 |
|
|
“Körpənin 40 çıxdı, “40-nı tökmək” kimi adlandırılan mərasiminin islam dini ilə heç bir əlaqəsi yoxdur. Bu adətlər dini rituallara deyil, adətən xalqın təcrübəsinə, böyüklərin tövsiyəsinə əsaslanır və onlara müqəddəslik donu geyindirirlər”.
TEREF bildirir ki, bu fikirləri Lent.az-a açıqlamasında din xadimi Hacı Mircəfər Əyyubov söyləyib.
İnanclara görə, körpə doğumundan 40 gün sonra həyatının ikinci mərhələsinə qədəm qoyur. Bu mərhələdə artıq körpəni görməyə gələnlərin sayı artır, onun “çilləyə düşmək” kimi bir qorxusu olmur. İlk 40 gündən sonra kötpənin çimizdirilməsindən sonra onun yeni həyatı da başlamış olur və necə deyərlər, çöl-bayır üzü görməyə başlayır. Bəs həqiqətən körpə uşağın 40-ı var? Bu adət dində və tibdə əsaslandırılıbmı?
İctimaiyyət üzvləri, həmçinin din xadimləri də islamda körpənin 40-dan çıxması deyilən bir şeyin olmadığını bildirir. Körpə ana bətnindən ayrıldığı andan etibarən həkim və nəzarətçilər də daxil olmaqla onu onlarla insan görür. Ona görə də evə buraxıldıqdan sonra körpənin 40-lı adı altında qohum-əqrəbadan gizlədilməsi absurd fikirdir.
Hacı Mircəfər Əyyubov məsələyə münasibət bildirərək qeyd edib ki, müqəddəs adətlər daha tez qəbul olunduğu üçün insanlar təcrübədən keçirdikləri 40 çıxdı kimi bəzi ənənələri din adı altında təbliğ edirlər:
“Əlbəttə, 40 rəqəminin dində önəmli yeri var. Məsələn, islamda belə bir şey var ki, əgər insan bir vərdişi tərgitmək və ya özündə onu yaratmaq istəyirsə, 40 gün əməl etməlidir. Eyni zamanda, bir çox peyğəmbərə 40 yaşında peyğəmbərlik verilib. Bu kimi nümunələrin olması o demək deyil ki, uşağın 40 gün başqalarına göstərilməməsi dini adətdir. Dinimizdə bu məsələ ilə bağlı heç bir ayə yoxdur”.
Bəs uşağın doğulduğu andan 40 gün qorunma məsələsinin təbabətdə bir rolu varmı?
Əslində, təbabətdə qırx anlayışı yoxdur. Tibdə sadəcə doğuşdan sonrakı ilk 6 həftə (42 gün) zahalıq adlanan bir dövr var. Bu zahalıq dövrü ana orqanizminin 9 ay müddətində baş verən psixoloji və fizioloji dəyişiklərin geri dönüşü ilə xarakterizə edilir. Eyni zamanda yeni doğulmuş körpə bətn daxilindən bətnxarici həyata adaptasiya olur.
40 gün ərzində ana orqanizmində sözügedən dəyişikliklər isə bunlardır:
– Hamiləlikdən öncəki ölçülərinə geri qayıdır.
– Doğumdan sonra uşaqlıq daxilində mövcud olan yara səthi sağalmağa başlayır ki, bu da özünü 6 həftə ərzində fərqli şəkildə məsələn qanayaraq ifadə edir.
– Əgər ana normal doğuş edibsə, uşaqlıq yolunda yumşaq toxumalar yığılıb öz ölçülərinə geri qayıdır.
– Uşaq keysəriyyə yolu ilə dünyaya gəlibsə, bu müddət ərzində ananın əməliyyat yarası sağalır.
– Qarın əzələləri öz tonusunu geri qaytarmağa çalışır.
– Süd vəziləri böyüyür və ana südü ifraz etməyə başlayır.
Belə görünür ki, uşağı qırxdan çıxartmaq məsələsinin konkret olaraq nə tibbi, nə də dini izahı var. Sadəcə, Azərbaycan cəmiyyətinin qeyd etdiyi bu məclis kökü olmayan bir adət-ənənədir.
İqlim savadlılığının qiymətləndirilməsi istiqamətində Azərbaycanın təşəbbüsü COP29 çərçivəsində müzakirə olunacaq.
Bu barədə elm və təhsil naziri Emin Əmrullayev jurnalistlərə müsahibəsində bildirib. Onun sözlərinə görə, xüsusilə ətraf mühit və maliyyələşmə kimi əsas mövzular haqqında gözləntilər var. Məktəb və universitetlərdə yaşıl təhsil və ətraf mühit dəyişiklikləri ilə bağlı işlər sürətlənəcək. Nazir qeyd edib ki, yaşıl ixtisasların və yaşıl bacarıqların inkişafı bizim prioritet istiqamətlərimizdəndir və növbəti illərdə həm Azərbaycanda, həm də digər ölkələrdə yaşıl təhsillə bağlı daha çox iş görüləcək:
“İstiqamətimiz yeni ixtisaslarla yanaşı, mövcud ixtisasların məzmununa bu yaşıl komponentin gətirilməsi olmalıdır”. Əlbəttə, yeni ixtisaslar olduqca vacibdir. Amma əvvəlki ixtisaslar üzrə təhsil alıb əmək bazarına daxil olanlarla bağlı məsələ də diqqətdə saxlanılmalıdır.
"Cebheinfo.az"a açıqlamasında təhsil eksperti Kamran Əsədov bildirib ki, bu yeniliklər tətbiq edildikcə, köhnə ixtisas sahibləri və onların əmək bazarındakı vəziyyəti də diqqətlə nəzərdən keçirilməlidir. Əks halda, bu sahədə mövcud ixtisaslarla işə çıxan insanlar üçün mənfi təsirlər yarana bilər.
Kamran Əsədovun sözlərinə görə, davamlı dəyişiklikləri tətbiq etmək üçün keçmiş təcrübələrdən dəstək alaraq, gələcək nəsillərə yaşıl təhsili təqdim etmək həm cəmiyyətə, həm də ətraf mühitə müsbət təsir göstərəcək: “Yeni ixtisasların və yaşıl komponentlərin təhsil sisteminə daxil edilməsi zəruridir, çünki qlobal iqlim dəyişiklikləri, ətraf mühit problemləri və davamlılıq mövzuları sürətlə aktuallaşır.
İlk növbədə, əmək bazarında olan köhnə ixtisas sahibləri üçün təlim və yenidən ixtisaslaşma proqramları vacib olacaq. Yaşıl bacarıqlar və davamlılıqla bağlı məzmun bu şəxslərin peşəkar həyatına inteqrasiya edilərsə, mövcud ixtisaslarının yenilənməsi mümkündür. Bu məqsədlə dövlət və özəl sektor əməkdaşlığı çərçivəsində sertifikat proqramları, qısamüddətli kurslar və seminarlara üstünlük verilməlidir.
Bu cür proqramlar köhnə ixtisas sahiblərinə yeni yaşıl bacarıqları qazanmaq, biliklərini aktual vəziyyətə uyğunlaşdırmaq və beləliklə, əmək bazarında rəqabətə davamlı qalmaq imkanı verəcək”. Müəllimlərə gəldikdə, ekspert hesab edir ki, köhnə ixtisas sahibləri ilə yanaşı, müəllimlərin də bu yeniliklərə uyğunlaşdırılması önəmlidir:
“Onların təhsil proqramlarına yaşıl komponentləri daxil etmək bacarığı artırılmalıdır. Müəllimlər üçün ixtisasartırma kursları, təlim və inkişaf proqramları təşkil edilməli, ətraf mühit və yaşıl bacarıqlar haqqında dərindən məlumat verilməlidir.
Bu, müəllimlərin təhsil prosesində yenilikləri mənimsəməsinə kömək edəcək və onların dərs proqramlarına yaşıl mövzuları daxil etməsi təmin olunacaq. Əlavə olaraq, köhnə ixtisasların əhəmiyyətini azaltmadan, bu sahələrdə çalışan peşəkarlar üçün yaşıl komponentlər vasitəsilə fərqləndirici məzmun yaradılması da mümkündür.
Məsələn, mühəndislik, kənd təsərrüfatı, maliyyə və idarəetmə kimi sahələrdə davamlılıq və yaşıl bacarıqların artırılması sahəyə uyğun bir şəkildə reallaşdırılmalıdır. Bu yolla mövcud kadrların təcrübəsi yeniliklərlə uyğunlaşdırılaraq dəyərli kadrlar olaraq qalması təmin ediləcək.
Yeni ixtisasların açılması ilə yanaşı, köhnə ixtisas sahiblərinin bacarıqlarının yenilənməsi və yaşıl təhsil mövzusunda inteqrasiya olunması həm əmək bazarının ehtiyaclarını qarşılamaq, həm də təhsilin keyfiyyətini artırmaq üçün vacibdir.
Bu yanaşma ilə həm yeni, həm də köhnə ixtisas sahibləri əmək bazarında davamlı və rəqabətədavamlı mövqe əldə edə biləcəklər”.
300 manatlıq qoyun və ya keçinin illik sığortası 8-12 manat, 1000 manatlıq mal-qaranın sığorta haqqı isə 26-41 manat arasındadır. 2000 manatlıq inək üçün sığorta haqqı 52-82 manat arasında dəyişir.
Azərbaycanda iri və xırdabuynuzlu heyvanları vəhşi heyvanların hücumu nəticəsində dəyən zərərdən sığortalamaq olar. İndiyədək Aqrar Sığorta Fondu tərəfindən vəhşi heyvanların hücumu ilə bağlı 20-yə yaxın hadisə qeydə alınıb və sığorta ödənişləri edilib. Azərbaycanda təsərrüfatların belə hallardan qorunması üçün aqrar sığorta mexanizmi mövcuddur.
Aqrar Sığorta Fondundan Sputnik Azərbaycan-a məlumat verilib ki, Azərbaycanda dövlət dəstəyi ilə tətbiq edilən aqrar sığorta mexanizmi vasitəsilə kənd təsərrüfatı heyvanlarını, iribuynuzlu və xırdabuynuzlu mal-qaranı müxtəlif risklərdən, o cümlədən vəhşi heyvnaların hücumu nəticəsində dəyən zərərdən sığortalamaq olar.
Heyvanların sığortası südlük və ətlik mal qara, yəni inək və danalar, eləcə də xırdabuynuzlu heyvanlar, yəni qoyun və keçi təsərrüfatlarını əhatə edir.
Aqrar sığorta heyvanları yoluxucu xəstəliklər, ilan və həşərat sancması, zəhərli ot və yemdən, kimyəvi maddələrdən zəhərlənmə, təbii fəlakətlər, yanğın, vəhşi heyvanların hücumu, üçüncü şəxslərin hərəkətləri, soyğunçuluq və quldurluq halları nəticəsində dəymiş zərərlərdən qoruyur.
Göründüyü kimi, sığorta risklərinin siyahısına vəhşi heyvanların hücumu da daxildir. Yəni bu hadisədə nəticəsində dəyən zərərə görə də ödəniş nəzərdə tutulub.
300 manatlıq qoyun və ya keçinin illik sığortası 8-12 manatdır
Sığorta haqqına isə 50 faizlik dövlət dəstəyi mövcuddur, başqa sözlə, heyvanların sığortası zamanı, hesablanmış sığorta haqqının yarısını dövlət ödəyir, fermer isə sığorta haqqının yalnız 50 faizini ödəyir, nəticədə cüzi ödənişlə təsərrüfatını sığorta edə bilir. Sığorta haqqı heyvanın qiymətinə əsasən hesablanır, sığorta tarifi 5,2-8,2% arasında dəyişir. Belə ki, 300 manatlıq qoyun və ya keçinin illik sığortası 8-12 manat, 1000 manatlıq mal-qaranın sığorta haqqı isə 26-41 manat arasındadır. 2000 manatlıq inək üçün sığorta haqqı 52-82 manat arasında dəyişir. Fermer bu məbləği ödəməklə heyvanın 1 il müddətində sığorta əldə edə bilər.
Hadisə baş verərsə, yəni məsələn, vəhşi heyvanların hücumu nəticəsində heyvan tələf olarsa, heyvanın qiymətinin 90 faizi qədər ödəniş edilir. Məsələn 300 manatlıq qoyun tələf olarsa fermerə 270 manat, 2000 manatlıq inək tələf olduqda isə 1800 manat ödəniş edilir.
Heyvandarlıq sığortası üzrə 2,5 milyon manat sığorta ödənişi edilib
Qeyd edək ki, indiyədək Aqrar Sigorta Fondu tərəfindən vəhşi heyvanların hücumu ilə bağlı 20-yə yaxın hadisə qeydə alınıb və ödənişlər edilib. Təkcə 2024-cü ilin 7 ayında vəhşi heyvanların təsərrüfatlara hücumu ilə bağlı 8 hadisə qeydə alınıb, 8 baş kənd təsərrüfatı heyvanı tələf olub və ona görə, fermerlərə ümumilikdə 37485 manat ödəniş edilib.
Ümumilikdə indiyədək Aqrar Sığorta Fondu tərəfindən heyvandarlıq sığortası üzrə 2,5 milyon manat sığorta ödənişi edilib. 2022-ci ildə bu rəqəm 710 min manat, 2023-cu ildə 910 min manat, 2024-cü ilin ilk 8 ayında isə 770 min manat təşkil edib.
Kənd təsərrüfatı heyvanları və kənd təsərrüfatı məqsədilə yetişdirilən heyvanların sığortası üzrə sığorta müqaviləsi minimum 1 il və maksimum 3 il müddətə bağlanıla bilər.
Aqrar sığortanın əhatə etdiyi məhsullar və risklər, eləcə də sığorta haqları barədə ətraflı məlumatı Aqrar Sığorta Fondunun www.asf.gov.az rəsmi internet səhifəsindən və səhifədəki "Bitkiçilik sığortası kalkulyatoru" və "Heyvandarlıq sığortası kalkulyatoru" vasitəsilə əldə etmək mümkündür. Fermerlər həmçinin Fondun 1651 çağrı mərkəzinə zəng etməklə, aqrar sığorta barədə məlumat ala, təsərrüfatlarını sığortalaya bilərlər.
Nazir: "Aqrar sığortanın əhatə dairəsinin genişləndirilməsi nəzərdə tutulur"
Xatırladaq ki, bundan öncə kənd təsərrüfatı naziri Məcnun Məmmədov bildirib ki, aqrar sığorta sektoru ilə bağlı hədəflərimiz genişdir. Yaxın gələcəkdə aqrar sığortanın əhatə dairəsinin genişləndirilməsi, iqlim dəyişikliyinin kənd təsərrüfatı sektoruna təsirinin minimuma endirilməsi məqsədilə daha innovativ sığorta məhsullarının təqdim edilməsi nəzərdə tutulur.
O qeyd edib ki, kənd təsərrüfatı birbaşa təbiətlə bağlı sahə olduğundan Yer kürəsində müşahidə olunan qlobal iqlim dəyişikliyi aqrar sahəyə mənfi təsirini artırmaqdadır.
"Qlobal istiləşmə, atmosfer yağıntılarının azalması və ya anormal paylanması, sel və subasma hadisələri, torpaqların davamlı eroziya və şoranlaşmaya məruz qalması aqrar sahə üçün ciddi çağırışlar yaradır. Azərbaycan hökuməti öz növbəsində iqlimə uyğun kənd təsərrüfatı sistemlərinin inkişafına dəstək verir. İqlimə uyğun ağıllı əkinçilik və bağçılıqda müasir texnologiyalarının tətbiqi stimullaşdırılır. Aqrar sahənin davamlı inkişafının təmin edilməsi baxımından vacib məsələlərdən biri də aqrar sığorta mexanizmidir. Qabaqcıl dünya təcrübəsinə əsasən sığorta mexanizmləri aqrar sektorda risklərin idarəedilməsi və davamlı fəaliyyətin təmin edilməsi üçün ən mühüm mexanizm hesab olunur", - M.Məmmədov qeyd edib.
Nazir onu da vurğulayıb ki, Azərbaycanda tətbiq edilən aqrar sığorta modeli dünyada mövcud olan analoji sistemlərin uğurlu tətbiqinə əsaslanaraq hazırlanıb.
Aqrar Sığorta Fondu haqqında
Xatırladaq ki, Aqrar Sığorta Fondu 2019-cu ildə təsis edilib. "Aqrar sığorta haqqında" qanuna əsasən ölkədə aqrar sığorta sistemi dövlət-özəl əməkdaşlıq prinsipləri əsasında qurulub. Aqrar Sığorta Fondu dövlət tərəfindən təsis olunan və riskləri daşıyaraq sığorta ödənişini həyata keçirən qeyri-kommersiya hüquqi şəxsdir. Aqrar sığorta sistemi könüllü sığorta prinsipləri əsasında təşkil edilib.
Bu günlərdə sosial şəbəkələrdə qiyabi təhsilin ləğvi ilə əlaqədar söz-söhbətlər yayılmaqdadır. Bəs görəsən yayılan söz-söhbətlərin bir əsası varmı və bu nədən qaynaqlanır?
Mövzu ilə bağlı təhsil eksperti Kamran Əsədov Moderator.az-a danışdı. Bildirib ki, qiyabi təhsilin ləğvinin müzakirəyə çıxarılmasının bir neçə səbəbi var:
"Qiyabi təhsil modelində təhsil alan tələbələrin dərs yükü və saatı əyani təhsil alanlara nisbətən az olur və bu, onların təhsil keyfiyyətinə mənfi təsir göstərir. Əyani təhsil alanlar universitetdə mütəmadi olaraq tədris prosesində iştirak etdikləri halda, qiyabi təhsil alanlar daha az dərs saatı ilə məhdudlaşır və bu da onların praktik və nəzəri biliklərini tam mənimsəməsinə mane olur. Bu səbəbdən, qiyabi təhsil bəzi hallarda tam peşəkar kompetensiyalarla uyğun gəlmir.
Lakin qiyabi təhsilin ləğv edilməsi halında bu təhsil formasından istifadə edən tələbələrin aqibəti və təhsillərinə davam edə bilmə imkanları nəzərə alınmalıdır. Qiyabi təhsil əsasən işləyən şəxslər və ya ailə öhdəlikləri olan tələbələr üçün uyğun seçim olduğu üçün ləğv olunması onların təhsil hüquqlarını məhdudlaşdıra bilər. Bu baxımdan, qiyabi təhsil modelinin tamamilə ləğv edilməsindən daha çox, onun təkmilləşdirilməsi üzərində düşünmək daha faydalı olar.
Bunun üçün bir neçə istiqamətdə dəyişikliklər təklif edilə bilər. Məsələn, qiyabi təhsil modelini onlayn və ya hibrid təhsil modeli ilə əvəzləmək mümkündür. Belə bir model tələbələrə daha rahat və çevik təhsil imkanı təqdim edə bilər. Onlayn dərslər və interaktiv platformalar vasitəsilə tələbələr dərslərə uzaqdan qoşula bilər, həmçinin, tədris prosesində daha aktiv iştirak edə bilərlər. Bu yanaşma, qiyabi təhsilin ləğvi halında tələbələrin təhsil prosesindən uzaqlaşmamasını təmin edər.
Eyni zamanda, qiyabi təhsil alan tələbələr üçün nəzərdə tutulan dərs proqramları və dərs saatlarının artırılması da digər bir alternativdir. Beləliklə, qiyabi təhsil alan tələbələr tədris prosesinə daha çox vaxt ayıraraq peşəkar bilik və bacarıqlarını gücləndirə bilərlər. Bu, onların əyani təhsil alan tələbələrlə rəqabətə davamlı olmasını təmin edər və təhsilin keyfiyyətini yüksəldər.
Nəticə etibarilə, qiyabi təhsilin ləğvi qərarı müzakirə edilərkən onun təhsil alanlar üçün yaratdığı imkanlar və çətinliklər diqqətlə nəzərə alınmalıdır. Qiyabi təhsil almaq məcburiyyətində olanlar üçün alternativ modellər təqdim edilmədən ləğv olunması, sosial bərabərsizliyə və təhsil imkanlarının məhdudlaşmasına gətirib çıxara bilər. Bu səbəbdən, daha çox təhsil imkanları və çevik tədris modelləri üzərində düşünmək təhsil sisteminin gələcək inkişafı üçün daha məqsədəuyğun olacaqdır".
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən növbəti ildə həyata keçiriləcək yeni sosial paket çərçivəsində minimum əməkhaqqı və pensiyalar artırılacaq.
Report xəbər verir ki, bunu əmək və əhalinin sosial müdafiəsi naziri Sahil Babayev COP29 çərçivəsində jurnalistlərə açıqlamasında deyib.
“Bununla bağlı təkliflər hazırlanıb. Müvafiq dövlət büdcəsində nəzərə alınıb. Dövlət büdcəsinin yekununda sonra elan ediləcək”, – nazir vurğulayıb.
Xatırladaq ki, daha əvvəl S. Babayev məşğulluğun qarşısında duran ən böyük çağırışlardan danışmışdı.
Bu 8 milyar insanın;
%11'i Avrupa'da
%5'i Kuzey Amerika'da
%9'u Güney Amerika'da
%15'u Afrika'da
%60'ı Asya'da yaşamaktadır.
%49'u köylerde, %51şehirlerde yaşıyor.
İnsanların;
%12'si Çince
%5 İspanyolca
%5 İngilizce
%3'ü Arapça
%3 Hintçe
%3 Bengalce
%3 Portekizce
%2 Rusça
%2 Japonca
%62'si kendi dilinde konuşuyor.
-İnsanların;
-%77'sinin konutu var. %23'ünün yaşayacak mekanı yok.
-% 25'i yetersiz besleniyor.
-%87'si temiz içme suyuna sahip.
-%75'inin cep telefonu var.
-%30'unun internet erişimi var.
-% 7'si üniversite mezunu.
-%83'ü okuma-yazma biliyor.
İnsanların;
-%33'ü Hıristiyan,
-%22'si Müslüman,
-%14'ü Hintliler,
-%7''si Budist,
-%12'si diğer dinler,
-%12'sinin dini inancı yok.
-Dünyada insanların %26'sı 15 yaşına ulaşamadan ölüyor. 15-64 yaş aralığında ölenlerin oranı % 66'dır.
-İnsanların sadece % 8'i 65 ve üzerindeki yaşlara kadar yaşayabilmektir..
Kaynak:NEW ENGLAND JOURNAL OF MEDICINE
Mehmet Özgür Ersan
TEREF
Qarabağ və Şərqi Zəngəzurda kənd təsərrüfatına yararlı torpaqların icarəyə verilməsi ilə bağlı qanun Milli Məclisdə qəbul edilib.
Qəbul olunan yeni qanuna görə, Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonlarında yerləşən kənd təsərrüfatı təyinatlı torpaqlar yaşayış məntəqələrinə yaxın olan kənd və qəsəbə sakinlərinə güzəştli şərtlərlə icarəyə veriləcək.
Qeyd edək ki, bu addım, torpaqdan istifadənin daha səmərəli olmasını təmin edəcək, həmçinin regionda yerli əhalinin aqrar sahəyə daha aktiv şəkildə cəlb olunmasına imkan yaradacaq.
Yeni qanunun tətbiqi sayəsində, kənd sakinləri torpaqdan istifadədə daha çox imkan əldə edəcək və aqrar sektorun inkişafına mühüm təkan verəcək. Eyni zamanda, güzəştli şərtlər regionda iqtisadi canlanma yaradaraq, əhalinin rifahını artırmağa xidmət edəcək.
Bu günlərdə Təhsilin İnkişafı Fondunun İdarə Heyətinin sədri Elnur Nəsibov "Azərbaycan Müəllimi” qəzetinə açıqlamasında bildirib ki, Azərbaycanda təhsil işçiləri üçün müəyyən güzəşt və imtiyazları özündə birləşdirən təhsil kartları hazırlanacaq.
Xatırladaq ki, müəyyən güzəştləri əhatə edən belə kartlar tələbələr üçün də hazırlanıb, hətta artıq Bakı Dövlət Universitetində təqdim edilib.
Hələki güzəştli kartların tətbiqini təhsil sahəsində görürük.
Bəs başqa kimlərə bu kartlardan verilə bilər?
Bizim.Media məsələylə bağlı danışan millət vəkili Vüqar Bayramov belə kartların pensiyaçılara verilməsini təklif edir:
"Ümumiyyətlə, xüsusilə nəqliyyatda güzəştli kartların tətbiqini təklif edirik. İnkişaf etmiş ölkələrdə belə kartlardan istifadə olunur. O ölkələrin praktikasına baxsaq, güzəştli kartlardan tələbələr, təhsil işçiləri o cümlədən pensiyaçılar istifadə edirlər.
Çünki pensiyaçılar üçün güzəştli kartlar çox önəmlidir, onların sosial təminatının qorunması baxımından vacibdir. Bu kartlar nəqliyyatda güzəştli qiymətlərlə səfər etmək imkanı verir, hətta bəzi ölkələrdə pensiyaçıların nəqliyyat xərclərini dövlət qarşılayır”.
Deputat vurğulayıb ki, sosial qayğıya ehtiyacı olan vətəndaşlara belə kartların verilməsi məqsədəuyğundur. Çünki bu onların sosial təminatının daha da güclənməsinə gətirib çıxara bilər.
"Təklifimiz odur ki, bizdə də oxşar olaraq pensiyaçılara, tələbələrə və bir sıra digər həssas qruplara xüsusilə nəqliyyatda güzəştli kartlardan verilsin”.
Azərbaycanda iş günü hesab olunmayan bayram günlərində işçilərin işə cəlb edilməsi qadağan olunsa da, burada istisnalar var. Onlara fasiləsiz istehsalatlar, ticarət, ictimai iaşə, rabitə, nəqliyyat və digər xidmət müəssisələrində çalışanlar aiddir.
TEREF qafqazinfo-ya istinadən xəbər verir ki, qanunvericiliyə əsasən, həmin günlərdə işləməyə görə onlara əlavə əməkhaqqı verilməlidir.
Bəs əlavə ödənişin məbləği nə qədər olmalıdır?
Azərbaycanda 15 bayram olsa da, onun 12-sinə təsadüf edən günlər qeyri-iş günü hesab olunur. İş günü hesab olunmayan bayram günləri aşağıdakılardır:
Yeni il bayramı (Yanvarın 1 və 2-si);
Beynəlxalq Qadınlar Günü (Martın 8-i);
Faşizm üzərində Qələbə günü (Mayın 9-u);
Müstəqillik Günü (Mayın 28-i);
Azərbaycan Xalqının Milli Qurtuluş Günü (İyunun 15-i);
Azərbaycan Respublikasının Silahlı Qüvvələri Günü (İyunun 26-sı);
Zəfər Günü (noyabrın 8-i);
Azərbaycan Respublikasının Dövlət Bayrağı Günü (Noyabrın 9-u);
Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəyliyi Günü (dekabrın 31-i);
Novruz bayramı – 5 gün;
Qurban bayramı – 2 gün;
Ramazan bayramı – 2 gün.
Əmək Məcəlləsinə görə, bayram günləri görülən işə görə əməkhaqqı vaxtamuzd (faktiki iş saatlarına görə) ödənilmə sistemində gündəlik tarif maaşının iki mislindən aşağı olmamalıdır. Bayram günləri işləmiş işçinin arzusu ilə ona əməkhaqqı əvəzinə başqa istirahət günü verilə bilər.
2024-cü ilin istehsalat təqviminə görə, noyabr ayında 5 günlük iş həftəsi üzrə 151 iş saatı var. Bu da o deməkdir ki, vəzifə maaşı 1000 olan işçinin həmin ay üzrə 1 saatlıq əməkhaqqı məbləği 6 manat 60 qəpikdir, 1 günlük maaşı isə 52 manat 80 qəpikdir. Bayram günlərində işləməyə görə isə bu məbləğlər 2-yə vurulmaqla hesablanıb əmək haqqına əlavə edilir.
Həmçinin aylıq maaş alan işçilərə bayram gününə görə əlavə ödəniş, iş aylıq iş vaxtı norması çərçivəsində görülübsə, maaşdan əlavə gündəlik vəzifə maaşı məbləğindən aşağı olmamaqla verilməlidir. Əgər iş aylıq iş vaxtı normasından artıq vaxtda görülübsə, işçiyə maaşdan əlavə gündəlik vəzifə maaşının 2 qat məbləğindən aşağı olmamaqla əlavə əməkhaqqı ödənilir.
Müəyyən kateqoriyadan olan işçilərin bayram günlərində işə cəlb olunması müəyyən şərtlər əsasında mümkündür. Hamilə, 14 yaşınadək uşağı olan, həmçinin 18 yaşınadək əlilliyi müəyyən edilmiş uşağı olan qadınların bayram günlərində işə cəlb edilməsinə yalnız onların yazılı razılığı ilə yol verilir. Hamilə və 3 yaşınadək uşağı olan qadınların bayram günləri işə çıxmasına, habelə uşağın həyat və ya sağlamlığına təhlükə yaranmaması barədə həkim rəyi olduqda razılıq verilir.
Yaşı 18-dən az olan işçilərin bayram günlərində işə cəlb edilməsi isə ümumiyyətlə qadağandır.
Azərbaycanda artıq bir neçə ildir ki, Naxçıvan, Hacıqabul, Neftçala və Gəncə kimi şəhərlərində yerli yığım avtomobillər hazırlanır. Sözügedən Sənaye zonalarında “Şevrolet”, “İsuzu”, VGV, UAZ, “Lada”, "Xəzər" (Khazar) və s. markalı avtomobillər istehsal edilir. Yerli maşınlara tələbat olduqca yüksəkdir. Ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə yerli yığım avtomobillərin satışı təqribən 60% artıb. Üstəlik, bu nəqliyyat vasitələrini alanlara olduqca sərfəli güzəştlər tətbiq olunur.
TEREF xəbər verir ki, mövzu ilə bağlı Yenisabah.az-a danışan Azərbaycan Avtomobil Dilerləri Assosiasiyasının icraçı direktoru Eyyub Əliyev bildirib ki, hazırda bu maşınlar sərfəli daxili lizinq şərtləri ilə satılır:
“Söhbət maşınların satışındakı güzəştlərdən gedirsə, yerli istehsal avtomobillər onsuz da sərfəli daxili lizinq şərtləri ilə satılır. Hətta bu maşınları alan şəxsin bank gecikməsinə də nəzər yetirilmir. Çünki həmin maşınlar sosial vəziyyəti aşağı olan insanlar üçün nəzərdə tutulub. Ona görə bu kateqoriyadan olan şəxslərə nəqliyyat vasitələri maksimum güzəştli şərtlərlə verirlər”.
E.Əliyev qeyd edib ki, güzəştlər daha çox maddi gəliri aşağı olan insanların avtomobillə təmin olunması üçün nəzərdə tutulub:
“Alıcılar dərindən araşdırılmır. Yəni onsuz da bu avtomobillər maddi gəliri aşağı olan insanlar üçün minimal ilkin ödənişlə satılır ki, onlar maşınlardan, el dili ilə desək, “çörək ağacı” kimi istifadə edə bilsinlər. Təbii ki, bu, alqışlanası bir addımdır”.