Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan bir neçə aydır sadə vətəndaşı Avropa İttifaqına (Aİ) üzvlüklə bağlı nağıllarla yemləsə də, real mənzərə başqa həqiqəti ortaya qoyur. Əslində üzvlük məsələsi erməni dövləti üçün Qərb siyasi texnoloqları tərəfindən hazırlanmış tələdən başqa bir şey deyil. Əsas məqsəd Ermənistan-Rusiya münasibətlərini sonlandırmaqdır. Növbəti mərhələdə isə rus hərbi bazalarını Ermənistandan çıxarmaq, öz hərbçilərini əraziyə yerləşdirməklə İranı daha yaxşı müşahidə etmək planları var. Paşinyanın partiyası buna göz yumaraq, növbəti seçkilərdə də iqtidarda qalmaq üçün bir sıra media orqanları vasitəsilə xalqa Aİ-yə üzvlük nağılını sırımaqla gününü keçirir.

“Kaspi” qəzetinin mövzu ilə bağlı məqaləsini təqdim edirik:

Demokratiyanın tənəzzülü

Bir sıra beynəlxalq hüquq-müdafiə təşkilatları Ermənistanda demokratiyanın tənəzzülünü artıq sənədləşdirib. Bu sıraya polisin qanunsuz hərəkətləri, zorakılıq və işgəncələr, müxalifətin qeyri-qanuni təqibi, regionlarda seçilmiş müxalifət liderlərinin işdən çıxarılması daxildir. Məlum vəziyyət iqtidar tərəfindən hakimiyyətin qəsb edilməsi və mərkəzləşdirilməsinə hesablanıb. Təbii ki, bu hesabatları müxtəlif Avropa qurumlarına da göndərilir.

Xarici ticarət fiaskosu

Hər kəs anlayır ki, Aİ-yə üzvlük məsələsi hazırda Ermənistan üçün xülyadan başqa bir şey deyil. Heç orada da Ermənistanı gözləyən yoxdur. Çünki Avropaya inteqrasiya üçün rəsmi İrəvan tənəzzülə uğramış sənaye və kənd təsərrüfatında ciddi islahatlar aparmalıdır. Eyni zamanda, son dövrlər Ermənistanın Qərb ölkələri ilə aparılan xarici ticarətində də ciddi azalma qeydə alınıb. 2024-cü ilin ilk dörd ayının məlumatlarına görə, Ermənistanın Aİ ölkələri ilə ticarət həcmi 24.3 faiz azalıb. Azalma Almaniya ilə 148 milyon dollar, yəni 35.8 faiz, Fransa ilə 42 milyon dollar, yəni 17 faiz təşkil edib. ABŞ-yə gəldikdə isə, bu azalma birdən-birə 39 faiz, yəni 144 milyon dollar olub.

Rusiyaya qarşı kampaniya

Əldə edilən son məlumatlara görə, Aİ son iki ildə müxtəlif erməni KİV-ə anti-Rusiya təbliğatı üçün 20 milyon dollar vəsait ödəyib. Bundan əlavə, siyasi kulislərdə gəzən söhbətlərə görə, Aİ-yə üzvlüklə bağlı referendum təklifi də əslində rəsmi Moskvaya qarşı münasibətləri ehtiva edir. Düzdür, Paşinyan referenduma ehtiyac olmadığını desə də, hakim partiya bunda təkid edir. Baş nazir gözəl bilir ki, müxalifət də referenduma gediləcəyinə israr edəcək. Ehtimal etmək olar ki, referendumda Rusiyanın hərbi bazalarının ölkədən çıxarılması, erməni dövlətinin KTMT-dəki üzvlük məsələsi də səsverməyə çıxarıla bilər. Bununla da Paşinyan məsuliyyəti sadə erməni vətəndaşının üzərinə yıxmağa çalışacaq. Hələlik mətbuat vasitəsilə alt bazanı formalaşdıran hakim partiya sonradan referendum vasitəsilə məsələni kökündən həll etmək niyyətindədir.

Süni vədin fəsadları

Ermənistanda Avropa İttifaqında rəqabətədavamlı olacaq heç bir məhsul yoxdur. Bu səbəbdən də dövlət üçün həyati əhəmiyyət daşıyan iqtisadi birliklər süni vəd müqabilində itirilə bilər. Artıq hakim partiyanın təbliğatı ilə elə bir təəssürat yaranıb ki, Aİ-yə üzvlüklə bağlı Ermənistana dəvət göndərilib və bunun hansı formada baş tutması müzakirə olunmalıdır. Bu gün isə Ermənistanla Avrasiya İqtisadi İttifaqı (Aİİ) arasında ticarət dövriyyəsi artmaqda davam edir. Hazırda Aİİ ilə ticarət dövriyyəsi 7-8 milyard dollar təşkil edir ki, bu da Ermənistan üçün çox ciddi rəqəmdir.

Sirr deyil ki, Aİİ-də mövcudluqla eyni vaxtda Aİ ilə əlaqələrin inkişafı üst-üstə düşmür. Çünki Rusiyanın rəhbərlik etdiyi Aİİ hər nə qədər iqtisadi alyans olsa da, siyasi komponentlərlə zəngindir. Aİ isə həm iqtisadi, həm də siyasi qurum olduğunu heç vaxt gizlətməyib. Paşinyan isə bir əldə iki qarpız tutmaq yolunu seçib. Amma anlamaq lazımdır ki, eyni anda bir-birinə düşmən iki iqtisadi və siyasi komponenti olan qurumlarda təmsilçilik qeyri-mümkündür.

Aİ-də Ermənistanı gözləyən yoxdur

Diplomatik mənbələrə və yayılan xəbərlərə baxanda da müşahidə edilir ki, hazırda Avropada Ermənistanı gözləyən yoxdur. Bəzi diplomat və səfirlər etiraf edirlər ki, Brüsseldə onlara yaxınlaşıb üzvlük təklif edən olmayıb. Erməni tərəfi isə 10 ildən çoxdur ki, kulis arxasında, qəbullarda və ziyafətlərdə bu mövzuya dəfələrlə toxunub. Bu gün Avropa İttifaqının kifayət qədər problemi var. Ermənistandan əvvəl Ukrayna, Gürcüstan və Moldova bu qapıda gözləyir. Bundan əlavə, Aİ-yə mümkün üzvlüklə bağlı danışıqlar prosesinin başlanması bir sıra addımları, ilkin şərtləri, uyğunluğu nəzərdə tutur.

Bütün bunları ümumiləşdirsək, hazırda Ermənistanın Aİ-yə üzvlük məsələsi ilə bağlı söhbətlər sırf siyasi məqsədlər daşıyır. İqtisadi cəhətdən Ermənistanı məhvə aparacaq bu məsələ, hələlik Paşinyan hakimiyyətinin vecinə deyil. İndi onun komandası üçün əsas məqsəd xalqın gözünə kül üfürməklə Qərbin siyasi doktrinasını icra etmək, Rusiya hərbi bazalarını ölkədən çıxarmaqdır.

İranın yeni prezidenti Məsud Pezeşkianın andiçmə mərasiminin bəzi təfərrüatları açıqlanıb.

Prezidentin aniçməsi ay yarım ərzində baş tuta bilər:

“Prezidentin andiçmə mərasiminə adətən xarici qonaqların dəvət olunduğunu nəzərə alsaq, bu proses müəyyən vaxt tələb edir. Hazırkı proqnozlar göstərir ki, İranın 9-cu prezidentinin andiçmə mərasimi mordad ayının birinci yarısında baş tutacaq”.

Mənim heç kəslə davam yoxdur. Rəqiblərimə də dostluq əlimi uzadıram. Onlar da mənim qardaşlarımdır.

Axar.az xəbər verir ki, bu sözləri İranın 9-cu Prezidenti Məsud Pezeşkian qələbəsindən sonra mediaya ilk açıqlamasında deyib.

“Biz düşmən deyilik. Sadəcə hakimiyyət uğrunda mübarizə apardıq. Ölkənin inkişafı üçün hamıdan istifadə etməliyik. Öz tərəfdarlarıma da təşəkkür edirəm. Mənim nə partiyam var idi, nə də güclü arxam. Onların himayəsi nəticəsində qələbə qazandıq”, - prezident bildirib.

Kiyev və Moskvaya səfərlərdən sonra başa düşdüm ki, tərəflərin mövqeləri bir-birindən çox uzaqdır.

TEREF Globalinfo.az-a istinadən xəbər verir ki, bunu Macarıstan Baş naziri Viktor Orban deyib.

O bildirib ki, Macarıstanın Avropaya sədrliyinin qarşıdan gələn altı ayı ərzində əsas vəzifə sülh uğrunda mübarizə olacaq.

Macarıstanın baş naziri əlavə edib ki, o, Rusiya prezidenti Vladimir Putinin Ukraynada atəşkəs və sülh danışıqlarının perspektivləri və onların hansı qaydada getməli olduğu barədə fikirlərini öyrənib.

“Sülh öz-özünə gəlməyəcək, bunun üçün çalışmaq lazımdır. Putinin üç mühüm məsələ (hazırda mövcud olan sülh təşəbbüsləri, atəşkəs və sülh danışıqları barədə düşüncələri, sülh danışıqları hansı ardıcıllıqla aparıla bilər) ilə bağlı fikirlərini eşitdim. Mən müharibədən sonra Avropanın vizyonu idim. Açıq və dürüst söhbətə görə Putinə minnətdaram”, – deyə Orban bildirib.

O, Avropanın sülhə ehtiyacı olduğu bir vaxtda Putinlə danışıqlar apardığını deyib.

“Ukraynadakı münaqişə səbəbindən Avropa özünü təhlükəsiz hiss edə bilmir. Vəziyyət AB-nin iqtisadi artımına təsir etməyə başlayıb. Kiyev və Moskvaya səfərlərimdən sonra tərəflərin mövqelərinin bir-birindən uzaq olduğunu başa düşdüm. Münaqişənin sonunu yaxınlaşdırmaq üçün çox iş görülməlidir”, – deyə Orban vurğulayıb.

Ermənistan Parlamentinin spikeri Alen Simonyan Yerevanda Amerika senatorları ilə görüşdükdən sonra bildirib ki, Azərbaycanla sülh müqaviləsinin imzalanmasında heç bir gecikmə yoxdur. “Bu məsələdə top Azərbaycan tərəfdədir”, deyə Simonyan brifinqdə bildirib.

Simonyan həmçinin qeyd edib ki, Ermənistan və Azərbaycanın sərhədin delimitasiyası və demarkasiyası komissiyalarının iş reqlamentinin razılaşdırılması problemsiz davam edir. “Proses davam edir, biz uğur əldə ediləcəyinə ümid edirik”, deyə o, əlavə edib.

Simonyanın bəyanatı erməni və azərbaycanlı siyasətçilər arasında son 30 ildə iki dəfə münaqişəyə daxil olan iki xalq arasında sülh müqaviləsinin bağlanması perspektivi ilə bağlı ən nikbin bəyanatlardan biridir. Lakin Simonyanın “problem olmaması” haqqında iddiası suallar doğurur: bu, yalnız Ermənistan tərəfinə aiddir, ya Azərbaycana da?

Əsas problem Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevin mövqeyindədir, o, iki dəfə bildirib ki, Ermənistan Azərbaycan ərazilərinə iddia irəli sürülən Müstəqillik Aktına istinadları çıxarmaq üçün Konstitusiyasına düzəliş edənə qədər sülh müqaviləsi bağlanmayacaq.

Ermənistanın bu tələbə reaksiyası birmənalı olmayıb. Baş nazir Nikol Paşinyan konstitusiiya referendumu zərurətindən danışıb, lakin konkret addımları və ya müddətləri açıqlamayıb. Bu arada, Ermənistanın radikal revanşist müxalifəti anti-Azərbaycan Müstəqillik Aktının ləğvinə dair istənilən müzakirələri qətiyyətlə rədd edir. Bu kontekstdə Simonyanın problem olmaması haqqında iddiası anlaşılmazlıq doğurur.

Fərqli mövqelər və konkret addımların olmaması sülh müqaviləsinin bağlanması yolunda əhəmiyyətli maneələrin qalmaqda olduğunu göstərir.(Turan)

İranda növbədənkənar prezident seçkilərində səsvermə üçün seçki məntəqələrinin iş vaxtı yerli vaxtla saat 22:00-a (Bakı vaxtı ilə 22:30) qədər uzadılıb.

İqtisadiyyat.az xəbər verir ki, bu barədə İslam Respublikasının Seçki Qərargahının nümayəndəsi Möhsün İslami məlumat verib.

"Səsvermə vaxtının uzadılması ilə bağlı çağırışlara görə, seçkilərin vaxtı daha iki saat uzadılacaq", - o, IRIB telekanalında deyib.

Bu, səsvermənin ikinci turu zamanı seçki məntəqələrinin işinin ikinci uzadılmasını. Bundan əvvəl seçki komissiyası səsverməni artıq iki saat, saat 18:00-dan 20:00-a (Bakı vaxtı ilə 18:30-20:30) uzatmışdı. İyunun 28-də keçirilən birinci turda müddət üç dəfə uzadılıb, sonra yerli vaxtla gecə yarısı (Bakı vaxtı ilə 00:30) seçki məntəqələri fəaliyyətini dayandırıb.

İyulun 5-də keçirilən prezident seçkiləri üçün seçki məntəqələri yerli vaxtla saat 08:00-da (Bakı vaxtı ilə 08:30) açılıb. İkinci turda prezidentlik uğrunda mübarizə aparan 69 yaşlı islahatçı, keçmiş səhiyyə naziri Məsud Pezeşkian və İran liderinin respublikanın Ali Milli Təhlükəsizlik Şurasındakı nümayəndəsi, mühafizəkar 58 yaşlı Səid Cəlili mübarizə aparır. Birinci turda Pezeşkian və Cəlili müvafiq olaraq 44% və 40% səs toplayıblar. Seçkilərdə iştirak 40% təşkil edib ki, bu da İslam Respublikasının son 45 ilində ən aşağı göstəricidir.

“ABŞ başqa ölkələrdə orta və qısa mənzilli raket sistemləri yerləşdirsə, Rusiya güzgü effekti ilə cavab verəcək”.

Globalinfo.az xəbər verir ki, bunu Rusiya lideri Vladimir Putin deyib.

O bildirib ki, Rusiya özünü orta və daha qısa mənzilli raket sistemlərinin hazırlanmasına və istehsalına başlamaq hüququna malik hesab edir.

“Bu, ABŞ-ın hərəkətlərinə cavabdır. Yerləşdirməyə gəlincə, mən demişdim ki, ABŞ-ın bu raketlər regionda bəzi yerlərdə görünəndə, bizim müvafiq sistemlərimizin gələcəkdə mümkün yerləşdirilməsinə başlanılacaq. ABŞ qlobal sabitliyin əsaslarını məhv edib. Buna baxmayaraq Amerika tərəfdən strateji sabitlik üzrə dialoqa başlamağa hazır olduqları barədə siqnallar var. Lakin sonra bu siqnallar yoxa çıxır və mücərrəd mövzular haqqında danışmağa başlayırlar. Ona görə də, biz gözləməyə mövqeyindəyik”, – deyə Putin vurğulayıb.

Böyük Britaniyanın baş naziri və Mühafizəkarlar Partiyasının lideri Rişi Sunak mayın 22-də erkən seçki təyin etmək qərarına gəlib və bu istiqamətdə fəaliyyətə başlayıb. Vətəndaşlar bu gün seçkiyə gedərkən, sosial şəbəkədə yayılan bir şəkil səs-küyə səbəb olub.

"Unikal" xəbər verir ki, fotoda baş nazir Sunak və aktrisa Bekki Holt yer alıb. Səhər proqramına qatılan Bekki Holt sualları cavablandırarkən, baş nazir Sunakın isə arxa planda növbəsini gözlədiyi görüntülənib.

Sunakın bu şəkli həm sosial mediada, həm də mətbuatda trend mövzusuna çevrilib. Fotoya bir çox sosial şəbəkə istifadəçisi və jurnalist şərh yazıb. "Independent" nəşrinin jurnalisti Ryan Coogan da ortaya çıxan görüntünü tənqid edənlər arasındadır:

"Hər gün baş nazirdən yeni bir boşboğazlıq və ya yöndəmsiz anların şahidi oluruq. Hər biri əvvəlkindən daha utancverici və təəccüblüdür. Onun Bu Səhərdəki görünüşü kimi hadisələri başqa necə izah edirsiniz? Baş nazir Britaniyanın ən güclü adamıdır. Aparıcılar Ben Shephard və Cat Deeley yöndəmsiz şəkildə arxa planda oturdular, çünki bikini geyinmiş aktrisa Holt Sunakdan daha yaxşı açıqlamalar, döymələri haqqında məlumat verirdi"

Sosial şəbəkələrdə baş nazirin ümidsiz şəkildə səs qazanmağa çalışdığına dair sərt şərhlər də var.

İyulun 3-də Avropa Şurasının İşgəncənin və Qeyri-insani yaxud Ləyaqəti Alçaldan Rəftar və ya Cəzanın Qarşısının Alınması üzrə Komitəsinin (İQAK) Azərbaycanla bağlı ictimai bəyanat dərc edilib. Xarici İşlər Nazirliyinin mətbuat katibi Ayxan Hacızadə sözügedən bəyanatla bağlı şərh verib. Mətbuat katibi qeyd edib ki, "bəyanat bizi dərindən təəssüfləndirdi". Bildirilib ki, İQAK, həmçinin “İşgəncənin və qeyri-insani və ya ləyaqəti alçaldan rəftarın və ya cəzanın qarşısının alınması haqqında” Avropa Konvensiyasının tələbinə zidd olaraq, Azərbaycanın müvafiq razılığı alınmadan 2022-ci ildə edilmiş xüsusi səfərinin yekunları üzrə hazırlanmış hesabatı tam şəkildə dərc etmək barədə əvvəllər presedenti olmayan qərar qəbul edib.
Politoloq Elşad Həsənov Bizimyol.info xəbər portalına açıqlamasında bildirib ki, iyulun 3-də Avropa Şurasının İşgəncənin və Qeyri-insani yaxud Ləyaqəti Alçaldan Rəftar və ya Cəzanın Qarşısının Alınması üzrə Komitəsinin (İQAK) Azərbaycanla bağlı ictimai bəyanatı hər bir azərbaycanlıda qıcıq doğurur.

“Bu ilin yanvarında Avropa Şurası Parlament Assambleyası tərəfindən Azərbaycan nümayəndə heyətinin sərhədləri ratifikasiya etməmək barədə qərəzli qərarı və Azərbaycan nümayəndələrinin öz vəzifələrini AŞPA-da dondurduqlarını və AŞPA-da dialoq aparmaq mümkün olmadığını bəyan etməsindən sonra Azərbaycana qarşı atılan qərəzlərdən və böhtanlardan ibarətdir.

Avropa Şurası bir xristian klubudur. Artıq 29 ildir ki, Avropa İttifaqına üzvlüyə namizəd olan Türkiyəni bu gün də bu ittifaqa üzv qəbul etmirlər. Ancaq digər xristian ölkələrini qısa müddətdə ora üzv qəbul edirlər. Yəni bu mənada bu açıq-aşkar görünən ayrı-seçkilik siyasətidir. Avropa Şurasına rəhbərlik edən Fransadır. Fransa siyasətdə Avropa Şurasının lideri sayılır və bu məsələlər onların diqtəsi ilə olur. Məlumdur ki, Fransa da Azərbaycanı hər yerdə qaralamağa çalışır. Azərbaycanın haqq işini görməzliyə vurur. Müttəfiqi olan Ermənistanı daim dəstəkləyir. Fransa ATƏT-in Minsk qrupuna həmsədr olduğu 28 il ərzində heç bir iş görmədi. Əksinə, ermənilərə həmişə dəstək oldu. Buna görə biz ATƏT-in Minsk qrupunun ləğv olunmasını tələb etdik. 44 günlük Vətən müharibəsindən sonra prezident onları tənqid etdi. Bu yaxınlarda, hətta Azərbaycan prezidenti Ermənistan tərəfə də ATƏT-in ləğv olunması ilə bağlı məlumat verdi ki, onlar da bu təşkilatın ləğv olunmasını istəsinlər. Onlar da ATƏT-in Minsk qrupunun lazım olmadığını bildirdilər.

Azərbaycan öz dövlət maraqları, öz suverenliyi üçün lazım olan işləri görür. İndi də Azərbaycanı, insan ləyaqətini alçaldan hərəkət Azərbaycanın hüquq mühafizə orqanlarının belə iş etdiklərini, guya siyasi məhbusların çoxaldığını bildirirlər. Törədilən cinayətə görə məsul şəxs tutulur. Kimsə cinayət törədirsə, təbii ki, tutulmalı, cəzasını çəkməlidir. Yəni “siyasi partiyanın üzvüdürsə, ona toxunmaq olmaz” deyə qanun yoxdur. Bu, absurd nüansdır. Qanun qarşısında hamı bərabərdir”-deyə politoloq bildirib.

Polisdə həbs olunanlara qarşı cəza tədbirlərinin görülməsi və onlara ağır işgəncələr verilməsi məsələsi ilə bağlı politoloq bildirib ki, "açıq etiraf edək ki, belə hallar olur və olan zaman da təbii ki, buna prokurorluq və ictimai nəzarət var. Belə hallar olanda da təbii ki, həmin o hadisəni törədən əməkdaşlar ciddi cəzalandırılırlar. Hətta bəziləri çalışdıqları qurumdan xaric edilirlər. Belə konkret faktlar Azərbaycanda var, bilirik".

Politoloqun qeyd edib ki, bu kimi halların kütləvi forma alması haqqında iddialar əsassızdır və böhtandan ibarətdir.

“Bu, Azərbaycan dövlətinə qarşı aparılan qərəzli informasiya müharibəsinin tərkib hissəsidir. Bunun da öz səbəbləri var. Çünki Fransa ona qarşı edilən hərəkətləri qəbul edə bimir. Məsələn, Azərbaycan Dövlət Təhlükəsizlik Xidməti tərəfindən Fransa səfirliyinin 2 əməkdaşının - 2 diplomatın casusluqla ifşa olunması və onların Azərbaycandan xaric edilməsi, bir Fransa vətəndaşının Azərbaycanda kəşfiyyat məlumatları toplaması ilə bağlı "günahkar" bilinərək həbs edilməsi, Fransanın xarici kəşfiyyat idarəsinin ifşa olunması, eyni zamanda təkcə Azərbaycanda deyil, Gürcüstanda, Ukraynada, Afrika ölkələrində agentura şəbəkəsinin ifşa olunması Makron hakimiyyətinəə çox böyük ağır zərbə oldu. Bu gün Makron həmin zərbənin nəticələrini görür. Növbədənkənar parlament seçkilərində Makronun partiyası 3-cü yerdə oldu. Bu da, Fransanın nüfuzundan düşməsinin göstəricisidir. Bu səbəbdən də, onlar çalışır ki, Azərbaycana qarşı imkanları çatan hər şeydən istifadə etsinlər. Azərbaycanı pisləsinslər, Azərbaycana qara yaxsınlar”-deyən politoloq da hesab edir ki, bəyanat qərəzlidir və təxribat xarakterli siyasi məqsəd daşıyır.

Politoloqun fikrincə, Azərbaycanla bağlı aparılan araşdırmalar obyektiv deyil, qərəzlidir.

Ukrayna prezidenti Vladimir Zelenski Macarıstanın baş naziri Viktor Orbanın Ukraynaya səfəri zamanı dərhal atəşkəslə bağlı təklifini açıq şəkildə şərh edib.

Bizimxeber.az bildirir ki, "Bloomberg TV"-yə müsahibəsində Zelenski deyib ki, sadəcə atəşkəsdən danışmaq olmaz, plan lazımdır: "Prinsip etibarı ilə biz Putinə etibar edə bilmərik, çünki bizim üçün o, qatil və təcavüzkardır. Macarıstanın Rusiyanın təcavüzkar olduğunu, Ukraynanın ərazi bütövlüyünü və suverenliyini tanıması vacibdir".

Zelenski xatırladıb ki, Ukrayna Minsk razılaşmalarından sonra atəşkəs razılaşmaları ilə “yüzlərlə görüş” keçirib və Rusiya onların hamısını pozub: "Danışırlaq o şərtlə başlaya bilər ki, burada beynəlxalq, başa düşülən platformada, etibarlı ölkələrin və liderlərin iştirakı olsun. Onların bu müharibənin bitməsinin mərhələləri ilə bağlı müxtəlif fikirləri var, lakin biz hamımız eyni tərəfdə olmalıyıq, bir-birimizə güvənməliyik".