Bu il oktyabrın 1-nə Azərbaycan manatının xarici valyutalara nisbətən nominal effektiv məzənnəsi 103,5 bənd təşkil edib.

Oktyabrın 1-nə manatın real effektiv məzənnəsi isə 118,2 bənd təşkil edib. Bu isə aylıq müqayisədə 0,6 bənd, ilin əvvəlinə nisbətən 3,2 bənd, illik müqayisədə isə 5,1 bənd azdır.

Maraqlıdır, yaxın gələcəkdə manata hər hansı ciddi təhlükə varmı?

Məsələyə münasibət bildirən tanınmış iqtisadçı-ekspert Razi Abbasbəyli “Cebheinfo.az”-a bildirib ki, 2025-ci ilin ilk aylarında manatın bir az dəyər itirməsinə, eləcə də ölkədə sürətli bahaşlamanın şahidi ola bilərik:

“2023-ci illə müqayisədə 2024-ci ildə Azərbaycanda idxal göstəriciləri kifayət qədər artıb, amma ixracatda göstəricilərin azaldığını müşahidə edirik. Bu tendesiya uzunmüddət davam edir.

Son 5 il ərzində, yəni 2019-2024-ci illəri əhatə edən dövrdə qeyri-neft sektoru üzrə ixracat göstəriciləri azalmağa doğru gedib. Əvəzində isə idxalda artım müşahidə olunub.

Bu da manata xarici təsirlərin güclənməsinə gətirib çıxarır.

Manatın 0.5 bənd dəyər itirməsi və dəyər itkilərinin davam etməsi manatın həm alıcılıq qabliyyətinin, həm də məzənnəsinin zəifləməsinə səbəb olur. Bu, davamlı şəkildə davam edirsə, çox ciddi risklər yaranacaq.

Ən böyük risk neftin qiyməti ilə bağlıdır. Bildirim ki, noyabrın 5-də ABŞ-də prezident seçkiləri keçiriləcək. Bu seçkilərdən sonra yeni prezident və yeni administrasiya həm Yaxın Şərqdəki münaqişələr, həm də Rusiya-Ukrayna müharibəsinin taleyinə təsir göstərəcək qərarlar verəcək.

Hər iki tərəf - demokratlar və respublikaçıların hər iki məsələ ilə bağlı fərqli baxışları var. Lakin gözləntilər bundan ibarətdir ki, istər Yaxın Şərqdəki münaqişələrin, istərsə də Rusiya-Ukrayna müharibəsinin həlli istiqamətində ABŞ öz siyasi xəttini müəyyən edəcək. Yəni, bununla yeni dönəm başlayacaq. Bu da münaqişələrin tədricən zəifləməsinə gətirib çıxaracaq.

Sözsüz ki, bu, dünya birjalarında neftin qiymətinə təsir edəcək.

Belə demək mümkünsə, neftin qiyməti azalacaq. Bu da əhəmiyyətli dərəcədə Azərbaycana təhlükə yaradacaq.

Azərbaycan iqtisadiyyatı həm idxaldan, həm neft-qazdan asılı olması fonunda manatın zəifləməsi və sürətlə dəyər itirməsi müşahidə olunacaq.

Manatın ölkə daxilində rəsmi statistik məlumatlardan fərqli olaraq, yəni 8 və ya 10 % bənd üzrə deyil, faktiki olaraq manat təxminən 20 və ya 30 % civarında dəyər itirir.

Süni şəkildə xarici valyutalar ilə məzənnənin saxlanılmasına baxmayaraq, real ticarət münasibətlərində manatın alıcılıq qabiliyyəti aşağı düşməkdədir. 2025-ci ilin ilk aylarında manatın bir az dəyər itirməsinə, eləcə də ölkədə sürətli bahaşlamanın şahidi ola bilərik”.

Gürcüstan Rusiyadan təbii qaz tədarükünü artırıb.
"Report" xəbər verir ki, bu barədə Gürcüstanın Statistika xidməti məlumat yayıb.

Belə ki, Gürcüstan 2024-cü ilin ilk üç rübündə Rusiya qazının alışını artıraraq bu dövr üçün rekord məbləğə - 90,1 milyon dollara yüksəldib.

Bu, 2023-cü ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 6,5% artım deməkdir.

Bu il oktyabrın 1-nə Azərbaycanda geniş mənada pul kütləsinin həcmi 45 milyard 586,5 milyon manat təşkil edib.
Azərbaycan Mərkəzi Bankı xəbər verir ki, bu, aylıq müqayisədə 1,3 % çox, ilin əvvəlinə nisbətən 1,1 %, illik müqayisədə isə 8,5 % çoxdur.

O cümlədən, manatla geniş mənada pul kütləsinin həcmi oktyabrın 1-nə 35 milyard 772,7 milyon manat təşkil edib. Bu, sentyabrın 1-nə olan analoji göstəricidən 1,4 %, ilin əvvəlinə nisbətən 1,1 %, illik müqayisədə isə 7,8 % çoxdur.

Bu il oktyabrın 1-nə Azərbaycanın milli valyutası – manatın dövretmə sürəti 3,46 bənd təşkil edib.

Azərbaycan Mərkəzi Bankına (AMB) xəbər verir ki, bu, sentyabrın 1-i ilə müqayisədə 0,02 bənd çox, ilin əvvəlinə nisbətən 0,02 bənd az, illik müqayisədə isə 0,19 bənd azdır.

AMB-nin statistikasına əsasən, manatın dövretmə sürətinin son 17 il ərzində ən aşağı həddi 2015-ci ilin yanvar ayının yekununda, yəni son illərin ilk devalvasiyası ərəfəsində qeydə alınıb və 2,68 bənd təşkil edib. Bu göstəricinin ən yüksək həddi isə 2005-ci ildə (15,72 bənd) qeydə alınıb.

Dünya bazarında “Azeri Light” markalı Azərbaycan neftinin 1 barelinin qiyməti təxminən 1 ABŞ dolları, yaxud 1,3% artaraq 74,8 ABŞ dolları təşkil edib.

İndex.az xəbər verir ki, bu barədə neft bazarındakı mənbə məlumat verib.

Xatırladaq ki, “Azeri Light” neftinin ən aşağı qiyməti 2020-ci il aprelin 21-də (15,81 ABŞ dolları), maksimal qiyməti isə 2008-ci ilin iyulunda (149,66 ABŞ dolları) qeydə alınıb. Azərbaycanda neft əsasən “Azəri-Çıraq-Günəşli” (AÇG) yataqlar blokunun işlənməsi haqqında müqavilə çərçivəsində hasil edilir. Müqavilədə Azərbaycan Dövlət Neft Şirkətinin (SOCAR) payı 25 %-dir.

Neft-qaz, elektrik enerjisi gəlirlərin azalması yaxşı günlərin müjdəçisi deyil. Bu, o deməkdir ki, bizin çox çətin mərhələ gözləyir. Ölkəyə daha az valyuta gəlir. Əhalinin devalvasiya təşvişi də buna görədir. Hesab olunur ki, çətin iqtisadi dönəmdə manatın gücünü qorumaq mümkünsüzdür. Açıqlanan rəqəmlər də nikbinliyə işarə vurmur.

Bizimyol.info xəbər verir ki, Mərkəzi Bankın valyuta ehtiyatları təkcə oktyabrda 4 faizə qədər azalıb. İndi xəzinədə 11 milyard 371 milyon 700 min dollar var. Mərkəzi Bank təşvişə ehtiyac olmadığını bildirir. Son bir ildə artım olduğu xüsusi qeyd edilir. Amma məlum məsələdir ki, ilin əvvəlindən yalnız azalma müşahidə olunur. Mərkəzi Bank bunu inkar edə bilmir.

Mərkəzi Bank, eyni zamanda, inflyasiya proqnozlarını açıqlayıb. İlin sonuna qədər ümumi göstərici 5,1 faizə çatacaq. Gələn il isə 5,8 faiz inflyasiya gözlənilir. Mütəxəssislər hesab edir ki, rəqəmlər heç də həqiqəti əks etdirmir. İqtisadçı Rizvan İbrahimov rəqəmlərlə manipulyasiya imkanlarının geniş olduğunu düşünür: “İnflyasiyanın hesablanması mürəkkəb prosesdir. Xərcləmə ağırlığında kiçik dəyişikliklərlə inflyasiyanı daha aşağı göstərmək mümkündür. İkincisi həm də gündəlik istifadə olunan zəruri istehlak mallarının ayrıca inflyasiyası hesablansın və minimum əməkhaqqı və maaşlar ona indekslənsin”.

Məhz iqtisadçının dediyi proses baş tutmur. Bir tərəfdən gerçək inflyasiya mənzərəsi gizlədilir. Digər yandan da minimum əməkhaqqı və maaşların indeksləşdirilməsi düzgün aparılmır.

İnflyasiya 5 faiz civarında ola bilməz. Təkcə kərə yağının qiyməti 20 faizə qədər artıb. Başqa məhsullar dayanmadan bahalaşır. İctimai nəqliyyatın, yanacağın bahalaşdırıldığı tarix uzaqda qalmayıb. Mərkəzi Bank icazə versin, açıqlanan rəqəmlərə inanmayaq.

2025-ci illə bağlı heç nikbin danışmaq olmur. Devalvasiya ehtimalı həmişə var. İqtisadi göstəricilər heç ürəkaçan deyil. Kaş düşündüyümüz kimi olmasın. Ürək istər ki, hər şey ölkə, əhali üçün yaxşı alınsın.

Son bir ayda Azərbaycanda unun qiyməti bahalaşıb.
Yeniavaz.com xəbər verir ki, əksər topdansatış mərkəzlərində satılan 50 kiloqramlıq un kisəsində qiymət dəyişikliyi olub.
Qeyd edək ki, Azərbaycanda unun topdansatışı ilə 26 şirkət və bir fərdi sahibkar məşğul olur. Təxminən bir ay əvvəl unun ən ucuz qiymətə satıldığı “Dəvəçi-Taxıl” MMC qiymətləri 30 qəpik artırıb. Əvvəl, 50 kiloqramlıq un kisəsinin topdansatış qiyməti 25 manat 30 qəpik olduğu halda, oktyabr ayının 31-də 26 manata qaldırılıb.
Qiymət artımı bəzi şirkətlər tərəfindən daha çox artırılıb.
Məsələn, “Anadoluqida” MMC 50 kiloqramlıq un kisəsinin qiymətini 26 manatdan 26,55 manata artırıb.
Yalnız 2 şirkətdə qiymət dəyişikliyi olmayıb.
“SKY Agro” MMC 50 kiloqramlıq un kisəsini 25,95 manata, “Azeri-Arapoğlu U.S. və T.LTD” BM isə 27,5 manata satır.
Qiymət artımından sonra Azərbaycanda unu ən baha qiymətə "Azeri-Arapoğlu U.S.və T.LTD" BM şirkəti satır.
Hüquqi ünvanı və satış mərkəzi Gəncə şəhəri, N.Nərimanov küçəsi, 1-ci döngə, 8A-da yerləşən şirkət 50 kiloqramlıq un kisəsini 27 manat 50 qəpiyə satır.
50 kiloqramlıq un kisəsini ən ucuz qiymətə Şabran rayonu, Ağalıq kəndində yerləşən “SKY Agro” MMC satır. Bu şirkət bir kisə unu müştərilərə 25 manat 95 qəpikdən təklif edir.

Parlamentdə “Bələdiyyələrin maliyyəsinin əsasları haqqında”, “Büdcə sistemi haqqında” və “Nağdsız hesablaşmalar haqqında” qanunlara təklif edilən dəyişiklik layihəsi birinci oxunuşda qəbul edilib.

Bu dəyişiklik nədən ibarətdir? Bələdiyyələrin statusu, yoxsa maliyyə əldə etmək imkanlarının əhatəsini genişləndirilir?

Milli Məclisin deputatı Kamran Bayramov TNS-ə bildirib ki, parlamentdə bələdiyyə maliyyəsinin əsasları, büdcə sistemi və nağdsız hesablaşmalarla bağlı qanuna dəyişikliklər olunub: "Qanunvericiliyin dəyişdirilməsi, təkmilləşdirilməsi onunla əlaqəlidir ki, yaxın zamanlarda bələdiyyə seçkiləri keçiriləcək. Bələdiyyələrin maliyyə və iqtisadi potensialının gücləndirilməsi, eyni zamanda onların təkmil bir quruma çevrilməsi istiqamətində qanunvericilik tədbirləri həyata keçirilir. Bu yaxınlarda Milli Məclis bələdiyyələrin birləşməsi ilə bağlı yeni qanun qəbul etdi. Bu da bələdiyyələrin daha güclü, daha çevik, daha operativ və vətəndaşlara layiqli xidmət göstərə bilən qurumlara çevrilməsi məqsədini daşıyır”.

Deputat bildirib ki, qanunlara dəyişikliklərlə bağlı mətbuatda bir az dolaşıqlıq var: “Hesab edirlər ki, bələdiyyələr nağdsız hesablaşmalara məhz bu qanun layihələrinin qəbulundan sonra keçəcəklər. Bu, qətiyyən belə deyil. Çünki bələdiyyə vergilərinin nağdsız qaydada həyata keçirilməsi artıq 10 ilə yaxındır ki, həyata keçirilir. 2015-ci ilin yanvarın 1-dən bu nağdsız hesablaşmalara keçid ilə vətəndaşlarımız artıq bələdiyyə vergilərini bank, poçt və digər nağdsız vasitələrlə ödəyə bilirlər”.

Kamal Bayramov “Qrant haqqında” Qanuna dəyişikliklərə də toxunub.

“Dəyişikliklərdən sonra bələdiyyələr artıq subvensiya və dotasiya ilə bərabər, qrant alıcısı kimi də qəbul olunacaqlar. Yəni ki, qrant resipienti kimi. İstənilən bələdiyyə həm hökumətdən, həm də qeyri-hökumət təşkilatlarından hər hansı layihə çərçivəsində qrant almaq hüququna malik olurlar. Düşünürəm ki, bu da onların maliyyə və iqtisadi vəziyyətinin yaxşılaşdırılmasına xidmət edəcək. Ümid edirik ki, növbəti seçkilərdən sonra bələdiyyələr öz işlərini daha yaxşı quracaq, vətəndaşlarımıza daha layiqli xidmət göstərəcəklər", - deyə o bildirib.

“Bələdiyyələrin fəaliyyətinin təbliği” İctimai Birliyinin sədri Vüqar Tofiqli isə TNS-ə deyib ki, bələdiyyələrlə bağlı təklif olunan dəyişikliklər istənilən halda bələdiyyənin fəaliyyətinə təkan verə biləcək addım kimi qiymətləndirilməlidir: "Bu dəyişikliklər bələdiyyələrin fəaliyyətinə bu və ya digər formada öz müsbət təsirin göstərəcək. Burada əsas məqsəd bələdiyyələrdə şəffaflığın təmin edilməsidir. 2015-ci ildən bütün yerli vergilər nağdsız şəkildə poçt, onlayn, bank və digər vasitələrlə həyata keçirilir”.

Vüqar Tofiqli bildirib ki, indi olan düzəliş sadəcə texniki, redaktə xarakterlidir: “Sadəcə olaraq, 10 il bundan əvvəl qəbul edilmiş qanuna müəyyən texniki düzəlişlər edirlər. Ümid edirəm ki, bu dəyişiklik Azərbaycan bələdiyyə sisteminin inkişafına, onların problemlərinin azalmasına xidmət edə biləcək. Seçkilərdən sonra bələdiyyələrin sayı 1606-dan 684-ə düşəcək, Bu da o deməkdir ki, bələdiyyə sahəsində işləyənlər daha mənsuliyyətli fəaliyyət göstərəcəklər”.

Bu ilin ilk 8 ayında Azərbaycan xaricdən ümumi dəyəri 49 milyon 237,4 min dollar olan 9 min 555,9 ton qara çay idxal edib.
Yeniavaz.com-un açıqlanan rəsmi məlumatlara istinadən apardığı hesablama göstərir ki, xaricdən gətirilən qara çayın 1 kiloqramının orta gömrük dəyəri 5,2 dollar (8,8 manat) olub.
Məlumat üçün bildirək ki, xaricdən idxal olunan qara çayın ölkənin aparıcı supermarketlərindəki pərakəndə satış qiyməti gömrük dəyərindən təxminən 3 dəfə yüksəkdir.
Açıqlanan rəsmi məlumata görə marketlərdə satılan çayın 1 kiloqramının orta satış qiyməti 25 manatdan bahadır.
Qeyd edək ki, hazırda “Bravo”, “Araz” və “Neptun” kimi aparıcı supermarketlərində idxal olunan və yerli istehsal olan bəzi qara çayların satış qiyməti aşağıdakı kimi olub:

“Araz” supermarket:
“Champion” (250 qr.) – 6,24 azn
“Ahmad Seylon” (100 qr.) – 4,25 azn
“Berqa Earl Grey” (450 qr.) – 11,79
“Azercay Buket” (450 qr.) – 11,79 azn

“Neptun” supermarket:
“Champion” (250 qr.) – 6,85 azn
“Ahmad Çay Special Blend” (500 qr.) – 15,60 azn
“Berqa English Brekfast” (225 qr.) – 6,30
“Azərçay Buket” (250 qr.) – 6,25 azn

“Bravo” supermarket:
“Champion” (250 qr.) – 6,25 azn
“Ahmad Tea Special Blend” (500 qr.) – 17,35 azn
“Berqa Earl Grey” (450 qr.) – 11,89
“Azərçay Pekoe” (450 qr.) – 12,39 azn.