Azərbaycan əhalisinin sayı 2 milyondan çox azala bilər.

TEREF Ölkə.Az-a istinadla xəbər verir ki, bu sözləri hüquqşünas Sahib Məmmədov bildirib. O deyib ki, bu proqnoz-məlumatları Azərbaycanın rəsmi statistikası əsasında hazırlanıb:

"Mənə inandırıcı görünmür, amma tendensiya azalmağa doğrudur. Bu baş versə, proses yalnız say azalaması ilə deyil, cins və yaş tərkibinin əhamiyyətli dəyişməsi ilə müşahidə olunacaq".

Qeyd edək ki, "database.earth" platformasında yer alan məlumatda deyilir ki, Azərbaycan əhalisinin gələcəkdə 10 462 904 nəfərdən 8 265 201 nəfərə qədər azalacağı gözlənilir. 2024-cü ildən 2100-cü ilə qədər əhalinin sayının 161,64% azalması baş verə bilər.

Baş Prokurorluq sosial yardımın hansı halda dayandırılması ilə bağlı məsələyə aydınlıq gətirib.
Tribunainfo.az həmin qaydaları təqdim edir:
“Qanunla müəyyən olunmuş müvafiq qurumların informasiya ehtiyatlarından və sistemlərindən əldə olunan məlumatlar (Azərbaycan Respublikasının Prezidentinin təsis etdiyi təqaüdlərin, sosial müavinətlərin məbləğinin, əmək pensiyasının minimum məbləğinin və minimum aylıq əmək haqqının məbləğinin artırılması, əmək pensiyalarının indeksləşdirilməsi və seçilmiş özünüməşğulluq istiqamətinin təşkili üçün verilmiş əmlak barədə məlumatlar istisna olmaqla) əsasında sosial yardımın dayandırılmasına və ya məbləğinin dəyişdirilməsinə səbəb ola biləcək hallar aşkarlandıqda, sosial yardımın ödənişi dayandırılır və ailənin sosial yardım almaq hüququna yenidən baxılır.
Ailənin sosial yardım almaq hüququna baxılma zamanı sosial yardımın təyin olunmasına və ya məbləğinin dəyişdirilməsinə səbəb ola biləcək hallar barədə (ailənin tərkibi, əmlakı və gəliri haqqında) düzgün olmayan və ya natamam məlumat verildiyi aşkar olunduqda həmin ailə 1 (bir) il müddətinə sosial yardım almaq hüququnu itirir.
Aztəminatlı ailənin üzvü özünüməşğulluğa cəlb edildiyi hallarda, həmin ailənin sosial yardım almaq üçün müraciət etmək hüququ seçilmiş özünüməşğulluq istiqaməti üzrə əmlakın verilməsi barədə müqavilənin qüvvədə olduğu müddət ərzində məhdudlaşdırılır.
Sosial yardımın təyinatı zamanı ailə tərəfindən bilərəkdən tam və ya düzgün olmayan məlumatın verilməsi, eləcə də sosial yardımın ödənildiyi müddətdə ailənin gəlirlərində baş vermiş dəyişikliklər barədə məlumatın verilməməsi səbəbindən artıq vəsait ödənildiyi zaman sosial yardım alan ailə artıq ödənilmiş sosial yardımın məbləğini könüllü qaydada Azərbaycan Respublikasının Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinə qaytarmalıdır.
Bundan imtina edilərsə, bu barədə mübahisəyə məhkəmə qaydasında baxılır”.

“Nazirlər Kabineti 27 mart 2024-cü il tarixli 183 nömrəli qərarı ilə “Müntəzəm və taksi minik avtomobili ilə sərnişin daşımalarında istifadə olunan avtonəqliyyat vasitələrinin texniki göstəriciləri, daxili və xarici tərtibatına dair tələblər”i təsdiqləyib. Həmin tələblər cəmiyyətdə ciddi müzakirələrə səbəb olub. Səbəb də ondan ibarətdir ki, geniş əhali kütlələrinin maraqlarına toxunan belə qərarların qəbulundan öncə insanlar, maraqlı tərəflər xəbərdar edilməlidir. Belə sənədlərin müzakirəsində ictimaiyyətin iştirakı təmin olunmalır, ekspertlərin fikirləri alınmalıdır. Amma nədənsə, geniş əhalinin maraqlarına aid olan qərarlar qəfil və gizli şəkildə qəbul olunur”.

Bunu Vətəndaşların Əmək Hüquqlarını Müdafiə Liqası İcraiyyə Komitəsinin sədri, hüquqşünas Sahib Məmmədov Bakupost.az -a açıqlamasında deyib.
O bildirib ki, bu layihə hazırlananda insanlar məlumatlı olsaydı, hazırkı norma ilə müddəti keçmiş sayılan avtomobillərin idxalını dayandırardılar. Lakin hazırda bir neçə problem ortaya çıxıb:
"Problemlər nədən ibarətdir? Taxksi xidməti göstərənlər iyunun 1-dən 15 ildən artıq istismar müddəti olan avtomobillərdən istifadə edə bilməyəcəklər. İkinci məsələ 8 il məsələsidir. İyunun 1-dən sonra 8 ildən artıq istismar müddəti olan avtomobillərin taksi xidməti göstərməsinə icazə verilməyəcək. Onlara müvafiq sənəd təqdim olunmayacaq. Rənglə bağlı məsələ var. Digər bir məsələ salonun tərtibatı və “Avro 5” standartı ilə bağlıdır. Bizdə yanacaq “Avro 5” satandartına keçmədiyi halda taksi xidməti üçün sözügedən standart tələb kimi qoyulub. Həmçinin tələblərdə qeyd olunub ki, avtomobilin salonunda kamera olmalıdır. Ən azı onun 30 gün yaddaşı olmaqla. Burada fərdi məlumatların məxfiliyi məsələsi ortaya çıxır. Tutaq ki, bir şəxs aqreqator şirkəti ilə müqavilə bağlayıb fəaliyyət göstərir və il ərzində bütün o müştərilərin səsini, telefon danışıqların yazır və sonra Tik Tok-a qoyur. Bununla bağlı məsuliyyət var, amma o məsuliyyət vurduğu ziyana adekvat olmayacaq axı".
Ekspert bildirib ki, qərarın layihəsini hazırlayanlar ümumi sözlərlə danışırlar:
"Bakıda 70 minə yaxın taksi var. Regionlarda da mövcuddur. Bunların taleyi necə olacaq? Yalnız Bakıda 40 mindən artıq taksi xidməti göstərən şəxs sıradan çıxa bilər. Deyilənlərə görə, istismarda olan taksilərin 80 faizdən çoxunun müddəti 15 ili keçib. Regionlarda da həmçinin. Bunlar taksi xidməti göstərə bilməyəcəklər. Yeni avtomobil almağa da imkanları yoxdur. Bu halda onların işsiz qalması və dövlətin sosial yükünün artması baş verə bilər. Taksi xidməti ilə bağlı islahat zəruridir. Dünyanın bir çox ölkələri var ki, burada taksi xaosu bizdən dəfələrlə pisdir. Yaxud Cənub Şərqi Asiya ölkələrində küçələrdə "tuk-tuk" deyilən nəqliyyat vasitələri həddən artıq çoxdur. Əlbəttə, onlar da istəyir ki, şəhərləri, nəqliyyat sistemləri daha da səliqəli olsun. Amma onları yığışdıra bilmirlər. Çünki bilirlər ki, bu, sosial gərginliyə, işsizliyə gətirib çıxaracaq. Əhalinin rifahına təsir edəcək. Ona görə də biz islahatları həyata keçirərkən bir idarənin nöqteyi-nəzərindən yox, ümumi sosial-iqtisadi şəraitdən çıxış etməliyik. Yəni Azərbaycan bu gün taksi bazarını tərk edəcək insanların məşğulluğunu təmin etməyə hazırdırmı? Əhali ucuz nəqliyyat növü kimi taksidən istifadə edir. Burada 3 qrupun maraqları var. İstifadəçilər, xidmət göstərənlər və taksi xidməti göstərən şirkətlər. Bu 3 qrupun maraqlarını uzlaşdırmaq lazım idi. Amma uzlaşdırılmadı və nəticədə belə bir diskussiyalar ortaya çıxıb. Burada yüz minlərlə insanın taleyindən söhbət gedir. Taksi sürücüləri, onların ailə üzvləri, taksi istifadəçiləri və sahibkarlar. Bunlarla bağlı vəziyyət necə tənzimlənəcək, aydın deyil. Dövlətin bununla bağlı siyasətinə aydınlıq gətirilməlidir”.

Valideyn Nuranə İsmayılova övladı ilə bağlı müraciət etdiyi artıq dördüncü bağçadan imtina cavabı aldığını deyir. Onun sözlərinə görə, bağçalar bəhanə kimi qruplarda uşaq sayının çoxluğunu, psixoloq rəyini göstərsələr də, səbəb başqadır.

“Qafqazinfo”ya danışan ana bildirib ki, 3 yaş 4 aylıq oğlu Atilla İsmayılov serebral iflicdən əziyyət çəkir. Nuranə İsmayılova isə onu yerləşdirmək üçün bağça tapa bilmir.

Hazırda məsələni ictimailəşdirən vətəndaş İsmayılova olsa da, əslində problem bir çox ailələri əhatə edir. Ölkədə fiziki məhdudiyyətinə görə bağçalara, məktəblərə gedə bilməyən, hətta pandusların yoxluğu səbəbi ilə küçədə hərəkət edə bilməyən minlərlə şəxs var. Atilla sadəcə onlardan biridir...

Müsahibimiz deyir ki, oğlunda 1 yaşına qədər hər şeyin normal olduğunu düşünüblər: “Halbuki oturmur, iməkləmirdi. 1 yaşında nevroloqu yox, evə gələn fizioterapevt təsadüfən USM nəticəsini gördükdən sonra bizə bu barədə məlumat verdi. Sonra bilmişik ki, övladımız serebral iflicdir. Adətən bu tip uşaqlarda görmə, eşitmə, danışıq, epilepsiya, əqli gerilik kimi problemlər olur. Amma oğlumda sadəcə spastikliyə bağlı yerimə problemi var. Zəka və danışıq baxımından həmyaşıdlarından fərqlənmir. Ən son “Kiçik Mələklər” və “İndigo” uşaq bağçalarına müraciət etdik, imtina etdilər. Səbəb olaraq təhlükəsizliyini təmin edə bilməyəcəklərini, qrupda uşaq sayını və psixoloq rəyini göstərdilər. Psixoloqun rəyini istədim, vermədilər. Amma cəmi 3 sual soruşublar uşaqdan, o da cavab verib”.

Ana qeyd edir ki, nevroloq Atillanın 1 yaşından etibarən bağçaya getməsini məsləhət görüb: “Amma mən heç olmasa, “walker”lə yeriyənə qədər gözləyib sonra müraciət etdim. Çünki heç bir bağçanın yaxın durmayacağını bilirdim. Son 7-8 aydır müraciət edirəm, amma nəticə əldə edə bilmirəm. Əslində inklüziv təhsillə bağlı ayrıca dövlət proqramı da var: 2018-2024-cü illərdə Azərbaycan Respublikasında sağlamlıq imkanları məhdud şəxslər üçün inklüziv təhsilin inkişafı üzrə Dövlət Proqramı. Deyəsən, icrası kağız üzərindədir. Ölkədə 65 000-nə yaxın sağlamlıq imkanları məhdud uşaq var, bunlardan cəmi 12 000-nə yaxını təhsilə cəlb olunub. Bu 65 000 uşağın arasında nə qədər zəkalı, potensiallı uşaq var”.

“Atilla ona düşən müavinətdən yararlana bilirmi?” sualını isə Nuranə İsmayılova belə cavablayıb: “Proses uzundur, xəstəxanada yatmaq, həkimlərin rəyi və sairə. Adi bir poliklinika müalicəsi 3-4 saatımızı alır. Bizə fiziki olaraq çətin gəlir. Nevroloq müalicəsi üçün hər il Ankaraya gedirik. Əlbəttə, dövlət tərəfindən yardım olunmasını istəyərdik. Uşağın ildə iki dəfə botoks əməliyyatları, reabilitasiya və sairə artıq bizi maddi cəhətdən sıxmağa başlayır. Lakin məhz proseslərin uzun olması narahatlıq yaradır. Amma qısa müddət ərzində müraciət edərək əlillik almaq istəyirik”.

İddialarla bağlı “Kiçik Mələklər” bağçası ilə əlaqə saxladıq. Bağçadan bildirildi ki, son günlərdə bu adda vətəndaş müraciəti qeydə alınmayıb: “Amma onu bildirək ki, bağçamızda serebral iflic olan uşaqlar üçün xüsusi şərait yoxdur. Bunun üçün bizim inkişaf mərkəzimiz var, uşaqlar burada sosiallaşa bilirlər. Valideyn övladı ilə birlikdə bağçamıza gələrək əyani şəkildə tanış ola bilər. Əgər o uşağa yaxşı xidmət edə biləcəyiksə, götürəcəyik”.

“İndigo” bağçasından isə valideyn üçün heç bir halda şərait yarada bilmədiklərini bildirdilər: “Çünki bizim qruplarda uşaq sayı 20 nəfərdir. Qruplara uşaqların gediş-gəlişi üçün pilləkən məhdudiyyətləri var. Sanitar qovşaqlar xüsusi uşaqlar üçün hazırlanmayıb, həm də həyətyanı sahədə hərəkət maneələri var. Buna görə də, təəssüf ki, biz hazırda serebral iflic olan uşağı qəbul edə bilmirik. Fiziki məhdudiyyətli uşaqların rahat və təhlükəsiz hərəkəti üçün standartlara cavab verən pandusun və bunun kimi digər imkanların olması vacibdir. Bu şərtlər olmadan fiziki məhdudiyyətli uşaqların müəssisəyə qəbul olunması, həmin uşaqlara yaxşılıq etmək deyil, əksinə, həmin uşağa daha da çətinlik və travma yaratmaqdır”.

Atilla İsmayılova dövlət tərəfindən hər hansı yardımın mümkün olub-olmamasını dəqiqləşdirmək üçün Dövlət Tibbi-Sosial Ekspertiza və Reabilitasiya Agentliyinə sorğu ünvanladıq. Qurumun İctimaiyyətlə Əlaqələr və daxili kommunikasiya şöbəsinin müdiri Tural Qurbanov müraciətimizə cavab olaraq bildirdi ki, azyaşlıya əlilliyin təyin edilməsi və buna görə ona aylıq sosial ödənişlərin təyinatı üçün əvvəlcə “Forma-88” (göndəriş) verilməlidir.

Uşaqla bağlı elektron sistemə göndəriş daxil edilməsi ilə əlaqədar Tibbi Ərazi Bölmələrini İdarəetmə Birliyinə (TƏBİB) də müraciət etdik. Qurumdan bildirildi ki, Atilla İsmayılovun ixtisaslaşdırılmış dövlət tibb müəssisəsindən diaqnozu təsdiq edən tibbi rəyi olmadığı üçün ona “Forma-88” rəsmiləşdirilməsi mümkün deyil: “Vətəndaşa Uşaq Nevrologiya Xəstəxanasında müayinə və müalicə üçün göndəriş təklif olunsa da, imtina edilib. Qeyd edirik ki, sözügedən formanın rəsmilləşdirilməsi üçün diaqnoz mütləq surətdə dövlət tibb müəssisəsi tərəfindən təsdiqlənməlidir. Məlumat üçün bildirək ki, vətəndaşın valideynləri ilə bu barədə izahedici söhbətlər aparılıb və onlara ətraflı məlumat verilib”.

Bunu Qaynarinfo-ya açıqlamasında iqtisadçı ekspert Xalid Kərimli bildirib. Onun sözlərinə görə, bu istiqamətdə cəmiyyətdə müəyyən çağırışlar səslənir:

"Amma hələlik bu məsələ hökumətin gündəliyində yoxdur. Bir iqtisadçı olaraq, uşaq pulunun əlehinəyəm. Uşaqpulu kütləvi şəkildə bütün ailələrə verilir. Onların arasında varlı, orta səviyyədə olan və kasıb uşaq da var".

Xalid Kərimli hesab edir ki, əsas məqam ehtiyacı olan ailələrə ünvanlı sosial yardımın daha yaxşı çatdırılması məsələsidir:

"Uşaq puluna gəlincə, Azərbaycanda əhalinin təbii artımı var. Əhalinin strukturunda gənclərin payı çoxdur. Uşaq pulunu o dövlətlər verir ki, orada təbii artım yoxdur. Azalma var, əhalinin yaş strukturu pisləşir. Əhalinin minimum əmək haqqının artırılması məsələsinə baxıla bilər. Bu il minimum əmək haqqı artırılmadı. İkincisi, sosial ödənişlərin genişləndirilməsi məsələsi müzakirə predmetidir. Məsələn, ailələr var ki, maşını, adında torpağı var, amma sosial ödəniş ala bilmir. Bunlar müzakirə olunmalıdır. Uşaqla yanaşı böyük də yeməlidir. Böyük pul tapmır, gedir oğurluq edir, əl açıb dilənçilik edir".

Bahar Rüstəmli

Kopenhagen bələdiyyəsi aprelin 1-dən öz əməkdaşları üçün dördgünlük iş həftəsi rejimi tətbiq edir.

Modern.az xəbər verir ki, ilin sonunadək davam edəcək eksperimentdə bələdiyyənin 6 administrasiyasının 14 işçi vəzifəsi üzrə əməkdaşları iştirak edirlər. Eksperiment başa çatdıqdan sonra qısaldılmış iş həftəsi rejimi rəsmi qaydada təsdiq olunacaq.

“Pandemiyadan sonrakı bu vəziyyət Danimarka bələdiyyələri arasında bundan sonra da saxlanılacaq”, - deyə Roskille Universitetinin əmək qanunvericiliyi sahəsi üzrə tədqiqatçısı Yanne Qlerup bildirib.

Sözügedən təşəbbüsə daxil edilən müəssisələrdən biri də Kopenhagenin mərkəzində yerləşən və psixi cəhətdən zəif gənclər üçün nəzərdə tutulan Radiseveydir.

“Keçirilən iclasların birində bütün əməkdaşlarımız bunun çox yaxşı fikir olduğunu və iş həyatı ilə şəxsi həyat arasında daha yaxşı balans yaratmağa xidmət etdiyini bildiriblər”, - deyə bölmə rəhbəri Yonas Ammitsbyöll vurğulayıb.

O, bir neçə gün davam edəcək istirahət günlərində əməkdaşların daha yaxşı istirahət edə biləcəklərinə və qarşıdakı iş həftəsi üçün daha gümrah olacaqlarına inandığını deyib.

Yanne Qlerupun sözlərinə görə, bu qəbildən yeniliklər Danimarkanın biznes həyatında artıq çoxdan tətbiq olunur, indi isə ölkənin dövlət qurumları da bu nümunədən istifadə etmək niyyətindədirlər. Ötən il Kopenhagen bələdiyyəsində dördgünlük iş həftəsi rejiminin tətbiq olunması fikri irəli sürüləndə, bu ideyanı bütün partiyalar dəstəkləyib. Məqsəd əməkdaşlar arasında stresin azaldılması ilə yanaşı, bələdiyyəni həm də işəgötürən kimi daha cəlbedici quruma çevirməkdən ibarətdir.

“Bazar ertəsindən cümə gününədək gündə səkkiz saat işləmək və həftədə cəmi iki gün istirahət etmək ənənəsi artıq keçmişdə qalmalıdır”, - deyə Yonas Ammitsbyöll əlavə edib.

Daş dünyanın ən ibtidai silahlarından sayılır. İnsanlığın ən qədim çağlarında müharibələr daşla aparılırdı. Hətta sapand orta əsrlərə qədər istifadə olunan silah kimi tarixi düşüb. “Kitabi-Dədə Qorqud”un anlatdığına görə, Qaraca Çobanın ən yaxşı silahı sapand idi. İlk topların mərmiləri belə, daş olub. Babalarımız top lülələrinin içərisinə barıt və ağır daş qoyub fitili yandırmaqla düşməni daş-qalaq edirdilər.
Texnologiya inkişaf etdikcə, daş bir silah növü kimi dövriyyədən çıxdı. İndi yalnız Məkkədə müsəlman zəvvarlar şeytanı daşlamaq üçün bu silahdan istifadə edirlər. Amma deyəsən müasir Naxçıvanda da təqaüdçülər yenidən insanlığın ən qədim silahına üz tutmağa başlayacaqlar.
Sədərək təqaüdçilərinin Ovqat.com-a verdiyi məlumatdan belə anlaşılır.
Şikayətçilərin dediklərinə görə, artıq iki aydır nə pensiyalarını, nə də onunla bərabər verilən Prezident təqaüdünü ala bilirlər.
Bildirilir ki, Naxçıvanda fevral və mart ayında pensiya üzünə həsrət qalan yalnız sədərəklilər də deyil. Onlarla yanaşı, Kəngərli və Şərur rayonunun təqaüdçüləri də pul üzünə həsrət qalıblar.
“Naxçıvan MR Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi gündə min bir bəhanə gətirib bizim təqaüdləri vermək istəmir. Gah deyir ki, internet sistemində problem var, gah da başqa məsələləri bəhanə edir. Əslində isə belə deyil. Naxçıvanın 7 rayonunun 4-də pensiya və Prezident təqaüdləri verilib. Yalnız Sədərək, Şərur və Kəngərli rayonları qalıb”.
Şikayətçilərin sözlərinə görə, rayonlardan birinin pensiyaçılarına da eyni qaydada təqaüd vermirmişlər: “Eşitmişik ki, onlar gedib Naxçıvan MR Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiə Nazirliyini daşa tutublar. Səhərisi gün pensiyaları verilib. Naxçıvan rəhbərliyi rəsmən bizi də eyni yolla haqqımızı almağa vadar edir”, - Sədərək pensiyaçıları belə deyib.