Ardını oxu...
1963 yılıydı. Aynı lisede öğrenciydiler.
Birbirlerinden habersiz aynı eyleme gittiler
Deniz ve Mahir, hocaları için gazete taşladı
Deniz Gezmiş…
Mahir Çayan…
1960'lardan günümüze taşan iki gençlik lideri…
68 kuşağının efsaneleri…
Kendileri dâhil kimsenin bilmediği bir tesadüf, onları çok genç yaşta, aynı eylemde bir araya getirdi.
Yıl 1963 idi.
İkisi de Haydarpaşa Lisesi'nde öğrenciydi.
Deniz 1'de, Mahir 3'te…
Onları bir araya getiren eylem, Hürriyet Gazetesi'nde çıkan bir haberle başladı.
Habere göre, “Haydarpaşa Lisesi'nin pansiyon müdürü, Fenerbahçeli ünlü futbolcu Ömer Boncuk, orta ve lisede okuyan yatılı öğrencilerden altısına, ‘Sizi sınıf geçirteceğim’ diyerek odasına götürmüş ve tecavüzde bulunmuştu.”
Bu, bir iftiraydı.
Okulda “Boncuk Ömer” diye tanınan beden öğretmeni Ömer Boncuk, öğrencilerin sevgilisiydi. Genç yaşta bir oğul yitirmiş, o yüzden bütün sevgisini öğrencilerine vermişti.
Cemil Gezmiş'in de arkadaşıydı.
Bir ihbar üzerine atılan bu iftira, onu seven öğrencilerini ayağa kaldırdı. Haberden sonra Boncuk Ömer'in görevden alınması ise bardağı taşırdı.
Hocalarına iftira edildiğini düşünen öğrenciler, büyük bir öfkeyle ayaklandı ve protesto kararı aldı.
500'ü aşkın öğrenci, okulda toplanıp vapurla Sirkeci'ye geçti, Cağaloğlu'na gidip Hürriyet Gazetesi'nin önüne geldi.
Ellerindeki pankartta, “Boncuksuz Haydarpaşa olmaz, böyle palavra atılmaz” yazıyordu.
Sloganlar atarak gazetenin camlarını taşladılar. O günkü Hürriyet'in nüshalarını yaktılar. Binaya girip çıkanları tartakladılar.
Hürriyet çalışanları, -o dönemin âdetince- camlara Türk bayrağı asarak canlarını kurtarabildi. Gazete yönetimi, Başbakan İnönü'ye telgraf çekerek yardım istedi.
Kızgın öğrenciler bu eylemin ardından Milli Eğitim Müdürlüğü'ne yürüdü. Boncuk Ömer'i görevden alanlara ateş püskürdü. Müdürle görüşerek, okullarına kara leke sürülmek istendiğini söylediler.
Müdür, Boncuk Ömer tahkikatta aklanırsa hemen göreve iade edileceğinin teminatını verdi.
Boncuk Ömer, kendisine destek eylemini, odasının penceresinden gözyaşları içinde izledi.
Ancak ertesi gün, Emniyet'in karşı atağı geldi.
Gazete önündeki eylemde çekilen fotoğraflardan tespit edilen öğrencilerin okuldan atılacağı duyuruldu.
Bunun üzerine öğrenciler ortak bir kararla, tanınmamak için saçlarını üç numara asker tıraşı yaptırdı.
İşte o eylemde, başı çeken öğrencilerden biri, son sınıf öğrencisi Mahir Çayan'dı.
Diğeri, birinci sınıf öğrencisi Deniz Gezmiş…
Deniz'in ilk eylemiydi bu…
Mahir'in ilk yargılanışı…
8 yıl sonra, biri, diğerini kurtarmak için ölümü göze alacaktı.
Can Dündar
 
Ardını oxu...
1950’li yıllarda Amerikalı mühendisler gelmiş Türkiye’ye. "Minik ABD" olacağız diye ilk heveslendiğimiz günler…
Bir kısım bayındır çalışmalarına rehberlik ediyorlarmış. O zamanlarda bizde yol güzergahını belirleyecek alet yok, eleman yok. Nafia mühendisleri eşeği yokuşa sürüyorlar, arkasından elemanlar şeritmetre çekiyor ve eşeğin ayak izlerine kazık çakıp doğrultu belirliyorlarmış .
Bunu gören Amerikalı mühendis, pratiği kavrayamamış ve sormuş:
-Ne yapıyorlar bu şekilde?
– Rampada yolun güzergahını belirliyorlar.
– Nasıl yani, anlayamadım?
– Eşek % 7 eğimin üzerine çıkmaz, ikimiz de eşeğin izinde kazık çakıp rampada yol güzergahı belirliyoruz, demişler.
Amerikalı katılarak gülmeye başlamış. Yatışınca da sormuş:
– Peki, eşek bulamayınca ne yapıyorsunuz?
Yetkili yanıt vermiş:
– ABD’dan mühendis getirtiyoruz ?
Eşek iyi bir kılavuzdur: Gittiği bir yolu asla unutmaz ve o yoldan şaşmaz. Bundan dolayı deve yada katır kervanlarının önüne daha önce bu yoldan gitmiş bir eşeği kılavuz olarak koyarlarmış… (TUNÇER ŞEN)
BU DA, KONUYLA İLGİLİ BAŞKA BİR YAZI..
Çevremde hikayeye merakı olanlar bir araya gelsin "roman tahlili" yapalım istedik.. İşin başında herkes aynı romanı okuyacaktı. Sonra o romanı birlikte inceleyecektik. Ama grubumuza dahil olanlar romanları okumadılar. Ben gönüllü oldum ve "Ben okuyup tahlil edeyim siz dinleyin," dedim. "O zaman tamam," dediler. Bu halim bana "mayın eşekleri"ni hatırlattı..
Mayın eşeklerini bilir misiniz? Bir arazide mayın olup olmadığından emin değilseniz bir eşeği salıyorsunuz araziye, mayına denk gelirse önce eşek ölüyor. Yok denk gelmezse onun gittiği yoldan siz de gidiyorsunuz. Ben de roman tahlil ekibimizin "mayın eşeği" oldum. Onların okumaya üşendiği metinleri okudum. Onlar da beni dinleyerek peşimden geldiler.. Bu durumu onlara anlatınca bir tanesi bile, "Aman estağfurullah," demedi.. (MUSTAFA ÇİFTÇİ, "Kalfa Uykusu", İletişim Yayınları, 2021)
EKTEKİ FOTOĞRAF İLE İLGİLİ BİR NOT:
Mayın eşeği tabirini mutlaka duymuşsunuzdur. İkinci Dünya Savaşı sırasında sırtında bir eşeği taşıyan Polonya Ulusal Ordusu askerine ait olduğu iddiasıyla paylaşılan görsele de sosyal medyada rastlamış olmanız olası.
Sosyal medyadaki paylaşımların genelinde sırtında bir eşeği taşıyan askerin görüntülendiği fotoğraf karesinin hikâyesinin, eşeğin mayınlı arazide serbestçe gezinmesinin mayınların patlamasına yol açacağı için alınan önleme dayandığının aktarıldığı görülüyor..
Ancak, fotoğrafın hikâyesi iddia edildiği gibi değil. Her ne kadar fotoğrafın 2. Dünya Savaşı yıllarında çekildiği iddia edilmiş olsa da, bahse konu fotoğraf iddia edilen tarihten 13 yıl sonra, 1958 yılında Cezayir’de çekilmiş.. Ve fotoğraftaki askerin eşeği sırtında taşımasının amacı, mayın tarlasında eşeğin rastgele gezinerek mayınları patlatmasına engel olmak değil, açlıktan zayıf düşen eşeği kurtarmak.
Not Defterimden
TEREF
 
Ardını oxu...
Prezident İlham Əliyev mayın 10-da Şuşa şəhərində sakinlərlə görüşdə “əgər bu gün yenə də görsək ki, Ermənistanda revanşistlər baş qaldırır, Fransa Ermənistana öldürücü silahlar verir, o silahların kritik həddə çatmasını görsək, onda bizdən heç kim inciməsin” açıqlamasının birinci hissəsi İrəvanda mitinq keçirən radikallara, onlara dəstək verən kilsəyə ünvanlanıb. Açıqlamanın birici hissəsinin mənası budur ki, radikallar baş nazir Nikol Paşinyanı devirib Azərbaycanla mövcud razılaşmalardan itmina etsələr, sərhəddə quraşdırılan dirəkləri söksələr bu növbəti müharibəyə səbəb olacaq və ermənilərin bu dəfə itkiləri daha böyük olacaq. Erməni cəmiyyətinin iki seçimi var. Birinci seçim yürüş və mitinqi təşkil edən keşinin ardınca getmək və bununla yeni müharibəyə hazırlaşmaq, ikinci seçim əvvəlkitək baş nazir Nikol Paşinyanı və onun hökumətini dəstəkləməklə hazırki danışıqlar prosesinə tərəfdar olmaq. İkinci Qarabağ müharibəsindən ağır dərs alan erməni cəmiyyətinin əksər hissəsinin ikinci seçimə üstünlük verəcəyi ehtimalı yüksəkdir.
İlham Əliyevin mesajının ikinci hissəsi Fransa və ABŞ-a yönəlib. Prezidentin xəbərdarlığının mahiyyəti bundan ibarətdir ki, Paris və Vaşinqton hazırki danışıqlar prosesinə mane olmamalı, əldə edilən razılaşmalara dəstək verməlidirlər. Fransa Azərbaycanla münasibətlərə o qədər gərgin hala gətirib ki, Bakı ilə İrəvan arasında danışıqlar prosesini və əldə edilən müsbət nəticələri vurğulamağa üzü gəlmir. Vaşinqton isə mövcud prosesi dəstəkləməyə hazırdır. Bu mənada Vaşinqton Parisdən fərqlənir. İlham Əliyev də ikisi arasında bərabərlik işarəsi qoymur. Dövlət başçısı ən azı ABŞ rəsmiləri və diplomatları ilə dialoqu davam etdirir, Fransa ilə dialoq isə Parisin siyasəti ucbatından sıfıra endirilib.

Elxan Şahinoğlu dia-az.info
Ardını oxu...
Babalarım, onların qardaşları, əmiuşaqları cümhuriyyətçi, müsavatçı olublar. Cümhuriyyət qurulanda müəllimlik, həkimlik, tərcüməçilik, zərgərlik edənlər olub aralarında. Bəziləri 20-ci ildə, bir neçəsi 37-də güllələnib, sürgün edilib. Ona görə nəsil-nəcabətimdə 1 nəfər də II Dünya Savaşında iştirak edən yoxdur - kommunistlər babalarıma müsavatçı, pantürkist, qolçomaq damğası vurduqlarından silah verib cəbhəyə göndərməyib. Görünür, “doğru” ünvana tuşlayacaqlarından, ya da əsir düşüb kommunistlərə qarşı vuruşacaqlarından ehtiyat ediblər. Fəxr edirəm onlarla. Amma mən nənəmin 1988-ci ildə xalqlar həbsxanası dağılandan cəmi 3 il öncə vəfat etməsinə daha çox üzülürəm. Necə sevinərdi Şura Hökumətinin yıxılmağına...
Atası Abdulhəsən Əlizadəni 1920-ci ildə aparıblar bolşeviklər. Vətəgələri varmış, Müsavat Partiyasına bağlı imiş... 4 yaşı olub onda nənəmin. Sonra göz həkimi dayısı Əli bəyə sıra gəlib. 4 övladını bacısına, əri aparılandan sonra tək qızıyla - nənəm Zabitəylə qalan Güllü xanıma tapşırıb. Çünki, ondan sonra sıranın qardaşlarına gələcəyini bilirmiş. Elə də olub, Əziz, Adil adlı qardaşlarını da müsavatçı olduqları üçün gedər-gəlməzə aparıblar. Ailələrə onların taleyi ilə bağlı heç nə deyilməyib. Oxşar hekayələr babamın ailəsində yaşanıb. Babamla nənəmin evlənmə hekayələrinin kökündə də kommunistlərin qorxusundan qolçomaq ailələrinə “təmiz”lərin yaxın durmaması olub. Elə “qolçomaqlar” da bu durumdan məmnun imişlər.
Nənəm cümhuriyyət dağılandan sonra baş verənlər haqqında bəlkə də ildə 1 cümlə deyərdi. Onda biz heç nənənin nədən danışdığını düz-əməlli anlamırdıq. Suallar verəndə söhbəti yayındırırdı. Bəy atasının, dayılarının, qayınlarının gedər-gəlməzə göndərilməsinin xofu canından çıxmamışdı. Amma mən onun Şura hökumətindən öncəki dönəm haqqında necə xoş sözlərlə danışdığını, hər dəfə bu söhbətləri “ağzımızın dadı Şura hökumətiynən getdi” deməsini çox yaxşı xatırlayıram. Bir “supnik”i vardı - çox zərif çinidən, çəhrayı-bənövşəyi xırda güllü. Qapağı qoyulanda verdiyi cingiltili səs indi də qulağımdadır. Deyirdi, atam bunu bir fransızla kürüyə dəyişib. Necə əzizləyirdi onu… Çox nadir əşyaları vardı. Xına qoxusu verən daraq, muncuqla işlənmiş yastıq üzləri, tirmələr… Amma bu əşyalar onun üçün daraq, tirmə, “supnik” deyildi, atasının xatirəsi idi. Şura hökumətinin yarım qoyduğu, dərbədər etdiyi ailələrdən qalan xatirələr…
Minlərlə ailədə milyonlarla belə xatirələr var...
9 may sovetlərin qırğına verdiyi sayı 600 min soydaşımızın anım günüdür. Bəs, 1920-40-cı illərə qədər güllələnən, sürgün edilən babalarımızın anım günü niyə yoxdur? Kommunist repressiyalarının millətimizə vurduğu zərbə faşizmin zərərindən daha böyükdür. Nə qədər parlaq sima, savadlı, elmli aydın itirmişik. Ziyanını bu gün də çəkirik. Təqvimdə onların da xatirə günü olmalıdır.
Aygün Muradxanlı
TEREF
Ardını oxu...
Bolqarıstan və Azərbaycan 2015-ci ildən strateji tərəfdaşdırlar və bu illər ərzində ölkələr arasında əlaqələr sürətlə və uğurla inkişaf edib. İndiyənədək ölkələrimiz arasında 65 sənəd imzalanıb. Aparılan fəal siyasi dialoq imkan verir ki, bütün istiqamətlər üzrə əlaqələr genişlənsin, dərinləşsin və yeni nəticələr əldə edilsin.
Təkcə 2024-cü ilin birinci rübündə iki ölkə arasında qarşılıqlı ticarət təxminən 4 dəfə artaraq 153 milyon ABŞ dollarına çatıb, Azərbaycanın Bolqarıstana ixracı isə 4 dəfədən çox artaraq 146 milyon ABŞ dolları təşkil edib. Ölkələr arasında olan əməkdaşlıq ənənəvi ticarət və investisiya fəaliyyətlərindən kənara çıxır. Bolqarıstan və Azərbaycan Avropa İttifaqının ümumi dəyəri 2,1 milyon avro olan iki tvinninq layihəsində birgə iştirak edib və bu, bizim müxtəlif istiqamətlərdə əməkdaşlığa və tərəfdaşlığa sadiqliyimizi nümayiş etdirir. Hazırda Azərbaycanda 15 Bolqarıstan şirkəti fəaliyyət göstərir.
Mayın 8-də Bolqarıstan Respublikasının Prezidenti Rumen Radevin Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin dəvəti ilə ölkəmizə rəsmi səfəri iki ölkə arasında əlaqələrin daha da genişlənməsinə təkan verəcəkdir. Səfər çərçivəsində hər iki ölkə prezidentlərinin təkbətək və geniş tərkibdə görüşləri keçirilib, Azərbaycan-Bolqarıstan sənədlərinin imzalanması mərasimi olub.
Mərasimdə ölkə başçıları “Azərbaycan Respublikası ilə Bolqarıstan Respublikası arasında strateji tərəfdaşlığın gücləndirilməsi haqqında Birgə Bəyannamə”ni imzaladılar. Həmçinin mərasimdə “Azərbaycan Hava Yolları” Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti və “Bulgaria Air” Səhmdar Cəmiyyəti arasında kod paylaşma Sazişi”, “Azərbaycan Respublikasının Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyi ilə Bolqarıstan Respublikasının İnnovasiya və İnkişaf Nazirliyi arasında texnoloji innovasiya sahəsində əməkdaşlıq haqqında Anlaşma Memorandumu”, “Azərbaycan Respublikasının Dövlət Neft Şirkəti ilə “Asarel Investment” arasında Anlaşma Memorandumu” imzalanıb. Daha sonra Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və Bolqarıstan Prezidenti Rumen Radev mətbuata bəyanatlarla çıxış ediblər.
Qeyd edilməlidir ki, 2024-cü ildə Azərbaycandan Bolqarıstana ixrac ediləcək qazın həcminin bu ölkənin illik sərfiyyatının 55%-ni keçəcəyi gözlənilir. SOCAR keçən il Bolqarıstanda rəsmi olaraq təmsil olunmağa başlayıb. Azərbaycanın enerji məhsulları, xüsusən də təbii qazı Bolqarıstana ixrac edilir. Bolqarıstandan olan qonaqlarımız da Azərbaycan və Gürcüstanda istehsal olunacaq yaşıl enerji layihəsinə maraq göstərirlər.
Prezident İlham Əliyev öz bəyanatında qeyd edib ki, Azərbaycan qazının ildən-ilə Bolqarıstana ixracı artmaqdadır. Keçən il 1 milyard 250 milyon kubmetr Azərbaycan qazı Bolqarıstan bazarına nəql edilib. 2022-ci ildə bu rəqəm cəmi 600 milyon kubmetr idi. Aparılan hesablamalar onu göstərir ki, bu ilin sonuna qədər 1,5 milyard kubmetr Azərbaycan qazı Bolqarıstana ixrac ediləcək. Bu da Bolqarıstanın qaz istehlakının təqribən 50 faizini təşkil edir.
Bolqarıstan qaz nəqli istiqamətində önəmli tranzit ölkəyə çevrilibdir. Hazırda Azərbaycan qazı Bolqarıstan ərazisindən digər qonşu ölkələrə ixrac edilir və gələcəkdə bu ölkələrin sayı daha da artacaqdır. Hazırda Azərbaycan tərəfdaş ölkələrlə, o cümlədən Bolqarıstanla “yaşıl enerji kabeli” layihəsi istiqamətdə çox fəal iş aparır. Azərbaycan Avropa məkanı üçün təkcə neft-qaz təchizatçısı kimi deyil, eyni zamanda, yaşıl enerji təchizatçısı kimi özünü göstərəcək. Ölkəmizin bu sahədə potensialı kifayət qədər genişdir və bunu Avropalı tərəfdaşlar bilirlər.
Mətbuata bəyanatında dövlət başçısı İlham Əliyev bu məqama da diqqəti yönlətdi ki, son vaxtlar Azərbaycan ilə Bolqarıstan arasında ticarət dövriyyəsi bir neçə dəfə artıb. Bunun əsas səbəbi təbii ki, enerji sektorundakı əməkdaşlıqdır. Bu əməkdaşlığın bugünkü səviyyəsi və perspektivləri də çox müsbətdir.
İki ölkə arasında nəqliyyat sahəsi önəmli əməkdaşlıq istiqamətlərindəndir. Ölkə başçısının öz çıxışında bildirdiyi kimi: “Azərbaycanın sərmayəsi sayəsində bir neçə gün bundan əvvəl Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolunun modernləşdirilməsi tam başa çatmışdır. Onun ötürmə qabiliyyəti bir neçə dəfə artırılmışdır. Vaxtilə Azərbaycan tərəfindən təşəbbüs kimi irəli sürülmüş, bu gün isə artıq imkanları genişləndirilmiş bu layihə Orta Dəhlizin önəmli seqmenti kimi təbii ki, mühüm rol oynayacaq. Həm Şərq-Qərb istiqaməti və həm də əks istiqamət üzrə daha böyük həcmdə yüklərin daşınması bizim münasibətlərimizi daha da gücləndirəcək”.
Bolqarıstan Prezidenti Rumen Radev mətbuata bəyanatında bu mühüm məqamı xüsusi qeyd etdi ki, bizi ənənəvi dostluq, anlaşma və qarşılıqlı etimada əsaslanan əlaqələr birləşdirir. Biz ən yüksək səviyyədə siyasi-strateji dialoq aparırıq. Ən yüksək səviyyədə olan siyasi dialoqumuz təkcə ölkələrimizin deyil, Qafqaz və Qara dəniz hövzəsinin də iqtisadi firavanlığının təmin olunmasına yaxşı zəmin yaradır və Avropanın enerji təhlükəsizliyinə töhfə verir. Rumen Radev bu fikri də böyük inamla vurğuladı ki, Azərbaycan Bolqarıstan üçün enerji sahəsində mühüm, həlledici tərəfdaşa çevrilib və ölkəmizin qaz təchizatının şaxələndirilməsində vacib rol oynayır. 2022-ci ilin payızında Prezident Əliyevin iştirakı ilə Sofiya şəhərində Yunanıstanla Bolqarıstan arasında qaz şəbəkəsindən istifadə etməyə başladıq və beləliklə, Cənub Qaz Dəhlizi Mərkəzi və Şərqi Avropaya birləşdi.
Qeyd edilənləri nəzərə alaraq əminliklə bildiririk ki, qədim ənənələrə malik Azərbaycan-Bolqarıstan münasibətləri bundan sonra da davamlı olaraq genişlənəcək və inkişaf edəcəkdir.

İsrafil Kərimov – Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü
 
Ardını oxu...
Azərbaycan və Bolqarıstan arasında əməkdaşlıq münasibətləri Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyevin 1995-ci il iyunun 29-30-da Bolqarıstan Prezidenti Jelyu Jelyevin dəvəti ilə həmin ölkəyə rəsmi səfərindən sonra daha da genişlənib. Heydər Əliyev və Jelyu Jelyev bir çox sahələrdə əlaqələrin yaradılmasını nəzərdə tutan dostluq və əməkdaşlıq haqqında müqavilə imzalayıblar. Ümumilikdə isə həmin səfər zamanı iki dövlət arasında ticarət - iqtisadi və elmi - texniki əməkdaşlıq haqqında, iki dövlətin müvafiq əraziləri arasında və hədlərindən kənarda hava əlaqəsi haqqında, cinayət işləri üzrə hüquqi yardım haqqında, dostluq münasibətləri və əməkdaşlıq haqqında və digər saziş və müqavilələr imzalanıb.
2003-cü ilin oktyabr ayında Azərbaycan Respublikasının Prezidenti seçilən İlham Əliyev Azərbaycan - Bolqarıstan münasibətlərinin genişlənməsinə xüsusi diqqət yetirib. Bolqarıstan Prezidenti Georgi Pırvanov 2004-cü ilin oktyabrındaAzərbaycana rəsmi səfər edib. Onun Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevlə söhbətində hər iki ölkənin mövcud əlaqələri daha da inkişaf etdirmək niyyəti ifadə olunub. Bolqarıstan prezidentinin bu səfəri zamanı tərəflər arasında birgə bəyannamə, səhiyyə, iqtisadiyyat, nəqliyyat sahələrində yeni sazişlər imzalanıb.
8 may tarixində Prezident İlham Əliyevin Bolqarıstan Respublikasının Prezidenti Rumen Radevin Azərbaycana rəsmi səfəri ilə əlaqədar mətbuata verdiyi bəyanatında bildirmişdir ki, “Bu gün Bolqarıstan-Azərbaycan əlaqələrinin geniş spektri müzakirə edilmişdir və gələcək addımlarımız haqqında fikir mübadiləsi aparılmışdır. Son vaxtlar ticarət dövriyyəsi bir neçə dəfə artmışdır. Bunun əsas səbəbi təbii ki, enerji sektorundakı əməkdaşlıqdır. Bu əməkdaşlığın bugünkü səviyyəsi və perspektivləri də çox müsbətdir. Təkcə onu demək kifayətdir ki, təbii qaz təchizatı sahəsində ildən-ilə Azərbaycan qazının Bolqarıstana ixracı artmaqdadır. Keçən il 1 milyard 250 milyon kubmetr Azərbaycan qazı Bolqarıstan bazarına nəql edilmişdir. Müqayisə üçün deyə bilərəm ki, 2022-ci ildə bu rəqəm cəmi 600 milyon kubmetr idi. Bizim hesablamalarımız onu göstərir ki, bu ilin sonuna qədər 1,5 milyard kubmetr Azərbaycan qazı Bolqarıstana ixrac ediləcək. Bu da Bolqarıstanın qaz istehlakının təqribən 50 faizini təşkil edir. Yəni, bu gün Azərbaycan Avropa Komissiyasının dili ilə desək, Panavropa qaz təchizatçısı kimi fəaliyyətini Avropa məkanında genişləndirir və enerji təhlükəsizliyi məsələlərinin həlli üçün öz dəstəyini əsirgəmir.
Bolqarıstan, eyni zamanda, qaz nəqli istiqamətində önəmli tranzit ölkəyə çevrilibdir. Hazırda Azərbaycan qazı Bolqarıstan ərazisindən digər qonşu ölkələrə ixrac edilir və şübhəsiz ki, gələcəkdə bu ölkələrin sayı daha da artacaq. Yəni, bu, əməkdaşlığımızın konkret nəticələridir, çox güclü ikitərəfli əlaqələrimizin məntiqi nəticəsidir. Çünki bizim əməkdaşlığımız gərək konkret nəticələrlə sonuclansın. Yəni, əməkdaşlığın əsas məqsədi daha yaxşı nəticələri əldə etməkdir və biz həm ticarət dövriyyəsinin artımında, eyni zamanda, energetika sahəsindəki əməkdaşlıqda bunu görürük.
Prezident həmçinin iki ölkə arasında əməkdaşlığın gələcək inkişafına dair fikirlərini bildirmişdir “ Bildiyiniz kimi, Azərbaycan tərəfdaş ölkələrlə, o cümlədən Bolqarıstanla bu istiqamətdə çox fəal iş aparır. Hesab edirik ki, bir neçə aydan sonra hazır olacaq texniki-iqtisadi əsaslandırma işlərin başlanması üçün gözəl zəmin olacaq. Beləliklə, Azərbaycan Avropa məkanı üçün təkcə neft-qaz təchizatçısı kimi deyil, eyni zamanda, yaşıl enerji təchizatçısı kimi özünü göstərəcək. Potensial kifayət qədər genişdir və biz bu barədə, eyni zamanda, ilin sonunda COP29 konfransında da danışacağıq. Mən Prezident Radevi bu tədbirdə iştirak etmək üçün Azərbaycana dəvət etmişəm”.
Bir önəmli istiqamət isə nəqliyyatla bağlıdır. Bu da müzakirə edildi. “Mən Prezident Radevə məlumat verdim ki, Azərbaycanın sərmayəsi sayəsində bir neçə gün bundan əvvəl Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolunun modernləşdirilməsi tam başa çatmışdır. Onun ötürmə qabiliyyəti bir neçə dəfə artırılmışdır. Vaxtilə Azərbaycan tərəfindən təşəbbüs kimi irəli sürülmüş, bu gün isə artıq imkanları genişləndirilmiş bu layihə Orta Dəhlizin önəmli seqmenti kimi təbii ki, mühüm rol oynayacaq. Həm Şərq-Qərb istiqaməti və həm də əks istiqamət üzrə daha böyük həcmdə yüklərin daşınması bizim münasibətlərimizi daha da gücləndirəcək”.

Aynur Xəlilova - politoloq

 
Ardını oxu...
COVID-19 pandemiyası təhsili azı 2 il geri salıb.

Bunu elm və təhsil naziri Emin Əmrullayev deyib.

Nazir qeyd edib ki, biz indi 2-3 il əvvəl müşahidə etməli olduğumuz nəticəni müşahidə edirik:

“Bildiyiniz kimi, buraxılış imtahanlarının formatı 2018–2019-cu illərdən başlayaraq dəyişdi, açıq suallara keçdik. O dövrdə bu dəyişikliklər cəmiyyət tərəfindən birmənalı qarşılanmadı, geniş müzakirələr oldu. İstənilən dəyişiklik belə olur. Amma bu gün biz görürük ki, dəyişikliklər cəmiyyət tərəfindən yaxşı mənada həzm olunub. Bu haqda statistik məlumatlar həmkarımız Dövlət İmtahan Mərkəzi tərəfindən daha geniş formada ictimaiyyətə açıqlanacaq.

Amma istər açıq, istər analitik düşüncəni üzə çıxaran suallarda, istərsə də yazı tapşırıqlarına verilən düzgün cavabların faiz göstəricisi baxımından biz 2017–2018-ci illərlə müqayisədə əsaslı şəkildə irəli getmişik, yəni daha çox uşaq hazırda açıq suallara doğru cavab verir. Təhsil sistemindəki dəyişikliklər 1 ilə özünü göstərmir, buna zaman lazımdır. Biz 5-6 ildən sonra daha müsbət nəticələr görəcəyik".

Qeyd edək ki, ölkədə ali məktəblərə qəbul imtahanı uzun illərdir ki, test üsulu ilə həyata keçirilir. Qəbul prosesində testin tətbiqi bir sıra neqativ halların aradan qaldırılmasında mühüm rol oynayıb. Ancaq tədricən açıq sualların tətbiqinə keçilməsi fikri ictimaiyyət tərəfindən də birmənalı qarşılanmır.

Pedoqoji elmlər üzrə fəlsəfə doktoru, dosent İlham Əhmədov “Cebhe.info”-ya bildirib ki, dünya təhsil praktikasında test sistemi öz zəmanəsini çoxdan tamamlayıb:

“Bir çox ölkələrdə təhsil sistemində testdən epizodik istifadə edilir. Testdən sistematik, kütləvi şəkildə istifadə artıq 20-ci əsrdə qalmışdır. 2009-cu ildə Barak Obama ABŞ prezidenti olanda 1 milyard dollar vəsait ayırdı ki, Amerika təhsil sistemindən test sistemi tamamilə çıxartsınlar. Bizim təhsildə 90-cı illərin əvvəllərində testin tətbiqi başadüşülən idi, çünki onda ali məktəblərə qəbul imtahanlarında kütləvi rüşvətxorluq vardı.

O vaxt bunun qarşısını az vaxtda başqa yolla almaq mümkün deyildi. Həmən illərdə, mən bu addımı müdafiə edirdim, testin tətbiqinin fəal təbliğatçılarından biri idim. Hələ 80-ci illərdə mənim riyaziyyat tədrisində testlərdən istifadəyə dair 2 kitabım dərc edilmişdi. Düzdür, o vaxt test terminindən istifadə edilmirdi, amma eyni mənalı “proqramlaşdırılmış təlim” terminindən istifadə edirdilər. 60-80-cı illərdə SSRİ-də proqramlaşdırılmış təlimə dair xeyli tədqiqatlar aparılmış, maraqlı əsərlər yazılmışdı.

Proqramlaşdırılmış təlimdə əsas məqsəd biliklərə nəzarət etmək deyildi. Burda əsas məqsəd şagirdlərin müstəqil təliminin təşkili idi, bilik yoxlanması isə bu prosesdə bir element idi. Proqramlaşdırılmış təlimi tənqid edənlər də vardı, deyirdilər ki, bu təlim kreativliyi inkiaf etdirmir, standart məsələlərin həllində uğurlu ola bilər.

Proqramlaşdırılmış təlimdə tədris materialları düzgün tərtib edildikdə, problemli təlim elementlərindən düzgün istifadə edildikdə, şagirdlərin yaradıcı təfəkkürünü inkişaf etdirmək mümkün idi. 80-cı illərin əvvəllərində yazdığım və 1986-cı ildə müdafiə etdiyim dissertasiya işim bu məsələlərə həsr edilmişdi. Bu səbəblərdən 90-cı illərdə testlərin tətbiqi məsələsi gündəmə gələndə, mən həm psixoloji, həm də elmi-metodik cəhətdən testlərin təhsil sistemimizdə tətbiqinə tam hazır idim.

1992-ci ildə ölkədə, az vaxt ərzində biz təhsil tariximizdə ilk dəfə olaraq elektron-test sınaq imtahanlarını təşkil etdik (ADPU-da). Az vaxtda minlərlə məktəbli, abituriyent gəlib ADPU-da test nümunələri ilə tanış olur, öz bilik səviyyələrini bu sistemlə qiymətləndirə bilirdilər. Lakin bir neçə ildən sonra (3-5 il) biz bu problemi, yəni təhsildə testlərin kütləvi tətbiqi problemini hansısa formada həll edə bilərdik. Bunun üçün ali təhsil müəssisələrində ciddi qayda-qanun yaratmaq, qəbul imtahanlarında obyektivliyi və qanunun aliliyini təmin etmək, rəhbər vəzifələrdəki təhsil məmurlarını və rektor korpusunu doğru-düzgün təyin etməklə prosesləri optimal həll edə bilərdik.

Bu addımları ata bilsəydik, qəbul imtahanlarında test sistemini ləğv etmək mümkün olardı. Təbii ki, alternativ səmərəli model təklif etməklə. Təəssüf ki, bunlar olmadı. Əksinə, testlərin təhsilimizə gəlməsi və geniş tətbiqi repetitorluğa təkan verdi, sonralar isə bu proses kütləviləşdi. Məktəbi iflic hala saldı. Nəticədə test sistemi bizim təhsilimizi tamamilə dağıtdı”.

Dosentin sözlərinə görə, bu gün yuxarı sinif şagirdləri məktəbdən didərgin düşüblər:

“Beş yaşdan 25 yaşa qədər, sonra magistratura, dövlət qulluğuna qəbula, MİQ-ə (Müəllimlərin işə qəbulu) qədər təhsildə bütün sınaq və monitorinqlərin test üzərində köklənməsi savadsız, kreativ düşüncəsi, dünyagörüşü məhdud olan yeni bir nəsil formalaşdırdı.

Zamanla TV-lər, internet, sosial şəbəkələr də bu prosesi sürətləndirdi. 30-40 il bundan əvvəlki və indiki gəncliyi müqayisə etdikdə, o vaxtki gənclik xeyli savadlı görünür. İndi 11-ci sinfin əksər məzunları sovet məktəbinin 6-cı sinif şagirdlərindən zəifdirlər. Bu tək mənim qənaətim deyil.

Düzdür, bizdə bu məsələlərə dair ciddi tədqiqatkar heç vaxt aparılmayıb, amma Rusiya Federasiyasında (RF) aparılan tədqiqatlar göstərir ki, EQE (test sistemi ilə aparılan vahid dövlət buraxılış imtahanları) rus təhsilini bərbad hala salıb. 30 il ərzində orda təhsilin keyfiyyəti 6 dəfədən çox aşağı düşüb.

Cüzi nailiyyətlər varsa da, o da valideynlərin uşaqlarına daha yaxşı repetitor tutması hesabınadır. RF təhsil sistemini təhlil edən çinli alimlər test imtahan sistemini (EQE) Rusiyanın inkişafı üçün əsas təhlükə adlandırıblar.

Belə ki, Çin Xalq Respublikasında fəaliyyət göstərən Mao Tszedun adına Xalq Universitetinin professoru, Çin Xalq Respublikası Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü Jin Syzhan Bauman adına Moskva Dövlət Texniki Universitetində keçirilən "Elm və təhsilin müasir problemləri" adlı konfransında çıxışı zamanı deyib ki, “vahid dövlət imtahanını RF-da texnologiyanın inkişafı üçün əsas təhlükədir. Bu RF-na qarşı Qərbin ən böyük təxribatıdır”.

Soyuq birləşmə reaktorunun yaradılmasına rəhbərlik edən bu alim son 30 ildə 43 ölkənin təhsil səviyyəsində olan dəyişikliklərlə bağlı məlumatları təhlil edib. Akademikin təqdim etdiyi hesabatdan görünür ki, orta məktəb imtahanlarını ənənəvi qaydada aparan ölkələrdə məzunların hazırlıq səviyyəsində hər il orta hesabla 3 % davamlı artım müşahidə olunur.

Bu ölkələrdə 30 ildə orada təhsilin keyfiyyəti demək olar ki, iki dəfə artıb. Eyni zamanda, vahid dövlət imtahanını (EQE) formatında tələbələrin biliyinin sınaq qiymətləndirilməsini tətbiq edən ölkələrdə məzunların səviyyəsində əvvəlcə az, sonralar isə sürətli çöküş baş verir.

Hesabata görə, Rusiyada son 10 ildə təhsilin keyfiyyətinin aşağı düşməsi 61 %-dən çox olub. Eyni dövrdə EQE tətbiq olunmayan Çin məktəblərində bu göstəricidə 39 % artım olmuşdur. Akademik qeyd edir:

“Bu, artıq fəlakət deyil, bu, təhsili və ölkəni məhvə aparan yoldur”.

Sovet vaxtı RF-da dünyanın ən yaxşı təhsil sistemi, eləcə də tələbə qəbulu imtahan sistemi vardı. İndi Qərb ölkələri Rusiyada biliyi məhv edən, qul və biorobotlar hazırlayan fəlakətli EQE sistemini tətbiq etməklə, RF-na qarşı ən böyük təxribatı həyata keçirdilər (ruslar bunu 30 il sonra dərk etdilər). Şübhəsiz ki, bu imtahan Rusiyada texnologiyanın inkişafı üçün əsas təhlükədir. Çinli alim qeyd edir ki, “dünya bütünlükdə irəliləyərkən, sizin təhsiliniz və bunun nəticəsi olaraq tələbələriniz deqradasiya və əbədi geriliyə məhkumdurlar”.

Akademikin dediklərinə əlavə olaraq demək istəyirəm ki, bu təxribat elə planlanıb ki, vahid dövlət imtahanı özü ilə paralel kütləvi repetitorluğa da rəvac verir. Bu halda təhsilin keyfiyyəti məhv edilməklə yanaşı dövlətin rəsmi təhsil sistemi də dağılır. Bu faciəli vəziyyət təkcə Rusiya təhsilində deyil, bəzi qonşu ölkələrdə də müşahidə edilir.

Qeyd edək ki, RF-da EQE imtahanları A.Fursov və D.Livanov təhsil naziri olduqları illərdə geniş tətbiq edilməyə başlandı, bu gün də davam edir. Maraqlısı budur ki, hər iki nazir əvvəllər bir neçə il ABŞ-da professor olaraq işləmişdilər. Bəzi rus siyasiləri hesab edir ki, təhsil nazirləri bu addımı ABŞ-ın təsiri ilə atıblar”.

Açıq suallarla bağlı nazirin fikirlərinə gəldikdə isə, ekspert deyir ki, bəli, açıq suallar hökmən olmalıdır:

“Ona görə ki, test heç bir kreativlin inkişafına, mürəkkəb tapşırıqların həllinin yoxlanılmasına imkan vermir, uşaqlarda düşünmə qabiliyyəti yaratmır. Beləliklə də, uşaq əzbərçiliyə meyil edir və bu yolla da imtahana hazırlaşıb suallara cavab verir.

Məktəbdə şagirdlərə açıq test suallarını cavablandırmaq yolları öyrədilməlidir. Əgər uşaqlar bu gün açıq suallara yaxşı cavablar veribsə, burada məktəbin və ETN-nin elə bir xidməti olmayıb, bu valideyn və repetitorların xidmətidir.

Əgər ETN təhsili inkişaf etdirmək istəyirsə, ilk növbədə ölkədə repetitorluğun qarşısı alınmalıdır. Bunun yolları var və mən bunu dəfələrlə təklif eləmişəm. Ancaq nazir hər dəfə deyir ki, biz repetitorluğu ləğv etmək istəmirik, ya da başqa ölkələri nümunə gətirir.

Deyir ki, repetitorluq xarıci ölkələrdə də var. Bəli, başqa ölkələrdə də var, ancaq heç yerdə bu bizdəki kimi kütləvi deyil. Digər tərəfdən o ölkələrin dərslikləri, proqramları normaldır, müəllimləri mütəmadi olaraq keyfiyyətli təkmilləşdirmə kursları keçirlər, onların məktəblərində tədris prosesi dağılmayıb, kölgə təhsili rəsmi təhsili kölgədə saxlamır”.

Nigar Abdullayeva
“Cebhe.info”
Ardını oxu...
Erməni yalanı və saxtakarlıqlarından biri də Movses Xorenatsi və onun mövcudluğudur.

TEREF Kult.az-a istinadən xəbər verir ki, bu sözləri tarixçi alim, dosent Zaur Əliyev qeyd edib.

Z.Əliyev bildirib ki, M.Xorenatsi adlı tərcüməçini ermənilər öz tarixşünaslıqlarının atası sayırlar:

“Çünki bu şəxs “Patmutyun hayots” adlı bir kitab yazıb. “Patmutyun hayots” söz birləşməsi tərcümədə heç də birbaşa “Hayastanın tarixi” yox, əslində daha çox “Hayların tarixi” deməkdir. Əvvəla, Xorenatsinin “erməni tarixinin atası” olduğuna şahidlik edən nəinki başqa xalqlara, hətta ermənilərin özlərinə aid hər hansı yazılı mötəbər bir mənbə yoxdur. İlk dəfə ermənilər bu ifadəni 1794-cü ildə Hindistanda çap olunan “Azdarar”da adlı qəzetdə nəşr ediblər. Bugünədək ermənilərin bizə iddia etdikləri qədim erməni tarixçilərinə dair əfsanələr boş şeydir. Onların erməni kimi qələmə verdikləri müəlliflər isə qədim Alban tarixçiləridir. Erməni tarixçisi olan M.Xorenatsi və digərləri uydurma adlar və alimlərdir. Görkəmli alimlər Q.Şmid, T.Vetter və milliyyətcə erməni olan Q.Xalatyants yazırlar ki, “Erməni tarixi”nin müəllifi onunla eyniadlı məşhur V əsr tərcüməçisi deyil, sonuncunun adı altında gizlənən bir neçə keşişdir. Görkəmli fransız şərqşünası A.Karrier 1891-ci ildə Parisdə nəşr etdirdiyi əsərində tarixi faktlara söykənərək yazırdı ki, M.Xorenatsi V əsrdə yaşamayıb və belə bir adam olmayıb. Dünyanın ən nüfuzlu Britannika Ensiklopediyasının verdiyi məlumata görə, Xorenatsi haqqında məlumatı “Ermənistan tarixi”ndə yazılan avtobioqrafik məlumatlardan başqa heç bir mənbədən tapmaq mümkün olmayıb.

London Universitetində Qafqaz tədqiqatları professoru, Gürcüstan, Ermənistan və Bolqarıstan üzrə mütəxəssis Devid Marşal Lenqin fikrinə görə, artıq 1970-ci illərin axırlarında dünyada Sovet Ermənistanından kənarda “Ermənistan tarixi”nin V əsrə aid olduğuna inanan alim yox idi. Müəllifin “Armenia: Cradle of Civilization”, “Peoples of the Hills: Ancient Ararat and Caucasus” və “The Armenians: A People in Exile” kitablarını oxuyan bunun şahidi ola bilər”.

Tarixçi alim bildirib ki, bütün bu uydurma kitablar Yakop Şahamiryan adlı erməninin xidmətləridir:

“1772-ci ildə Yakop Şahamiryan adlı erməni Çenay şəhərində mətbəə yaratmışdı. Dünyada ilk erməni dilində qəzet olan “Azdarar” 1794-cü ildə Hindistanda çap olunub. Qəzetin nəşr olunmasında Aratun Şumovyanın rolu böyük olub. “Azdarar” qəzeti bir neçə səhifədən ibarət idi. Qəzet əsasən, Hindistanda yaşayan və işləyən erməni tacirləri gündəlik xəbərlər haqda məlumatlandırmaq məqsədi daşıyırdı. Şumovyan 1750-ci ildə Şirazda anadan olub. 1789-cu ildə o, Mədrəsdə öz mətbəəsini yaradıb, orada erməni dilində səkkiz kitab nəşr etdirib. Həmin vaxt Mədrəsdə Şahamiryanın mətbəəsi fəaliyyət göstərirdi. Lakin Şumovyan öz fikirlərində onunla razılaşmadığından onun köməyindən istifadə etməyib. Şumovyan Baqramyan, Şahamiryan, Hovsep Eminin ictimai-siyasi baxışlarına bələd olsa da, katolikos Simeonun xəttinə sadiq idi. O, ermənilər üçün xilası erməni kilsəsinin tarixi ənənələri ilə bağlı mədəni inkişafda görürdü.

Bu mətbəədə ermənilərə “qədim tarix” yaradılmış və kitablar nəşr olunaraq bütün dünya kitabxanalarına göndərilmişdi. Qaynaqlar yazır ki, Rusiya ilə əlaqələri olan Aratun Hindistanın ingilislərin yox, onların idarə etməsi tərəfdarı idi. Rusiyanı erməni xalqının xilası kimi görürdü. O, saxta tarixi yazan zaman onu rus dilində də nəşr etmək istəyirdi. Rusiya rəsmiləri Şumovyanın erməni-rus layihələrini bilib ona dəstək vermək istəyirdi və bunun üçün Xocamal Səfərian adlı şəxsin Avropadan Mədrəsə gəlməyinə maddi yardım edir. Xocamal Səfərian özü ilə öz “tarixi əsərlərini” və müxtəlif tərcümələrini, o cümlədən, Papanın məktubunu gətirir. Papanın məktubunda ermənilərə tarix yazılmasının zərurətini qeyd edilirdi.

Məhz bu məktubdan sonra 1863-cü il martın 29-da Osmanlı dövlətində qəbul edilən “Nizamnamə-i Millət-i Erməniyan” adlı sənəddə yazılır:

“Erməni kilsəsi erməni millətinin kilsə tərəfindən can verilən ruhun yenidən dünyaya gəlməsi üçün yaşadığı vücuddur. Əslində erməni millətindən, dövlətindən, tarixindən deyil, erməni kilsəsi dövlətindən bəhs etmək doğru olardı. Erməni kilsəsinin mövcudluğunu qoruya bilməsi üçün bir qüvvəyə, bir dövlətə ehtiyacı vardı. Erməni dövləti fikrini doğuran erməni milləti deyil, erməni kilsəsidir”.

Məhz M.Xorenatsi adından istifadə edən XVIII əsrdə yaşayan bir neçə keşişdir ki, kilsədə oturub uydurma bir tarix yazıb. Bunu yazan keşişlər çoxlu saxtakarlıqlarını belə gizlədə bilməyiblər. Bu gün ermənilər yazırlar ki, Xorenatsi Ermənistanın Xoren vilayətində anadan olub. Lakin “kitabda” onun Duroperan əyalətində anadan olduğu qeyd edilir. Bu ərazi isə müasir Suriyada Fərat çayı tərəflərdə bir yerdir, ora isə Qafqaz yox, Suriyadır.

Nelson Dibvoiz (ABŞ) və Robert Uilyam Tomson (Böyük Britaniya) kimi nüfuzlu tarixçilər M.Xorenatsin adından təqdim olunan məlumatların səhihliyini şübhə altına alıb. Tarixçi Əjdər Tağıoğlu “Moisey Xorenatsi anonim keşiş müəllifidir” əsərində onun hay kilsəsi tərəfindən uydurulmuş bir obraz olduğunu göstərib.

Bu gün də təəssüf ki, dünya alimləri ilə yanaşı, bizim bəzi alimlər də bu nəzəriyyəyə inanıb Azərbaycan və Türkiyə ərazisində qədim ermənilərin mövcud olmasını yazırlar”.
Ardını oxu...
Onları əsas narahat edən budur: “Aktivlərimiz təhlükəsizdirmi?”

Rusiyanın Qərbdə dondurulmuş ehtiyatları ilə bağlı hansı qərarın verilməsi barədə mübahisələr iki ildən çoxdur ki, davam edir. ABŞ Konqresi apreldə Prezident Co Baydenə dondurulmuş aktivləri müsadirə etməyə icazə verən qanun qəbul etsə də, aktivlərinin çoxunun bloklandığı Avropa Birliyi belə bir fikrə qarşıdır. İki əsas səbəb var: Avropa dövlət borc bazarına və ehtiyat valyuta kimi avroya inamın mümkün aşınması, habelə dövlət mülkiyyətinin toxunulmazlığını təmin edən beynəlxalq hüquq prinsiplərinin toxunulmazlığı.

Nəticədə, Kiyev hələ də ehtiyatların müsadirəsinin əsaslı olduğunu israr etsə də, bu variant artıq “Böyük yeddilik” (G7) ölkələri tərəfindən nəzərdən keçirilmir. Bu barədə “Financial Times” G7 rəsmilərinin sözlərinə istinadən yazır. Üstəlik, inkişaf etməkdə olan böyük ölkələr də buna qarşıdır.

“Beynəlxalq hüquq sistemində polis qüvvəsi yoxdur. O sadəcə olaraq, beynəlxalq hüquqa əsaslı hörmətə əsaslanır”, deyə London Kral Kollecindən, Avropa Parlamentinin Rusiya ehtiyatlarının müsadirəsinin qanuniliyinə dair araşdırmanın müəllifi Filipp Uebb deyib: “Risk ondan ibarətdir ki, əgər biz sadəcə olaraq bu prinsiplərə məhəl qoymamağa başlasaq, onlardan başqa dövlətlər tərəfindən bizə qarşı istifadə oluna bilər və biz gələcəkdə gözlənilməz nəticələr verəcək presedent yarada bilərik”.

Bu mövqeyin təsdiqi digər ölkələrin Rusiyanın ehtiyatlarının müsadirə olunmasının mümkünlüyü ilə bağlı narahatlığıdır. “Financial Times” yazır ki, bu məsələ hətta “Böyük iyirmilik” (G20) maliyyə nazirlərinin fevralda Braziliyada keçirilən görüşündə də müzakirə olunub. Səudiyyə Ərəbistanı və İndoneziya nazirləri xüsusi narahatlıqlarını ifadə ediblər: “G7 ölkələri həqiqətənmi belə bir addım atmaq istəyirlər? Onun mümkün nəticələrini nəzərə aldılarmı?”, sualları səslənib

İndoneziya və Səudiyyə Ərəbistanı, Avropada yerləşən öz aktivlərinin gələcəyindən qorxaraq, Avropa İttifaqını Rusiyanın ehtiyatlarını müsadirə etməməyə çağırır.

"Onlar çox narahatdırlar", deyə bir Avropa rəsmisi nəşrə bildirib. Onun sözlərinə görə, onları əsas narahat edən budur: “Aktivlərimiz təhlükəsizdirmi?”.

190 milyard avro dəyərində olan Rusiya ehtiyatlarının əsas hissəsi “Euroclear” depozitarında bloklanıb. Aİ hesab edir ki, ABŞ-da cəmi 5 milyard dolların dondurulduğunu nəzərə alsaq, amerikalılar üçün sərt mövqe tutmaq daha asandır. Avropalı bir diplomat deyir: "Onların risk etmək üçün çox şeyləri yoxdur".

Bu arada, İtaliyanın iqtisadiyyat və maliyyə naziri Giancarlo Giorqetti G20 iclasında müsadirə üçün hüquqi əsasların tapılmasının “çətin” olacağını söyləyib. Onun fransalı həmkarı Bruno Le Maire daha aydın şəkildə danışıb – “Belə əsaslar mövcud deyil”.

Avropalıları müsadirə addımından saxlayan bir sıra başqa amillər də var. Məsələn, Almaniyada qorxular var ki, (hərçənd hüquqşünaslar bunun üçün heç bir səbəb görmürlər) Rusiyanın ehtiyatlarının ələ keçirilməsi İkinci Dünya müharibəsi zamanı onun hərəkətlərindən dəymiş ziyanı tələb edənlərə qapı açacaq.

Bundan əlavə, Moskva ehtiyatların müsadirəsinə oxşar tədbirlərlə cavab verəcəyini vəd edib. Nəşr yazır ki, Aİ rəsmilərinin sözlərinə görə, avropalı investorların Rusiya Milli Hesablaşma Depozitarında dondurulmuş 33 milyard avro var. “Aygenis” İnvestisiya Şirkətinin investisiya portfeli meneceri Vladimir Yazev deyir ki, dövlət “C” tipli hesablarda bloklanmış aktivlər üzrə ödənişləri toplamağa başlaya bilər. O, həmçinin vergilər, qrantlar və özəl ianələr də daxil olmaqla, qeyri-dost ölkələrə məxsus qeyri-mübadilə aktivlərinin bloklanmasını istisna etmir.

Lakin Rusiya hakimiyyəti heç bir beynəlxalq hüququn normalarını nəzərə almadan Qərb şirkətlərinin aktivlərini müsadirə etməkdən artıq çəkinmir. Ən son nümunə, bir həftə əvvəl “Ariston” və “Bosch” məişət texnikası istehsalçılarının Rusiya bölmələrinin böyük itkilərə məruz qalan “Qazprom”a köçürülməsi idi.

Ağ Ev Konqresin qərarına baxmayaraq, vahid yanaşmanı inkişaf etdirmək istəyir. Ağ Evin beynəlxalq iqtisadiyyat üzrə milli təhlükəsizlik müşavirinin müavini Dalip Sinq “biz bu aktivləri birlikdə hərəkətsizləşdirmək və birlikdə onlara hərəkət etmək istərdik”, deyib.

Belçika əvvəllər istiqrazların buraxılması və ya aktivlə təminatlı kredit təklif etmişdi, lakin bu fikir tez bir zamanda ləğv edildi. Çünki bu, yenidən ehtiyatların istifadəsini nəzərdə tutur. İndi Aİ onlardan əldə edilən gəlirləri istifadə etməyə doğru irəliləyir. Dondurulduqdan sonra “Euroclear” kupon ödənişlərini və istiqrazların geri qaytarılmasını almaq və yenidən investisiya etmək yolu ilə 5 milyard avrodan çox (vergidən sonra) qazanıb. Aİ bu yolla əldə etdiyi gəlirin 90%-ni Ukrayna üçün birgə silah alınmasına sərf etmək, qalan vəsaiti isə onun iqtisadiyyatını bərpa etmək üçün istifadə etmək istəyir.

Hələ fevral ayında təsdiq edilmiş bu plan tezliklə rəsmi olaraq qəbul edilməlidir. Onun mənfi cəhəti ondan ibarətdir ki, o Ukraynaya ildə cəmi 3-4 milyard avro göndərməyə imkan verir.

Müəllif: Turan Abdulla
ayna.az
Ardını oxu...
May aının 10-u xalqımızın Ümummilli Lideri, Ulu Öndər Heydər Əlirza oğlu Əliyevin 101-ci doğum günüdür. Azərbaycanın müasir tarixinin şərəfli səhifələrinin yazılmasına və ölkəmizin müstəqilliyinin əbədiliyinə hərtərəfli zəmin yaratmasına məhz Ulu Öndər Heydər Əliyevin hakimiyyətə gəlişi ilə oldu.
Böyük siyasətçi iqtisadiyyat və mədəniyyətin müxtəlif sahələrində öz Vətəninin, xalqının inkişafı üçün zəruri olan ən vacib məsələlər barədə əvvəlcə Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin Siyasi Bürosu, Mərkəzi Komitənin plenumları, Kommunist partiyasının qurultayları səviyyəsində əlverişli qərarlar qəbul edilməsinə nail olur, sonra da bütün xalqımızı həmin qərarların icrasına səfərbər edir, doğma Azərbaycanın tərəqqisi uğrunda yorulmadan, gecəli-gündüzlü mübarizə aparırdı.
Uzaqgörən siyasətçi kimi özünü hələ sovet dövründə təsdiq etmiş Heydər Əliyev yeni dövrün, yeni tarixi şəraitin xüsusiyyətlərini nəzərə alaraq Azərbaycanın inkişaf yolundan danışarkən deyirdi: “Biz çalışırıq və bundan sonra da çalışacağıq ki, inkişaf etmiş ölkələrin səviyyəsinə çatmaq üçün Azərbaycanda tərəqqi daha da sürətləndirilsin. Ancaq bilmək lazımdır bunların hamısını bir gündə, bir ayda, bir ildə əldə etmək mümkün deyildir. Buna həm zaman lazımdır, həm də iradə, inam lazımdır”.
Heydər Əliyev 1990-cı ilin 20 yanvarında sovet qoşunlarının Bakıda törətdiyi qanlı faciə ilə əlaqədar ertəsi gün Azərbaycanın Moskvadakı nümayəndəliyində bəyanatla çıxış edərək, Azərbaycan xalqına qarşı törədilmiş cinayətin təşkilatçıları və icraçılarının cəzalandırılmasını tələb edib.
Xalqın istəyi ilə 1993-cü il iyunun 15-də Azərbaycan Ali Sovetinin sədri seçilən Heydər Əliyev iyunun 24-də Milli Məclisin qərarı ilə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin səlahiyyətlərini həyata keçirməyə başlayıb. 1993-cü il oktyabrın 3-də ümumxalq səsverməsi nəticəsində Heydər Əliyev Azərbaycan Respublikasının Prezidenti seçilib. O, 1998-ci il oktyabrın 11-də keçirilən növbəti prezident seçkilərində yenidən Azərbaycan Respublikasının Prezidenti seçilib. 2003-cü il oktyabrın 15-də keçiriləcək prezident seçkilərində namizədliyinin irəli sürülməsinə razılıq vermiş Heydər Əliyev səhhətində yaranmış problemlərlə əlaqədar seçkilərdə iştirak etməkdən imtina edib.
Ümummilli Lider Heydər Əliyevin siyasi kursunun bu gün Prezident İlham Əliyev tərəfindən müvəffəqiyyətlə davam etdirildiyi və onun yürütdüyü uğurlu daxili və xarici siyasət nəticəsində Azərbaycan regionda lider ölkəyə çevrilib.
Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi altında Azərbaycan son 20 ildə milli yüksəlişin şərəfli mərhələsini yaşayır. Bunu 44 günlük şanlı Vətən müharibəsində müzəffər Ali Baş Komandanın, rəşadətli ordumuzun və müdrük xalqın qazandığı parlaq gələbə bir daha təsdiq edir. Xalqımız Heydər Əliyevin qurduğu müstəqil Azərbaycanın etibarlı əllərdə olmasına tam əmindir və inanır ki, İlham Əliyev ölkəmizi Heydər Əliyev yolu ilə daha işıqlı gələcəyə aparır.


İlqar Əliyev – Dövlət İdarəçilik Akademiyası
 

Dünyapress TV

Xəbər lenti