Suriyada müxalif qüvvələr paytaxt Dəməşq istiqamətində irəlilədikcə, Bəşər Əsəd rejiminin təmsilçiləri və tərəfdarları ilə yanaşı, bölgədəki Rusiya qüvvələri də real təhlükə altına düşür. Artıq Rusiya hərbçilərinin və özəl hərbi şirkətlərə aid yaraqlılarının üsyançı qüvvələrin nəzarətinə keçən Hələb və digər bölgələrdən qaçdığı məlumdur. Eyni zamanda, Rusiyanın burada xeyli sayda canlı qüvvə itirdiyi, eləcə də böyük miqdarda müasir silahlarının müxaliflərin əlinə keçdiyi barədə məlumatlar var.

Rusiyanın Suriyadakı hərbi birləşmələrinin komandanının dəyişdirilməsi və desant qüvvələrinə rəhbərlik edən komandirinsə itkilərə görə hesabat vermək üçün Moskvaya çağırılması Kremlin böyük uğursuzluğa düçar olmasının bariz göstəricisidir.

Lakin, görünür, Rusiyanın Suriyadakı problemləri bununla bitmir. Belə ki, artıq Rusiyanın hələ 1971-ci ildən Suriyanın Aralıq dənizindəki Tartus limanında yerləşən strateji hərbi bazası da böyük təhlükə altındadır. Çünki üsyançılar bir qədər də irəliləsələr, bazadakı rusların Suriyanın qalan hissəsi, xüsusilə də Dəməşqlə əlaqəsi kəsiləcək.

Artıq müxalif qüvvələr Həma, Homs bölgələri və hətta Dəməşqə doğru dərin irəliləyişə nail olublar. Əsas məqsəd paytaxt Dəməşqin bu iki şəhərlə və Aralıq dənizi ilə nəqliyyat, logistika əlaqələrini kəsməkdir. O zaman həm də Rusiya, İran və Əsəd qüvvələri arasında bu strateji istiqamətdə quru əlaqəsini kəsmək mümkün olacaq.

“AzPolitika” xəbər verir ki, Suriyadakı Türkiyə yönlü “teleqram” kanalları Rusiyanın öz döyüş gəmilərini Suriyadan təxliyyə etdiyini bildirir. Qeyd olunur ki, Rusiya hələ 1971-ci ildən yerləşdiyi Suriyanın Tartus limanından hərbi dəniz qüvvələrini mərhələli şəkildə çıxarmağa başlayıb. Belə ki, artıq dekabrın 2-də Rusiyanın “Yelnya” yardımçı gəmisi Tartusdan ayrılıb və iki freqatın, bir yardımçı gəminin və bir sualtı qayığın da yola düşdüyü bildirilir.
Ətraflı

Bu arada Suriya müxalifəti Həma şəhərinin ətraflarında “təmizləmə” əməliyyatı aparır və şəhərin mərkəzinə doğru irəliləyir. Bir qrup yüksək rütbəli Əsəd hərbçiləri və İran zabitləri Həmadan vertolyotla qaça bilib.

Türkiyə “teleqram” kanallarının məlumatına görə, Həma şəhəri ətrafında döyüşlər qızışır. Suriya müxalifət qüvvələri, türkmən birlikləri və Türküstan briqadası PUA-lardan istifadə edərək Əsəd qüvvələrinin və İran proksilərinin texnikasını yandırır. Dünən bütün gecə Həma şəhəri ətrafında Suriya müxalifəti ilə Əsəd və iranyönlü qüvvələr arasında şiddətli döyüşlər olub. Müxalifət qüvvələri şimaldan və qərbdən şəhərə yaxınlaşan əraziləri nəzarətə götürə bilib. Səhər saatlarından Həmanın mərkəzini ələ keçirmək üçün döyüşlər gedir. Əgər müxalif qüvvələr Həma üzərində nəzarəti ələ keçirə bilsələr, o zaman Bəşər Əsəd rejiminin vəziyyəti tamamilə çıxılmaz ola bilər.

Bu arada Suriya müxalifət qüvvələri Suriyanın şimal-şərqində kürd terror qruplarının mühüm qalalarından biri olan Mənbici də azad etmək üçün yeni hərbi əməliyyata hazırlaşır.

Maraqlıdır ki, HƏMAS da Əsəd rejiminə qarşı üsyanı dəstəkləyib. Təşkilatın sözçüsü Talal Nasser deyib: "Suriya inqilabını alqışlayırıq! İnşallah bu, Dəməşqin azad edilməsinə qədər davam edəcək. Artıq cəlladların və qatillərin (Əsəd rejimi-red.) getmə vaxtıdır".

C.Məmmədov

“AzPolitika.info”

Hakimiyyət və media təbliğatının vahid ailə kimi təqdim etməyə çalışdığı Rusiyada yüzdən çox millətin nümayəndəsi yaşayır. Bütün millətlərin qardaşlıq toxunulmazlığı ilə bağlı ajiotajın səviyyəsi xüsusilə Ukraynada müharibə başlayandan sonra artdı.

Səhərdən axşama qədər Rusiya kanalları sizi “özününkülərə” qoşulmağa çağıran reklam çarxları yayımlayır, pərdə arxasında dualar eşidilir: ruslar rusca, müsəlmanlar ərəbcə dualar oxuyur, hətta buddist duaları da eşidilir. Mesaj aydındır: deyirlər, milliyyətindən və dinindən asılı olmayaraq, Rusiya Federasiyasının vətəndaşları Uca Yaradandan döyüş meydanında qələbə diləyirlər.

Lakin bütün bu təbliğat videoları Rusiya cəmiyyətində hökm sürən reallıqlarla tanış olanlar üçün heç bir məna kəsb etmir. Qədim dövrlərdən bəri Rusiya Federasiyasında, ən azı gündəlik səviyyədə vətəndaşlar iki kateqoriyaya bölünürdü: slavyan görünüşlü şəxslər və digərləri.

"Ağ" rusların əksəriyyəti Qafqazdan və ya ölkənin digər bölgələrindən olan mühacirlərə laqeyd yanaşır, hətta onlara nifrətlə yanaşır, baxmayaraq ki, sonuncular qondarma "titul millət"in nümayəndələri kimi ölkənin eyni vətəndaşlarıdır. Göründüyü kimi, böyük rus şovinizmi genetik səviyyədə ötürülür.

Budur, “Rusiya tolerantlığının” ən son nümunəsi – Rusiya Federasiyası hökuməti yanında Moskva Maliyyə və Hüquq Universitetinin (MMHU) tələbələri – etnik azərbaycanlılarla bu yaxınlarda baş vermiş açıq-aşkar və biabırçı insident. Xatırladaq ki, noyabrın 14-də “Mənim Vətənim: Böyük və Kiçik” adlı tələbə festivalı keçirilib. Bu festival çərçivəsində MMHU-nun Azərbaycan klubuna dəstək məqsədi ilə digər universitetlərin Azərbaycan diasporunu təmsil edən tələbələri iştirak ediblər.

Qonaqlar arasında MMHU-nun tələbələri də olub. Bununla belə, tədbirdə təkcə azərbaycanlı tələbələr deyil, bu universitetdə təhsil alan digər xalqların nümayəndələri də çıxış ediblər. Zalı tərk etdikdən sonra əllərində Azərbaycan bayrağı olan tələbələr “Yaşasın Azərbaycan!” qışqıraraq pilləkənlərlə aşağı düşüblər. - “Yaşasın Azərbaycan!”

Və iki gün sonra internetdə tələbələrin “Allahu Əkbər!” və "Rusları doğrasyn!" qışqırdığı iddia edilən səsli video yayıldı. Şovinist teleqram zibilxanaları xüsusilə bu çirkin işdə əllərindən gələni əsirgəmədilər.

Bir sözlə, heç nədən iyrənc təxribat təşkil olundu və Rusiya Federasiyasının İstintaq Komitəsi bu məsələ ilə maraqlanmağa başladı. Faktla bağlı araşdırmalara başlanılıb. Rusiya Federasiyası Cinayət Məcəlləsinin 205.2 ("Terror fəaliyyətinə ictimai çağırışlar") maddəsi ilə cinayət işi başlanıb. İstintaq Komitəsinin sədri Aleksandr Bastrıkin ona istintaqın gedişi barədə hesabat təqdim etməyi tapşırıb.

Yəni, “ağ” ruslardan bir az fərqli dəri rənginiz və ya göz formanız varsa, Rusiya vətəndaşlığına sahib olmağın heç bir əhəmiyyəti yoxdur. Müəyyən edən amil Rusiya Federasiyasının pasportu deyil, insanın görünüşüdür. İndi təsəvvür edin, Rusiya Federasiyasının vətəndaşları öz vətənlərində təzyiq altındadırsa, əmək miqrantları üçün vəziyyət necədir?

Rusiya Federasiyasında miqrant işçilərə və ya qonaq işçilərə təzyiq halları kütləvi hal alıb. Xatırlayaq ki, deyəcəyimiz son haldan sonra əməkçi miqrantların onsuz da çətin həyatı demək olar ki, dözülməz hala gəldi.

Söhbət 2024-cü ilin martında “Crocus City Hall”da törədilən terror aktında Tacikistandan olanların günahlandırılmasından gedir. Terror aktından sonra Rusiya hakimiyyəti miqrantların hüquqlarını daha da məhdudlaşdırmağa başlayıb. Xüsusilə, Dövlət Dumasına qanunsuz miqrasiyaya görə cəzaların sərtləşdirilməsi üçün bir neçə qanun layihəsi təqdim edilib.

İndi isə Rusiya cəmiyyətində yumşaq desək, qeyri-dost əhval-ruhiyyə fonunda Rusiya Prezidentinin mətbuat katibi Dmitri Peskov gözlənilməz bəyanatla çıxış edib: “Rusiyanın gərgin demoqrafik vəziyyət fonunda, dinamik inkişaf üçün əmək miqrantlarına ehtiyacı var. Miqrantlar ehtiyacdır. Fakt budur ki, bizdə çox gərgin demoqrafik vəziyyət var. Biz dünyanın ən böyük ölkəsində yaşayırıq, amma bizim sayımız azdır”.

“Dinamik inkişaf etməyimiz və bütün inkişaf planlarını həyata keçirməyimiz üçün əlbəttə ki, işçilərə ehtiyacımız var. Biz yalnız onları alqışlayırıq", - deyə Peskov vurğulayıb.

Bu, nədir: Peskovun qara yumoru, yoxsa ikiüzlülüyün zirvəsi? Rusiya hakimiyyəti öz vətəndaşlarının təhlükəsizliyini təmin edə bilmir və Peskov əmək miqrantlarını dəvət edir. Yoxsa bu yolla siyasi isteblişmentin tolerantlığını nümayiş etdirməyə çalışır?

Və son bir şey. MMHU-nun azərbaycanlı tələbələri ilə bağlı mövzuya qayıdaraq qeyd edirik ki, Rusiya İstintaq Komitəsi onların şüarlarında ekstremizm əlamətləri aşkar etməyib. Bu barədə İstintaq Komitəsinin rəsmi nümayəndəsi Svetlana Petrenko məlumat verib.

Petrenkonun sözlərinə görə, İstintaq Komitəsinin paytaxt şöbəsinin müstəntiqi tərcüməçi ilə birlikdə tələbələrin iştirakı ilə onların hərəkətlərini lentə alan videoyazıları təhlil edib: “Onların ifadələrində ekstremist xarakterli çağırışlara rast gəlinməyib”.

Ən azından buna görə təşəkkür edirik. Amma İstintaq Komitəsi tələbələrimiz haqqında saxta xəbərlər yayanlara qarşı cinayət işi açsa, daha da minnətdar olardıq ki, bu da onlara baha başa gələ bilər. Yoxsa qanun “ağlara” şamil edilmir?

AYNA.az

Böyük Britaniya Rusiyanın “kölgə donanmasının” onlarla gəmisinə qarşı sanksiya paketi təqdim edib. Ancaq bunlar qlobal həllər əvəzinə dekorativ addımlardır. Və bu, istehzalı bir təbəssüm yaradır.

Məsələ burasındadır ki, bu sanksiyalar Rusiya neftini daşıyan gəmilərin onun limanlarına daxil olmasına qadağa qoyulmasını nəzərdə tutur. Amma onsuz da ora getməyiblər və getməyi də düşünmürlər. Ruslara da Britaniya sığorta şirkətlərinin xidmətlərindən istifadə qadağan edilib. Amma onlar hələ də Hindistan və Çinin, yəni anti-Rusiya sanksiyaları rejimini dəstəkləməyən ölkələrin sığorta şirkətlərinin xidmətlərindən istifadə edirlər.

Daha bir məqam - başa düşməlisiniz ki, əslində "kölgə donanması" digər ölkələr üçün görünməzdir. Bunu dünya bazarında neftin qiymətinin qalxacağından, benzin və dizel yanacağının bahalaşacağından qorxan amerikalı dostlarımız uydurmuşdu. “Kölgə donanması” hekayəsi media tərəfindən götürüldü və yalan təfərrüatlarla örtüldü. Xüsusilə, heç kim “kölgə donanmasını” görmür. Çünki guya bu gəmilər AIS ötürücülərini söndürür. Bu, yalandır. Onlar ötürücüləri manipulyasiya edirlər, lakin istənilən beynəlxalq boğazlarda, xüsusən də Baltik dənizini Atlantik okeanı ilə birləşdirən Katteqat, Böyük və Kiçik Kəmərdə heç kim AIS ötürücüsünün söndürüldüyü bir gəmini buraxmayacaq. Buna görə də hər kəs onları mükəmməl görə bilər.

Rusiya neftini necə daşıyırdılarsa, elə də daşıyırlar. Rusiya da əvvəl aldığı kimi, indi də pul alır... Və Rusiya Federasiyasına qarşı sanksiyalara görə bu axının azalması müşahidə olunmayıb.

Məsələn, “Vladimir Tixonov” adlı tanker 2024-cü il sentyabrın 1-də Böyük Britaniyanın sanksiyalar siyahısına daxil edilib. Lakin noyabrda o, Britaniya hökumətinin yanından, La-Manş boğazından keçdi. Bu il sentyabrın 11-də, yəni sanksiyaların tətbiqindən sonra o, neft üçün Hindistandan Novorossiyskə gedib və geri qayıdıb - yükləri boşaltıb Baltik dənizinə neft üçün qayıdıb. Heç bir belə sanksiyalar - nə Böyük Britaniya, nə də ABŞ - ona və yüzlərlə başqalarına mane olmayacaq.

Biz başa düşməliyik ki, bu gün neft satışı Rusiya üçün müharibənin əsas maliyyə mənbəyidir. Bu, Rusiya Federasiyasının Hindistan, Çin, Sinqapur, Malayziya və Afrika ölkələrindən aldığı xarici valyutanın ən böyük payıdır. Bu valyuta ilə Rusiya ehtiyac duyduğu hər şeyi alır - mikrosxemlərdən tutmuş optik alətlərə qədər. Bu qan tökülməsini maliyyələşdirən bir növ “əbədi hərəkət maşını” növüdür. Və o, dayandırılmalıdır, əks halda, müharibə heç vaxt dayanmayacaq.

Məhdudiyyətlərin imitasiya yox, Rusiyaya qarşı təsirli mexanizm olması üçün dostlarımız, müttəfiqlərimiz və tərəfdaşlarımız qarşısında qlobal sanksiyalar siyasətinin köklü surətdə yenilənməsi məsələsi qaldırılmalıdır. Və buradan çıxış etmək lazımdır ki, beynəlxalq dəniz hüququ, azad ticarət, tranzit azadlığı sülh dövründən gələn anlayışlardır. Rusiya Federasiyasının Ukraynaya qarşı apardığı Avropada müharibə dövrü üçün dəniz hüququnun müəyyən qaydalarını qismən dayandırmaq lazımdır. Bu, indi lazım olan sərt realizmdir.

Bu sual bir neçə dəfə, o cümlədən bir ay əvvəl Ukrayna Prezidenti Volodimir Zelenskinin Reykyavikdə, xüsusən də Danimarka hökumətinin rəhbərliyi ilə görüşündə qaldırılıb. Qətnamədə qeyd edilib ki, Rusiyanın “kölgə donanması”na neft nəqlinə icazə verilməməlidir, çünki onun satışından əldə olunan gəlirlə Rusiya Ukraynadakı müharibəni maliyyələşdirir. Bu, doğrudur. Sonra isə beynəlxalq dəniz hüququna uyğun hərəkət edəcəklərinə dair bəyanat verildi. Amma işləmir.

Məsələn, xam neft bazarı necə görünür? Təxminən 60%-i Baltik dənizindəki Rusiya limanlarından gəlir ki, bu da ayda təxminən 10-12 milyon ton təşkil edir. Həmçinin, belə neftin 20%-i Qara dəniz limanlarından, 20%-i isə Uzaq Şərq və Şimal limanlarından gəlir. Bu statistikaya əsasən, məhz Baltik dənizində bu axını dayandırmaq üçün tədbirlər görülməlidir. Və ümid edirik ki, biz nəsə edə bilərik, çünki Rusiyadan başqa bu dəniz bizim dost ölkələr tərəfindən idarə olunur - onlar ya Avropa İttifaqının, ya da NATO-nun üzvüdürlər.

La-Manş həm də Böyük Britaniya və Fransanın nəzarətindədir. Liman nəzarəti tərəfindən “qara siyahı”ya salınmış tankerlərin təxminən 30%-i var. Deyin ki, siz həmin tankerlərə ətraf mühiti qorumaq üçün boğazdan istifadə etməyi qadağan edirsiniz. Və sonra onlar Böyük Britaniyadan yan keçmək məcburiyyətində qalacaqlar ki, bu da əlavə bir neçə gün çəkəcək və Rusiya üçün tranzit bahalaşacaq...

İlk növbədə Rusiyanın neft satışından pul qazanmasının qarşısını almaq üçün tədbirlər görülməlidir. Əminəm ki, bu, baş verəcək. Ancaq sual odur: nə vaxt?

Müəllif: Andrey Klimenko - Ukrayna Qara Dəniz Strateji Araşdırmalar İnstitutunun rəhbəri
Mənbə: UNİAN
Tərcümə AYNA-ya məxsusdur

Respublika Klinik Xəstəxanasının bir müddət əvvəl təmirə bağlanması xəstələri çətinə salıb.

Belə ki, təmir işləri ilə bağlı 6 şöbə Bilgəhdə yerləşən modul tipli xəstəxanaya köçürülüb və xəstələr həkim qəbulu üçün Bilgəhə üz tutmalı olurlar. Bu da vaxt itkisi, həm də əlavə maddi xərcə səbəb olur.

Nəzərə alsaq ki, Respublika Klinik Xəstəxanası Bilgəhə 25-30 kilometrlik məsafədə yerləşir, xəstəxanalar arasında get-gəldə qalan vətəndaşlar ən yaxşı halda 3-4 saatlarını yolda keçirməli olurlar. Üstəlik, Bilgəh Modul Xəstəxanasına avtobusların birbaşa getməməsi də əlavə gərginlik yaradır.

"Xəstəxananı 2-3 saata çətinliklə tapmışıq. Mən şəxsi avtomobilimlə gəlmişəm. Bura taksi ilə gəlmək üçün 20-25 manat lazımdır", - pasiyent narazılıq bildirib.

Məsələ ilə bağlı Respublika Klinik Xəstəxanasının baş həkimi Sahib Hüseynov Baku TV-yə bildirib ki, Bilgəhdə xəstələrin qəbulu, müayinə və müalicəsi üçün lazımi şərait yaradılıb. Pasiyentlər sadəcə KT və MRT müayinələrindən keçmək üçün digər səhiyyə ocaqlarına getməli olurlar.

Baş həkim onu da qeyd edib ki, Tibbi Ərazi Bölmələrini İdarəetmə Birliyinin (TƏBİB) rəhbərliyi məsələni nəzarətə götürüb və problemin həlli istiqamətində tezliklə müvafiq addımlar atılacaq.


Daha ətraflı videosüjetdə:

ABŞ-da yenidən prezident seçilmiş Donald Tramp: "Mən müharibə etməyə gəlməmişəm, müharibələri dayandırmağa gəlmişəm" deyir. Ancaq o, öz səlahiyyətlərinin icrasına hələ gələn il yanvarın 20-də başlayacaq. İki aya yaxın vaxt var. Bu vaxtdan isə hərə öz məqsədləri üçün istifadə edir.
Hələ ki Tramp, sadəcə, yeni seçilmiş prezidentdir. Cozef Bayden isə tam səlahiyyətli prezident olaraq iki aya yaxın ölkəni idarə edəcək. Deməli, dünyadakı müharibələr hələ ən yaxşı halda iki-üç ay davam edəcək.

Co Bayden tələsir, Avropa liderləri tələsir. Təkcə Amerika deyil, Avropa İttifaqı da, Böyük Britaniya da, Çin də, hətta ABŞ-ın ən yaxın şimal və cənub qonşuları - Kanada və Meksika da Trampın yeni dövrünə hazırlaşır. Yeri gəlmişkən, artıq Trampın ətrafından gözlənildiyi kimi, Çin, eləcə də, Kanada və Meksika sürpriz xəbərdarlıqlar aldı: rüsumlar artırılacaq.

Rusiya hər nə qədər Donald Trampın seçilməsini gözləsə də, yenə də post Bayden dövrünə dair proqnozlarda ehtiyatlıdır. MDB üzvü olan dövlətlərin təhlükəsizlik və kəşfiyyat orqanları rəhbərləri müşavirəsinin 20-ci iclasında çıxış edən Rusiya Xarici Kəşfiyyat Xidmətinin rəhbəri Sergey Narışkin Donald Trampın ABŞ xarici siyasətində köklü dəyişikliklər edəcəyinə inanmadığını bildirib. O deyib ki, Rusiya da Ukraynadakı hərbi əməliyyatları dayandırmaq fikrində deyil. Narışkinin sözlərinə görə, Ukraynada müharibəyə gətirib çıxarmış səbəblər aradan qalxmayınca, "xüsusi hərbi əməliyyat" davam edəcək.

Trampın səlahiyyət müddəti başlayana qədər Rusiya Ukraynada daha çox ərazi tutmağa çalışır. Rusiya gələcək danışıqlarda özü üçün daha sərfəli şərtlər yaratmağa cəhd edir. Son bir həftədə Rusiyanın Ukraynada tutduğu ərazilər bütün oktyabr ayında tutduğu qədərdir. Rusiya, Sergey Narışkinin sözlərinə görə, "dondurulmuş münaqişə" variantına razı olmayacaq. Hətta Qərb analitikləri hesab edir ki, Rusiyada Ukraynanın üç yerə bölünməsi haqda plan var. Həmin plana görə, Krım Respublikası, Donetsk, Luqansk, Zaporojye və Xerson vilayətləri Rusiyanın ərazisi olacaq. Kiyev, Sumı, Odessa və Nikolayevdə Rusiyapərəst hakimiyyət formalaşacaq. Qalan ərazi barədə isə Rumıniya, Macarıstan və sair ölkələrlə danışıqlar aparılacaq. Bu, faktik olaraq Ukrayna dövlətçiliyinə son qoymaq planıdır.

Belə görünür ki, həm döyüş meydanında daha intensiv hücum əməliyyatları keçirərək yeni ərazilər zəbt etməklə, həm də gələcək danışıqlar masasına maksimalist, daha doğrusu, güzəştsiz plan təklif etməklə Rusiya öz əlini gücləndirir. Həm ABŞ-da, həm Avropa İttifaqında, o cümlədən, Aİ-nin aparıcı ölkəsi olan Almaniyada hakimiyyətlərin keçidi dövrünün yaşanması, eləcə də, Qərbin Ukraynadakı müharibədən mental yorğunluğu şəraitində Moskva maksimum planın həyata keçirilməsinə cəhd göstərə bilər.

Bu, Ukraynanın müstəqil dövlətçiliyinə son qoyulması ehtimalını yaradıb. Bundan, xüsusilə, Avropa İttifaqı çox narahatlıq keçirir. Doğrudur, Avropanın İtaliya kimi ölkəsi nisbi neytrallıq nümayiş etdirir; heç bir halda Ukraynaya qoşun göndərməyəcəyini deyir. Ukraynanın Macarıstan, Slovakiya kimi qonşuları da Rusiyaya qarşı loyal mövqe nümayiş etdirirlər. Rumıniyadakı prezident seçkilərinin birinci turunda Kelin Corceskunun qalib gəlməsi onu deməyə əsas verir ki, bu ölkədə də Rusiyameylli hakimiyyət formalaşa bilər (təbii ki, hər şey prezidentlik yarışının ikinci turundan qabaq keçiriləcək parlament seçkilərinin nəticələrindən asılı olacaq). Əgər Rusiya Ukraynanı məğlub etmək və bölüşdürmək planını reallaşdırmağa yaxın olsa, Ujqorodun Macarıstana, Çernovtsının Rumıniyaya, hətta Lvovun Polşaya verilməsi müzakirə oluna bilər.

Mərkəzi və Qərbi Avropa dövlətləri, xüsusilə, Almaniya, Böyük Britaniya, Fransa bu ehtimaldan çox narahatdırlar. Onlar Rusiyanın uğur qazanacağı halda Şərqi və Cənubi Avropanın bəzi ölkələrinin necə mövqe tutacağını əvvəlcədən kəsdirə bilmirlər. Brüsseldə də bu narahatlıq var ki, Moskvanın Ukraynada ehtimal olunan qələbəsi NATO-nun şərq və qərb cinahları arasında kəskin fikir ayrılığına, hətta parçalanmaya səbəb ola bilər. Hazırda da NATO üzvü olan ölkələr arasında fikir ayrılıqları var. NATO-nun əsas ölkələrindən biri olan Türkiyə həm Ukraynanın ərazi bütövlüyünü dəstəkləyir, Rusiyanın Ukrayna ərazilərini işğal etməsini qınayır, eyni zamanda həm Rusiya, həm Ukrayna ilə bərabər məsafədə dayanır, onların arasında vasitəçilik missiyasını da təklif edir. Türkiyə həmçinin NATO üzrə müttəfiqlərini Ukraynanı silahlandıraraq, müharibəni daha da qızışdırmaqda günahlandırır. Bu, münaqişənin əvvəlindən Türkiyənin mövqeyidir. Sonradan Macarıstan da Türkiyə ilə həmfikir oldu. Sovakiya, hətta İtaliya da bu mövqeyə meylləndi.

Mümkündür ki, dekabrda Rumıniyada formalaşacaq yeni hakimiyyət də Türkiyənin mövqeyinə gəlsin və ya oxşar bir xətt seçsin. Bütün bu səbəblərdən NATO-nun baş katibi Mark Rütte Ankaraya gəldi, ölkə prezidenti, xarici işlər və müdafiə nazirləri ilə danışıqlar apardı. Türkiyə yaranmış vəziyyətdə bir yandan, NATO-Rusiya münasibətlərində, həm Rusiya-Ukrayna diplomatik trekində, həm də Şimali Atlantika Alyansının öz daxilindəki cinahlar arasında açar dövlət mövqeyinə gəlib çatıb.

Avropa bir yandan Trampın hakimiyyətə gəlişindən, bir yandan da Rusiyanın Ukraynada irəliləməsindən çox təlaş keçirir, hadisələrin sonrakı inkişafını proqnozlaşdırmaqda çətinlik çəkir. Ukraynanın "Oreşnik" raketi ilə vurulmasından sonra Qoca Kontinent müharibənin yeni fazaya keçdiyini gördü və açıq-açkar qorxuya düşdü. Rusiya prezidenti Vladimir Putinin Ukraynaya qitələrarası ballistik raket atması həm ABŞ-ın Bayden administrasiyasına, həm də Avropa hökumətlərinə xəbərdarlıq oldu. Bu, bir növ ultimativ tonda: "Konflikti qitələrarası müharibəyə çevirərəm" mesajı verdi. Rusiya Şimali Koreyanı açıq şəkildə Ukrayna ilə müharibəyə cəlb etməklə, əslində Avroatlantika ilə Avrasiya arasında müharibənin anonsunu vermişdi. Avropada yaxşı anlayırlar ki, Şimali Koreya bu addımı Çinin razılığı olmadan atmazdı. Hər nə qədər Pekin bu durumdan narahat görünsə də, bu, məsələnin məhz görünən tərəfidir; Çin Asiya-Sakit okean bölgəsində sabitliyi pozmaq istəyən aktorlara Ukraynada Şimali Koreya əsgəri birlikləri vasitəsilə öz yerini göstərir. Eləcə də, Şimali və Cənubi Koreya arasında gərgin fonu artırmaqla.

Hadisələrin belə inkişafı Avropa İttifaqını, eləcə də, Böyük Britaniyanı preventiv qərarlar verməyə sövq edir. Həmçinin Bayden administrasiyası da bu durumdan narahatdır.

Böyük Britaniyanın müdafiə naziri Con Hili Almaniya, İtaliya, Polşa və Fransa müdafiə nazirləri ilə danışıqların yekunlarını şərh edərək deyib: "Ukraynada müharibə kritik mərhələyə keçib və Avropanın öz təhlükəsizliyini və kollektiv müdafiəni təmin etmək üçün daha çox iş görmək vaxtı gəlib çatıb..."

Belə anlamaq olar ki, Avropa artıq Ukraynanın qalib gəlməsindən çox, özünü müharibədən sığortalamaq və özünü qorumaq haqqında düşünür. Nazir: "NATO-nun şərq sərhədlərini gücləndiririk, hava hücumundan müdafiə vasitələrinin və uzaqmənzilli raketlərin istehsalını artırırıq" deyib.

Buna görə də Avropa dövlətləri Yaxın Şərqdəki müharibənin dərhal dayandırılmasına çalışır. Bunu Co Bayden də istəyir. Çünki Rusiyanın təzyiqi artdıqca, həm Rusiyaya qarşı Ukraynaya, həm də Yaxın Şərqdə İsrailə dəstək vermək çətinləşir. ABŞ, Böyük Britaniya, eləcə də, Almaniya, Polşa, Fransa və bütövlükdə NATO öz gücünü və resurslarını Avropanı təhdid edən Rusiya təhlükəsinə qarşı birləşdirmək fikrinə gəlib. Əks halda ABŞ-ın və aparıcı Avropa dövlətlərinin razılığı olmadan Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahu haqqında həbs qərarı çıxarmazdı. Eynilə Bayden administrasiyası da İsrailə təzyiqləri artırıb ki, Qəzza bölgəsində, Livanda, Suriyada hərbi əməliyyatları dayandırsın və bütün qüvvələr Rusiyaya qarşı yönəldilə bilsin. O səbəblə, həm Böyük Britaniya, həm Almaniya Netanyahunu həbs etməyə hazır olduqlarını bildirdilər. Ancaq bütün Avropa ölkələri bu qərarı yerinə yetirməyə hazır görünmürlər. Ona görə Avropa İttifaqının xarici siyasət və təhlükəsizlik siyasəti üzrə ali nümayəndəsi Jozep Borrel G7 ölkələrinin xarici işlər nazirlərinin iclasında deyib ki, bütün Avropalılar İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahunun həbsi ilə bağlı Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin orderini yerinə yetirməlidirlər. O deyib: "Mənim xoşuma gəlsə də, gəlməsə də, BCM-in orderi alternativ deyil. Bu, öhdəlikdir".

Borrel deyib ki, Avropa dövlətləri Rusiya prezidenti Vladimir Putin haqqında orderi dəstəkləyib, Netanyahu haqqında orderi rədd etsə, bu, ikili standart olar. "Avropa İttifaqı ikili standartlara görə onsuz da çox tənqid olunur",-deyə Borrel bildirib.

Beləliklə, Avropa Rusiyanın hücumunu gözləyir. Türkiyənin xarici işlər naziri Hakan Fidanın dediyi kimi, artıq Rusiya-Ukrayna müharibəsinin genişlənməsi, real Dünya Müharibəsi, hətta nüvə müharibəsi təhlükəsi yaranıb.

Rusiya özü də proseslərin hansı məcraya yönəldiyinin fərqindədir; Ukraynada irəliləməsi və Avropa İttifaqına təhlükə yaratması fonunda Qərbin preventiv addımlar atacağını, hibrid müharibə variantıarına gedə biləcəyini də proqnozlaşdırır. Ona görə də Rusiya Federal Təhlükəsizlik Xidmətinin rəisi Aleksandr Bortnikov və Xarici Kəşfiyyat Xidmətinin rəisi Sergey Narışkin MDB ölkələrinin təhlükəsizlik və kəşfiyyat orqanlarının rəhbərləri ilə iclas keçirərək, yaranmış mürəkkəb və təhlükəli əməliyyat şəraiti haqqında məlumatları bölüşüblər.

Sergey Narışkin deyib ki, "kollektiv Qərb" Ukrayna konfliktində "fiaskoya uğrayır, buna görə də Rusiya Federasiyasının ətrafında "postsovet məkanında xaos və yeni mübaribə ocaqları yaratmağı" planlaşdırır. Buna misal olaraq, o, Gürcüstanda çevriliş cəhdini də misal gətirib. Bu məqsədlə həmçinin Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatının iclasını keçirib. Ermənistan yenə də bu sammitə qatılmayıb. Üstəlik Ermənistanın sürətlə silahlanması rəsmi İrəvanın Qərbin planlarında yer ala biləcəyini, qlobal güclərin qarşıdurması şəraitində Azərbaycana qarşı revanşist hərəkətlərə əl atacağını göstərir. Bu günlərdə Azərbaycanın müdafiə naziri məhz buna görə müşavirə keçirdi və Silahlı Qüvvələrə Ermənistanla sərhədboyu bölgələrdə döyüş hazırlığını artırmağı tapşırdı. Rusiyanın da Cənubi Qafqazda zəif nöqtəsi Ermənistan ola bilər. Eyni zamanda Moskva özünün və Mərkəzi Asiyadakı müttəfiqlərinin təhlükəsizliyini təmin etmək üçün cənub cinahında həmlə etdi. Rusiya prezidenti Putin Təhlükəsizlik Şurasının katibi Sergey Şoyqunu Əfqanıstana göndərərək, Kabuldan təhlükəsizlik zəmanəti aldı. Əvəzində rəsmi Moskva "Taliban" hərəkatının Rusiyada qadağan olunması haqqında qərarını ləğv etdi.

Bir sözlə, dünyada qlobal güclər üz-üzə gəlir. Gözlənilən təhlükə reallaşmağa yaxındır; müharibə Rusiya-Ukrayna coğrafiyasından çıxır və bütün dünyanı təhdid edir. Buna səbəb isə həm Qərbin, həm də Rusiyanın yanlış siyasəti olub. Dünya Donald Tramp üzərindən bu savaşı durdura biləcəkmi?! Hələlik məlum deyil; yalnız ehtimal etmək olar.

Bahəddin Həzi,

Bizimyol.info

BMT-nin İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyasının Tərəflər Konfransının 29-cu sessiyasının (COP29) yekununda qəbul edilən qərarlar bəşəriyyətin gələcəyi üçün müstəsna önəm daşımaqla bərabər Azərbaycanın liderlik qabiliyyətini və beynəlxalq nüfuzunu bir daha nümayiş etdirdi. Rəsmi Bakı noyabrın 11-də start götürən və qlobal iqlim dəyişmələri ilə bağlı müzakirələrin aparıldığı toplantının dünya ölkələrinin, xüsusi ilə də inkişaf etməkdə olan dövlətlərin gözlədikləri qərarların qəbulu ilə başa çatması üçün bütün qüvvəsini səfərbər etmişdi. Azərbaycan genişmiqyaslı tədbirin öhdəsindən uğurla gəldi, bu sahədə yüksək səviyyəli təşkilatçılıq qabiliyyətini nümayiş etdirdi. Bütün tərəflərin yekdilliklə COP29-un yüksək səviyyədə təşkilinə görə Azərbaycana rəsmi şəkildə təşəkkür elan olunması barədə qərar qəbul etməsi bunun bariz göstəricisidir.
COP29-da qəbul olunan ən önəmli qərarlardan biri hər il inkişaf etməkdə olan ölkələrə 1,3 trilyon dollar iqlim maliyyəsini yönəltməyi nəzərdə tutan yeni öhdəlik olan Bakı Maliyyə Məqsədi barədə razılığın əldə olunmasıdır. Bakı Maliyyə Məqsədi, inkişaf etmiş ölkələrin 2035-ci ilə qədər inkişaf etməkdə olan dövlətlər üçün hər il ən azı 300 milyard dollar məbləğində vəsaitin səfərbər olunmasına rəhbərlik etməsini nəzərdə tutan əsas hədəfləri müəyyənləşdirir. COP29 Sədrliyinin əsas prioriteti üzrə əldə olunan bu uğur, əvvəlki 100 milyard dollarlıq iqlim maliyyəsi məqsədindən əhəmiyyətli dərəcədə yüksəkdir və qlobal investisiyaların yeni dalğasını təmin edəcək.
Bundan başqa, 2015-ci ildən bəri ilk dəfə olaraq COP29-da Paris Sazişinin 6-cı maddəsi tam şəkildə işlək vəziyyətə gətirildi. Bununla bağlı razılığın əldə olunması COP29 Sədrliyinin önəm verdiyi əsas prioritet məsələlərdən biri idi. 6-cı maddə ilə bağlı yekdilliklə qəbul edilən qərarlar ətraf mühitin bütövlüyünü, şəffaflığı və karbon bazarlarının möhkəmliyini təmin etməkdə mühüm rol oynayacaq. Digər tərəfdən, 6-cı maddə üzrə əməkdaşlıq qlobal olaraq mitiqasiya tədbirlərini, yəni emissiyaların azaldılmasını tənzimləyə biləcək. Bir ölkədə emissiyaların azaldılması hesabına karbon bazarları vasitəsilə digər dövlətdə emissiyaların çox olmasını tarazlaşdırmaq mümkün olacaq. Həmçinin bu qərarlar real, əlavə, təsdiqlənə və ölçülə bilən emissiya azalmaları və aradan qaldırılmaları vasitəsilə onların qlobal iqlim investisiyalarını təşviq etmək potensialını da ortaya çıxaracaq.
COP29-da əldə olunan əsas nailiyyətlərdən biri də 2022-ci ildə təşəbbüs kimi irəli sürülmüş və iqlim dəyişmələrimin təsirlərinə ən çox məruz qalan ölkələrə maliyyə yardımını nəzərdə tutan İtki və Zərər Fondunun tam şəkildə institutlaşdırılması oldu. Fondun 2025-ci ildən əməli fəaliyyətə başlaması nəzərdə tutulur. İtki və Zərər Fonduna ölkələr tərəfindən vəd edilən maliyyə vəsaitinin həcmi 730 milyon dollardan çoxdur. İqlim dəyişmələrinin fəsadlarının kiçik ada dövlətlərinə təsirlərinin yaratdığı çətinliklərin həlli Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən COP29 Sədrliyinin prioritetlərindən biri kimi müəyyən olunub. Bu baxımdan, İtki və Zərər Fondunun fəaliyyətə başlaması COP29 Sədrliyinin böyük uğuru oldu.
COP29-un yekununda qəbul olunan digər qərarla Qlobal Adaptasiya Hədəfi sənədi ilə Bakı Adaptasiya Yol Xəritəsi yaradıldı. Həmçinin növbəti COP sessiyaları çərçivəsində adaptasiya üzrə yüksək səviyyəli Bakı dialoqu çağırılacaq. Bu, inkişaf etməkdə olan ölkələrinin maraqlarına uyğun olaraq, adaptasiya məsələsinin hər il COP-larda müzakirə olunmasını təmin edəcək.
Bundan başqa, COP29-un qərarı ilə 10 illik Yenilənmiş Gender üzrə Lima İş Proqramı qəbul edildi. Proqramın qəbulu üzrə danışıqlar uzun müddətdir ki, davam edirdi və COP29 Sədrliyi nəticəsində sənəd üzrə razılıq bu iqlim sammiti çərçivəsində əldə olundu.
Bütün bunlar isə onu göstərir ki, COP29 məqsədlərinə çatıb, Azərbaycan gələcək COP-ların da uğurlu olması üçün müsbət presedent yaradıb.
Bir sözlə, Bakıda qəbul olunan qərarlar qlobal iqlim dəyişmələri ilə mübarizədə dönüş nöqtəsi sayıla bilər.

İlqar Əliyev – Dövlət İdarəçilik Akademiyası

Bu il Azərbaycan Mərkəzi Bankının (AMB) keçirdiyi hərraclarda Dövlət Neft Fondunun (ARDNF) ehtiyat valyutasının satışı rekord həddə çatıb. Bəzi analitiklər bu tendensiyanın milli valyutanın mövqeyinə təsirini nəzərə alaraq, xarici valyutanın satılan həcmlərinin artırılmasını həyəcanverici hadisə kimi qiymətləndirirlər.

Lakin belə bir fikir var ki, satışın artımı suveren fonddan dövlət büdcəsinə transfertlərin artması ilə bağlıdır. Bu il büdcə proqnozlarına uyğun olaraq ARDNF dövlət xəzinəsinə 12 milyard 781 milyon manat vəsait köçürəcək. Bununla yanaşı, cari ilin yanvar-oktyabr aylarında Fondun valyuta hərraclarında satdığı valyutanın ümumi həcmi 5 milyard 919,4 milyon ABŞ dolları təşkil edib ki, bu da ötən ilin müvafiq ayları ilə müqayisədə 2,6 dəfə çoxdur.

ARDNF-in məlumatına görə, oktyabrda satışlarda cüzi azalma müşahidə olunub - bu ay ərzində 174,4 milyon dollar satılıb ki, bu da bir il əvvəllə müqayisədə 13,9% azdır. Lakin ümumilikdə valyuta satışı ötən ilin səviyyəsini xeyli üstələyir.

“Ümumilikdə, son 10 ayda ehtiyat valyutanın satışları 3 milyard 379,9 milyon dollar artıb. Bu, ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə iki dəfədən artıqdır. Bu fonda Mərkəzi Bankın valyuta ehtiyatları 241 milyon dollar azalıb. Bu tendensiya onu göstərir ki, inzibati üsullarla milli valyutanın sabit məzənnəsini saxlamaq getdikcə çətinləşir”, - deyə iqtisadçı ekspert Natiq Cəfərli AYNA-ya şərhində bildirib.

Yerli ekspertlər arasında belə bir fikir var ki, ARDNF vasitəsilə satışlar valyutanın sabitliyinin əsas göstəricisi deyil. Burada əsas olan xarici ticarət və ölkənin tədiyə balansının göstəriciləridir. Bundan əlavə, hazırda dollar satışının artmasının dəqiq səbəblərini müəyyən etmək çətindir.

Sabiq maliyyə naziri, iqtisad elmləri doktoru, professor Fikrət Yusifovun sözlərinə görə, indiki artımın şərtləri çox fərqli ola bilər: “Bundan başqa, Mərkəzi Bankın Dövlət Neft Fondundan dollar satışı üzrə valyuta hərracları daha çox büdcə öhdəlikləri çərçivəsində bu strukturdan transfertlər hesabına həyata keçirilir. Bu məsələ ilə bağlı hərtərəfli məlumat yoxdur”.

Eyni zamanda, məzənnə ilə bağlı gələcək qərarlar qlobal iqtisadiyyatdakı vəziyyətdən - neftin qiymətinin beynəlxalq birjalarda perspektivlərinin necə inkişaf etməsindən asılı olacaq. Bununla belə, hər halda, əsas məsələni unutmaq olmaz – gələcəkdə milli valyuta yenə də üzən məzənnəyə keçəcək, həm də ona görə ki, respublika Ümumdünya Ticarət Təşkilatına daxil olmaq barədə ciddi düşünməlidir.

Deputat, iqtisadçı alim Vüqar Bayramov da qeyd edib ki, məzənnənin perspektivini maliyyə manevrinin genişliyi müəyyən edir: “Milli valyutanın sabitliyi ARDNF-in imkanlarından, yəni neftimizin dəyəri və onun ixracından valyuta gəlirlərindən asılıdır. Satışların hazırkı artımı həm də idxalın həcminin artması ilə izah olunur, çünki bu, həm də dollara tələbin artmasının son səbəbi deyil”.

Bir qayda olaraq, artan idxal və xarici valyutaya tələbat haqqında statistik məlumatlardan sonra yerli valyutanın sabitlik dərəcəsi ilə bağlı müzakirələr aparılır. Milli valyutanın məzənnəsi maliyyə tənzimləyicisinin inzibati tədbirləri ilə müəyyən olunduğundan Bayramov bu məsələni Mərkəzi Bankın ixtiyarına buraxır.

Nəhayət, sabitliyin əsas şərti xarici ticarətdəki vəziyyətdir. Ümumi göstəricilərin aşağı düşməsinə baxmayaraq, idxal və ixrac arasındakı fərq profisit təşkil edir, ona görə də yerli analitiklər hələlik manatın sabitliyinə ciddi obyektiv təhlükə görmürlər.

Bu ilin yanvar-sentyabr aylarında Azərbaycanın xarici ticarət dövriyyəsi 34,498 milyon dollar təşkil edib ki, bu da ötən ilin müvafiq ayları ilə müqayisədə 11,8 faiz azdır. Üstəlik, son bir ildə idxal seqmentində 16 faiz artım fonunda ixrac 25 faiz azalıb. Nəticədə xarici ticarətdə 5 212 milyon ABŞ dolları məbləğində müsbət saldo yaranıb ki, bu da ötən ilin səviyyəsindən 2,7 dəfə azdır.

AYNA.az

Rusiya Ukrayna müharibəsi gözlənilənin əksinə daha şiddətli mərhələyə qədəm qoydu. ABŞ-daki seçkiləri uduzan demokratlar müharibəni dayandıracağını bəyan edən Trampa ATACMS sürprizi etdilər. Rusiyanın dərinliklərinin vurulması ilə bağlı icazənin verilməsi Qərbdə birmənalı qarşılanmırdı. Bir çox ekspertlər bu icazədən sonra Rusiyanın daha da aqressivləşəcəyini deyirdilər. Yeri gəlmişkən, ATACMS-dan istifadə Ukraynaya baha gələcəyini bir neçə dəfə yazmışdım.
Nədənsə Qərbdə və Azərbaycanda da bəzi şəxslərdə belə bir fikir formalaşmışdı ki, İran və Rusiya ancaq blef edir. İranın İsrailə ikinci hücumu onu göstərdi ki, İranın dili olduğu kimi diyircəyi də var. Rusiyaya gəldikdə isə rusların qitələrarası raketlərinin olması, uğurlu sınaqları onu deməyə əsas verirdi ki, Moskva bundan hər an istifadə edə bilər.
Ukrayna tərəfi ATACMS-lardan istifadə edərkən elə bir əhvala bürünmüşdü ki, sanki müharibənin taleyi həll olacaq. Ancaq rusların “Oreşnik” raketi ilə zərbə endirməsi sanki qurbağa gölünə daş atmağa bənzədi. Zelenski həmişəki kimi tərəfdaşlarını kömək etməməkdə ittiham etdi. Nəticə nə oldu? “Oreşnik”in sınaq atışı siyasi baxımdan Rusiyanın nə qədər ciddi olmasını göstərdi. Raketin özü isə Qərbin hava hücumundan müdafiə sistemlərinin heç bir işə yaramadağını ortaya qoydu. Ola bilsin deyənlər olacaq ki, bir raketlə heç nə etmək olmaz. Bir şeyə diqqət etmək lazımdır ki, NATO bir raketə görə toplantı keçirmək məcburiyyətində qalıb.
Rusiya-Ukrayna müharibəsinə diqqət etdikdə, Qərbin Rusiyanı düzgün proqnozlaşdıra bilmədiyinin açıq şahidi oluruq. “Rusiya etməz, Rusiya bu qədər dözməz, Rusiya bu qədər irəli getməz” deyilən hər şeyi Rusiya etməkdədir. Məğlubiyyət və tələskənlik həmişə səhvlərə yol açır. Rusiyanın “Oreşnik” raketindən istifadəsi Qərbdə də birmənalı qarşılanmadı. Əksər ekspert və jurnalistlər Rusiyanın addımını cavab zərbəsi kimi qiymətləndirdi. Buna qədər bütün münaqişələrdə Qərb həmişə bu xətti tuturdu: “qarşı tərəf səhv etdi, cavab veririk, yaxud cəzalandırırıq”. Eyni vəziyyətlə indi Ukrayna və Qərb üz-üzə qalıb.
Müharibənin lap əvvəlinə baxaq: Qərb, əslində, istəyinə nail olmuşdu. Qərb məcbur etmişdi ki, Rusiya Ukraynaya hücum etsin. Bunu Putin də etiraf edib. O zaman Rusiyanı işğalçı kimi göstərmək, sanksiyalar tətbiq etmək çox asan idi. Rusiyanın səhvi vardı və cəzalandırılırdı. Hazırda situasiya dəyişib. Vəziyyət hətta o həddə çatıb ki, mətbuat üzərindən manipulyasiya etmək də çətinləşib.
Müharibə elə bir həddə çatıb ki, kimin işğalçı, kimin təcavüzə məruz qalan olduğu heç kimə maraqlı deyil. Hər kəsə maraqlı olan müharibənin necə bitəcəyidir. Hazırda Qərb müharibəni necə dayandırmağın yollarını axtarır. Rusiya tərəfinin şərtləri məlumdur: Ukrayna tərəfi də şərtləri qəbul etmir. Bu, o deməkdir ki, müharibə davam edəcək. Rusiya müharibənin davam etməsində daha çox maraqlı tərəf kimi görünür. Çünki sahədə Rusiya irəliləyir. Hər gün bir və bir neçə yaşayış məntəqəsini işğal edir. Belə olan halda, Rusiyanın quru atəşkəslə razılaşacağını qətiyyən düşünmürəm. Qərb də bunun fərqindədir. Rusiya nəinki işğal etdikləri ərazilərin ona qalmasını istəyəcək, əlavə ərazilər də tələb edəcək. Qərb bununla razılaşacaq, razılaşmayacaq, bunu görəcəyik. Bütün siyasi xəritələr qanla çəkilib. Qanunlar, qaydalar isə ona uyğunlaşdırılıb. Beynəlxalq hüquq, münasibətlər, BMT işləksiz bir haldadır. BMT cırtdan Ermənistana öz qətnaməsini qəbul etdirə bilmirdi, milyardlarla pul, on minlərlə insan ölümü ilə nəticələnəcək münaqişəni həll edəcək?!
Hazırkı vəziyyət onu göstərir ki, hərbi gücü artırmaqda fayda var. Hətta Rusiyanı ABŞ və Çin hansısa bir formada atəşkəsə razı salsalar belə, bu müvəqqəti xarakter daşıyacaq. Böyük müharibə qaçılmaz olsa, bizim region da bundan nəsibini alacaq. O zaman işğal və işğalçı anlayışı da olmayacaq. Qalib və məğlublar olacaq.
Səxavət Məmməd