“Azərbaycanda 1-3 manata araq satılır, halbuki bu məhsul üçün aksiz vergisi 4,8 manatdır”.

Bunu Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin sədri Azər Əmiraslanov parlamentin bu gün keçirilən plenar iclasında - "İstehlakçıların hüquqlarının müdafiəsi haqqında" qanuna təklif edilən dəyişikliyin müzakirəsində bildirib.

"Bir sıra ölkələrdə ucuz mala şübhə ilə yanaşmaq ənənəsi formalaşıb. Alkoqollu içkilərin pərakəndə satışının minimum qiymətinin müəyyən olunması bu bazara müdaxilə deyil.

Burada dövlət qiymət müəyyənləşdirmir, daha dəqiq desək, bazar qiymətlərinə müdaxilə etmir. Nəzarətedici orqan istehsalçının xərclərinə baxmaqla müəyyən edir ki, məhsulun maya dəyəri neçə manat olmalıdır. Minimum qiymət dövlətə ödənilməli olan aksiz vergisinin də daxil olduğu qiymətdir. Bazarda 1-3 manata araq satılması göstərir ki, vergidən yayınma halı var”, - deyə o qeyd edib.

Maraqlıdır, "İstehlakçıların hüquqlarının müdafiəsi haqqında" Qanuna dəyişiklik edilərsə, spirtli içki bazarına necə təsir edəcək?

Məsələ ilə bağlı Azad İstehlakçılar Birliyinin (AİB) sədri Eyyub Hüseynov “Cebheinfo.az”-a açıqlamasında deyib ki, spirtli içkilər bazarı istehlak bazarının ən çirklənmiş seqmentidir:

“Hələ 6 il öncə Daxili İşlər Nazirliyinin əməkdaşları sübut edib ki, ölkənin ən dəbdəbəli kafe və restoranlarında baha qiymətə satılan spirtli içkilər əslində keyfiyyatsızdir. Bahalı şüşələrə naməlum, mənşəyi bilinməyən içkilər töküb satırdılar. Bununla bağlı həbslər və böyük cərimələr tətbiq edilsə də, sonralar bu tədbirlərin davamı gəlmədi. Yenə də spirtli içki bazarında haqsızlıq hökm sürür”.

O bildirib ki, 2019-cu ildə spitli içkilərin istehsalı ilə məşğul olan bir çox sahibkarların lisenziyası ləğv edildi:

“Ölkəmizdə spirtli içki istəhsalı ilə bağlı qanuna edilən dəyişiklikdən sonra 50 dən çox istehsalçının lisenziyası ləğv edildi. Yalnız yeni tələblərə və normalara cavab verən istehsalçılara icazə verildi. Bu, bazarda kustar üsülla içki istehsal edən çox sayda sahibkarları üzə çıxardı. Amma yenə də qeyri-qanunu üsulla istehsal edənlər var”.

E.Hüseynov qeyd edib ki, bazarda təhlükəli içkilər həddən artıq çoxdur:

“Dövlət içki bazarında rəqabət mühitini qorumaq üçün içki bazarında minimal qiymət müəyyən etdi. İstehlakçılar tez-tez içkilərdən şikayət edirlər. Məsələn, bir içkini qəbul etdikdən sonra baş ağrısı varsa, demək, o içkidə aldehidlərin miqdarı həddindən artıq çoxdur. Bir içkini içəndən sonra yuxunuz gəlirsə, toksik maddələrin, yəni sivuş yağlarının sayı çoxdur.

Bu içkiləri qəbul etmək insan sağlamlığı üçün həddin artıq zərərlidir. Hətta insanı kor da edə bilər”.

Həmsöhbətimiz həmçinin qeyd edib ki, saxta içki satanlara qarşı mübarizə olmalıdır:

“Saxta spirtli içki istehsal edən şəxslərə qarşı içtimai nəzərət gücləndirilməlidir. Spirtli istehsal edən qurumların cəmiyyəti yaradılmalıdır. Saxta məhsul aşkarlandığı an dərhal aidiyyəti qurumlara bildirilməlidir. Belə birlik formalaşarsa, saxta və keyfiyyətsiz içki istehsalçılarına qarşı ciddi mübarizə tədbirləri görülə bilər”.

İqtisadçı-alim Vüqar Qocayev isə hesab edir ki, əgər məhsulun qiyməti ucuzdursa, keyfiyyətsiz hesab edilə bilməz:

“Dövlət tərəfindən saxta spirtli içkilərə qarşı müntəzəm olaraq mübarizə aparılır. Lakin içki bazarında sağlam rəqabət mühiti istəyiriksə, içkilərin qiymətinin baha olması üçün zəmin yaratmamalıyıq. Çünki saxta spirtli içki satan sahibkar onsuz da onun qiymətini artıra bilər. Nəticədə istehlakçı daha çox ödəniş edərək saxta içki alacaq. Bu da istehlakçının həm çibinə, həm də sağlamlığına mənfi təsir edəcək”.

O qeyd edib ki, spirtli içkilərin minimum satış qiyməti artacağı halda içki bazarında bahalaşma olacaq:

“Bilmirəm nəyə əsasən 1-3 manata araq butulkasının satıldığını iddia edirlər. Bu qiymətə yalnız apteklərdən spirt və ya 250 ml litirlik araq almaq olar.

Elə olan halda ümümiləşdirib “1 manata araq satılır” demək doğru hesab edilə bilməz. Bu, sadəcə olaraq spirtli içkilərin qiymətini bahalaşdıracaq, üstəlik keyfiyyətsiz içkilərin qiymət artımına imkan yaradacaq”.

Devalvasiya ehtimalından çox danışmaq, yazmaq ürəkaçan deyil. Çünki manatın dəyər itirməsi ölkə iqtisadiyyatı üçün yaxşı hal sayılmır. Hətta ölkədə zəlzələ effekti yarada bilər. 2015-ci ili xatırlamaq yetər. Onda il ərzində iki devalvasiya qeydə alınmışdı. İqtisadiyyat çox ciddi zərbə ilə üzləşmişdi. Əhalinin nə vəziyyətə qalmasından isə heç danışmağa dəyməz. Ölkə əməlli-başlı sarsılmışdı. Bizi bir az özümüzə neftin qısa zamanda dəyər qazanması gətirdi.

Bizimyol.info xəbər verir ki, bankların dollar alışı inanılmaz səviyyəyə çatıb. Oktyabrın 29-da tələb 88 milyon dolları keçib. Son vaxtlar buna yaxın göstəricilər çox olur. Bir neçə gün əvvəl də tələb 80 milyon dolları ötmüşdü.

Həqiqətən də, inanılmaz rəqəmlərdən söhbət gedir. Sentyabrda banklar təxminən 600 milyon dollarlıq valyutaya ehtiyac duymuşdu. Təkcə oktyabrın son dekadasında bu göstəricinin qeydə alındığını iddia etmək olar. Hər halda, Mərkəzi Bankın noyabrda bununla bağlı statistika açıqlayacağı gözlənilir. Onda tələbin necə artması aşkar görünəcək.

Sentyabrın sonlarında açıqlanmışdı ki, Mərkəzi Bankın il ərzində Dövlət Neft Fondu ilə birlikdə təşkil etdiyi hərraclarda 5 milyard 378 milyon dollar məbləğində satış olub. Yəni aylıq təxminən 600 milyon dollarlıq satışdan söhbət gedirdi. Onda həyəcanla məlumat verilmişdi ki, bir il əvvələ nisbətən 2,4 dəfədən çox artım rəsmiləşib. Görün indi vəziyyət necədir!

Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, oktyabrın yekun göstəriciləri gələn il açıqlanacaq. Yəqin ki, 1-1,5 milyard arası satışdan danışılacaq. Noyabr yaxınlaşdıqca bazarda təlaşın artdığı müşahidə edilir. Çünki ümumi fikir belədir ki, COP 29 tədbirindən sonra devalvasiya qeydə alınacaq. Ölkə iqtisadiyyatında geriləmə müşahidə olunması, bankların valyuta bazarına həssas yanaşması əhalini təşvişdə saxlayır. Çoxluq o fikirdədir ki, devalvasiya qaçılmazdır. Buna görə də tələb inanılmaz səviyyəyə çatır.

"Bloomberg"in siyahısına düşmüş 500 milyarderi araşdıran tədqiqatçıların fikrincə, dünyanın ən zəngin adamlarının körpələrinə ən çox qoyduğu 10 ad var.

Qaynarinfo.az "Express"ə istinadən xəbər verir ki, bu mövzu sözügedən resursun tədqiqat komandası tərəfindən xüsusi araşdırılıb.

Tədqiqatın rəhbəri Culian Qold deyib: "Biz adlarla milyarder statusu arasında əlaqənin olub-olmadığını düşünürdük. Buna görə də "Bloomberg"in milyarderlər indeksini təhlil etdik ki, dünyanın ən zəngin şəxsləri arasında hansı adlar daha çox yer alır. Nəticələr gələcək valideynlərə kiçik uşaqlarını gələcək maliyyə uğurlarına hazırlamaqda ilkin başlanğıcı təmin edə bilər".

Nəticələri üçün Culian Qold və komandası hər bir adı paylaşan milyarderlərin ümumi sayına, onların ümumi xalis dəyərinə və adambaşına düşən orta sərvətə diqqət yetiriblər.

Milyarderlər siyahısında üstünlük təşkil edən Condur. Dünya üzrə bu adı daşıyan 12 milyarderin ümumi sərvəti 155,3 milyard dollardır (təxminən 102,1 milyard funt-sterlinq).

Con
Milyarder statusuna görə ikinci yerdə Daviddir. David adında olan 12 milyarderin ümumi sərvəti 118 milyard dollar və ya 1 milyard funt-sterlinqdən çoxdur.

David
Tomas adlı yeddi milyarder var ki, onların hər birinin ortalama xalis sərvəti təxminən 9,8 milyard dollardır (təxminən 7,494,716,60 funt-sterlinq).

Tomas
Media maqnatı Maykl Blumberq də də daxil olmaqla, bu adda altı milyarder var. Blumberqin özünün şəxsi sərvəti 100 milyard funt-sterlinqdən çoxdur.
Maykl
Vanq adını daşıyan hər milyarderinin xalis sərvəti təxminən 8,1 milyard dollardır (təxminən 6,1 milyard funt-sterlinqə bərabərdir).

Vanq
Dünyada Mark adlı cəmi beş milyarder var, lakin onların hər birinin təqribən 41,2 milyard dolları (təxminən 37 milyard funt-sterlinq) var ki, bu da dəbdəbəli həyat sürmək üçün kifayətdir.

Çarlz adında, həm də "Kox Industries"in baş direktoru Çarlz Kox kimi yaxşı həyat sürən beş milyarder var.

Zanq dünyanın təmin edə biləcəyi ən yaxşı xidmətlərdən faydalanmaq üçün kifayət qədər pulu olan beş milyarderin adıdır.

Riçard ismində olan milyarderinin hər biri bank hesablarındakı vəsaitdən faydalanaraq heç bir problem olmadan dəbdəbəli tətillərdən, evlərdən və dəbdəbəli həyat tərzindən həzz ala bilərlər.

Cim hər biri təxminən 22 milyard funt-sterlinq qazanan dörd milyarderin adıdır.

Xəbər verdiyimiz kimi, Bakı şəhərində iaşə və pərakəndə ticarət fəaliyyəti ilə məşğul olan vergi ödəyicilərinə məxsus obyektlərdə keçirilən nəzarət tədbirləri zamanı nağdsız ödəmələrin POS-terminal vasitəsilə deyil, kartdan-karta köçürülməsinin təşkili ilə bağlı bir sıra faktlar qeydə alınıb.

İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Dövlət Vergi Xidmətindən verilən məlumata görə, son bir neçə gündə həyata keçirilən tədbirlər nəticəsində 43 obyektdə açıq şəkildə kart nömrələrinin gözlə görünən yerlərdə nümayiş olunduğu, bir sıra obyektlərdə müştərilərə sistematik şəkildə kartdan karta köçürmələr etmək təklif olunduğu müəyyənləşdirilib.

Vergi orqanlarının ilkin xəbərdarlıqlarına baxmayaraq, həmin obyektlərdə bu halların davam etdiyi nəzərə alaraq, sahibkarlıq subyektlərinə protokollar tərtib olunaraq maliyyə sanksiyalarının tətbiqi barədə qərarlar qəbul edilib.

"Nağdsız vəsaitin qəbulu yalnız POS-terminal vasitəsilə həyata keçirilməli və bu zaman vətəndaşlara POS-terminalın qəbzi ilə yanaşı nəzarət-kassa aparatının çeki də təqdim edilməlidir.

Sahibkarlar maliyyə sanksiyalarına məruz qalmamamaq üçün nağdsız ödəmələr zamanı POS-terminallardan istifadəni təmin etməlidirlər", - DVX-nin məlumatında vurğulanıb.

Bu gün ən müzakirə edilən məsələlərdən biri də Mənzil Tikinti Kooperativlərinin (MTK) fəaliyyəti ilə bağlıdır. Onlardan razı olan da var, narazı qalan da...

Vətəndaşların narazılığına əsas səbəblərdən biri mənzil kommunal haqqlarının MTK-lar tərəfindən tez-tez artırılmasıdır.

Mövzu ilə bağlı Modern.az-a danışan Azərbaycan Vəkillər Kollegiyasının üzvü Vamiq Şükürov bildirib ki, Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə əsasən bütün hündürmərtəbəli binaların mənzillərinin və qeyri-mənzillərinin mülkiyyətçiləri (qanunda onlara sahə mülkiyyətçiləri deyilir) olan şəxslərin mənzil haqqları, kommunal haqqlar ödəməsi Azərbaycan qanunvericiliyi ilə tənzimlənmişdir:

“Məbləğin miqdarını sahə mülkiyyətçilərinin ümumi yığıncağı müəyyən edə bilər. Sahə mülkiyyətçilərinin ümumi yığıncağı mənzil mülkiyyətçilərinin müştərək cəmiyyətini də yarada bilər. Həmin cəmiyyətlərin ali orqanı olan ümumi yığıncağa da bu səlahiyyəti, yəni mənzillərə göstərilən kommunal xidmətlərin dəyərini müəyyən etmək səlahiyyəti də verə bilər”.

Vəkil bildirib ki, Mənzil Tikinti Kooperativləri yüksək mərtəbəli binaları tikib dövlət komissiyalarına təhvil verdikdən sonra MTK-nın fəaliyyətinə xitam verilməlidir:

“Bundan sonra binaların sahə mülkiyyətçiləri ümumi yığıncaqlarının qərarı ilə 3 idarəetmə formasından birini seçə bilərlər. Ya birbaşa özləri öz binalarını idarə edə bilərlər, eyni zamanda kommunal xidmət haqqlarını da özləri müəyyən edə bilərlər, yaxud kənar idarəedici təşkilata verə bilərlər. Həmin təşkilat da sakinlərlə müqavilə bağlayaraq mənzil kommunal haqqının dəyəri müəyyən edilə bilər. Üçüncü yol isə bu barədə mənzil mülkiyyətçilərinin müştərək cəmiyyətinin və ya ixtisaslaşdırılmış mənzil kooperativlərini yarada bilərlər ki, həmin təşkilatlar da bu yöndə fəaliyyət göstərə, eyni zamanda həmin təşkilatların ümumi yığıncaqları kommunal haqqlarının ümumi dəyərini müəyyən edə bilərlər”.

Son günlər tikinti materialları bazarında qiymət artımı ilə bağlı ajiotaj var. Qeyd edilir ki, havaların soyuması tikinti bazarına da təsir edib. Satıcılar qeyd edir ki, son günlər alıcı qıtlığı yaşanır. Taxtanın qiyməti 380-420 manat təşkil etdiyi qeyd edilir.

Qeyd etmək yerinə düşər ki, Azərbaycanda 2024-cü ilin aprelində tikintidə istifadə edilən bir sıra mühüm materialların qiymətləri illik müqayisədə bahalaşıb. Bu barədə Dövlət Statistika Komitəsinin iyun ayında açıqladığı məlumatda bildirilir. Həmin materiallardan parket, sulu boya, pəncərə şüşəsi, divar kağızları və onlar üçün yapışqan, sement kimi materiallar isə illik mübahisədə bahalaşıb.

Bahalaşma isə ən çox parket (8,3%), sulu boya (8%), pəncərə şüşəsi (5,5%) və divar kağızlarında (5,3%) müşahidə olunub. İllik müqayisədə qiyməti aşağı düşmüş kəsilmiş taxta, ağac lifli lövhə, ağac yonqar lövhə, keramik plitə yapışdırıcısı aylıq müqayisədə bahalaşıb. Sementin qiymətində aylıq 1,4%, illik isə 3,6% bahalaşma müşahidə edilir. Kəsilmiş taxtaların qiyməti son bir ildə 4,7% ucuzlaşsa da, son bir ayda 0,9% bahalaşıb. Laminat parketinin qiymətində illik 0,2% ucuzlaşma, aylıq 0,3% bahalaşma baş verib. Parketin, kanalizasiya borusunun, polietilen su borusunun və parket üçün lakın qiymətində son bir ayda heç bir dəyişiklik olmayıb.

2023-cü ildə Azərbaycanda 1 milyon 180,3 milyon manat məbləğində tikinti materialları istehsal edilib ki, bu da 2022-ci illə müqayisədə 31,8% çoxdur. bu barədə Dövlət Statistika Komitəsindən məlumat verilib.

Hesabat dövründə respublikada 3,725 milyon ton sement (artım 4,6%), 31,3 min kubmetr betondan yığma tikinti konstruksiyaları (azalma 37,5%), 159,3 min ton asfalt (azalma 27,2%), 616,7 min kubmetr tikinti kərpici (azalma 19,1%) və 8,807 milyon kvadratmetr tikinti şüşəsi (artım 12,9%) istehsal edilib.

Bundan başqa, 3,869 milyon ton sement klinkeri (artım 36,9%), 85 min ton tikinti gipsi (artım 98,1%), 4,054 milyon ton hazır beton qarışığı (azalma 7,6%) və 44 min ton tikinti əhəngi (azalma 5%) istehsal edilib.

2022-ci ildə Azərbaycanda 1 milyard 85,7 milyon manat (cari məzənnə ilə $638,8 milyon) məbləğində tikinti materialları istehsal edilib ki, bu da 2021-ci illə müqayisədə 12,6% çoxdur.

Ekspertlər qeyd edir ki, tikinti bazarında bahalaşma Rusiya və Ukrayna arasında müharibə başlayandan vüsət alıb. Bahalaşma Azərbaycana inşaat materiallarının gətirilməsində yaranmış problemlərdən qaynaqlanıb. Bunda sonra dövrü olaraq bu bahalaşma davam edib. Aparılan təhlillərə əsasən, yerli istehsal artıb və bunun nəticəsində inşaat materiallarının qiymətlərində müəyyən stabillik yaranıb. Məsələn, sement, armatur, metal listlər, mişar daşı və bu növ digər inşaat materiallarının qiymətlərində uzunmüddətli stabillik müşahidə edilir. Amma kənardan alınan materialların qiymətində artım təbiidir.

Daşınmaz əmlak üzrə ekspert Nüsrət İbrahimov mövzu ilə bağlı Musavat.com-a deyib ki, tikinti materiallarının tikintinin maya dəyərində ümumi payı təqribən 40-45 civarında dəyişir: “Təbii ki, tikinti materiallarının qiymətinin əhəmiyyətli dərəcədə azalması və artması tikinti bazarında maya dəyərində artım və azalma ilə nəticələnir. Nəticədə də tikinti şirkətləri öz satış qiymətlərinə müvafiq dəyişikliyi edirlər. Bu da təbiidir, bazarın tələbindən irəli gələn addımlardır. O ki qaldı bəzi tikinti materiallarının bahalaşmasına, bəzisinin isə ucuzlaşmasına, idxal edilən tikinti materiallarının satış qiymətini tikinti materiallarını satanlar istədikləri kimi tənzimləyə bilmirlər. Çünki bu idxal edilən xərclərlə birbaşa bağlıdır. Ona görə qiymətləri adətən idxaldan asılı olur. Amma daxildə istehsal edilən tikinti materiallarının qiyməti isə həmin tikinti materialları istehsal edən şirkətlərin bazar marjasından asılı olaraq korrektə edə bilirlər. Maksimum 15 faiz azalda yaxud da artıra bilirlər. Ona görə bazarda tələb olmayanda daxildə istehsal edilən tikinti materiallarında müəyyən qədər ucuzlaşma müşahidə edilir. Amma idxal edilən tikinti materiallarında isə yox. Qaldı ki, bahalaşmanın səbəbinə, indi payız mövsümüdür, taxtanı Rusiyadan idxal etdiyimiz üçün orada yağış və qarın intensiv yağan vaxtıdır. İstehsalçılar meşə zolağına giri bilmirlər. Demək olar ki, taxta materialının istehsal həcmi də aşağı düşür və bazarda müəyyən defisit yaranır, son nəticədə qiymətlərin artımına gətirib çıxarır. Taxta materiallarının qiymət artımı hər il payızda bu səbəbdən müşahidə edilir”.

Əmlak məsələləri üzrə ekspert Elnur Fərzəliyev bildirib ki, tikinti materiallarının cüzi ucuzlaşması və bahalaşması mənzilin hər kvadratmetrində 30-50 manat civarında fərq edir: “Tikinti materialları cüzi ucuzlaşandan bəri qiymətlər hər kvadratmetrə 200-500 manata qədər bahalaşıb. Qiymətlərin artımına əsas səbəb odur ki, Bakı, Sumqayıt, Xırdalan kimi ərazilərdə çoxmənzilli yaşayış binalarının tikintisi üçün torpaq sahəsi qalmayıb. Satışda olan torpaq sahələri isə fantastik qiymətə təklif olunur. Bu qiymətə torpaq sahəsi alıb çoxmənzilli bina inşa etdirmək tikinti şirkətinə sərf etmir. Bu səbəbdən də tikinti şirkətləri daha çox pilot layihələrə müraciət edirlər. Bəzi tikinti şirkətləri qəzalı binaları alıb yerində yeni çoxmənzilli bina tikirlər. Belə binaların söküntüsündə sənədləşmələr də rahatdır. Çünki bunun özü dövlət layihəsidir. Tikinti materiallarının ucuzlaşması həyət evlərinin də qiymətlərinə təsir etməyib. Həyət evləri də kəskin bahalaşıb. Əsas səbəb isə ev tikintisi üçün yararlı torpaqların azalmasıdır. Bir sözlə, mənzillərin bahalaşmasının əsas səbəbi tikintiyə yararlı torpaqların qiymətinin baha olmasıdır”.

Mərkəzi Bankın ölkələrarası birbaşa sərmayə axınları ilə bağlı son illər açıqladığı məlumatlarda diqqəti cəlb edən maraqlı məqamlar var. Ən maraqlısı isə Azərbaycandan çıxan birbaşa investisiyaların coğrafiyasında müşahidə edilən dəyişikliklərdir.

Birləşmiş Ərəb Əmirliyi və Özbəkistanda kimlər hansı sahələrə sərmayə yatırır?

Mərkəzi Bank ölkələrası birbaşa investisiya axınları ilə bağlı məlumatları 2019-cu ildən etibarən ictimailəşdirməyə başlayıb. Məhz həmin dövrdən başlayaraq baxdıqda son 3 ildə Azərbaycandan çıxan birbaşa sərmayə axınlarının seçdiyi ünvanda Birləşmiş Ərəb Əmirliyi (BƏƏ), Gürcüstan və Özbəkistanın prioritet bölgələr olduğu aydın görünür. Məsələn, 2024-cü ilin ilk yarısında ölkədən birbaşa sərmayə formasında çıxan kapitalın təxminən 40 faizi və ya 397 milyon dolları BƏƏ-yə gedib. Bu dövrdə sərmayənin ən çox getdiyi ilk 5 ölkəyə liderliyi də məhz BƏƏ edib. Digər ölkələrin ardıcıllığı isə belə olub: Türkiyə 108,2 milyon dollarla 2-ci, Özbəkistan 67,4 milyon dollarla 3-cü, Gürcüstan 65 milyon dollarla 4-cü və Böyük Britaniya 51 milyon dollarla 5-ci yerdə qərarlaşıb.

2024-cü ilin yanvar-iyun ayları ərzində həmin 5 ölkəyə gedən birbaşa investisiyaların həcmi 688 milyon dollar və ya bütün sərmayələrin 69 faizi qədər olub.

BƏƏ-yə Azərbaycandan invesitiya axını əsasən son 3 ildə sürətlə artmağa başlayıb. 2022-ci ilin ilk yarısında birdən-birə 133 milyon dollar investisiya qeydə alınıb. Sonrakı ilin eyni dövründə 2 dəfə azalma baş versə də, bu il 6 dəfədən çox artım baş verib. 2022-2024-cü illərin ilk yarısında BƏƏ-yə gedən Azərbaycan sərmayəsinin ümumi məbləği 592 milyon dollar təşkil edib. Halbuki ondan əvvəlki ilin eyni dövründə bu göstərici cəmi 21 milyon dollar olmuşdu. Heç bir açıq mənbədə Azərbaycan kapitalının BƏƏ-də hansı biznes sahələrinə yönəldiyi, Azərbaycanda kimlərin kapitalının bu axınlarda həlledici pay sahibi olması ilə bağlı məlumata rast gəlmək mümkün deyil.

Lakin BƏƏ-dən fərqli olaraq Azərbaycandan çıxan kapitalın yeni ünvanlarından biri olan Özbəkistanla bağlı informasiyalar internet məkanında xeyli geniş yayılıb. Məsələn, son 3-4 ayda müxtəlif xəbər saytlarında Azərbaycan prezidentinin ailəsinə məxsus “PAŞA Holding” şirkətlər qrupunun Daşkənddə "The Ritz-Carlton Residences" layihəsinin icrasına başladığı və bu layihəyə artıq 200 milyon dollar sərmayə qoyuluşuna start verdiyi barədə çoxsaylı xəbərlər paylaşılıb. Holdinq layihənin icrası məqsədilə Özbəkistanda özünün "PASHA Development" adlı törəmə müəssisəsini də təsis edib. "The Ritz-Carlton Residences" layihəsi mənzil və otel tikintisini əhatə edir.

Gürcütana yatırlan sərmayələr haqqında da detallı məlumatlar yoxdur, amma zaman-zaman müxtəlif layihələrlə bağlı xəbərlər yerli mediaya sızdırılıb. Məsələn, hələ bir müddət əvvəl AZAL-ın keçmiş rəhbəri, siyasi hakimiyyətlə xüsusi münasibətləri olması ilə tanınan Cahangir Əsgərovun Batumidə böyük sahəyə (2 hektardan çox) malik “Gazelli Hotel” layihəsini həyata keçirdiyi haqda xəbərlər yayılmışdı. Eyni zamanda, Azərbaycanın ən böyük özəl şirkəti olan “PAŞA Holding” Gürcüstanın maliyyə-bank sektoruna yatırımlar edib.

Türkiyə Azərbaycan sərmayəsi üçün prioritet ölkə mövqeyini saxlayır

Türkiyəyə yatırımlarda, şübhəsiz ki, həlledici amil mənzil alışı ilə bağlıdır. Türkiyə statistika qurumu 2015-ci ildən başlayaraq mənzil alan əcnəbilərin sayını mənsub olduğu ölkələr üzrə açıqlayır. Statistikadan aydın olur ki, 2015-ci ilin yanvarın 1-dən 2024-cü il oktyabrın 1-dək Azərbaycan vətəndaşları Türkiyədə 10400-ə yaxın mənzil alıblar. Hətta ən kobud hesablama ilə bir mənzilin alış qiyməti 100 min dollardan götürülsə, bu ən azı azərbaycanlıların Türkiyədə 1 milyard dollardan çox mənzil fonduna sahib olduğunu ehtimal etməyə əsas verir. İllər üzrə baxdıqda Türkiyədə alınan mənzillərin 4800 ədədi pandemiyadan əvvəlki dövrə (2015-2019-cu illər) təsadüf edir. Bu müddətdə hər il orta hesabla 960 mənzil alınıb. Son 5 ildə (2020-2024-cü illər) isə ümumilikdə 5600 mənzil alınıb ki, bu da hər il üçün orta hesabla 1120 ədəd mənzil deməkdir. Göründüyü kimi, azərbaycanlıların Türkiyədə mənzil alması son illər daha sürətlə artıb. 2019-2024-illərdə Azərbaycandan Türkiyəyə gedən birbaşa sərmayələrin ümumi həcmi 3,5 milyard dollar təşkil edib. Mənzillərin yuxarıda ehtimal olunan alış qiymətindən çıxış etsək, bu sərmayənin təxminən 25-30 faizinin mənzil bazarına yönəldiyini iddia etmək mümkündür. Aydındır ki, biznes ofisləririnin və dayanıqlı gəlir gətirən qeyri-mənzil əmlakının alınması da mümkün seçimlər arasındadır. Təəssüf ki, mənzil bazarından fərqli olaraq digər sektorlara qoyulan sərmayələrlə bağlı hətta Türkiyə mənbələrində də yetərincə məlumat tapmaq çətindir.

Azərbaycandan xaricə birbaşa sərmayələri artıran səbəb nədir?

Ölkədə kapital axınına çox sərt nəzarət var və siyasi hakimiyyətin razılığı olmadan heç bir iş adamı Azərbaycandan böyük həcmdə vəsait çıxarıb xarici iqtisadiyyatlara sərmayə qoya bilməz. Bu baxımdan iri məbləğdə kapital çıxışlarının siyasi hakmiyyyətin himayəsində olan şəxslərə məxsus olmasını ehtimal etmək çox da cətin deyil. Pandemiya və postpandemiya dövründə (2020-2021-ci illər) Azərbaycandan xaricə birbaşa sərmayələr azalsa da, son 3 ildə yenidən sürətlə artmağa başlayıb. 2019-2023-cü illərdə xaricə çıxan kapitalın ən yüksək məbləği 2023-cü ildə (3,1 milyard), ən aşağı həddi 2021-ci ildə (825 milyon dollar) qeydə alınıb.

Əldə olan ən yeni statistika 2024-cü ildə də artımların davam etdiyini göstərib. Bu ilin lik yarısında Azərbaycandan xaricə birbaşa sərmayələrin məbləği əvvəlki ilin eyni dövrünə nisbətən 50 faizə yaxın artıb.

Əgər xaricə gedən yerli kapital ölkəyə mənfəətin geridönüşü formasında hər hansı fayda gətirmirsə, bunun tək adı ölkədən kapital oğurlayıb çıxarmaqdır. Belə kapital həm də ölkəni həmişəlik tərk edir – geri dönməmək şərtilə.
toplummedia.tv/

Bu ilin yanvar-sentyabr aylarında Azərbaycan 123,9 milyon dollar dəyərində kərə yağı idxal edib.

AzFakt.com-un Dövlət Gömrük Komitəsindən əldə etdiyi məlumata görə, bu, ötən ilin eyni ayları ilə müqayisədə dəyər ifadəsində 84,5% çoxdur.

Hesabat dövründə kərə yağı idxalı Azərbaycanın ümumi idxalının 0,85%-ni təşkil edib.

Amerikalı milyarder İlon Maskın sərvəti “Tesla” avtomobil şirkətinin səhmlərinin qiymətinin 22% artması hesabına 33,5 milyard dollar artaraq, 270,3 milyard dollara çatıb.

Yeniavaz.com “Bloomberg” agentliyinə istinadla xəbər verir ki, bu, avtomobil istehsalçısının 2023-cü ilin yayından bəri ən böyük rüblük mənfəətidir.
Ardıcıl üçüncü il “Forbes” jurnalının ən varlı amerikalılar siyahısına başçılıq edən 53 yaşlı Mask indi reytinqdə ikinci olan “Amazon”un qurucusu Ceff Bezosu 61 milyard dollar qabaqlayır.
Üçüncü yerdə 181 milyard dollar sərvəti ilə “Meta” korporasiyasının rəhbəri Mark Zukerberq qərarlaşır.
Qeyd edək ki, Mask ABŞ prezidentliyinə seçkilərdə Donald Trampı dəstəkləyir. İyul ayından bəri sahibkar Respublikaçılar Partiyasının prezidentliyə namizədini dəstəkləyən siyasi komitəyə ən azı 75 milyon dollar töhfə verib. Tramp isə qalib gələcəyi təqdirdə Maskı administrasiyasında yüksək vəzifəyə təyin edəcəyini vəd edib.

Avtobus və velosiped zolaqlarına daxil olan avtomobillərin sürücülərinə eyni məbləğdə cərimə tətbiq edilir. Maşının qiyməti baha da olsa, ucuz da.

Sosial şəbəkədə sözügedən mövzu müzakirəyə çıxarılaraq qeyd edilib ki, bu sistem yanlışdır.

İstifadəçilərin fikirlərinə görə, bahalı avtomobillərə daha çox cərimə tətbiq edilməlidir.

Baku TV mövzu ilə bağlı paytaxt sakinləri arasında "maşının qiymətinə görə cəza dəyişməlidirmi?" sualı ilə sorğu keçirib.

"Taksi sürücüsüyəm. 7 min manatlıq maşın sürürəm. Mənə də 100 manat cərimə gəlir, 150 minlik avtomobil sürənə də", - deyə sakin narazılıq bildirib.

Bəs görəsən, cərimənin avtomobilin qiymətinə görə dəyişməsini reallaşdırmaq mümkündür?

Nəqliyyat eksperti Elməddin Muradlı məsələ ilə bağlı qeyd edib ki, bunun olması üçün qanunvericilik səviyyəsində dəyişiklik edilməlidir.

"Azərbaycanda buna ehtiyac olduğunu düşünürəm. Çünki bahalı avtomobilləri olan imkanlı adamlar qanunlara yuxarıdan aşağı baxırlar. Onlar üçün 100 manatlıq cərimənin əhəmiyyəti yoxdur", - deyə ekspert əlavə edib.

Daha ətraflı videomaterialda: