ümumi əraziləri kimi anlayışı gələcəksə, bu zaman problem avtomatik olaraq həllini tapacaq, məncə”.
Dənizə girişin bağlanmasına bir halda icazə verilir, o da…
Vəkil Habil İsgəndərovun fikrincə, Xəzər sahilində kimsə girişi məhdudlaşdırırsa, bu, tamamilə qanunsuz və məsuliyyətə səbəb olan hərəkətdir:
“Dəniz sahilinin hasarlanması və dənizə girişin bağlanmasına yalnız bir müstəsna halda yol verilir. Dövlət və ictimai maraqlar naminə (müdafiə, sənaye, təhlükəsizlik, əhalinin sağlamlığının qorunması, iqtisadi tədbirlər, sərhəd mühafizə və bu kimi istisna məqsədlər üçün) zərurət olduqda, müstəsna hallarda, müvafiq icra hakimiyyəti orqanının əsaslandırılmış qərarı ilə Xəzərin sahilboyu zolağından istifadəyə məhdudiyyət qoyula bilər. Dövlətdən başqa hər hansı şəxsin (fiziki və ya hüquqi şəxs, yerli icra və ya bələdiyyə orqanı) dəniz sahilini hasarlamağa, dənizə, su hövzəsinə girişi bağlamağa ixtiyarı yoxdur. Hər hansı mərkəzi və yerli icra hakimiyyəti orqanının, bələdiyyənin öz mülahizəsinə görə su hövzəsinə, dəniz sahilinə, çimərliyə girişi məhdudlaşdırmağa və bağlamağa əsas verən qərar qəbul etmək səlahiyyəti mövcud deyil, belə hərəkət qanunla icra hakimiyyəti orqanlarına qadağan edilir”.
“İctimai nəzarət olmalıdır“
Millət vəkili Azər Badamov da dəniz sahillərinin hasarlanması düzgün hesab etmir. O deyir ki, qanunvericilikdə də dənizin mühafizəsi zonası var və bu zonanı bağlamaq qadağandır:
“Təəssüf ki, Xəzər sahilinin hasarlandığından insanların dənizə çıxışının məhdudlaşması ilə üzləşməli oluruq. Təbii ki, bu yol verilməzdir. Hətta dənizkənarı tikilmiş hasarların sökülməsi ilə bağlı müvafiq tapşırıq da olub. Bir ara müəyyən hissələrdə söküntü işləri də aparıldı. Amma bu gün yenə də dəniz sahilinin çox hissəsi insanların üzünə bağlı qalır. Bu, həm yay vaxtı çimərliklərin əlçatanlığına məhdudiyyət, həm də dəniz kənarında hava almaq istəyən insanlar üçün çətinlik yaradır. Bunun qarşısını almaq üçün ictimai nəzarətin olmasını vacib hesab edirəm. Hansı ərazidə insanların dənizə girişi məhdudlaşdırılıbsa, o ərazi ilə bağlı müvafiq dövlət orqanılarına müraciət edilməli və tədbir görülməsi üçün tələb olduğunu hesab edirəm”.
Cavabsız suallar
Çəkiliş üçün getdiyimiz yerlərdə Xəzərin sahilboyu əraziləri hasarlanması hallarını yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi çox gördük. Düzdür, bəzi yerlərdə pulsuz çimərliklər var, giriş sərbəstdir, amma burada yaradılan şərait isə ürəkaçan deyil.
Hətta xüsusi icazəylə iaşə obyektləri fəaliyyət göstərirsə, yenə ora giriş sərbəst, pulsuz olmalıdır. Amma Bakıda və Sumqayıtda qarşılaşdığımız mənzərə onu deməyə əsas verir ki, bu cür obyektlərin hamısında giriş ödənişlidir, orada göstərilən xidmətlər də həmçinin.
Bütün gördüklərimizlə bağlı istər Bakı Şəhər İcra Hakimiyyətinə, eləcə də Sumqayıt Şəhər İcra Hakimiyyətinə sorğuyla müraciət etmişdik.
Bakı şəhər İcra Hakimiyyətindən sorğumuza hələ də cavab almamışıq.
Sumqayıt şəhər İcra Hakimiyyətinin mətbuat katibi Eyvaz Qocayev isə bu mövzu ətrafında aylar öncə Pressklub.az-a açıqlamasında bildirmişdi ki, Xəzər dənizinin Sumqayıt sahilində insanların dəniz sahilinə sərbəst giriş-çıxışı təmin edilib.
“Xəzər dənizinin Sumqayıt sahilində 20-50 metrlik mühafizə zolağına düşən torpaq sahələrinin istifadəsi, mövcud qanunvericiliyin tələblərinin pozulmasına qarşı zəruri tədbirlərin görülməsi ilə bağlı davamlı olaraq monitorinq və reydlər keçirilir. Monitorinqlərin nəticələrinə əsasən, Xəzər dənizinin sahil mühafizə zolağının dövlət mülkiyyətində olan torpaqlarında fiziki şəxslərin qanunsuz tikinti və hasarlama işlərinin aparılması faktları müəyyən edilən zaman aidiyyəti orqanlar müvafiq tədbirlər görür”.
Kiçik sözardı
Qanunvericilikdə yazıldığı kimi sadə insanlar da, millət vəkilləri də, ekspertlər də – bir sözlə, hər kəs dəniz sahilinin hasarlanmasının əleyhinədir. Amma hələ ki, bunun qarşısı tam alına bilinmir. Ümid edək ki, bir gün bu problemlər həllini tapacaq…
Ramin Deko Pressklub.az
Qarabağ separatçılarının “keçmiş lideri” Samvel Şahmaranyanın Ermənistan İctimai Televiziyasına müsahibəsində bir məqam diqqətimi cəlb edib. O bildirib ki, sentyabrın 19-da səhər saatlarında Rusiya sülhməramlı kontingentinin komandanının otağında olub: “Azərbaycan ordusunun hücuma keçəcəyini onda anladım ki, Azərbaycan hərbçiləri Rusiyan hərbçilərinin Şuşa yaxınlığındakı postuna yaxınlaşaraq onlara təhlükəsiz yerə keçmələri barədə xəbərdarlıq ediblər. Azərbaycan hərbçiləri rusiyalı hərbçilərə deyiblər ki, bir azdan artilleriya atəş açmağa başlayacaq”.
Samvel Şahmaranyanın bu sözləri ona dəlalət edir ki, separatçılar Azərbaycan ordusunun hücuma keçəcəyini bir neçə saat əvvəl öyrəniblər və bu haqda onları Rusiya hərbi kontingentinin komandanlığı məlumatlandırıb. Əks halda Samvel Şahramanyan hardan öyrənə bilərdi ki, Azərbaycan hərbçiləri Şuşa postundakı Rusiya hərbiçilərini hücum barədə məlumatlandırıblar. Sentyabrın 19-da səhər saatlarında separatçıların lideri məhz buna görə Rusiya hərbi komandanlığının qərargahına çağrılıb. Təəccüblü heç nə yoxdur, həmişə belə olub. Elə buna görə də Rusiya hərbi kontingentinin Azərbaycan ərazisini qısa müddətdə tərk etməsinə nail olmalıyıq.
Elxan Şahinoğlu
Teref.az
Qarabağ separatçılarının “keçmiş lideri” Samvel Şahramanyan Ermənistan İctimai Televiziyasına müsahibəsində ermənilərin Qarabağa geri dönüşünün mümkün olduğunu deyib. Onun sözlərinə görə, ermənilərin Qarabağa qayıdışı qlobal güclərin – Avropa, ABŞ və Rusiyanın maraqlarına cavab verir. Şahmaranyan ermənilərin geri dönüşünü Azərbaycanın da istədiyini iddia edərək bu istiqamətdə danışıqlara başlamağın mümkün olduğunu vurğulayıb. Maraqlıdır ki, Samvel Şahramanyan jurnalistin “Siz də qayıtmaq istəyirsinizmi” sualına cavabdan yayınaraq “bunun vaxtı gəlməyib” deməklə kifayətlənib. Samvel Şahramanyan Ermənistanın Qarabağ ermənilərinin vətəni olduğunu söyləməyi də unutmayıb.
Samvel Şahramaynanın bu açıqlamalarından hansı nəticə hasil etmək olar? Birincisi, Samvel Şahramanyan ermənilərin geri dönüşü mövzusunu Bakı ilə müzakirə etmək istəyir. İkincisi, Samvel Şahramanyan hesab edir ki, rəsmi Bakı Ermənistana köç edən ermənilərin geri qayıdışında maraqlıdır. Samvel Şahramanyanın məntiqinə görə, Azərbaycan ermənilərin geri qaydışını beynəlxalq təzyiqdən qurtulmaq üçün həyata keçirmək istəyir. Samvel Şahmaranyan “qatarın getdiyini” anlamaq istəmir. Rəsmi Bakı Qarabağ ermənilərinə Ermənistana köç etmədən öncə müraciət etmişdi ki, Azərbaycan vətəndaşlığını qəbul edin və evlərinizdə yaşayın. Qəbul etmədilər, getdilər. Bu baş verdikdən sonra rəsmi Bakının və Azərbaycan ictimaiyyətinin ermənilərin geri qayıtmasında maraqlı olduğunu söyləmək mümkün deyil. Digər tərəfdən gedənlərin hamısının cibində Ermənistan pasportu var. Azərbaycan ermənilərə Ermənistan pasportları ilə Qarabağda yaşamağa icazə verməyəcək. Dünya qarışıb, Yaxın Şərqdə vəziyyət gərgindir. Şahmaranyana isə elə gəlir ki, beynəlxalq birlik ermənilərin Qarabağa geri dönüşü ilə bağlı Azərbaycana təzyiq edir. Bunun da reallıqla əlaqəsi yoxdur. Samvel Şahramanyanın nə deməsindən asılı olmayaraq, Ermənistana köçən ermənilərin geri qayıtmaq fikirləri yoxdur, “biz türklərlə birgə yaşamaq istəmirik” deyib tutublar. Türklərlə birgə yaşamaq istəməyənlərin Qarabağda nə işləri var?
Elxan Şahinoğlu
Teref.az
Ağdam rayon sakini Səba Quliyeva bildirir ki onun həyat yoldaşı 3-cü qrup əlildir, əlavə edir ki, yataq xəstəsi olan yoldaşının dərmanlarını xəstəxanadan vaxtında ala bilmir. Buna görə də, müalicəsi vaxtında aparılmır.
Şikayətçi kanalımız vasitəsilə ölkə rəhbərliyinə müraciət edərək, onun həyat yoldaşının dərmanların vaxtında, gecikmədən verilməsini xahiş edir
Kanal 13
Ermənistan hakimiyyəti Qarabağdan qayıdan ermənilərə “qaçqın statusu” verir. Bunun iki məqsədi var:
- siyasi hədəfi “qaçqınların qayıdışını” daim Bakıya qarşı təzyiq aləti kimi saxlamaq, o cümlədən, Qərbi Azərbaycandan deportasiya olunan azərbaycanlıların geri qayıdışı məsələsində “ermənilərin Qarabağa qayıdışını” irəli sürməkdir;
- iqtisadi hədəfi Qərbdən “erməni qaçqınlara yardım” adı ilə milyonlarla avro yardım almaqdır;
Hərçənd, ermənilərin “qaçqın statusu” beynəlxalq hüquqda təspitini tapmır. Qaçqın “irqi, dini, milli mənsubiyyəti, mənşəyinə görə təqib olunacağından qorxduğu üçün ölkəsinə qayıda bilməyən, yaxud qayıtmaq istəməyən şəxsə” deyilir.
Bu hüquqa görə Qarabağdan Ermənistana köçən, daha doğrusu, qayıdan ermənilər “qaçqın statusu” daşıya bilməz.
- Ermənilər öz ölkəsini, yəni Azərbaycanı tərk etməyib, əksinə, məskunlaşdıqları başqa ölkənin ərazisindən öz ölkələrinə qayıdıblar;
- Qarabağdan gedən ermənilərin “qaçqın statusu”nda qəbul edilməsi üçün “öz ölkələrini” tərk etmələri lazımdır. Ki, onların “ölkə” dediyi ərazi beynəlxalq hüquqa əsasən Azərbaycan ərazisidir və bu ərazidə “ölkə” adlandırdıqları qondarma separatçı rejim beynəlxalq hüquqda tanınmırdı;
- Qarabağdakı ermənilərin mənsub olduğu hüquqi pasport – separatçıların onlara verdiyi qondarma pasport kağız parçasından başqa bir şey deyildi – Ermənistana məxsus olub: bu fakt ermənilərin “öz ölkələrini” tərk etmədiyini, sadəcə vətəndaşı olduqları ölkəyə qayıtdıqlarını sübut edir.
Asif Nerimanli
Teref.az
Erməni analitiklər yazır ki, 3+3 formatı Ermənistanın maraqlarına cavab vermir. Çünki bu format regionun problemlərini Rusiya, İran və Türkiyənin əli ilə həll etməyə çalışır. Nəticədə Qərb oyundan kənar vəziyyətdə qalır. 3+3 formatında isə ən zəif ölkə Ermənistandır. Deməli, Ermənistan daha çox güzəştlərə məcbur ediləcək. Qərbin himayəsindən kənarda Ermənistan xüsusi ilə zəifdir...
Ermənilər onu da deyir ki, Azərbaycan Qərbdən Ermənistanla anlaşma çərçivəsində ala biləcəyini alıb. Yerdə qalan istədiklərini isə digər platformalarda ələ keçirmək istəyir. Azərbaycanın yerdə qalan əsas istəyi isə Zəngəzur dəhlizi ilə bağlıdır.
Məncə, Azərbaycan bundan sonra Brüsselə getməkdən imtina etsə, Ermənistan Gürcüstan üzərindən Azərbaycanla danışıqlara maraq göstərə bilər. Çünki Gürcüstanda ən azı Zəngəzur dəhlizinin açılmasında təkid edən Rusiya və Türkiyə olmayacaq...
Bir şeyi də deyim. Zəngəzur dəhlizinin İrandan keçməsi Qərbin maraqlarına ziddir. Çünki oradan keçən yüklərə heç cür nəzarət edə bilməyəcək. Ermənistandan keçən dəhliz isə birbaşa Rusiyanın, dolayısı iləsə Qərbin nəzarətində olacaq...
Elbeyi Hesenli
Teref.az
Nikol Paşinyan bir gün Rusiya hərbi bazasını Ermənistandan çıxarmağa və boşalan yeri Fransa hərbi bazasıyla əvəz etməyə müvəffəq olarsa bunun Azərbaycan üçün təhlükəsi ola bilərmi? Ümumilikdə Rusiyanın Cənubi Qafqaza təsir imkanlarının azalması və Ermənistandan çıxması Azərbaycanın da maraqlarına uyğundur. Ermənistanda möhkəmlənmək istəyən Fransa bizə Rusiya qədər problem yarada bilməyəcək, çünki qarşısında Azərbaycanla yanaşı Türkiyəni də görəcək. Bununla Fransa özünü bəlaya salacaq. NATO üzvü Fransanın Ermənistanda hərbi bazası olacaqsa, digər NATO üzvü Türkiyənin də Azərbaycanda hərbi bazası olacaq. Fransa Ermənistanı Avropa İttifaqının və NATO üzvlüyünə qəbul etdirə bilməyəcək. Çünki bu yalnız Fransanın istəyindən asılı deyil.
Rusiya Ermənistanın simasında Cənubi Qafqazda son forpostunu itirməsinin əvəzini İrəvandan artıqlamasıyla çıxacaq.
Rusiya 3 addımla Ermənistanı çökdürməyə çalışacaq.
1.Rusiya Ermənistana satdığı qazın qiymətini ya bahalaşdıracaq, ya da tamamilə kəsəcək;
2.Rusiya öz bazarını Ermənistan məhsullarına qapadacaq;
3.Rusiyada çalışan ermənilərin Ermənistana pul köçürmələri ya çətinləşəcək, ya da tamamilə dayandırılacaq.
Fransa bu problemlərin hansı birinin həllində Ermənistana kömək edə biləcək? Fransa Ermənistana nəql edilən Rusiya qazını nə ilə əvəz edəcək və ya bazarını Ermənistan məhsullarına açacaqmı?
Elxan Şahinoğlu
Teref.az
Oktyabrın ayının sonu üçün nəzərdə tutulan Brüssel görüşü niyə baş tutmadı? Məsələ burasındadır ki, Brüsseldə oktyabrın 26-27-də Avropa İttifaqı liderlərinin sammiti də nəzərdə tutulub. Avropa İttifaqı ölkələrinin liderləri Yaxın Şərqdəki münaqişəni müzakirə edəcəklər. Avropa İttifaqı Şurasının Prezidenti Şarl Mişel bildirib ki, liderlər xarici siyasətlə bağlı digər məsələləri, o cümlədən Priştina ilə Belqrad arasında münasibətləri, eləcə də Cənubi Qafqazdakı vəziyyəti müzakirə edəcəklər. Azərbaycan və Ermənistan liderlərinin görüşünün baş tutmamasını bu sammitlə əlaqələndirmək olar. Şarl Mişel ilin əvvəlindən Azərbaycan prezidenti ilə Ermənistanın baş naziri arasında görüşlər təşkil edib və bu görüşlər hansısa sammitlə əlaqələndirilməyib. Şarl Mişel Azərbaycan və Ermənistan liderləri arasındakı son görüşləri isə Avropa İttifaqının müxtəlif sammitlər çərçivəsində həyata keçirməyə çalışır. Fransanın liderliyə can atdığı həmin sammitlərdə isə Azərbaycan hədəf götürülməyə çalışılır, bu da rəsmi Bakının haqlı narazılığına səbəb olur.
Elxan Şahinoğlu
Teref.az
Cəmiyyətimizin ən sevdiyi şeydir bölüşüb, dalaşmaq. Fərqi yoxdur, yaxşı, ya pis, mütləq şəkildə bölüşüb dalaşacağıq. Son günlər İsrail-Fələstin savaşı üzərindən bölüşüb dalaşırıq. Hər kəsin də bir “arqument”i var. İsrail bizə kömək edib ee, qaqa. Ona görə, İsrail nə etsə, haqlıdır. Qarabağ müharibəsi zamanı fələstinlilər ermənilərə dəstək verib, elə qoy qırılsınlar.
Digər qrup isə “damar”dan girir. Uşaqlar ölür, günahsız insanlar həlak olur, İsrail günah iş görür. Bir qədər dinə meylli insanlar isə “Sionistlərə ölüm!” şüarını qışqıraraq Fələstinə dəstək yağdırır. Beləcə, tərəflər də hazırdır, tərəflərin arqumentləri də. Sosial şəbəkələrdə, çayxanalarda azərbaycanlıların müharibəsi başlayır.
Sionizmin heç “S”ı olmayan vaxtlarda da orada toqquşmalar baş verib, İsrail yaranmamış da, yaranandan sonra da, sabah da olacaq. Münaqişə, müharibə, ölüb-öldürmək o regionun alnına yazılıb. Azərbaycan da Fələstin dövlətinin yaradılmasını dəstəkləyir. Ancaq rəsmi Bakı da, fələstinlilər də bilir ki, BMT qətnaməsi boş, mənasız, anlamsız bir sənəddir. Sadəcə olaraq, əldə əsas kimi tutula bilər.
Azərbaycan BMT-nin 4 qətnaməsini, 10 noyabr üçtərəfli bəyanatının müddəalarını özü necə yerinə yetirdisə, fələstinlilər də dövlətlərini o yolla qurmalıdırlar. Əks halda, heç kim onlara dövlət qurmayacaq. Ölə-ölə, qırıla-qırıla bunu etməlidirlər.
Əslində, BMT Azərbaycan əksər QHT-lərindən fərqlənməyən bir qurumdur. ABŞ İraqa, Əfqanıstana, Suriyaya BMT-dən icazə alıb girdi? Yox! Bu məntiqlə Rusiya Ukraynaya niyə girməsin? İraqda kimyəvi silah yox idi, Ukraynada da faşist. Tarix boyu böyük dövlətlərin bəhanələri hüquqdan da, dəyərlərdən də daha üstün olub. İndi də heç nə dəyişməyib.
Qarabağdan qaçqın düşməyimizi xatırlayıram. Hara, necə qaçacağını bilmirsən, sağ qalmaq üçün çabalayırsan, piyada, ayağı, başı yalın küçələrə, sonra çadırlara, vaqonlara, yataqxanalara səpələnirsən. Adın olur, qaçqın, məcburi köçkün. Bir də baxırsan, ermənilərin Qarabağdan çıxmağına, əli “dubinka”lı görməyə öyrəşdiyimiz polisi, ancaq indi əlində “dubinka” yerinə “snikers” tutduğunu görürük. Vay arkadaş, hümanizmə bax da…
Biz başımızı hara soxacağımızı bilmirdik, başıalovlu qaçırdıq, onlar maşınlarda rahat-arxayın gedirlər. Yollarda çəkdikləri tək əziyyət tıxac oldu. Həmin beynəlxalq qurumlar bizə də məcburi köçkün deyirdilər, onlara da. Bizi güllənin qabağına qatmışdılar, onları “snikers”in.
Nə isə, gələk bölüşüb dalaşmağa. Acun Ilıcalı Bakıya gəlib “İnnovativ İnkişaf və Fürsətlər” mövzusu adı altında, milyonçu olmağın sirlərini açıqlayacaqdı. Bizim xalqımızın nümayəndələri gediblər ki, Acun onlara sirr açacaq və bununla da milyonçu olacaqlar. Bir ətək pul verib onu dinləməyə indi deyinirlər ki, Acun sirr-zad açmayıb, milyonçu olmaq arzuları da gözlərində qalıb.
Bildiniz də, Acun necə milyonçu olub? Fürsətdən istifadə etməklə. Təklif gəlib, görüb Bakıda gedib bir-iki saat danışacaq, yaxşı qonorar alacaq, istifadə edib. Milyonunun üstünə bir az da qoyub. Bizim xalqımız yenə bölüşüb dalaşır. Yaxın Şərq yalan olub. Orada HƏMAS-la İsrail bir-birinə raket atır, burada isə bizimkilər bir-birinə top atəşi effektində söz. Arada da qazanan Acun olur.
O gün bir dostum deyir ki, hazırlaşıram, oxuyuram, efirə tam hazırlıqlı çıxıram. Ancaq bəhmənkəs efirə çıxır, ağzına gələni danışır, həyatda olmayan adamların adın çəkir, olmayan kitablardan sitat gətirir, ona pul verirlər, mənə yox. Səncə, niyə? Çünki o özünü, işini sata bilir, ancaq sən yox. O bilir ki, pul verənlər onun heç bir müsahibəsinə baxmayacaqlar, sən isə elə bilirsən ki, sənə baxacaqlar. O, özünü satmaq üçün düşünür, strategiyalar qurur, planlar hazırlayır, sən isə yaxşı danışmaq, düzgün proqnoz vermək üçün. Sənə oxucu, baxıcı hörmət edir, ona da pul verənlər “hörmət” edir.
Biz, cəmiyyət olaraq bölüşüb dalaşırıq, ona görə Biləcəridən o yana gedə bilmirik. Ancaq başqaları bölüb dalaşdırır, parçalayıb hökm sürür. Onlar dünyaya ağalıq edir, biz “ağa deyir sür dərəyə, sür dərəyə” deyimi ilə ömrümüzü yola veririk. Hər şeyin başında təhsil durur. Jurnalist Nazlı Ağayeva demiş, Məktəbdən gəlib müəllim yanına gedilən sistem…
Məktəbdə nə öyrənirik? Bölüşüb dalaşmağı. Bölüşüb “bənövşə-bənövşə” oynayırıq, sonra bölüşüb futbol, sonra bölüşüb təpik-şillə bir-birimizə giririk. Elm ocağından bölüşüb dalaşmağı, müəllim yanında isə oxumağı öyrənirik. Ona görə də, fərdi olaraq qarşıya qoyulan hədəfə çata bilirik, birləşəndə isə bölüşüb dalaşırıq.
Səxavət Məmməd
Teref.az
Tehranda 3+3 (Azərbaycan, Ermənistan, Gürcüstan, İran, Rusiya, Türkiyə) formatında keçirləcək görüşdən iki səbəbə görə nəticə gözləməyə dəyməz. Birincisi, Rusiya Gürcüstanın torpaqlarını işğal etdiyinə və bu ölkə ilə diplomatik münasibətləri kəsdiyinə görə 3+3 formatında iştirak etmir. Bu Gürcüstanın təbii haqqıdır. İkincisi, 3+3 formatının digər iki iştirakçısı – Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh sazişi imzalanmaması da regional əməkdaşlığa əsas əngəldir. Misal üçün xarici işlər nazirləri Tehran təhlükəsizlik, nəqliyyat, enerji sahələrində regional əməkdaşlıq məsələləri müzakirə edəcəklər. Bunların reallığa çevrilməsi üçün formatın digər iki üzvü – Rusiya və İran Ermənistanı Azərbaycanla sülh sazişinin imzalanmasını uzatmamağa çağırmalıdırlar. Belə çağırışlar yoxdur. Halbuki, Ermənistanın Qərblə hərbi sahədə əməkdaşlığını genişləndirməyə çalışması Moskva və Tehranda narahatlıq doğurmalıdır.
Elxan Şahinoğlu
Teref.az