“Azərbaycanda sənədsiz evlərlə bağlı ayrıca normativ hüquqi aktın qəbulu nəzərdə tutulub”.

Bunu Daşınmaz Əmlakın Elektron Reyestri və Kadastrı İnformasiya Sisteminin yaradılması ilə bağlı tədbirdə Daşınma Əmlakın Dövlət Kadastrı və Reyestri publik hüquqi şəxsin idarə heyətinin sədri Nigar Alimova deyib. Onun sözlərinə görə, Azərbaycanda təxminən 400 min sənədsiz fərdi yaşayış ev var:

"Bunların əksəriyyəti mühafizə zonalarında, yüksək gərginlikli xətlərin keçdiyi ərazilərdə yerləşir. Sənədsiz evlərlə bağlı problem daim olub və biz bunun həlli istiqamətində çalışırıq".

Qeyd edək ölkədə 500 minə yaxın sənədsiz evlərin olduğu və onların çıxarışla təmin ediləcəyi deylirdi. Hazırda isə onların sayı 400 min göstərilir. Bəs sənədsiz evlərlə bağlı normativ hüquqi akt dedikdə nə nəzərdə tutulur?

Daşınmaz əmlak məsələləri üzrə ekspert Elnur Fərzəliyev “Cebheinfo.az”-a bildirib ki, çıxarışı olmayan həyət evlərinin hər birinin hansısa bir sənədlə, təyinatla, yaxud tikinti normalarının pozulması ilə bağlı bir qüsuru var:

“Onlara çıxarışların verilməsi üçün hansısa normativ hüququ akt olmalıdır ki, həmin sənədə əsasən onların qüsurları ləğv olunur və çıxarışla təmin olunmalıdır. Düşünürəm ki, normativ hüquqi akt dedikdə bunu nəzərdə tuturlar. Çıxarış verilməyən əmlakların bəzilərində torpaqların təyinatı fərqlidir, bəziləri qadağan olunmuş ərazilərdə tikilib, bir qismini tikinti normativlərinə uyğun olmayan formada tikiblər və s. Bu cür çoxsaylı problemlər var ki, bu səbəbdən çıxarışlar verilə bilmir. Onun verilməsi üçün də mütləq şəkildə bir növ amnistiya tipli normativ hüquqi akt olmalıdır ki, əsaslandırıb çıxarışla təmin eləsinlər. Yəni hansısa formada əsaslandırmalıdırlar”.

O ki qaldı sənədsiz evlərlə bağlı rəqəmin 400 min göstərilməsinə, ekspertin sözlərinə görə, orada yaşayış evi olmayan torpaq sahələri, qeyri-yaşayaış obyektləri kimi çox sayda əmlak da var.

ƏMDX qanunsuz ödəniş tələbini TŞ-nin qərarı ilə əsaslandırır
Azərbaycan Respublikasında ən yüksək hüquq qüvvəsinə malik olan
qanunun Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasının olması elə Ana
Qanunun 147-ci maddəsində yazılıb. Konstitusiyanın 149-cu maddəsinin III
hissəsinə görə, qanunların icrası və tətbiqi məcburidir. Di gəl, məcburi
icra edilməli aktları tətbiq etmək dövlət qurumlarının heç yadına düşmür.
Yada salanda isə elə əndrabadi cavablarla, izahatla üzləşirsən ki!
30 ildən çoxdur istifadələrində olan bağ sahəsinə qeydiyyat çıxarışı almaq
istəyən Qarabağ savaşı veteranlarına İqtisadiyyat Nazirliyi, yanındakı
Əmlak Məsələləri Dövlət Xidməti sənədlərlə birlikdə “ ASAN Xidmət”
mərkəzlərinə müraciət etməyi məsləhət görüb. 06.06.2024-cü ildə 5 saylı
“ASAN Xidmət” mərkəzində sənədlər qəbul olunub və 04.07.2024-cü ildə
qeydiyyat çıxarışının hazır olacağı bildirilib. Qarabağ qaziləri “müharibə
veteranı” vəsiqələrini də təqdim edib, “Veteranlar haqqında” qanunun 11-
ci maddəsinə əsasən ödənişdən azad olduqlarını vurğulayıblar. İnsafən,
sənədləri qəbul edən şəxs də bu “azadlığa” “hə” deyib və heç bir ödəniş
tələb etməyib. Heç demə, ödəniş sənəd hazır olandan sonra tələb
edilirmiş.
12.07.2024-cü ildə ƏMDX sms-lə sənədin hazır olduğunu və dövlət
rüsumunun 125 manat, xidmət haqqının 118 manat təşkil etdiyini bildirib.
“Veteranlar haqqında” qanunun 11-ci maddəsinin 2-ci abzası bir daha
“skrin-şot” edilib ƏMDX-nın qanunsuz ödəniş tələb edən diqqətinə
çatdırılıb: “MÜHARİBƏ VETERANLARININ İSTİFADƏSİNDƏ OLAN
DÖVLƏT BAĞLARI VƏ BAĞÇILIQ sahələri ƏVƏZSİZ olaraq onların
ŞƏXSİ MÜLKİYYƏTİNƏ verilir”. Bu diqqətə çatdırmaya cavab verməyi
ƏMDX Daşınmaz Əmlakın Dövlət Kadastrı və Reyestri Xidmətinə (DƏDKR)
tapşırıb. DƏDKR-in cavabı elə əndrabadi olub ki, hüquq orqanlarının işə
qarışmasını qaçılmaz edir.

İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Əmlak Məsələləri Dövlət Xidməti Daşınmaz
Əmlakın Dövlət Kadastrı və Reyestri Xidməti publik hüquqi şəxsin idarə
heyətinin sədr müavini Elvin Məmmədovun 23.07.2024-cü il tarixində
imzaladığı cavabla bildirilib ki, daşınmaz əmlak üzərində hüquqların
dövlət qeydiyyatı və nəzərdə tutulan ödəmələrlə bağlı yaranan
münasibətlər (?-M.B.) “ Daşınmaz əmlakın dövlət reyestri
haqqında” və “Dövlət rüsumu haqqında” qanunlarla və DİGƏR
QANUNVERİCİLİK AKTLARI (seçdirmə bzimdir- M.B.), eləcə də Tarif
Şurasının 31.07.2023 tarixli 5 nömrəli qərarı ilə tənzimlənir”. Heç
demə, Tarif Şurasının 31.07.2023 tarixli, 5 nömrəli qərarı ilə şəhid
ailələrinin, hərbi əməliyyatlar nəticəsində ƏLİL olmuş hərbi
qulluqçuların və mülki şəxslərin daşınmaz əmlaklarına
hesablanmış xidmət haqqı məbləğlərinə 0.5 əmsalı tətbiq edilir.
Bunu DƏDKR-in müavini Elvin Məmmədov bildirir, amma “daşınmaz
əmlaka hesablanmış xidmət haqqı məbləğinin” nə demək olduğunu və
haradan götürüldüyünü açıqlamır. Eləcə də DİGƏR QANUNVERİCİLİK
AKTLARI ilə nəzərdə tutulan tənzimləmələrə aydınlıq gətirilmir. Axı,
vurğuladığımız kimi, “Veteranlar haqqında” qanunun 11-ci maddəsi
müharibə veteranlarının istifadəsində olan bağ sahələrinin
ƏVƏZSİZ , yəni heç bir xidmət haqqı, rüsum ödənilmədən onların
ŞƏXSİ MÜLKİYYƏTİNƏ verilməsini doğrulayır! İqtisadiyyat Nazirliyi ,
ƏMDX , DƏDKR bəyəm Tarif Şurasının (məsələyə aid olmayan) qərarını
QANUNdan üstün tutur? Belə qanun aliliyi, hüquq üstünlüyü təmin olunar?
Açıq-aşkar qanunun , konstitusiyanın rüşvətə, korrupsiyaya qurban verildiyi
göz önündədir.
Əcəb hüquqdur, TARİF ŞURASI QƏRARLA QANUNU, KONSTİTUSİYANI
LƏĞV EDİB! Yəqin “LƏĞVETMƏ KOMİSSİYASI” da öz sözünü deyər.
Məğrur Bədəlsoy
TEREF

Son illər valideynlərin ən çox şikayət etdiyi sahələrdən biri dərsliklərin çətin olması, şagirdlərin onları qavramaqda problem yaşaması ilə bağlıdır.

Hətta elə valideyn var ki, övladlarının dərslərinə yardım edərkən “mən başa düşmürəm, uşaq necə başa düşsün” deyə etirazını bildirir. Bu sahədə mövcud vəziyyətə Dövlət İmtahan Mərkəzinin Direktorlar Şurasının sədri Məleykə Abbaszadə də fikir bildirib.

O qeyd edib ki, təhsil sisteminə problemlər hər zaman kənardan gəlir:

“Əvvəllər valideynin tədris aldığı proqramı onun övladı keçirdi. Amma indi elə deyil. Çünki məzmun dəyişib və belə də olmalıdır. Bu gün ortaya repetitorlar çıxıb. Bu, tək bizim ölkədə olan problem deyil.

Misal olaraq, ibtidai sinifdə verilən bir sıra anlayışları heç bəzi müəllimlər başa düşmür, o ki qalmışdı valideynlər. Bu kimi uyğunsuzluqları aradan qaldırmaq üçün düşünmək lazımdır”.

Beləliklə, görünən odur ki, orta məktəb dərsliyini qavraya bilməyən şagirdlər, hətta ibtidai sinifdən başlayaraq repetitor yanına getməli olurlar. Hazırda dərsliklərin bu qədər çətin, anlaşılmaz olmasınını səbəbi nədir və problemi necə həll etmək olar?

Təhsil üzrə ekspert Kamran Əsədov “Cebheinfo.az”-a bildirib ki, bu gün Azərbaycanın orta ümumtəhsil məktəblərində istifadə olunan dərsliklər repetitorluğa yönəlib:

“Çünki o dərslikləri yazanların böyük əksəriyyəti repetitorlardır.

Birmənalı şəkildə dərslik yazan müəlliflərə baxsaq görərik ki, onlar arasında yalnız elmi-tədqiqatla və yaxud orta məktəblərdə tədrislə məşğul olan yoxdur.

Müəlliflərin böyük əksəriyyəti repetitorluqla məşğuldur. Bu gün Azərbaycan təhsil sistemi repetitoruğa köklənib. Belə ki, bizim qəbul imtahanlarında istifadə olunan sualları yazan müəlliflərlə dərslikləri yazan müəlliflər eynidir. Bunun nəticəsidir ki, dərsliklər qəbul sisteminə yönəldilib. Təəssüflər olsun ki, bunlar şagirdlərin asudə vaxt keçirə bilməməsinə gətirib çıxarır.

Ümumilikdə Azərbaycan qəbul sistemi dəyişsə, orta məktəblərdəki dərsliklər də sadələşəcək. Əslində bizim dərsliklər şəxsiyyət və vətəndaş yetişdirə bilmir. Bu gün orta ümumtəhsil məktəblərində istifadə olunan dərsliklər yalnız fakt və terminləri əzbərləmək üçün yazılan kitablardır.

Yəni bu kitabları oxuyan şagird özünü müstəqil vətəndaş olaraq yetişdirə bilməz. Ona görə ilk növbədə biz ali məktəblərə qəbul imtahanlarını sadələşdirməliyik. Qəbul imtahanlarında, 11-ci sinifdə oxuyan uşağa verilən suallar onun 5-8-ci sinifdə keçirilən mövzulardan olmamalıdır.

Biz X-XI sinifin kitablarından suallar salmalıyıq. Ümumilikdə dərsliklər sadələşməlidir və 5-9-cu siniflərdə kitablar ümumi informasiyaverici olmalıdır, 10-11-ci siniflərdə isə tam məlumatlar verilməlidir. Yəni bu gün ölkədə istifadə olunan orta məktəb dərsliklərində çox təəssüf ki, informasiya hədsiz çoxdur.

Bu, şagirdlərin yaş xüsusiyyətinə və psixologiyasına uyğun deyil.

Birmənalı şəkildə orta ümumtəhsil məktəblərində yazılan dərslikləri sadələşdirsək, uşaqlar asudə vaxtlarını səmərəli keçirə bilərlər”.

Ekspertin sözlərinə görə, Azərbaycanda orta məktələrdə şagirdlər üçün yazılmış kitablar xarici ölkələrdə ali məktəblər üçün yazılmış kitablarla eyni səviyyədədir:

“Bu gün bizim kitablarımız şagirdlərin yaş xüsusiyyətinə, psixologiyasına, öyrənmə və qavrama bacarıqlarına adekvat deyil. Əslində XI sinifi bitirən uşaqlara biz attestat deyil, emi dərəcə, diplom verməliyik.

Çünki universitetdə keçəcəkləri materialları biz orta məktəbdə onlara öyrədirik. Universitet onlara yeni heç nə verə bilmir. Bunun da əsas səbəbi də odur ki, dərslik yazılmasına orta məktəb müəllimləri yox, ali məktəblərdə və yaxud digər sahələrdə çalışanlar cəlb edilir ki, bu da dərsliklərin süni şəkildə qəlibləşməsinə gətirib çıxarır”.

Müharibədən sonra sosial şərtlərin ağırlaşmasını indi heç kim inkar edə bilmir. Hətta rəsmi açıqlamalarda da həqiqətdən qaçmağa çox cəhd olunmur. Çünki mənzərə göz qarşısındadır. Ciddi inflyasiya baş verib, qiymətlər çox artıb, əhalinin real gəlirləri isə azalıb.
Bizimyol.info xəbər verir ki, son 5 ilin müqayisəsində hər adam üçün istehlak səbətində qida, kommunal, nəqliyyat və səhiyyə xərclərinin payı artıb. Yəni 2019-cu ilə nisbətən bu istiqamətlərə xərclərin daha böyük hissəsini yönəltməli olmuşuq. Bir növ başqa xərclərə pul qalmayıb.

“Baku Research Institute”-un araşdırması əsas istiqamətlər üzrə xərclərin istehlak səbətindəki payının 64 faizə çatdığını göstərir. Əvvəllər bu göstərici 60 faizdən bir qədər çoxmuş. Bu da o deməkdir ki, zamanla əsas məsələlərə daha çox pul xərcləməli oluruq. Təhsil, istirahət xərclərinin azalması təsadüfi deyil. Geyim, məişət əşyalarına yönəldilən vəsaitin həcmi də azalıb.

2019-cu ildə qida xərclərinə ümumi payın 42 faizi sərf olunurmuş. Göstərici 44,4 faizə çatıb. Kommunal xərclər 7,6 faizdən 7,9 faizə yüksəlib. Səhiyyə xidmətləri üzrə xərclərdə 4,8 faizdən 5,1 faizə qədər dəyişiklik var. Nəqliyyat xidmətlərinə xərcləmələr də artıb: 6,4 faizdən 6,6 faizə.

Hələ tütün məmulatları və içkiyə diqqət ayırmırıq. Onda məlum olar ki, biz ümumiyyətlə yaşamırıq. Çünki ortada pul qalmır. İnsanlar yalnız bir neçə vacib istiqamət haqqında düşünməli olur. Sosiallaşmaqla bağlı planlar qurmağa dəyməz. Gələcəyə investisiyadan da danışmaq mümkün deyil.

21-ci əsrdə təhsil xərcləri niyə azalsın axı?! Təkcə bu məqam vəziyyətin nə qədər pisləşdiyini göstərir. Rəsmi statistikalarda xaricə gedən ölkə vətəndaşlarının sayının artdığı xüsusi qeyd edilir. Amma araşdırma istirahət xərclərinin azaldığını ortaya qoyur. Deməli, insanlar xaricə dincəlməyə getmir. Daha çox əmək miqrasiyasına görə say artımı var.

Ümumiyyətlə, sosial məsələlərlə bağlı bütün araşdırmalar kədərli mənzərə ortaya çıxarır. Əhalinin yaşam imkanlarının necə məhdudlaşması belə epizodlarda özünü aşkar göstərir.

Son illərin statistikasına görə, Azərbaycanda boşanmaların sayı artıb. Belə ki, 2023-cü ildə 21 688 boşanma halları qeydə alınıb, yəni 2022-ci illə müqayisədə əhalinin hər 1000 nəfərinə boşanmaların sayı 1,6-dan 2,1-ə qədər artıb.

Bu barədə Dövlət Statistika Komitəsi (DSK) məlumat yayıb. Qurumun son məlumatına əsasən isə bu ilin beş ayı ərzində boşanmaların sayında az da olsa azalma müşahidə edilib. Lakin son illərin ümumi mənzərəsinə təsir etmir.

Boşanmalar zamanı tərəflər arasında müəyyən problemlər yaşanır.

Uşaqların atanın, yoxsa ananın himayəsində qalması, həmçinin, mal-mülk davası, aliment məsələsi də boşanma zamanı tez-tez rast gəlinən problemlərdəndir.

Digər məsələ isə ailənin birgəliyi dövründə banklardan götürülən kreditlərin taleyidir. Yəni ər və ya arvad öz iş imkanlarından, gəlirindən istifadə edərək bankdan borc pul götürür və həmin pulu da ailənin rifahı üçün xərcləyir. Bəzən isə tam əksi olur. Yəni ər və ya arvad bankdan götürdüyü pulu tamamilə öz şəxsi istəyinə məsrəf edir.

Bəs ailələr boşandıqda bankdan götürülən krediti kim ödəməlidir?

Yaranan suala vəkil Ruslan Vəliyev aydınlıq gətirib.

O, Bizim.Media-ya bildirib ki, bu, bir öhdəlikdir:

“Nikah dövründə əldə olunmuş hüquqlar bölündüyü kimi, öhdəliklər də bölünür. Yəni nikah pozulsa belə, krediti hər iki tərəf ödəməlidir”.
Qeyd edək ki, bu qayda həm də nikah dövründə ipoteka krediti ilə əldə olunmuş mənzilə və lotoreya, mərc oyunlarından qazanılmış gəlirlərə də aiddir. Yəni bu il Ali Məhkəmənin ər və arvadın ümumi əmlakının bölünməsi ilə bağlı Plenum qərarına əsasən, bunlar da ailənin ümumi əmlakı hesab edilir.

Azərbaycan xalqının təxminən yarısı yaşayış minimumun altında ömür sürür.
Ömür sürürdə demək düzgün deyil sürünür.
Hesablamışam, bu xalqa üc milyon metrə möhkəm sabunlamış kəndir lazımdır.
Bu beş milyon adama üc metrədən...
Biri var sosial siyaset, biri var anti sosial siyaset, biridə var baş kəsmək.
Bu baş kəsmək siyasəti bu cəmiyyəti məhvə aparır.
Bu komunal xərclərin dərdindən əhali Hindistandakı kimi, deyəsən evlərindən çıxıb kuçələrdə məskunlaşacaq.
Amma yox küçələrdə mümkün deyil. Post Patrol Xidməti hər iki metrə ücün 60 manat günlük haqq alır( kücə alverçilərinin deməyinə görə).
Deməli ümüd qalır səhralara, düzənlərə, çöllərə.
Təzə məkanınız xeyirli olsun!
Sima Babayeva
TEREF