Nəinki ərzaq qiymətləri davamlı olaraq yüksəlir, üstəlik istehsalçılar qablaşdırılmış məhsulların çəkisini daim azaldır və istehsalın maya dəyərini azaltmaq üçün getdikcə daha ucuz olan inqrediyentlərdən istifadə edirlər. Nəticədə keyfiyyət pisləşir və buna görə də istehlakçılar əziyyət çəkirlər.

Ötən həftə Avropa Parlamentinin Xorvatiyadan olan üzvü Biljana Borzan bildirib ki, Avropa yeni inflyasiya növü – skimpflyasiya ilə üzləşib: “Bu, digər məsələlərlə yanaşı, Ukraynadakı münaqişə fonunda yaranıb. Bir çox ərzaq məhsullarının bir sıra inqrediyentləri daha aşağı keyfiyyətli olanlarla əvəz edilib. Məsələn, günəbaxan yağı yerinə palma yağı istifadə olunur”.

“Bu tədbirlər müvəqqəti hesab edilsə də, lakin bu günə qədər davam edir. Bəzi istehsalçıların qablaşdırmanın tərkibindəki dəyişiklik barədə istehlakçılara məlumat verməməsi və qida dəyərinin artıq orijinal məlumatlara uyğun gəlməməsi xüsusilə narahatedicidir”, - deyə o bildirib.

Ölkəmizin vətəndaşları çoxdan şikayətlənirlər ki, bir çox ərzaq məhsullarının keyfiyyəti əvvəlki kimi deyil. Bu, həm xarici, həm də yerli mallara aiddir. Kolbasa və sosislərin tərkibi adətən mənşəyi naməlum ət olur, şokolad çox vaxt plastik dad verir və s.

Bu tip inflyasiya Azərbaycana nə dərəcədə və niyə təsir edib və nə etməli?

Mövzu barədə AYNA-ya danışan Sağlam Cəmiyyət Hərəkatının rəhbəri, sosioloq Elçin Bayramlı deyib ki, dünyada baş verən siyasi, hərbi və iqtisadi böhranlar bütün ölkələri, o cümlədən Avropanı da əhatə edir: “Ukraynada davam edən NATO-Rusiya müharibəsi və qarşılıqlı iqtisadi sanksiyalar iqtisadi və kommersiya sistemini məhv edib. Bu səbəbdən də Rusiya və Ukrayna kimi nəhəng istehsalçıların istehsalının kəskin azalması fonunda qiymətin daha da qalxmaması üçün bir çox ərzaq məhsullarında ucuz əvəzedicilərdən istifadə etməyə çalışırlar”.

“Bu proseslər ölkəmizə də müəyyən təsir göstərib. Ölkəmizdə inflyasiya yüksək templə davam edir və ərzaq məhsullarının bahalaşması dayanmır. Xaricdən gətirilən məhsulların bahalaşması təbiidir, lakin yerli məhsulların təxminən yarısı üçün qeyri-təbii haldır, çünki bizdə maya dəyərinin artmasına təsir edən amillər yoxdur - məsələn, yanacaq, su, işıq, qaz, vergilər qalxmayıb, artırılmayıb və s. Yerli məhsulların digər yarısına gəldikdə, bəzi komponentlər xaricdən alındığından maya dəyərinin artması təbiidir. Məsələn, ev quşları və mal-qara üçün yem, müxtəlif gübrələr xaricdən alınır və onların qiyməti qalxıb ki, bu da xərcləri artırır”, - deyə sosioloq bildirib.

Keyfiyyətə gəlincə, həmsöhbətimizin sözlərinə görə, bütün dünyada bir çox məhsullarda təbii inqrediyentlər süni ilə əvəz olunur və əhalinin böyük əksəriyyəti maliyyə imkanları aşağı olduğundan onları almaq məcburiyyətindədir: “Məhsuldarlığı artırmaq və xərcləri azaltmaq üçün kənd təsərrüfatı məhsullarında kimyəvi maddələrdən geniş istifadə olunur. İdxalçılarımız keyfiyyətli məhsul adı altında daha ucuz və keyfiyyətsiz məhsullar gətirib satmağa başladılar. Bu, xüsusilə süd məhsulları ilə tez-tez olur. Məsələn, mağazalarımızda müxtəlif adlar altında “Belarus istehsalı” yazılan kərə yağının kiloqramı 13-14 manata satılır. Halbuki Belarusda belə brendlər yoxdur, hətta onların Bakıdakı rəsmi mağazalarında da yağ 24 manatdan aşağı satıla bilməz. Bu, o deməkdir ki, bu yağ palma mənşəli, ən yaxşı halda marqarinə bənzəyir. Eyni şey Yeni Zelandiya adı altında yağa da aiddir”.

“Ölkədə müstəqil laboratoriyalar olmadığı üçün məhsulun tərkibi haqqında məlumat əldə etmək demək olar ki, mümkün deyil. İstənilən məhsulun üzərinə hər şeyi yaza bilərsiniz və onsuz da heç kim onu yoxlaya bilməyəcək. İstehlakçıların heç bir hüququ yoxdur, yoxlama imkanı yoxdur, amma istehsalçı və satıcılar üçün əlverişli şərait yaradılıb. İstehlakçı hüquqları qanunu ancaq kağız üzərində mövcuddur. Müstəqil laboratoriyalar və keyfiyyətə nəzarət olmasa, əhalinin sağlamlığı risk altında olacaq”, - deyə mütəxəssis söyləyib.

Bayramlı daha bir problemi diqqətə çatdırıb: “GMO məhsullar getdikcə daha çox təbii məhsulları bazardan sıxışdırır. Bu, böyük təhlükədir, çünki ölkəmiz qlobal toxumçuluq şirkətlərindən asılı vəziyyətə düşə bilər. Ona görə də təbii toxumları qorumaq və çoxaltmaq lazımdır. GMO məhsulların idxalı, istehsalı və satışı qadağan edilməlidir. Azərbaycanın kənd təsərrüfatı sektoru əhalini ərzaq məhsulları ilə təmin etmək, hətta böyük həcmdə ixrac etmək potensialına malikdir. Xarici ekspertlər bildirirlər ki, dünya tezliklə ciddi ərzaq böhranı ilə üzləşəcək və bu, iqtisadi və sosial böhrana gətirib çıxaracaq”.

“Özünü ərzaqla təmin edən ölkələr o qədər də əziyyət çəkməyəcək. Amma o ölkələr ki, ciddi şəkildə idxaldan asılıdır - bura Azərbaycan da daxildir - onlarda vəziyyət çətin olacaq. Biz uzun illərdir ki, hökuməti aqrar sektoru daha da inkişaf etdirməyə, ərzaq təhlükəsizliyini təmin etmək üçün bütün imkanlardan istifadə etməyə təşviq etməyə çalışırıq. Lakin indiyədək görülən tədbirlər adekvat deyil, idxaldan asılılıq azalmır. Hesab edirəm ki, bir faiz gəlirlə xarici fondlarda saxladığımız strateji ehtiyatların müəyyən hissəsini ölkəyə gətirməklə, iqtisadiyyata investisiya qoymaqla daha çox gəlir əldə edə bilərik. Ölkədə istehsal artacaq, iqtisadi inkişaf sürətlənəcək, bolluq olacaq. Nəticədə idxaldan asılılıq azalacaq və ixrac imkanlarımız genişlənəcək”, - deyə müsahibimiz vurğulayıb.

Əmək Məcəlləsinin 37-ci fəsli qadınların əmək hüququ və onun həyata keçirilməsində təminatları müəyyən edir. Hamilə və ya üç yaşına çatmamış uşağın olması səbəbinə görə qadınla əmək müqaviləsinin bağlanmasından imtina etmək yolverilməzdir. Hamilə, 14 yaşınadək uşağı olan, həmçinin 18 yaşınadək əlilliyi müəyyən edilmiş uşağı olan qadınların gecə vaxtı yerinə yetirilən işlərə, iş vaxtından artıq işlərə, istirahət, iş günü hesab edilməyən bayram və digər günlərdə işə cəlb edilməsinə və ezamiyyətə göndərilməsinə yalnız onların yazılı razılığı ilə (hamilə və üç yaşınadək uşağı olan qadınlara münasibətdə onların, habelə uşağın həyat və ya sağlamlığına təhlükə yaranmaması barədə həkim rəyi olduqda) yol verilir.

Bunu AZƏRTAC-a açıqlamasında Vəkillər Kollegiyasının üzvü Toğrul Məmmədov deyib.

Onun sözlərinə görə, tibbi rəyə uyğun olaraq hamilə qadınlar üçün hasilat və ya xidmət norması azaldılmalı, yaxud onlar zərərli istehsal amillərinin təsirini istisna edən daha yüngül işə keçirilməlidirlər. Yaş yarımına çatmamış uşağı olan qadınlara iş vaxtı ərzində istirahət və yemək üçün verilən ümumi fasilədən başqa, həm də uşağını yedirtmək üçün əlavə fasilələr verilməlidir.

“Bu fasilələrin hərəsi azı 30 dəqiqə olmaqla, hər üç saatdan bir verilir. Qadının yaş yarımına çatmamış iki və daha çox uşağı olduqda hər fasilənin müddəti azı bir saat müəyyənləşdirilir. Hamilə, 14 yaşına çatmamış uşağı və yaxud 18 yaşınadək əlilliyi müəyyənləşdirilmiş uşağı olan, habelə tibbi rəy əsasında xəstə ailə üzvünə qulluq edən qadınların xahişi ilə işəgötürən onlara vaxta mütənasib əmək haqqı ödənilən natamam iş günü və ya natamam iş həftəsi müəyyən etməlidir. Bu halda qadının gündəlik və ya həftəlik iş vaxtının müddəti tərəflərin razılığı ilə müəyyən edilir”, - deyə vəkil bildirib.
Toğrul Məmmədovun sözlərinə görə, Əmək Məcəlləsinin 91-ci maddəsinə əsasən hamilə və yaş yarımadək uşağı olan qadınlar və üç yaşınadək uşağını təkbaşına böyüdən valideynlər üçün 36 saatdan çox olmamalıdır: “Müəssisənin ləğv olunması və müddətli əmək müqaviləsinin müddətinin bitməsi ilə əlaqədar əmək müqaviləsinə xitam verilməsi hallarından başqa hamilə və ya üç yaşınadək uşağı olan qadınların işəgötürən tərəfindən əmək müqaviləsinin ləğv olunması qadağan edilir. Hamilə qadınlar, uşağının üç yaşınadək sosial məzuniyyətdə olan və həmin məzuniyyət bitdikdən sonra bir ildən az müddətdə müvafiq peşədə çalışan qadınlar attestasiya olunmayan işçilərə aid edilir. Göründüyü kimi Əmək Məcəlləsi ilə hamilə, 14 yaşına çatmamış uşağı, yaxud sağlamlıq imkanları məhdud uşağı olan analara və uşaqlarını təkbaşına böyüdən atalar üçün güzəştlər nəzərdə tutulub”.

Vəkil bildirib ki, aliment ilə bağlı icra sənədi icra şöbəsində olduqda şəxsə bank hesabı göndərilir. Digər tərəf işlədiyi təqdirdə əməkhaqqıdan tutulur və tələbkarın hesabına göndərilir. Əgər şəxs işləmirsə, burada müəyyən problemlər yaranır. Bu zaman işləməmək şəxsi aliment öhdəliyindən azad etmir. Şəxs aliment borcunu ödəməlidir.

“Tərəfin təqdim etdiyi bank hesabına və ya poçt hesabı ilə göndərib qəbzi özündə saxlayıb aliment ödədiyini sübut edə bilər. Şəxs aliment borcunu ödəmirsə, tələbkar icra məmuruna məlumat verməlidir. İcra məmuru məsələni araşdırıb bu zaman qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş tədbirləri görür. İlk növbədə şəxs barəsində İnzibati Xətalar Məcəlləsinin 528-ci maddəsinə, əsasən, inzibati protokol tərtib edilərək məhkəməyə təqdim edilir. 528-ci maddə “məhkəmə və digər orqanlarının icrası tələbi icra məmurunun tələblərinin yerinə yetirilməməsi” adlanır. Protokola baxan məhkəmə işin hallarına baxaraq işə xitam verə, 500-1000 manat arasında cərimə və yaxud da bir ayadək inzibati həbs cəzası verə bilər. İnzibati məsuliyyətdən sonra şəxs aliment borcunu ödəmirsə, növbəti dəfə icra məmuru tərəfindən həmin şəxs barəsində Cinayət Məcəlləsinin 306-cı maddəsi ilə cinayət işi açılır. Bu maddə ilə təqsirli bilinən şəxsi iki min manat məbləğində cərimə və ya üç ilədək azadlıqdan məhrum etmə kimi cəza gözləyir. Aliment borcu ilə bir dəfə cinayət işinə cəlb olunubsa, bununla da bir daha cinayət işi açılmayacağı qənaətinə gələ bilmərik. Çünki gələcəkdə yenidən aliment borcu yaranarsa, eyni proses həyata keçirilə bilər. Əgər uşaq yetkinlik yaşına çatana qədər borc yaranıbsa, həmin aliment borcu silinmir və yenə də onu ödəmək lazımdır”, - deyə T.Məmmədov vurğulayıb.

"...Zəng edib, dedilər ki, yeddi min manat civarında kredit borcum var, ancaq hal-hazırda üç yüz manat ödəsəm, bank məhkəmə iddiasını geri çəkəcək, borcumu aylıq qrafikə böləcəklər. Ancaq bunu şifahi olaraq telefon vasitəsilə dedilər. Zəng edən şəxs bankın Problemli Kreditlər Şöbəsindən idi. Heç bir yazılı sənəd təqdim etmədən eləcə dedi ki, "üç yüz manat ödəniş et, məhkəmə iddiasını geri çəkək".
Adının anonim qalmasını istəyən vətəndaş, Bizimyol.info xəbər portalına müraciət edərək, kredit borcu olduğu bankın müvafiq şöbəsinin ona zəng etdiyini və aralarında yuxarıda qeyd olunan dialoqun keçdiyini bildirir. Banka qeyd olunan məbləğdə borcu olan vətəndaş zəng vasitəsilə üç yüz manat tələb edən bu şəxsin kimliyini bilmir. Heç bir rəsmi sənəd təqdim edilmədən, eləcə "pulu ödə, məhkəməyə verməyək" anlamında hər hansı bir nömrədən zəng gəlib.

Belə hallarla üzləşən vətəndaşlar nə etməlidirlər?
Özünü Problemli Kreditlər Şöbəsinin əməkdaşı kimi tanıdıb, telefonda şifahi şəkildə vətəndaşdan pul tələb edən bu şəxslərə pul ödənilməlidirmi?
Banklara məxsus "problem həll edən" belə "şöbə"lərin vətəndaşdan bu şəkildə pul tələb etməyə ixtiyarı varmı?
Məsələ ilə əlaqədar iqtisadçı ekspert, hüquqşünas Əkrəm Həsənov, Bizimyol.info xəbər portalının suallarını cavablandırıb.

"Fərz etsək ki, vətəndaşa zəng edən şəxs həqiqəti deyir... Yenə də bu, o demək deyil ki, "300 manat ödəsən, biz borcu siləcəyik". Mən belə başa düşürəm ki, vətəndaşı bu yolla aldatmağa çalışırlar. Onlar demək istəyirlər ki, "biz indilik səni məhkəməyə vermirik, ancaq indi 300 azn ödə, sonra da qalanını hissə-hissə ödə". Təbii ki, bu təkliflə razılaşmaq qəti olmaz. Ona görə ki, əgər vətəndaş artıq gecikməyə düşübsə, ona faizdən əlavə cərimə də hesablayıblar. Adətən müqavilələrdə göstərilir ki, belə olduğu halda - müştəri pul ödədiyi zaman ilk növbədə, cərimənin məbləği çıxılır. Həmin vətəndaş gedib 300 manatı ödəsə, hamısını cəriməyə çıxacaqlar. O da hələ bilinmir ki, sözlərinin üzərində durub, məhkəmə iddiasını geri çəkəcəklər, ya yox. Sözdür, sadəcə ortaya atıblar.

Ümumiyyətlə, bank olsun, sığorta şirkətləri olsun, vətəndaşa bu cür təkliflər yazılı şəkildə verilməlidir. Tutaq ki, ödədim, qarşılığında nə olacaq? Anlaşılmz vəziyyət odur ki, ətəndaş məhkəmədən niyə çəkinir? Bu məsələ ən pis halda illərlə davam edəcək. Axırda deyəcəklər ki, gəlsin, pulunu ödəsin. Yəni məhkəmə vətəndaşa nə edəcək? Bank vətəndaşa elə minnət qoyur, elə üslubla danışır ki...

O şərtlə barışıq etmək olar ki, həmin cərimələri silsinlər. Yəni vətəndaş ödəniş edəcəksə, bu ödəniş cəriməyə yox, əsas məbləğə çıxılır. Əgər bank rəsmi qaydada bununla razılaşırsa, o şərtlə danışıq aparmaq olar.

Bir daha qeyd edirəm, bütün bunlar yazılı, yəni rəsmi şəkildə aparılmalıdır. Əgər razı deyillərsə, onda onlara güvənmək olmaz. Şübhəsiz ki, razılaşmadan sonra "biz elə söz deməmişik" deyərək boyunlarından ata bilərlər" - deyə, hüquqşünas bildirib.

Deputat həyəcan təbili çaldı; ekspertlər hesab edir ki, qanunların icrasına nəzarəti gücləndirmək lazımdır, yoxsa...

Bakıda tikinti bumu yenidən canlanıb. Paytaxtın müxtəlif ərazilərində köhnə məhəllələr, “xruşşovka”lar sökülür və hündür binalar inşa olunur. Bu prosesdə iki problem özünü qabarıq şəkildə büruzə verir. Birincisi, ərazidə yaşıllıqlar məhv edilir və yeni yaşayış komplekslərinin ərazisində ağac əkməyə yer qalmır. İkincisi və ən ciddi problem tikinti şirkətləri ilə vətəndaşlar arasında yaranan kompensasiya məsələsidir.

Bununla bağlı deputat Qüdrət Həsənquliyev Milli Məclisdəki çıxışında kifayət qədər açıq danışıb.

Deputat mülkiyyət toxunulmazlığı məsələsindən bəhs edib. O qeyd edib ki, “məruzənin 38-ci səhifəsində qeyd olunur ki, son dövrlərdə Bakı şəhərində pilot layihələr üzərindən çox sayda köhnə çoxmənzilli yaşayış binaları və fərdi yaşayış evləri sökülərək yeni binalarla əvəzlənməkdədir. Söküntülər zamanı sakinlərə uyğun kompensasiya məbləğinin hesablanmaması, eyni zamanda mənzil sahiblərinə kirayə haqqının ödənilməməsi, yaxud ödənişin vaxtında həyata keçirilməməsi vətəndaşların haqlı narazılığına səbəb olub”.

Qüdrət Həsənquliyevin sözlərinə görə, Azərbaycanda müəyyən tikinti şirkətləri var ki, onlar tikintiyə icazə almadan həm söküntü işləri aparır, həm də tikintiyə başlayırlar: “Heç bir dövlət orqanı da onları dayandırmaq gücündə deyil. Bununla bağlı məhkəmə qərarı olmuş olsa belə məhkəmə qərarları açıq şəkildə icra olunmur. Konstitusiyanın 29-cu maddəsində qeyd olunur ki, mülkiyyət hüququ - yəni heç kəs məhkəmənin qərarı olmadan mülkiyyətindən məhrum edilə bilməz - dövlət ehtiyacları üçün mülkiyyətin özgəninkiləşdirilməsinə yalnız qabaqcadan onun dəyərini ədalətli ödəmək şərti ilə yol verilə bilər. Amma bizdə bilirsiniz, arxayın tikinti şirkətləri var. Bilirlər ki, onları heç kim hüquqi məsuliyyətə cəlb edə bilməyəcək. Bunlar özləri qiymət müəyyənləşdirirlər və var-dövlət bu şirkətlərin rəhbərlərinin gözünü elə tutub ki, onlar artıq bir çox dəyərləri itiriblər. Allahdan da qorxmurlar, amma başa düşmürlər ki, bir gün insanlara qan ağlatdıranlar Allahın qəzəbinə düçar olacaqlar və Allah onlara qan qusduracaq... Ümumiyyətlə, Milli Məclisin bu məsələlərdə məsuliyyəti nə qədərdir və biz necə edə bilərik ki, bu vəziyyəti dəyişək və bu cür acımasız şəxslərdən insanları xilas edə bilək ki, onların evləri, əmlakları dağıdılmasın? Mən, sadəcə olaraq, bu məsələ ilə bağlı ombudsmanın fikirlərini öyrənmək istəyirəm”.

Tikinti şirkətləri faktiki olaraq bezdirici üsullarla - kommunikasiya xətlərini dağıtmaqla, mənzili qəzalı vəziyyətə salmaqla, vətəndaşların mənzillərinə hər kvadrata görə maksimum 2000 manat ödəniş etmək üçün bütün üsullara əl atırlar. Hansı ki, onlar özləri həmin ərazidə tikdikləri binada mənzilin hər kvadratını 3500-4000 manata təklif edirlər. Vətəndaş da haqlı olaraq kompensasiyanı buna adekvat tələb edir. Ancaq fakt odur ki, MMC-lər gecə ikən vətəndaşın qanuni evini uçurur və sonra “istəsən də, istəməsən də 2000 min veririk, get nə bilirsən elə” formasında davranırlar. Bu, böyük problemdir və hər gün sosial şəbəkələrdə vətəndaşların fəryadını eşidirik.

Vəziyyət hətta o həddə çatıb ki, vətəndaşlar çıxış yolunu Prezidentdən kömək istəməkdə görürlər. Məsələn, Nəsimi rayonu Akademik Mirəsədulla Mirqasımov, Xan Şuşinski, İmran Qasımov və Mustafa bəy Topçubaşov küçələrinin kəsişməsində yerləşən ərazidə evləri onların razılığı olmadan, varvarcasına sökülən vətəndaşlar Prezident İlham Əliyevə müraciət ediblər.

Sakinlər həmin müraciətlərinin Musavat.com-da dərc olunmasını xahiş edib. Həmin yazı ilə Musavat.com saytında bu linkdən tanış ola bilərsiniz. - https://musavat.com/news/vetendaslar-evlerini-ucuran-maqnatdan-prezidente-sikayet-etdi_1050722.html

Bu problemi kökündən həll etmək üçün hansı addımlar atılmalıdır?

Daşınmaz əmlak üzrə ekspert Nüsrət İbrahimov mövzu ilə bağlı “Yeni Müsavat”a dedi ki, bu problemin həlli yolları qanunvericilikdə nəzərdə tutulub: “Müəyyən normativ sənədlərdə onlar hamısı var. Sadəcə olaraq, onlara əməl edilmir. Onların icrasına nəzarəti gücləndirmək lazımdır. İkinci tərəfdən, bəzən vətəndaşlar özləri də haqsız tələblər irəli sürürlər. Yəni tikinti şirkətlərini fakt qarşısında qoyurlar. Tikinti şirkətləri məcburi addım atmağa sövq olunurlar. Təbii ki, problemin çoxu tikinti şirkətinin özündədir. Onlara göstəriş verilir, nə edirsən-et, bu ərazini boşalt və tikintiyə başla. O da belə vəhşiliklər törədir. Bu problemlər də ona görə baş verir ki, şüurun inkişaf səviyyəsi aşağıdır. Xüsusilə də tikintidə işləyənlərdə bu problem daha çoxdur. O səbəbdən də qanunlara və müəyyən normativ sənədlərin icrasına nəzarət artırılmalıdır. Bunun başqa cür həlli yolunu mən görmürəm”.

Əmlak məsələləri üzrə ekspert Elnur Fərzəliyev isə deyib ki, söküntülər iki cür aparılır: “Birincisi, özəl şirkətlər tərəfindən köhnə evlər sökülüb yerində yeni binalar tikilir. Adətən belə olduqda söküntünü həyata keçirən şirkət vətəndaşa yeni binadan mənzil verir. Bu, qanunun tələbidir. Vətəndaş mənzil təklifi ilə razılaşmayanda bazar dəyərinə uyğun pul verilir. Digər söküntü işləri isə dövlət tərəfindən aparılır. Qanunda da qeyd olunduğu kimi, hər hansı bir ərazi dövlət ehtiyacı üçün tələb olunursa, həmin ərazinin ölçüləri götürülür və bazar dəyərindən 20 faiz artıq kompensasiya verilir. Əgər verilən məbləğ və ölçülərlə bağlı vətəndaşın hansısa narazılığı varsa, hansısa memarlıq şirkətinə müraciət edərək bu məsələni məhkəmədə mübahisələndirə bilər. Qeyri-yaşayış obyektləri isə daha yüksək dəyərdə hesablanmalıdır. Əslində plana düşən zaman obyektin qiyməti mənzildən daha yüksək dəyərdə hesablanır. Əgər bir ərazinin sənədi qeyri-yaşayış təyinatlıdırsa, təbii ki, mənzildən daha bahadır və əraziyə görə dəyişir. Məsələn, ev söküntüsü zamanı yeni tikilən binadan vətəndaşa 1 mənzil təklif edilirsə, qeyri-yaşayış obyekti söküləndə iki, hətta üç mənzil də təklif oluna bilir. Digər tərəfdən, yeni tikilən binadan sənə məxsus olan qeyri-yaşayış təyinatlı obyektini yenidən tələb etmək də mümkündür. Əgər bu, dövlət əhəmiyyətli söküntüdürsə, bu zaman qiyməti dövlət özü təyin edir. Yenə də vətəndaşa verilən məbləğ onu qane etmirsə, qiymətləndirmə şirkətlərinə müraciət edib, nəticə əsasında məhkəmədən real bazar dəyərini tələb edə bilər”.

Afaq MİRAYİQ,
“Yeni Müsavat”

Ötən il uşaqları avaralıq və dilənçiliyə cəlb edən 345 valideyn barəsində İnzibati Xətalar Məcəlləsinin müvafiq maddələrinə əsasən protokollar tərtib edilərək məhkəmələrə və yerli icra hakimiyyətləri yanında komissiyalara göndərilib.

Bu barədə Nazirlər Kabinetinin 2023-cü ildə fəaliyyəti haqqında Hesabatında qeyd olunub.
Bildirilib ki, valideyn nəzarətindən, ictimai təsir vasitələrindən, pedaqoji mühitdən kənarda qalan, müxtəlif qanun pozuntularına yol verdiklərinə görə polis orqanlarına, xüsusi qəbul, saxlama və təcridetmə mərkəzlərinə 5 446, o cümlədən avaralıq və dilənçiliklə məşğul olan 342 azyaşlı gətirilib. Onlardan 654-ü polisdə profilaktiki qeydiyyata götürülüb. Valideyn himayəsindən kənarda qalmış və sosial təhlükəli vəziyyətlə üzləşmiş 150 azyaşlı körpələr və uşaq evlərinə, sosial sığınacaqlara yerləşdirilib, zəruri yardım, himayə və köməklik göstərilməsi üçün səhiyyə, sosial-müdafiə və digər dövlət qurumlarına 168 məlumat və müraciət ünvanlanıb. Valideynlərdən 38 nəfəri profilaktik nəzarətə götürülüb.

Bəzi bank şirkətlərinin mobil tətbiqlərində aylıq kredit ödənişləri doğru olmayan və şişirilmiş qrafiklərlə göstərilir. Həmin bankların müştəriləri mobil tətbiqdə onlara göstərilən bu qrafikin yanlış olduğunu, məsələn, 300 azn kredit borcu olmasına rəğmən, bir il boyunca hər ay 115 manat ödəməli olduğu barədə mobil tətbiqin onlara göstərdiyi yalançı qrafik haqda bankın qaynar xəttinə, hətta fiziki şəkildə filialına müraciət etsələr belə, həmin problemə baxılmır, sadəcə "zəng edəcəyik", yaxud da "tətbiqin problemi deyil, siz tez-tez pul nağdlaşdırdığınızdan, tətbiq borcunuzu bu formada hesablayıb" kimi tutarsız, məntiqdən kənar açıqlamalar verirlər. Bank tətbiqlərində yaşanılan bu cür mənfi halların, əslində, həmin tətbiqdəki texniki problemlərdən qaynaqlandığı, tətbiqlərə yenilənmə gətirilmədiyi, bankların tətbiqlərindən məsul İKT əməkdaşlarının bu problemə məqsədli şəkildə, bilərəkdən göz yumduğu barədə iddialar da var.
Həqiqətənmi, banklar mobil tətbiqlərində bilərəkdən belə problemlər yarada bilərlər?
Bu problemin əslində bir növ İKT sahəsi problemi olduğunu demək mümkündürmü? Əgər elədirsə, nəyə görə dəfələrlə müraciətlərə rəğmən, həmin problemi İKT əməkdaşları aradan qaldırmırlar?
Bank şirkətləri öz mobil tətbiqlərində belə süni problemlər yarada bilərlərmi?
Aktual problemlə əlaqədar İnformasiya-Kommunikasiya Texnologiyaları üzrə mütəxəssis Fərhad Mirəliyev Bizimyol.info xəbər portalının suallarını cavablandırıb. Bank tətbiqlərindəki bu növ problemlərlə bağlı şərh verən mütəxəssis bildirib ki, belə vəziyyətlərdə adətən, ola bilsin, komandaların işində müəyyən axsamalar olur ki, bu da nəticədə qüsurlu proqram təminatının hazırlanmasına gətirib çıxarır.

"Qeyd etdiyiniz problem proqram təminatının birbaşa alqoritmi ilə bağlı olan məsələdir. Texniki komanda hansı ki, texniki tapşırıq hazırlayır və sonradan keyfiyyət təminatı son nəticəni test edir. Komandaların işində görünür, müəyyən axsamalar olub. Bu da nəticədə qüsurlu proqram təminatının hazırlanmasına gətirib çıxarıb. Mən düşünmürəm ki, burada məqsədli şəkildə hansısa çatışmazlıqlar qoyulub, sadəcə proqram təminatının hazırlanması zamanı fəaliyyət planı düzgün tərtib olunmayıb. Deveolper və ya proqramçı dediyimiz yalnız verilən tapşırıqları icra edir və tapşırığın məntiqində xəta olan zaman proqram təminatına yansıyır.

Müştərilərilərə verilən uyğun olmayan cavablar və yaxud kobud davranış artıq başqa bir mövzudur ki, bu da bankın daxili təlimatları, müvafiq departamentləri tərəfindən tənzimlənməlidir. Yazışmalar, zənglər qeydə alınmalı və incələnməlidir. Çox vaxt müştəri xidmətlərində çalışan əməkdaşların problemin texniki aspektləri barədə detallı məlumatları olmur və ya öz anladığı kimi cavab verəndə də absurd vəziyyət yaranmış olur.

Müştəri belə hallarda göstərilən xidmət səviyyəsindən şikayətçi ola bilər və yaxud yazılı şəkildə proqram təminatında aşkarladığı xətanı banka bildirə bilər. Amma bu məsələlər həllini tapacaq, ya tapmayacaq, bu da sonrakı mərhələdə qalır. Ona görə də, ya istifadə etmək ya da imtina etmək artıq müştərinin şəxsi qərarıdır.

Ola bilər ki, problem məsul şöbəyə çatdırılmır. Ola bilər ki çatdırılır, laqeyd qarşılanır. Yenə də banklar müstəqil kommersiya qurumudur. Siz ancaq təklif verə bilərsiniz və ya xidmətlərdən imtina edə bilərsiniz. Müqavilənizi incələyin, əgər orda müvafiq bəndlər varsa və öhdəliklər pozulubsa, məhkəməyə müraciət edinş. Bundan başqa, Mərkəzi Banka da qarşılaşdığınız münasibət ilə bağlı şikayət bildirə bilərsiniz

Ən yaxşı vətəndaş mövqeyi boykotdur. Beləliklə, xidmətdən imtina edərək, digər bankın müştərisi ola bilərsiniz. Amma bizdə hələ o korporativ mədəniyyət formalaşmayıb. Təəssüf ki, aşağı yuxarı hamısı eyni olacaq" - deyə, İKT mütəxəssisi qeyd edib.