Ukraynadan Azərbaycana gətirilən 20 ton ət məhsulu yararsız çıxıb.

Bu barədə Azərbaycan Qida Təhlükəsizliyi Agentliyindən (AQTA) məlumat verilib. Tədbirlər çərçivəsində “Polsan Anka” MMC-nin Ukraynadan idxal etdiyi “Business Meat Product LLC” şirkətinə məxsus 20 ton ət məhsulu partiyasından (dondurulmuş sümüksüz mal əti) Agentlik əməkdaşları tərəfindən nümunələr götürülərək Azərbaycan Qida Təhlükəsizliyi İnstitutunun müvafiq laboratoriyasına təqdim edilib. Laborator müayinələr nəticəsində nümunələrdə infeksiya törədiciləri – “Pasteruella multocida” və “Stretococcus pneumonia” aşkarlanıb.

Faktla bağlı qanunvericiliyə uyğun müvafiq tədbirlər görülüb. Aşkarlanmış uyğunsuzluqla əlaqədar Ukraynanın Qida Təhlükəsizliyi və İstehlakçıların Müdafiəsi Xidmətinə ixracın dayandırılmasına dair müraciət ünvanlanıb, görülən tədbirlər barədə Agentliyə məlumat verilməsi bildirilib.
Bu hal istehsalçı şirkətdən Azərbaycana idxal olunan ərzaq məhsullarında aşkarlanmış təkrar uyğunsuzluqdur.

Qeyd edək ki, ölkəmiz ət istehsalçısı olmaqla yanaşı, həm də idxalçı ölkədir. Bu gün ölkədə heyvandarlığın inkişafı, ət istehsalının daha da artırılması və bu sahədə idxalın azaldılması vacibdir. Yəni yerli istehsal kifayət qədər olarsa, yararsız məhsulların da ölkəmizə gətirilməsinə ehtiyac qalmaz.

Bəs həmin yararsız məhsulları ölkəmizə kimlər gətirir və hansı sahələrə yönəldilir?

İqtisadçı-ekspert Akif Nəsirli "Cebhe.info"-ya bildirib ki, yararsız əti ölkəmizə azərbaycanlı sahibkarlar gətirirlər:

"Onlar gedib ucuz məhsulları alıb gətirirlər. Bəlkə də bu tip məhsullar ölkəmizə indiyədək daxil olub, indi təsadüfən üzə çıxarıblar ki, yararsızdır. Bu, ölkənin deyil, sahibkarların günahıdır. Azərbaycan bazarı inhisarçı bazardır, sahibkarlar ən aşağı keyfiyyətli məhsul varsa, onu gətirirlər. Bilirlər ki, alıcısı var. Ona görə hər cür əti gətirirlər. Məhsul haqqında məlumatlar kodlaşdırılıb göndərilir ki, sahibkarın kim olduğunu bilməsinlər. Bu gün AQTA operativ işləyir, bu cür yararsız məhsulların ölkəyə daxil olmasını bir qədər azaldır, qarşısını alır.

Bu cür məhsulların hamsının ciddi analizi getmir, sənədlərinə baxılır. Əgər sənədlər qaydasındadırsa, idxalına icazə verilir. Onu yoxlayan əməkdaşın professionallığıdır, bəzən sənədləşmədən şübhələnir ki, bu ət yararsızdır. Ona görə də laborator müayinəyə göndərirlər ki, ət yoxlanılsın. O da yoxlanılanda bəzisi normal, bir qismi də yararsız çıxır”.

Ekspert deyib ki, həmin ətlər də gələndə bazara çıxarılmır:

“Onları şəxsi heyəti qidalandıran müəssisələrə, məsələn, həbsxanalara s. təşkilatlara gedir. Bunu gətirənlər düşünmürlər ki, məhsulu aparar, sata bilməz, əlində qalar. Çünki onun alıcısı var. Son 2-3 ildə AQTA-nın bu istiqamətdə xeyli irəliləyişi var. Qanunvericiliyə dəyişikliklər edilib. "Qida təhlükəsizliyi haqqında" Qanuna görə, Azərbaycana idxal həyata keçirən şirkətlər AQTA-da qeydiyyatdan keçməli, məhsulun hazırlanması barədə sertifikat almalıdır. Ola bilər ki, belə ətlər dönərxalanalara da verilsin.

Biz onun real şahidi olmuruq. Ancaq ən real variant odur ki, yararsız məhsulu sərhəddən keçirilərkən qarşısı alınsın. Bu məhsullar yalnız ət deyil. Ancaq bir qədər çətin prosesdir və bütün əti bir-bir laborator müayinədən keçirmək bir qədər çətin olur. Hansı məhsul yararsızlığına görə saxlanılırsa, uzun müddət həmin mənbədən gələn məhsulları yoxlayırlar".

Azad İstehlakçılar İctimai Birliyinin sədri Eyyub Hüseynov isə bildirib ki, ətlər yararsız çıxıbsa, ya utilizasiya olunacaq, ya da geri qaytarılacaq:

"Yoxlama zamanı yararsız çıxıbsa, birmənalı şəkildə heç yerdə istifadə olunmur".

Elm və Təhisl Nazirliyi 5-7-ci siniflər üçün kiçik ölçülü dərsliklərin istehsalı ilə bağlı elan etdiyi satınalma müsabiqəsinə yekun vurub. Reportyor.info xəbər verir ki, tenderin qalibi “İndiqo” şirkəti seçilib. Şirkətin təklifi 826 960,4 manat olub. İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Dövlət Vergi Xidmətinin reyestr məlumatlarında “İndigo” MMC-nin 22 sentyabr 2004-cü ildə qeydiyyata alındığı göstərilir. Nizamnamə kapitalı 4 AZN olan şirkətin hüquqi ünvanı Bakı şəhəri Səbail rayonu, Rəsul Rza küçəsi, ev 5-də yerləşir. MMC-nin qanuni təmsilçisi Abdullayev Riad Fuad oğludur. “İndigo” şirkətinin 3 payçısı olduğu bildirilir. Onlardan biri Salahov Tariel Aftandil oğludur.

O, tanınmış rəssam Tahir Salahovun qohumudur. İkinci payçı “Halal” MMC-dir. Üçüncü payçıya gəlincə, iddialara görə, bu şəxs ləğv edilmiş Milli Təhlükəsizlik Nazirliyinin (MTN) Hərbi Əks-Kəşfiyyat Baş İdarəsinin sabiq rəisi, hazırda həbsdə olan general Nizami Şirinovdur. Nizami Şirinov əvvəllər “Halal” MMC-də işləyib, daha sonra “İndigo” mətbəəsini yaradıb. Nizami Şirinovun “İndigo”nu yaratmasında Eldar Mahmudovun xüsusi dəstəyi olub.

Bu baxımdan, şirkət həm də Eldar Mahmudovun hesab edilir. Mediada bu barədə gedən məlumatlarda “İndiqo” daha çox Eldar Mahmudovun şirkəti kimi təqdim edilir. Eldar Mahmudov 2004-2015-ci illərdə Azərbaycanın milli təhlküəsizlik naziri vəzifəsində işləyib. 2015-ci ildə qurumda əməliyyat keçirilib və nazirliyin yüksək vəzifəli şəxsləri saxlanılıb. Onlar ağır cinayətlərdə ittiham edilərək məsuliyyətə cəlb olunublar. Nazirlik isə ləğv edilib və beləliklə, Eldar Mahmudov sabiqlərin sırasına qoşulub.

Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva 9 May – Faşizm üzərində Qələbə Günü münasibətilə paylaşım edib.

TEREF xəbər verir ki, paylaşımda qeyd olunub:

"Faşizm üzərində Qələbənin 79-cu ildönümü münasibətilə bütün veteranlarımızı təbrik edirəm! Hər birinizə möhkəm cansağlığı, Vətənimizə – sülh və əmin-amanlıq arzulayıram!”

Talassemiyadan əziyyət çəkən uşaqlar üçün toplanmış pulları ələ keçirməkdə ittiham olunan Nuridə Seyidova və iki işçisi - Aynur Bayramova və Aysel Məmmədovanın cinayət işi üzrə məhkəmə araşdırması davam edir.
TEREF “Qafqazinfo”ya istinadla xəbər verir ki, xanım müttəhimlərdən ikisi- N.Seyidova və A.Bayramova həbsdədir. Onlar konvoy vasitəsilə Bakı Ağır Cinayətlər Məhkəməsinə gətiriliblər. A.Məmmədova isə azadlıqdadır, onun barəsində həbslə bağlı olmayan qətimkan tədbiri seçilib.
Bugünkü iclasda iki nəfər zərərçəkmiş mülki iddia qaldırıb.
Zərərçəkmiş Şahbazi İsayeva 28 min 866 manat, Sahid Mövsümov isə 20 min 866 manat pulun təqsirləndirilənlər N.Seyidova və A.Bayramobdan alınaraq onlara ödənilməsini istəyiblər.
Məhkəmə mülki iddiaları icraata qəbul edib. Sədrlik edən hakim Azad Məcidov deyib ki, iddialara hökmdə qiymət veriləcək.
Prosesin davamında sərbəst mühakimə edilən Aysel Məmmədova ifadə verib.
A.Məmmədova deyir ki, Beynəlxalq Universitetin “Müalicə işi” fakültəsində təhsil alıb. Universiteti bitirdikdən sonra 5 il Yevlax şəhərində sahə həkimi, sonra isə bir müddət Bakı “Medical Plaza”da həkim işləyib.
Aysel ilk dəfə Aynurla tanış olub. Bu tanışlıq da sonda onu bura gətirib çıxarıb. O, 2022-ci ildə “Urmedhelp” və “My Doc Tour” şirkətlərində həkim ekspert işləməyə başlayıb.
Xanım müttəhimin sözlərinə görə, Nuridə Seyidovanın rəhbəri olduğu “Urmedhelp” və “My Doc Tour” turizm şirkətləri olub. Şirkət ağır xəstəliklərdən əziyyət çəkən şəxsləri xaricdə müalicəyə göndərirmiş:
“Xəstəxanalarda tanıdığımız həkimlər bizə xəstələr göndərirdi, bizim şirkətin rəhbəri də xaricdə sponsor tapıb müalicəni təşkil edirdi. Xəstə yaxınları pulu şirkətin mühasibi Toğrula veriblər. Xəstəxanalar əsasən məni tanıyırdı. Elə 20 nəfər xəstəni də həkimlər mənə görə göndərmişdi. Qazancımız da belə idi ki, klinikalar xəstə yaxınlarından aldıqları pulun 20 faizini bizə verirdilər. Bizdə xaricdə müalicəni öhdəmizə götürürdük. Aldığımız pulun da şirkətin seyfinə qoyurduq”.
Təqsirləndirilən şəxsin dedikləri məhkəməni qane etməyib. Sədrlik edən hakim Azad Məcidov müttəhimdən fəaliyyətləri haqda aydın danışmasını istəyib:
“Aydın danış görək necə işləmisiz, nə qədər işçiniz olub, xəstələri necə tapırdız, pulu hara aparmısınız? Deyirsiz pulu seyfə qoyurduq, belə olmur axı! Pul qanuni şəkildə qəbul edilməlidir. Sən elə bilmə e, burada elə-belə adamlar oturub. 44 ilin hüquqşünasıyam. İstintaqda işləmişəm, məhkəmədə işləmişəm. Danış görək”.
Aynur Məmmədova xəstə yaxınlarından alınan pulların gələcək taleyindən xəbəri olmadığını deyib. Qeyd edib ki, pulları şirkətin mühasibi təhvil alıb.
Məmmədova ifadəsinin davamında şirkətə xəstə göndərən bir neçə məşhur xəstəxananın adını çəkib. Deyib ki, həmin xəstəxanalar onlara xəstə yönləndiriblər:
“Mərkəzi Gömrük Hospitalından həkim Mir Cəlal Kazimi var idi. O, bizə xəstələr göndərib. Bundan başqa “Baku Medical Plaza”, Mərkəzi Klinika və “Bona Dea Hospital”da tanıdğımız həkimlər xəstə göndərirdilər. Mərkəzi Klinikadan Eldar doktor, “Bona Dea”dan isə Tariel doktor yadımda qalıb.
Nuridə ilə Aytənin dediyinə görə beynəlxalq təşkilatlar qara ciyər talasemiyası üçün şirkətə pul ayırırdılar. Bu pula da xaricdə müalicəni təşkil edirdik”.
Prosesə ayrılmış vaxt bitdiyi üçün təqsirləndirilən şəxsin ifadəsi yarımçıq qalıb. Hakim deyib ki, müttəhimin ifadəsi iş üçün mühim əhəmiyyət kəsb edir. Bu səbəbdən növbəti iclas üçün daha çox vaxt ayrılacaq.
Xatırladaq ki, talassemiyalı xəstələrin valideynlərinin Daxili İşlər Nazirliyinə müraciətindən sonra ötən ilin fevralında cinayət işi başlanılıb. Müəyyən edilib ki, Nuridə Seyidova digərləri ilə əlbir olaraq 36 nəfər talassemiya xəstəsinin valideynlərini aldadıb, övladlarını xaricdə müalicə etdirmək adı ilə onların 1 milyon manata yaxın pulunu ələ keçirib.

May ayının ikinci həftəsidir, ancaq pomidorun qiyməti hələ də qış aylarındakından fərqlənmir. Marketlərdə və bazarlarda bu məhsul alıcılara 3.60-5 manat arasında təklif olunur. Hazırda paytaxtda satşa çıxarılan pomidorun əsas hissəsi Bakıətrafı qəsəbələrdəki istixanalardan, eləcə də Şəmkir, Göyçay və s. rayonlardakı fermer təsərrüfatlarından gətirilir.

Xatırladaq ki, ötən ilin may ayında pomidor 2.50-2.80 manat arası təklif olunurdu - indiki qiymətlərlə müqayisədə təxminən iki dəfə ucuz. Qiymətlərin yüksək olması alıcıları da narazı salır. Marketlərdə apardığımız müşahidələr göstərir ki, başqa tərəvəz məhsulları ilə müqayisədə pomidor alanlar azdır. Bəzi alıcılar isə bir neçə ədəd, ən yaxşı halda 1 kiloqram pomidor alır.

“Bazar Store” marketinin təsərrüfat bölməsinin işçisi deyir ki, qiymətlərin baha olması onlardan aslı deyil. Onun sözlərinə görə, şirkətin müqaviləsi olduğu fermerlər məhsula yüksək qiymət qoyur, ticarət şəbəkələri isə ən yaxşı halda onu 40-50 qəpik marja ilə satır.

“Ucuz olanda gündə azı yarım ton pomidor satılırsa, indiki halda bir neçə yeşik zorla alınır. Bu, market üçün də sərfəli deyil. Xarab olan məhsul da xərcləri artırır, market üçün məhsulun maya dəyərini artırır” – deyə, adının yazılmasını istəməyən “Bazar Store” əməkdaşı bildirir.

Araşdırmalar pomidorun region ölkələri ilə müqayisədə ən baha Azərbaycanda satıldığını göstərir.

Moskvada ticarətlə məşğul olan Maarif Əsgərov “AzPolitika”-ya bildirib ki, pomidor növünə, ölçüsünə görə fərqli qiymətə satışa çıxarılır. Onun sözlərinə görə, Azərbaycandan göndərilən birinici növ pomidor məhsulu topdansatışda 3.60 manata, pərakəndə ticarət mərkəzlərində 4- 4.50 manata satılır.

“Əlbəttə, ucuz qiymətə də yaxşı mal almaq olar. Əgər topdansatışda 2-3 gün ərzində satılmayan mal qalıbsa, onu yarı qiymətə əldə etmək mümkündür” –deyə, Əsgərov bildirir.

Tbilisidə yaşayan jurnalist Avtandil Məmmədov isə bildirir ki, Gürcüstan paytaxtındakı ticarət mərkəzlərində əsasən 2 növ pomidor satılır: “İstixanalarda yetişdirilən, xaricdən gətirilən xırda pomidor növü var, çox dadlıdır, onun qiyməti Azərbaycan valyutası ilə 3.80- 4 manatdır. Amma Azərbaycanda bizim də istehlak etdiyimiz pomidor burada 2.50-2.80, maksimum 3 manatdır”.

Qeyd edək ki, Türkiyənin paytaxtı Ankara şəhərindəki ticarət mərkəzlərində yüksək keyfiyyətli salxım pomidorun qiyməti 2-2.50 manat arasında dəyişir. Dahaa aşağı qiymətə məhsul almaq da olar.

Maraqlıdır ki, Azərbaycanda pomidorun qiyməti yüksək həyat səviyyəsinin olduğu Avropa ölkələri ilə müqayisədə də xeyli yüksəkdir.

Almaniyada yaşayan azərbaycanlı Vüqar Niftiyev “AzPolitika”-ya bildirib ki, ölkədə pomidorun qiyməti 1,50 - 1,80 avro (2.80-3.30 manat) arasında dəyişir. Qeyd edək ki, Almaniyada minimum əmək haqqı 1500 avro (2742 manat), Azərbaycanda isə 345 manatdır.

Niderlandda da pomidorun qiyməti Azərbaycanla müqayisədə xeyli ucuzdur. Bu ölkədə yaşayan jurnalist həmkarlarımızdan aldığımız məlumata görə, bazarlarda 2.-2.50 manata pomidor almaq mümkündür. Marketlərdə isə toros tomatın kiloqramı 4-5 manata təklif olunur.

Bəs kifayət qədər məhsul yetişdirilən Azərbaycanın yerli bazarlarında pomidorun qiyməti niyə yüksəkdir?

Xatırladaq ki, Azərbaycan adambaşına pomidor istehsalı göstəricisinə görə Portuqaliya, Türkiyə, İtaliya, İspaniya kimi ölkələrdən geridə olsa da, qonşu İrandan, Gürcüstandan, Rusiyadan xeyli irəlidədir. Belə ki, Azərbaycan 2021-ci ildə adambaşına 81,5 kiloqram pomidor istehsal edib. Bu göstərici Türkiyə ilə müqayisədə 2 dəfə az olsa da, İranla müqayisədə 2 dəfə, Rusiya ilə müqayisədə 3,9 dəfə, Gürcüstanla müqayisədə isə 5,3 dəfə çoxdur.

Kənd təsərrüfatı sahəsi üzrə mütəxəssis Vahid Məhərrəmli “AzPolitika”-ya şərhində bildirib ki, Azərbaycanda örtülü torpaqlarda yetişdirilən məhsulları istehlakçılara yüksək qiymətlərə təklif edirlər: “Apardığımız araşdırmalar göstərir ki, payız, qış və yaz aylarında Azərbaycan bazarlarında pomidorun qiyməti qonşu ölkələrlə müqayisədə hətta 2-3 dəfə baha satılır. Baxmayaraq ki, Dövlət Statistika Komitəsinın məlumatlarına əsaslansaq ölkədə pomidor istehsalının ilbəil artdığını deyə bilərik. Son 10 il ərzində ölkədə pomidor istehsalı 75,2% artıb. Eyni zamanda Azərbaycanın pomidor idxalı 2,2 dəfə azalıb, ixracı isə 4 dəfə artıb. Bu müddət ərzində pomidor istehlakı isə 46,4% artıb”.

V.Məhərrəmli deyir ki, bahalığın səbəbini yalnız pomidor istehsalı sahəsində monopoliyanın olması ilə əsaslandırmaq olar.

Onun sözlərinə görə, istixana komplekslərinin yaradılması üçün dövət hesabına ucuz kredit resursları əldə edən oliqarx məmurlar indi də bazarı inhisara almaqla mal dovriyyəsini artırmaq hesabına deyil, yüksək qiymət hesabına daha çox qazanc əldə edirlər.