Fotoda Əbdül bəy Tabasaranskidir. (Tabasaranlı)
Bakı realnı məktəbdə təhsil alıb. Çar ordusunun polkovniki rütbəsinə qədər yüksəlib. Birinci dünya müharibəsi iştirakçısı olub. Son vəzifəsi Osetin atlı dəstəsinin komandiri olub. Bir çox yüksək mükafatlar və adlar alıb.
Bakıda milyonçular yaşayan indiki Murtuza Muxtarov ( keçmişdə Poluxin, ondan öncə də Fars küçəsi )küçəsində mülkü olub.
Mənbələr:
(Доклад председателю Чрезвычайной Следственной Комиссии, члена той же Комиссии А.Е. Клуге по делу о насилиях, произведенных над мусульманским населением г. Баку, Киреев Ф.С. Герои и подвиги: Уроженцы Осетии в Первой мировой войне. — Владикавказ: Ир, 2010 və Albanvi, Ali. "Абдул-бек ат-Табасарани - полковник царской армии — Abdul-bey at-Tabasarani - colonel of the tsarist army)
Yazır:
"1918-ci ilin mart ayının 31- də keçmiş Nikolayevski küçəsi ilə hərəkət edən və Bakıda yaşayan erməni iş adamları, ziyalıları və ictimai xadimləri silahlı dəstələr ilə bir evlərə daxil olub, insanları küçələrə çıxarıb qətl edirdilər. Fars küçəsinə daxil olan erməni dəstəsi ilk öncə 8 qadın və bir uşağı küçəyə çıxardıb heç birinin and amanın dinləmədən güllələdilər.
Sonra isə Bala Əhməd Muxtarovun evində olan qonaqları, polkovnik Tabasaranskini, Sultan bəy Əmircanovu, həkim Kərim bəy Sultanovu, Cavad bəy Aşurbəyov və digərlərini küçəyə çıxıb güllələmək istəyəndə Hacı Zeynalabdin Tağıyev hadisə yerinə gəlir. Cibindən sənəd çıxarır və erməni ziyalıları və zabitlərinə təqdim edir ki, bəs O, bolşeviklər tərəfindədir, onlara yardım edib vaxtilə və bunun əvəzinə, güllələnmək üçün divara söykədilən şəxsləri azad edilməsini xahiş edir. Əvəzində pul və qızıl da verəcəyini söz verir.
Ermənilərin ona qulaq asmadığını görən Tağıyev Tabasaranskinin türk olmadığını deyib onu azad etməyə çalışsa da, erməni zabiti ona cavab verir ki, onlar daşnaklardır və bolşevik deyilər. Bolşeviklər onlara kömək etsələr də, onların sözü və vədi daşnaklar üçün keçərli deyil. Tabasaranski də onlar kimi müsəlman olduğu üçün öldürülməlidir..
Erməni zabiti Tağıyevi kənara itələyrək əsir götürülən şəxsləri güllələməyi əmr edir.
Sultanov və Aşurbəyovun cəsədlərini yanan "Dağıstan" mehmanxanasının alovlarına atmağı tapşırır.
Tağıyevin gözü önündə yerdə qalan meyitləri ayaqlayaraq İsmaliyyə binasına gedib oranı talan edirlər. Sonra isə od vururlar.
Tabasaranskinin cəsədi isə tanınmaz hala düşür və onu sonradan tanımaq mümkün olmur.."
Zaur Aliyev , dosent
TEREF

İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Əmlak Məsələləri Dövlət Xidmətinə (ƏMDX) məxsus “Qəbələ Radiolokasiya Stansiyasının İnzibati Təsərrüfat Zonası və Texniki Mövqe” MMC-nin (Qəbələ RLS) direktoru İlkin Şıxqəmzəyev vəzifəsindən azad edilib. Bununla bağlı Dövlət Xidmətinin rəisi Mətin Eynullayev əmr imzalayıb. Onun digər əmri ilə RLS-ə rəhbərlik Vasif Rzayevə həvalə olunub.

Yada salaq ki, Qəbələ RLS SSRİ-nin Raketdən Müdafiə Kompleksinin 8 əsas stansiyalarından biri olaraq 1985-ci ildə istismara verilib. Texniki parametrlərinə görə dünyada analoqu olmayan 6000 km radiusdakı məsafəni nəzarətdə saxlamağa qadir stansiya İran, Türkiyə, Hindistan da daxil olmaqla Yaxın Şərqi bütövlükdə, həmçinin Hind okeanı və Avstraliya qitəsinin müəyyən bir qismini izləmək imkanına malik olub. Stansiya həmçinin bu ərazilərdən atılmış orta məsafəli, nüvə başlıqlı raketlərin ilk atış anından etibarən onların trayektoriyasını müəyyən edə bilirdi.

RLS Qəbələ şəhərindən təxminən 11 km cənub-qərbdə, Ləki dəmir yolu stansiyasından 50 km məsafədə yerləşir. 210 hektar ərazini əhatə edir. 1985-2012-ci illərdə cənub hava trafikini idarə edən Raketdən Müdafiə Kompleksinin bir elementi olub. Stansiya nəinki raketlərin buraxılmasının qarşısını almağa, həm də onların trayektoriyasını izləməyə imkan verirdi ki, bu da raketlərin SSRİ (daha sonra Rusiya) ərazisinə daxil olmasının qarşısını alırdı. Texniki parametrləri və münasib yeri nəzərə alaraq, bu RLS o zaman unikal stansiya hesab olunurdu. Azərbaycan müstəqillik əldə etdikdən sonra Rusiya hərbçiləri uzun müddət RLS-dən heç bir hüquqi rəsmiləşdirmə olmadan istifadə etdilər. 2002-ci il razılaşması ilə Azərbaycanın mülkiyyəti olan stansiya Rusiyaya 10 il müddətinə (24 dekabr 2012-ci il tarixinədək) icarəyə verilib və informasiya-analitik mərkəz obyekt statusu əldə edib. İcarə haqqı ildə 7 milyon dollar təşkil etmiş, o cümlədən 15 milyon dollara yaxın elektrik enerjisi və kommunal ödənişlərin ödənilməsi də Rusiya dövləti tərəfindən həyata keçirilib. Rusiya infrastrukturun dəstəklənməsi və personalın maddi-texniki təminatına illik 50 milyon dollar xərcləyib. Stansiyanın fəaliyyəti 2 minə yaxın Rusiya hərbçisini, həmçinin müqavilə üzrə işləyən Azərbaycan vətəndaşını işlə təmin edib. 2011-ci ilin əvvəlinə stansiyada texniki resursun uzadılması işləri aparılıb, elementlərin müasirləşdirilməsinə başlanılıb. Lakin 9 dekabr 2012-ci ildə tərəflərin icarə dəyərinə dair razılığa gələ bilməməsinə görə Rusiya Qəbələ RLS-in istismarını dayandırdı. Bakı icarə haqqını aylıq 15 milyon dollara, sonra isə illik haqqı $300 milyon dollara qədər artırmaq istəyirdi. 2013-cü ildə bütün aparatlar sökülərək Rusiyaya geri aparıldı, rusiyalı hərbçilər qarnizonu tərk etdi və obyekt Azərbaycana təhvil verildi. Həmin il iyunun 6-da Qəbələ stansiyasını tamamilə əvəz edən Armavir yaxınlığında yeni nəsil “Voronej” döyüş növbətçiliyi stansiyasının açılışı həyata keçirilib.

Stansiya SSRİ dağıldıqdan sonra Azərbaycanın mülkiyyətinə çevrilib. Azərbaycan 2002-ci ildə stansiyanı Rusiyaya 2012-ci ilə kimi il ərzində 14 mln. dollar ödəməklə icarəyə vermişdi. Stansiyada 1400 Rusiya hərbiçisi qulluq edirdi. Burada həmçinin Azərbaycan mütəxəssisləri də fəaliyyət göstərirdi.

Ümumilikdə stansiyada 2000 nəfər fəaliyyət göstərə bilərdi. 10 dekabr 2012-ci ildə Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinin verdiyi bəyanata görə Rusiya RLS-in istismarını həmin gün dayandırdı. İstismarın dayanmasının səbəbi tərəflərin stansiyanın icarə müqaviləsinin uzadılması barədə şərtlərdə razılaşma əldə edə bilməməsi oldu. Heç bir ölkə obyektin icarəsi ilə bağlı maraqlı olduğunu bildirməyib. 2013-2014-cü illərdə Azərbaycanın Müdafiə Nazirliyinin, ondan sonra isə dövlət əmlakı kimi ƏMDX-nin balansındadır. Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin verdiyi məlumatlara əsasən radiostansiya fəaliyyətini dayandırdıqdan sonra ətraf mühitə olan mənfi təsiri də dayanıb. Bəs RLS-i saxlamaq nəyə lazımdır, niyə sökülmür?

Hərbi ekspert, polkovnik Rövşən Məhərrəmov “Yeni Müsavat”a bildirdi ki, Qəbələ RLS bağlandıqdan sonra binası və yerləşdiyi ərazi 2014-cü ildə, Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin tabeliyindən çıxarılıb. Hazırda İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Əmlak Məsələləri üzrə Dövlət Xidmətinin tabeliyindədir. Stansiyanın idarə edilməsi ilə məşğul olan “Qəbələ Radiolokasiya Stansiyasının İnzibati Təsərrüfat Zonası və Texniki Mövqe” MMC Dövlət Xidmətinə məxsusdur və oranın saxlanması üçün adıçəkilən MMC-yə dövlət büdcəsindən vəsait ayrılır: “Stansiyanın yenidən idarəetməyə verilməsi nəzərdə tutulmur. Rusiya ordusu icarəyə götürdüyü Qəbələ radiolokasiya stansiyasından gedəndən sonra ətraf kəndlərdə yaşayan camaatın canı şüalanmadan qurtulub, həyatları normallaşmağa başlayıb. 15 ilə yaxındır Qəbələ RLS-dən rus hərbçiləri getsə də, bura nə təyinatı üzrə istifadə edilir, nə də sökülür. Buna baxmayaraq, ərazisi qorunur, içəri heç kim buraxılmır. Keçmiş Qəbələ RLS böyük bir ərazini əhatə edir. Yerli camaat istəyir ki, həmin ərazidən insanların faydası üçün istifadə olunsun. Qəbələ RLS əhəmiyyətini itirmiş bir stansiyadır. Vaxtilə bu stansiya SSRİ-nin müdafiə qüdrətinə güc qatırdı. Zamanla stansiyanın texniki göstəricilərini üstələyən, mobil komplekslər istifadəyə verildi. Bu gün Qəbələ RLS tipli stansiyanın saxlanması olduqca baha başa gəlir və bu cür məsrəflər iqtisadi baxımdan sərfəli deyil. İndiki dövrdə həmin obyektin əvvəlki təyinatı üzrə istifadəsi mənasızdır. Çünki daha mobil və çevik stansiyalar mövcuddur.

Qəbələ RLS-in kifayət qədər böyük ərazisi var. Vaxtilə o ərazilərdə 100 hektarlarla meşə massivləri olub. O ərazilərdə inşa olunmuş hərbi obyektləri söküb yerində meşə massivini bərpa etmək də mümkündür. Bundan sonra ərazinin bir hissəsini yerli əhaliyə paylamaq, bir hissəsində istirahət zonası, hotellər yaratmaq olar. Eyni zamanda güman edirəm ki, Qəbələ RLS-in məşhur böyük binasını tarix üçün, tarixi bina olaraq saxlamaq üçün sökmürlər. Artıq həmin ərazi, həmin obyekt insanlara heç bir təhlükə yaratmır. Güman edirəm ki, oranı gələcəkdə turistləri cəlb edən bir obyekt-muzey kimi də istifadə edə bilərlər. Bu cür nümunələr hazırda Pribaltikada mövcuddur. Pribaltikada SSRİ-dən qalma eyni RLS hələ də sökülməyib və muzey kimi istifadə olunur, kifayət qədər turist oranı ziyarət edir. Azərbaycan da bu təcrübəni keçmiş Qəbələ RLS üçün tətbiq eləyə bilər. Sökülmək qərarı veriləcəyi halda isə onu sökmək çətin deyil. Onu hər zaman edə bilərik. Ancaq həmin obyekti SSRİ-dən qalan tarixi abidə kimi gələcəkdə istifadə etmək olar".

“Prezident Vladimir Zelenski kəşfiyyat məlumatlarına istinadən bildirib ki, Rusiya Sumi, Xarkov və Zaporojye vilayətlərində yeni hücumlara hazırlaşır. Və bu, tamamilə real təhlükədir”. Bu sözləri Ukraynanın “Aydar” batalyonunun keçmiş komandiri Yevgeni Dikiy yazdığı məqaləsində qeyd edib.

“Xarkov vilayətindən başlayacağam. İş ondadır ki, burada hücum heç vaxt dayanmayıb. Nəzərinizə çatdırım ki, regiona hücum birbaşa Xarkov şəhərinə hücum demək deyil. Fikrimcə, rusların hazırda buna gücü çatmır. Amma Xarkov vilayətində uzun müddətdir ki, Kupyansk uğrunda döyüşlər gedir”, - deyə Dikiy xatırladıb.

Hərbçi təəssüflə bildirib ki, Kupyansk və Limansk istiqamətlərində rusların uğurları olub: “Xüsusilə, Oskol çayının qərb sahilində qışda yaradılmış iki körpü başlığı var. Düşmən onları birtəhər təmin etməyə davam edir, hətta onları bir yerə birləşdirməyə çalışırlar. Və biz hələ də onları orada sıxışdıra bilmirik. Ona görə də rusların bu hücumu Kupyansk istiqamətində inkişaf etdirməyə çalışması tamamilə məntiqlidir. Sumı rayonuna gəlincə, mənə elə gəlir ki, düşmənin burada hücumu çox məntiqlidir və gözləniləndir. Axı bizi Kursk vilayətindən sıxışdırıb çıxarmaq üçün ruslar çox böyük bir dəstə toplamalı idilər. İndi orada 70 minə yaxın rus və 10 minə yaxın koreyalı var. Ukrayna ordusunun əhəmiyyətli bir hissəsi getdikdən sonra düşmənin iki yolu var: bu böyük qrupu bölmək, cəbhənin digər hissələrinə köçürmək və ya dərhal ondan keçməyə çalışmaq, sonra isə Sumı bölgəsinə daxil olmaq. Çox güman ki, Rusiya komandanlığı məhz bu yolu seçib. Və bu halda hücum hər an baş verə bilər”.

“Məsələ burasındadır ki, Sumı vilayəti hələ Kursk əməliyyatından əvvəl müdafiəyə hazırlaşırdı. Və rusların bizi Kursk vilayətindən sıxışdırıb çıxarmaq bir, bunun üçün hazırladıqları Sumı vilayətində müdafiə xəttini yarmaq başqa şeydir. Ruslar oradan sağ çıxa biləcəklər? Düşünürəm ki, yaxın gələcəkdə görəcəyik”, - deyə qeyd edib.

Dikiy hesab edir ki, Zaporojyeyə yeni hücum da realdır: “Amma hələ ki, bunun üçün heç bir səbəb görmürəm. İndi orada daimi kəşfiyyat missiyaları aparılır və müdafiəmizin öyrənilməsi davam edir. Güman etmək olar ki, ruslar müdafiəmizin hardasa zəiflədiyini hiss etsələr, o zaman yeni hücum mümkün olacaq. İndi baş verənləri hücum əməliyyatı hesab etmək olmaz”.

“Müzakirə olunan atəşkəs bütün bunlara hər hansı şəkildə təsir edə bilərmi? Mən buna şübhə ilə yanaşıram. Atəşkəsin mümkün olduğu şərtlərlə bağlı Rusiya-Amerika mövqeyi ilə bizim mövqe diametral şəkildə fərqlidir; heç də üst-üstə düşmürlər”, - hərbçi əlavə edib.

Onun fikrincə, Rusiya ordusunu yenidən qruplaşdırmaq, silah və sursat ehtiyatlarını toplamaq üçün sadəcə olaraq bir müddət fasilə verməyi düşünür: “Onlar istəyirlər ki, bizim təslim olduğumuz şərtlər keçsin. Ukrayna istənilən beynəlxalq təhlükəsizlik zəmanətindən məhrumdur, heç vaxt NATO-ya daxil olmur, ordusunu ixtisar edir və s. Ruslar indiyə qədər öz tələblərindən belə geri çəkilməyiblər. Hərbi nöqteyi-nəzərdən təslim olmağa razılaşmağa əsasımız yoxdur. Biz bu müharibəni uduzmamışıq. Amma tərəflərin baxışlarında bu qədər fundamental fərqləri nəzərə alsaq, yaxın aylarda real atəşkəsə nail ola biləcəyimizi düşünmürəm. Ruslar da, mən də vəziyyətin sonrakı inkişafını başqa cür görürük. Hətta ABŞ-ın yardımının dayandırılması şəraitində belə, ümumi hərbi əməliyyatlar tədricən inkişaf edəcək. Lakin daha çox bizim xeyrimizə olacaq. Rusiyaya gəldikdə isə, ehtimal ki, Ukraynanın üç bölgəsinə qarşı hücuma keçmək istəyinə baxmayaraq, mən hesab edirəm ki, onların ordusu artıq öz imkanlarının zirvəsini keçiblər”.

AYNA.az

Qəzza zolağında atəşə tutulan səkkiz Fələstin Qızıl Aypara həkiminin cəsədləri tapılıb.

"Bizimxeber" Qırmızı Xaç Cəmiyyətinin verdiyi məlumata istinadən bildirir ki, 23 martda itkin düşən doqquzuncu işçi hələ də tanınmamışdır. Bu faciə beynəlxalq humanitar təşkilatları şoka salıb.

Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsi, həkimlərin ölümünü "dəhşətli" adlandıraraq, bu işçilərin və könüllülərin başqalarına kömək etmək üçün öz həyatlarını təhlükəyə atdıqlarını vurğulayıb. "Onların cəsədləri bu gün tanınıb və ləyaqətlə dəfn olunmaq üçün çıxarılıb" deyə təşkilatın bəyanatında bildirilir.

Fələstin Qızıl Aypara Cəmiyyəti, eyni bölgədən altı mülki müdafiə üzvünün və bir BMT əməkdaşının cəsədini də çıxardığını bildirib. Cəmiyyət, İsrail qüvvələrinin humanitar işçiləri hədəf aldığını qeyd edib. Lakin Beynəlxalq Qırmızı Xaç və Qızıl Aypara Cəmiyyətləri Federasiyası (IFRC), hücumların kim tərəfindən həyata keçirildiyini dəqiqləşdirməyib.

İsrail ordusunun açıqlamasında, 23 martda Qəzzadakı mövqelərə yaxınlaşan avtomobillərin əvvəlcədən koordinasiya edilmədiyi, siqnal işıqları və fövqəladə vəziyyət siqnalları olmadığı bildirilir. Bu səbəbdən əsgərlər təcili yardım və yanğınsöndürən maşınlarının olduğu avtomobillərə atəş açmışlar. İsrail, HƏMAS və İslami Cihad yaraqlı qruplarına aid bir neçə yaraqlının öldürüldüyünü bildirir.

Beynəlxalq Qızıl Xaç və Qızıl Aypara Cəmiyyətləri Federasiyası (IFRC), bu hadisənin 2017-ci ildən bəri ən ölümcül hücum olduğunu qeyd edib. IFRC Baş Katibi Jagan Chapagain, "Ürəyim qırıldı. Bu fədakar təcili yardım işçiləri yaralılara cavab verdilər. Onlar humanitar yardımçılar idi" dedi.

BMT məlumatlarına görə, 2023-cü ilin oktyabr ayında Həmas döyüşçülərinin İsrailin cənubuna hücumundan sonra başlayan döyüşlərdə ən azı 1060 tibb işçisi həlak olub. BMT, işçilərin təhlükəsizliyi ilə bağlı narahatlıqlar səbəbindən Qəzzadakı beynəlxalq heyətini üçdə bir azaldıb.

“Zalujnı və Sırski fərqli istiqamətlərdə zərbə endirmək istəyirdilər”

ABŞ rəhbərliyi hələ Baydenin dövründə Ukraynanın Rusiya işğaılına qarşı savaşda atdığı bir çox radikal hərbi addımlara ehtiyatla yanaşıb və vəziyyətin daha da gərginləşməsindən çəkinib. İndiki administrasiya isə ümumiyyətlə, Ukraynaya hərbi yardımın dayandırılması ilə bağlı qısa müddətli də olsa rəsmi qərar belə verib. “AzPolitika” xəbər verir ki, “The New York Times” nəşrin özünün çoxsaylı mənbələrinə istinadla Rusiyanın tam miqyaslı işğalı zamanı ABŞ və Ukrayna arasındakı tərəfdaşlığın tarixçəsini və hazırkı durumunu izah edən böyük məqalə dərc edib.

Məqalə müəllifləri belə qənaətə gəlirlər ki, Birləşmiş Ştatlar Ukraynadakı müharibəyə ictimaiyyətə açıqlanandan qat-qat daha çox çox cəlb edilib. Sadəcə, kəşfiyyat, strateji planlaşdırma və hədəfləmə sahələrində əməkdaşlıq yalnız məhdud dairələrə məlum olub.

Məqalədə həmçinin Amerika və Ukrayna hərbi komandınqları ilə siyasi rəhbərliklər arasında müəyyən əməliyyatlar, ilk növbədə Vaşinqtonun “Rusiyanın qırmızı xətlərini keçmək” hesab etdiyi əməliyyatlar məsələsində yaranan ciddi fikir ayrılıqları təsvir edilir.

Eyni zamanda, Co Bayden administrasiyası dövründə ABŞ-nin münaqişədə iştirak səviyyəsinin getdikcə artdığı qeyd edilir. Yazıda deyilir ki, Ukraynada bir qrup amerikalı hərbi məsləhətçi olub. Həmçinin, Almaniyanın Visbaden şəhərindəki Amerika bazasının şəxsi heyəti Ukrayna Silahlı Qüvvələrinə Rusiya qoşunlarına, o cümlədən Rusiya ərazisinə zərbə endirməsi üçün koordinatlar verib. Xüsusilə, Amerika hərbçilərinin iştirakı ilə ilhaq edilmiş Krımda Rusiya hədəflərinə qarşı kütləvi zərbələr hazırlandığı qeyd edilir.

Məqalədə deyildiyi kimi, amerikalı mütəxəssislər 2023-cü ilin yayında Ukrayna ordusunun ümumən uğursuz alınan böyük əks-hücumunun hazırlanmasında da iştirak ediblər. Yazıda iddia olunur ki, Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin o vaxtkı baş komandanı, general Valeri Zalujnı əsas əks-hücumun cənubdan həyata keçirilməli olduğu fikrində idi. Amerikalılar da bu plana daha çox meylləniblər. İndiki Baş komandan və daha əvvəl Ukrayna Quru Qoşunları komandanı olmuş Aleksandr Sırski isə o vaxt Prezident Volodimir Zelenskinin dəstəyilə, diqqəti daha çox Baxmut istiqamətindəki hərbi əməliyyatlara yönəldib. Nəticədə Ukrayna hərbçiləri iki böyük hücuma keçib, lakin onların heç biri məqsədinə nail olmayıb.

Yazıdakı daha bir maraqlı məqam Rusiyanın Ukraynaya nüvə zərbəsi endirmək planı ilə bağlıdır. Qeyd olunur ki, 2022-ci ilin oktyabrında Ukraynadakı Rusiya ordusunun o vaxtkı komandanı general Sergey Surovikin taktiki nüvə silahından istifadə imkanlarını ölkə rəhbərliyi ilə müzakirə edib. “The New York Times” yazır ki, bu danışıqlar ABŞ MKİ-si tərəfindən qeydə alınıb.

Söhbət Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin Xerson vilayətindəki uğurlu əks hücumu fonunda baş verib. Nəşr qeyd edir ki, Surovikin Xersonu azad edən ukraynalıların Dneprdən keçməsinin qarşısını almaq üçün taktiki nüvə silahından istifadəni müzakirə edib. Qəzetin kəşfiyyatdakı mənbələrinin dediyinə görə, həmin vaxta qədər Amerika kəşfiyyatı Rusiyanın Ukraynada nüvə silahından istifadə etmə ehtimalını 5-10% qiymətləndirirdi. Lakin Surovikinin iştirak etdiyi söhbətin ələ keçirilməsindən sonra Ukraynanın cənubunda Rusiyanın müdafiə xəttinin çökməsi və dağılması halında bu risk 50%-ə qədər artırılıb.

Nəşr yazır ki, Visbadendə işləyən və oradan Kiyevə kəşfiyyat məlumatları ilə kömək edən amerikalı hərbçilər cənub istiqamətində hücumu davam etdirməkdə israr ediblər. Lakin Vaşinqtonda Co Baydenin müşavirləri buna qarşı çıxıblar. Onlar əksinə, Rusiyanın “qırmızı cizgilərini keçməmək”dən ötrü ukraynalıların əks-hücumunu ləngitmək üçün Kiyevə təzyiq göstərməyin tərəfdarı olublar. Məqalədə bildirilir ki, məhz həmin günlərdə ukraynalı hərbçilərin Rusiyaya “kritik zərbə” vurmaq şansı olub. Çünki Xerson şəhəri və Xerson vilayətində Dneprin bütün sağ sahili azad edilmişdi. Qaçmaqda olan rus qoşunlarına həlledici zərbə endirmək və cənubda daha dərinlərə irəliləmək üçün yaxşı şans yaranmışdı. Lakin "sursat çatışmazlığı" bəhanəsilə hücum və irəliləmə dayandırıldı. Daha sonra isə məlum əməliyyatlardan sonra Ukrayna 6 aya yaxın ABŞ tərəfindən silahsız buraxıldı, böyük silah tədarükü faktiki dayandırıldı. Nəticədə Rusiya cəbhədə strateji üstünlüyü tədricən ələ almağa başladı.

Bu yazıda qeyd olunanlar bir daha təsdiq edir ki, ABŞ Ukraynanın Rusiya işğalına qarşı birmənalı qələbəsində, Kremlin strateji məğlubiyyətində maraqlı olmayıb və indini özündə də maraqlı deyil, özü də indi bu, Tramp administrasiyası tərəfindən qətiyyən gizlədilmir...(Azpolitika)

C.Məmmədov

Ukrayna Silahlı Qüvvələri Kursk vilayətinə ABŞ icazəsi olmadan, Amerika texnikası ilə daxil olub. Pentaqon bunun şantaj olduğunu bildirsə də, Ukraynaya dəstəyi dayandırmayıblar.

Bu barədə “Nyu York Tayms” nəşri yazıb.

Nəşr Ukrayna ordusunun 2023-cü ildəki əks-hücumunun uğursuzluğunun səbəblərini də açıqlayıb:

“Əks-hücumun əsas hədəfi Melitopol olub və ABŞ da zərbənin bir istiqamətə vurulmasında israr edib. O vaxt baş komandan olan Valeri Zalujnı bununla razılaşıb, amma Aleksandr Sırski Baxmuta getmək istəyib, Vladimir Zelenski də məhz onu dəstəkləyib. Nəticədə sursatlar Melitopol və Baxmut arasında bölünüb və Sırskiyə 5 ən yaxşı briqada verilib. Amerikalıların isə bundan xəbəri olmayıb. Cənuba 12 briqada əvəzinə 7-si göndərilib. Sürətli hücum əvəzinə, bir neçə kəndin alınması ilə nəticələnən zəif hərəkət qeydə alınıb. Bayden də başa düşüb ki, plan iflasa uğrayıb”.

"Bu plana əsasən, Ağ Ev Moskvaya cəza verə, pul qazana və Ukraynadakı müharibəni dayandıra bilər..."

ABŞ prezidenti Donald Tramp Kreml rəhbəri Putini danışıqlar masasına oturtmaq və Ukraynaya qarşı müharibəni dayandırmaq üçün daha yaxşı rıçaqlara ehtiyac duyur.

Moderator.az xəbər verir ki, məşhur amerikalı iqtisadçılar Qlenn Habbard və Ketrin Volfram "The New York Times" üçün yazdıqları məqalədə "ABŞ-ın mövqeyini gücləndirməyin" sadə üsulunu izah edib.

Müəllifıər Rusiyanın neft və qazının satışında iştirak edən hər kəsə istənilən ölkədə sanksiyalar tətbiq olunmasını təklif edir. Moskva yalnız hər tədarük üçün rüsum ödəməklə bundan yayınmaq imkanı əldə edə bilərdi: "Bu ödəniş Rusiyanın universal rüsumu adlanardı. Aşağı səviyyədən başlayar və hər həftə sülh sazişi olmadan keçdikcə artardı".

Əgər Rusiya bu rüsumu ödəməsə, bütün tranzaksiya iştirakçıları- tanker sahibləri, sığortaçılar və alıcılar ikinci dərəcəli sanksiyalara məruz qalacaq. Müəlliflər xatırladır ki, Hindistan və Çindən olan şirkətlər Rusiya neftini idxal edərkən ABŞ-ın sanksiyalarına düşmək istəmir. Bundan əlavə, bu cür tanker daşımaları kommersiya şirkətləri və ABŞ tərəfindən izlənilir.

İqtisadçılar vurğulayır ki, bu cür rüsum ABŞ-a dərhal gəlir gətirə bilər, bu isə Ukraynanın faydalı qazıntıları ilə bağlı sazişlərdən fərqlənir. Onların hesablamalarına görə, bir barel neft üçün 20 dollar rüsum ABŞ-a gündə 120 milyon dollar qazandıra bilər:

"Məqsəd Rusiya neftinin dünya bazarına çıxmasını təmin etmək, lakin Kremlin bundan daha az gəlir əldə etməsinə nail olmaqdır. Bu plan Rusiyanın müharibəni davam etdirmək imkanlarını zəiflədəcək və eyni zamanda ABŞ-ın dövlət büdcəsini dolduracaq. ABŞ-ın yığdığı hər dollar Rusiyanın müharibəni maliyyələşdirmək üçün xərcləyə bilməyəcəyi bir dollardır".

Bu tədbirlər ya Moskvanı rüsumun ləğvi ümidi ilə danışıqlar masasına əyləşməyə məcbur edəcək, ya da ABŞ-a Trampın təklif etdiyi vergi azaldılmasını maliyyələşdirmək üçün illik gəlir gətirəcək. Bundan başqa, Rusiya Ukraynaya ayrılmış yardımların əvəzini faktiki olaraq geri qaytarmış olacaq.

Habbard və Volfram Konqresə belə bir rüsumun tətbiqini nəzərdə tutan qanun layihəsini qəbul etməyi təklif edir ki, prezident Putinlə münasibətlərini qorumaq üçün bu mexanizmdən istifadə edə bilsin.

Sülh danışıqları

Məlum olduğu kimi, seçki kampaniyası zamanı Tramp Ukraynadakı müharibəni bir gün ərzində bitirəcəyini vəd edib, bunun üçün sadəcə prezident Vladimir Zelenski və Kreml rəhbəri Putinlə danışmağın kifayət edəcəyini bildirib.

Son vaxtlar ABŞ hər iki tərəfi atəşkəsə tam razı olmağa çağırıb. Kiyev bildirib ki, Moskvanın razılığı olduğu anda buna dərhal əməl edəcək, lakin Kreml razılaşmaq istəmir.

Putin bəyan edib ki, Rusiya danışıqlara açıqdır, lakin Ukrayna üçün qəbuledilməz olan şərtlər irəli sürməyə davam edir. Bununla belə, Tramp komandası Kreml rəhbərinin müharibəni dayandırmağa can atdığını iddia edir.

Yaxın Şərqdə baş verən hadisələr göstərir ki, İranla İsrail arasında birbaşa hərbi toqquşma riski son illərin ən yüksək həddinə çatıb.

Regiondakı son hadisələr, xüsusən İranın nüvə proqramındakı irəliləyiş və İsrailin buna qarşı sərt təpkisi tərəflər arasında ziddiyyətin artıq ritorika səviyyəsindən əməli hərəkətlər mərhələsinə keçdiyini göstərir.

ABŞ-nin və bəzi Qərb ölkələrinin İranın nüvə fəaliyyətinə dair narahatlıqları fonunda İsrailin ehtimal edilən preventiv zərbələrə hazırlaşması, regionda genişmiqyaslı münaqişənin alovlanması ehtimalını artırır.

Bəzi ekspertlərin fikrincə, belə bir qarşıdurma təkcə İran və İsraili deyil, bütövlükdə Yaxın Şərqi xaosa sürükləyə bilər.

Azərbaycan isə bu prosesləri diqqətlə izlənməlidir. Belə ki, İranla həmsərhəd olan və regionda geosiyasi əhəmiyyətə malik ölkə kimi, Azərbaycanın balanslı və diplomatik mövqeyi həm daxili sabitlik, həm də regional təhlükəsizlik baxımından həyati əhəmiyyət daşıyır.

Hazırkı şəraitdə bütün regional aktorlar sülhə və diplomatik dialoqa üstünlük verməli, emosional qərarlardan və eskalasiya doğura biləcək addımlardan çəkinməlidirlər. Əks halda, Yaxın Şərqdə baş verəcək hərbi qarşıdurma qlobal səviyyədə yeni böhranlara yol aça bilər.

Mövzu ilə bağlı "Cebheinfo.az"-a açıqlama verən israilli politoloq Mixail Finkel bildirib ki, Yaxın Şərq regionunda İranla müharibə gözləntisi artıq 15 ildir ki, davam edir.

Bəzən bu gözlənti daha da güclənir, bəzən isə zəifləyir, lakin bir tendensiya var, son 10 ildə bu müharibə gözləntisi getdikcə artır.
Onun sözlərinə görə, İran uranı zənginləşdirmək üzərində iş aparır, çoxsaylı zavodlar, sexlər tikir və orada yeni sentrifuqlar quraşdıraraq nüvə bombası üçün materiallar hazırlayır:

"Məhz istənilən an bölgədə ekskalasiya baş verə bilər. Bu əməliyyatı yalnız ABŞ həyata keçirə bilər, amma mümkündür ki, İsrail bunu təkbaşına etsin”.

“Eskalasiya olarsa, Azərbaycana ciddi təsirləri olacaq?” sualına gəlincə, politoloq bildirib ki, Azərbaycan İranla çox uzun bir sərhədə sahib olan dövlətdir:

“Bu, böyük bir cənub qonşusudur və sərhədin uzunluğu 600 kilometrdən çoxdur. Düşünmürəm ki, Azərbaycan üçün bu məsələdən ciddi bir problem yaranacaq. İsrail və ABŞ mümkün hərbi zərbə ilə bağlı qərarın veriləcəyi barədə artıq İranın ali dini lideri Ayətullah Seyid Əli Xameneiyə Prezident Trampa tərəfindən göndərilmiş məktubda qeyd olunub və bu qərar iki aydan az müddətdə qəbul ediləcək.

Yəni İranın qərar verməsi üçün iki aydan az bir vaxtı qalıb: ya nüvə proqramını dayandıracaq, ya da İrana hərbi zərbə endiriləcək. Məhz İrana hərbi zərbə endiriləcəksə, o, ağıllı şəkildə ediləcək. Yəni nüvə tullantısı və ya radiasiya sızması planlaşdırılmır. Mən dəfələrlə bildirmişəm ki, İsrailin bu sahədə böyük təcrübəsi var.

Məsələn, bir vaxtlar biz sabiq prezidenti Səddam Hüseynin İraqda tikdirdiyi nüvə reaktorunu bombaladıq və heç bir radiasiya sızması olmadı. 2006-cı ildə isə Bəşər Əsədin Suriyada tikdirdiyi nüvə reaktorunu bombaladıq, orada da sızma olmadı. Çünki reaktor hələ tam hazır deyildi. Eyni hal İranda da olacaq: obyektlərə zərbə endirilsə belə, heç bir radiasiya sızması olmayacaq. Buna görə də Azərbaycan qorxmamalıdır.

Həmçinin, ümumi müharibə və milyonlarla qaçqının axını ssenarisindən də qorxmağa dəyməz. Belə bir şey baş verməyəcək. Söhbət sadəcə onlarla obyektin dəqiq şəkildə məhv edilməsindən gedir.

Bu obyektlərdə müəyyən dərəcədə nüvə silahı hazırlanması işi aparılır, lakin məqsəd bütün İranı yer üzündən silmək deyil. Qaçqın axını da olmayacaq. Düşünmürəm ki, Azərbaycan üçün qorxulu bir vəziyyət yaranacaq.

Əksinə, əgər İran nüvə ambisiyalarından məhrum edilərsə, həm Azərbaycan, həm region, həm də bütün dünya rahat nəfəs alacaq. Çünki bu terrorçu rejimin əlində ölümcül və təhlükəli silah olmayacaq”.