 |
|
|
Bu ilin ilk iki ayında əsas kapitala investisiyaların azalması, neft-qaz sənayesində hasilatın zəifləməsi fonunda sənaye istehsalı da azalıb. Cari ilin yanvar-fevral aylarında Azərbaycanda sənaye istehsalının həcmi 10,7 milyard manat təşkil edib ki, bu da ötən ilin hesabat aylarından 1,9 faiz azdır.
Milli Məclisin üzvü, iqtisadçı alim Vüqar Bayramovun qeyd etdiyi kimi, azalmanın əsas səbəbi neft-qaz sektorunda hasilatın geriləməsi ilə izah olunur. Ən mühüm valyuta daxilolma sektorunda istehsal 3,2 faiz azalıb. Bununla yanaşı, neft hasilatı 6,2 faiz, qaz hasilatı da 0,1 faiz azalma göstərib. Qeyri-neft sektorunda isə əksinə, statistika 6,7 faiz artımdan xəbər verir.
Neft və qaz hasilatın böyük hissəsini təşkil etdiyindən və mədənçıxarma aparıcı sənaye olduğundan, bütün sənaye məhsulunun 60,9 faizini təşkil etdiyindən, bu kateqoriya üzrə azalma ümumi göstəricinin azalmasına səbəb olub. Bu reytinqdə ikinci yerdə emal sənayesi (31,8 faiz), daha sonra elektrik enerjisi, qaz və buxar istehsalı və bölüşdürülməsi (6,4 faiz), o cümlədən su təchizatı və tullantıların emalı (0,9 faiz) gəlir.
Deputat əminliyini ifadə edib ki, ilin əvvəlində tənəzzül müşahidə olunsa da, yaxın aylarda sənaye bərpa olunmağa başlayacaq: “Neft-qaz sektorunda azalma mövsümi amillərlə bağlıdır və ilin sonuna kimi planlaşdırılan artım templərinə nail olunacağı gözlənilir”.
Bu fonda rəsmi hesabatlarda əsas kapitala investisiyaların azalması qeyd olunur – bu tendensiya iqtisadiyyatın neft-qaz və qeyri-neft sektorlarına təsir edib. Cari ilin yanvar-fevral aylarında ümumi kapital qoyuluşları 2008,9 milyon manatdan çox olmayıb ki, bu da əvvəlki ilin müvafiq ayları ilə müqayisədə 24,8 faiz azdır. Neft-qaz sektoruna yönəldilmiş investisiyaların həcmi 32,5 faiz, qeyri-neft-qaz sektoruna isə 20,8 faiz azalıb.
İstifadə olunmuş investisiyaların 1050,6 milyon manatı və ya 52,3 faizi istehsal sahələrinə, 661,5 milyon manatı (32,9 faizi) xidmət sahəsinə, 296,8 milyon manatı (14,8 faizi) yaşayış binalarının tikintisinə yönəldilib. Bütün maliyyələşmənin əsas payı - 70,8 faiz, ənənəyə çevrildiyi kimi, daxili investisiyaların payına düşür. Bu investisiyaların böyük hissəsi (77,6 faizi) tikinti-quraşdırma işlərinə sərf olunub.
Maraqlıdır ki, indiki vəziyyətdə rəsmi statistika iqtisadi artım tempini qeyd edir. Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, yanvar-fevral aylarında ölkə iqtisadiyyatının hər iki sektorunda neft və qaz hasilatının azalması və əsas kapitala investisiyaların azalması nəticəsində, ilin əvvəlində olduğu kimi, iqtisadiyyatda mənfi dinamika nəinki müşahidə olunmayıb, hətta 0,2 faiz artım da olub.
İqtisadiyyatın neft-qaz sektorunda əlavə dəyər 2,7 faiz azalıb, qeyri-neft-qaz sektorunda isə 1,7 faiz artıb. Eyni zamanda, respublikanın ümumi daxili məhsulunun böyük hissəsi sənayenin payına düşür.
Xarici ticarətlə bağlı Dövlət Gömrük Komitəsinin fevral ayı üzrə məlumatları hələlik açıqlanmayıb. Bununla belə, yanvar ayında neft və qaz hasilatının azalmasına, investisiyaların azalmasına və iqtisadiyyatda tənəzzülə baxmayaraq, xarici ticarət ötən ilin əvvəli ilə müqayisədə artım nümayiş etdirib. İdxal xərcləri ilə ixrac gəlirləri arasındakı fərqi əks etdirən müsbət saldo ötən ilin yanvar ayı ilə müqayisədə artıb.
İqtisadçı ekspert Pərviz Heydərovun sözlərinə görə, yanvarda xarici ticarət dövriyyəsi 5 milyard dolları ötüb - burada ixrac 3 milyard dollardan bir qədər çox, idxal isə 2 milyard dollar təşkil edib. Beləliklə, 986 milyon dollar müsbət saldo əldə edilib ki, bu da ötən ilin yanvar ayı səviyyəsindən çoxdur.
Ekspert ÜDM-in aşağı düşməsi fonunda xarici ticarətdə artım vəziyyətinin atipik olduğunu etiraf edir, lakin hesab edir ki, ilin əvvəlindən olan rəqəmlər narahatlığa əsas vermir. Onun fikrincə, əsas məsələ xarici ticarətin artmasıdır, bu isə o deməkdir ki, əsas vəzifə qeyri-karbohidrogen məhsullarının ixracını artırmaqla öz mövqeyini qorumaqdır.
AYNA-AZ