Etem ORUÇ
Osmanlı Devletiyle Aydın efelerinin yıldızı hiç barışmadı. Ekmede, dikmede olmayıp da yemede ortak olan, savaş çıktığında oğullarını zorla alıp götürüp de geri getirmeyen, Türk’ün dilini, kültürünü, geleneğini hor gören Osmanlı’yı da efeler sevmediler.
Zeybeklerle mücadelede başarılı olamayan Osmanlı bu kez de Ege bölgesinde yaygın olan ve direnişin simgesi haline gelen zeybek giyimini çeşitli dönemlerde yasaklama girişiminde bulunmuştur. Bu tür girişimler çoğunlukla 2. Mahmut döneminde, Atçalı Kel Mehmet’in vurulduğu (1830)ve Sinanoğlu Efe’nin idam edildiği (1854) yılları arasında, yani dağların boş kaldığı zamanlarda yasaklanmıştır.
Bu tür giyimler “ahlaka ve dine” uygun değildir diye yasaklayarak zeybekliğe engel olabileceklerini düşünmüşlerdir. Bu tür girişimler ayaklanmalara yol açınca geri adım atmak zorunda kalmışlardır. Aydın sancağına 1838 yılında merkezi yönetim tarafından gönderilen bir başka hükümde bu istek açık şekilde belirtilmiştir. Fermanda zeybekler “ kafasız ve akılsız köpekler” olarak nitelenmekte, “dağda bazı rezil ve eşkiyaların külah, kısa dağ donu, dizlik giydikleri” belirtilerek yöneticiler tarafından buna çekidüzen verilmesi ve “İslam ülkelerindeki gibi giyinilmesi” istenmektedir. Bunun anlamı açıktır. Osmanlı yöneticilerine göre zeybek giyimi İslami giyim tarzına uymayan bir giyimdir. Bunu “rezil, kafasız ve akılsız eşkıya ve derme çatma zebek makulesi ve haşaratı”na haddini bildirmeli.
Kısacası zeybekler ezilecek, kırılacak, ne pahasına olursa olsun ortadan kaldırılacaktır. Bugün Anadolu folklorünün zenginliğinden söz ederiz ya Osmanlı başarılı olsaydı bugün dünyanın gözlerini kamaştıran bu güzel gizsilerin pek çoğu olmayacaktı.”Kısa kes Aydın abası olsun, Osmanlı’dan dost olmaz,” sözü de o günlerden gelmektedir. Aydın efelerinin kıyafetleri öbür efelerden daha farklıdır. Dağ donları daha kısa, feslerindeki dağ çiçek işlemeleri ve daha görkemlidir.
Bugün “Muhteşem Yüzyıl” dizisini televizyonda izleyenler,” Osmanlı Padişahları böyle miydi?”diye tepki gösteriyorlar. Onlar hakkında derinlemesine bilgileri olsaydı. Örneğin, 36 Osmanlı padişahından sadece ikisini anasının Türk olduğunu, Hirstiyan anaların Topkapı'daki kilisede ibadet ettiklerini, hiç biri padişah dini dillerinden düşürmemelerine karşın, hacca gideninin hiç olmadığını, kendileri dört duvar arasında her tülü içkiyi içmesine karşın halka yasakladıklarını, Osmanlı’nın yönetim çevresinde pek Türk olmadığını, korumalarının bile, Çerkez, Arnavutlardan oluştuğunu bilseler neler düşünürler bilemem.
Her yıl görkemli olarak kutlanan kurtuluş günlerinde efelerin attığı yalancı mermiler yasaklandı. (Bu mermiler sadece barutla yapılan, ses çıkaran mermiler) Halbuki bu günlerin farklı güzellikleri vardı. Efeler ellerinde silah, arkalarında efe giysileri, atlarını koşturarak girerlerdi Nazilli kurtuluş meydanına. Halk büyük bir coşku içinde alkışlardı onları. Tüfekler atılır, karalara sarılmış, zincirle bağlanmış Türk kızını kurtarırlar, altından al bayrağımıza sarılmış Türk kızı selamlayınca yer gök inler, insanlar ağlardı. Milli birliğimiz daha da pekişir,gurur duyardık.
Geçen yıllarda padişah özentili yöneticiler nedense silah atmayı da yasakladılar, ardından da ulusal bayramlarımızı yasaklamaya kalktılar. Bilgisiz düşünmek büyük bir bela, çalıkakıcılar doldu meydana. Bir toplumun doğru olarak tarihini bilmemesi kadar kötü bir şey olamaz. Çok iyi tanıdığım, yurtseverliğinden hiç tereddüt etmediğim bazı arkadaşlar, okuma zahmetini katlanamadıkları için, içgüdüsel olarak derinlemesine bilgi sahibi olmadan tepki gösteriyorlar. Gerçekleri bir öğrenseler, biliyorum ki benden daha çok yanacak içleri. Irkçı değilim. Ta Ortaasya’dan bu yana Türk tarihini doğru öğrenmeye çalışıyorum.
İlk Türk adı Orhun Anıtları’nda geçiyor. İkinci Türk adı da Mustafa Kemal Atatürk’ün kurduğu son Türkiye Cumhuriyeti’nde geçiyor. Atatürk’ümüz de Türk sözcüğünün “Türkiye Cumhuriyeti kuranların ortak adı” olduğunu belirtiyor. Kimliğini, kültürünü, gelenek ve göreneklerini sahip çıkmayan, tarihini iyi bilmeyip başkalarının maşası, uydusu olan ulusların, ulusal sınırlarını düşmanları çiziyor. Bugün ABD’nin yapmak istediği gibi. Efe torunları, Atatürk sevdalıları, yurt sevdalıları, yarın çok geç olabilir.
Parti, etnik köken, din, dil, farkına bakılmaksızın, Anadolu’yu sevenler, emperyalizme karşı güç birliği oluşturalım. ABD ve AB insan hakları dediği zaman kendi halklarını kastediyorlar. Bizleri insan olarak görmüyorlar. Bağımsızlığımızı, ülke bütünlüğümüzü sahip çıkarak Kurtuluş Savaşı’nda olduğu gibi sömürgecilere tekrar ders vermenin zamanıdır.
Yararlandığım Kaynaklar: 1- A. Haydar Avcı, Zeybeklik ve Zeybekler. Sayfa 196, 197, 198, 199. Sayfalar. 2- H. 1134 (1721) tarihli Anadolu Beylerbeyi Ail Paşaya gönderilin hüküm. 3- Dr. Sabri YETKİN Batı Anadolu’da Eşkiyalık Olaylarının Yapusal Bir İncelemesi. 4- Mehmet Avni Özbek, Zeybek, İslam Ansiklopedisi, Cilt 13 5- Dr. Sabi Yetkin, Ege’de Eşkiyalar 6-Tuncer Baykara, Zeybekler ( Zeybek Elbisesi Giyme Yasağı)

Bu gün Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının qəbul edilməsindən 28 il ötür.

Bildirək ki, Azərbaycanın Konstitusiya quruluşunun tarixi SSRİ dövrünə təsadüf edir. Azərbaycanın ilk Konstitusiyası 1921-ci ilin mayın 19-da, onun SSRİ Konstitusiyasına uyğunlaşdırılmış yeni redaksiyası isə 1925-ci il martın 14-də qəbul olunub. 1978-ci ilin aprelin 21-də qəbul edilmiş son Konstitusiya da, əvvəlki konstitusiyalar kimi, SSRİ Konstitusiyasına uyğunlaşdırılıb. 1918-1920-ci illərdə mövcud olmuş Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti isə dövlətin əsas qanununu qəbul edə bilməyib.

SSRİ hakimiyyətinə son qoyularaq dövlətimiz müstəqillik əldə etdikdən sonra yeni Konstitusiyanın hazırlanması zərurəti meydana çıxdı. Bunun üçün Prezident Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə xüsusi komissiya yaradıldı. Bundan sonra Konstitusiya layihəsi ümumxalq müzakirəsinə çıxarıldı. 1995-ci il noyabrın 12-də müstəqil Azərbaycanın ilk Konstitusiyası referendumla qəbul olundu.

Konstitusiyanın qəbulu müstəqillik tariximizin ən mühüm hadisələrindən biri olmaqla yanaşı, ümummilli lider Heydər Əliyevin Azərbaycan dövlətçiliyi qarşısındakı böyük xidmətlərindən biridir.

Bu Konstitusiya müstəqil dövlət quruculuğu prosesini tənzimləyən, demokratik inkişafa təminat yaradan, cəmiyyətin siyasi, sosial, mədəni, iqtisadi sferalarında köklü dəyişiklikləri özündə ehtiva edən, qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsində hüquqi baza rolunu oynayan mükəmməl və mütərəqqi sənəd idi. Sözügedən referendumda seçicilərin 86 faizi iştirak edib və onların 91,9 faizi Konstitusiyanın qəbul edilməsinin lehinə səs verib.

Əsas Qanun noyabrın 27-də hüquqi qüvvəyə minib.

Azərbaycanda ilk konstitusiya məhkəmə nəzarəti orqanı olan Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsi isə 1998-ci il iyul ayının 14-də yaranıb.
Müstəqil Azərbaycanın dövlət quruculuğunun əsasını təşkil edən ilk Konstitusiya 5 bölmə, 12 fəsil, 158 maddədən ibarətdir. Buna qədər üç dəfə Konstitusiyamıza dəyişiklik edilib: 2002-ci il avqust, 2009-cu il mart və 2016-cı il sentyabr.

Müvafiq tarixlərdə referendum yolu ilə Konstitusiyaya əlavə və dəyişikliklər edilib.

Konstitusiya Günü bayram kimi qeyd olunsa da, noyabrın 12-si iş günüdür.

Artıq üçüncü ildir ki, Konstitusiya Günü qələbə ovqatında qeyd edilir. Azərbaycan Konstitusiyada təsbit olunan suverenlik hüququnu 2020-ci ildəki Vətən müharibəsi ilə bərpa edib.

Azərbaycan indi də Konstitusiyanın tələblərindən irəli gələn digər təhlükəsizlik tədbirlərini həyata keçirir.

Azərbaycanda film sektoru demək olar ki, iflic vəziyyətindədir. Mütəxəssislər bildirir ki, Azərbaycanda kifayət qədər gənc, bacarıqlı, peşəkar aktyor və aktrisalar olsa da, kino sahəsindəki keyfiyyət olduqca aşağıdır.

Bəs bunun səbəbi nədir?

Xalq artisti, aktrisa Səidə Quliyeva Bizim.Media-ya bildirib ki, Azərbaycanın film sektorunda sanki hamı gözləmə mövqeyindədir.

“Mən təkcə respublikada yox, dünyada tanınmış məşhur rejisorlarla işləmişəm. Onlardan biri də Vaqif Mustafayevdir. Təəssüflər olsun ki, ondan sonra mən heç bir film rejisoru ilə çalışmamışam. Deməzdim ki, Azərbaycanda bacarıqlı gənc kadrlar yoxdur. Sadəcə onlara istiqamət verilməli, maliyyə köməkliyi göstərilməlidir.

Film sahəsi bizdə pərakəndə halını alıb.

Mənə də qaranlıqdır ki, Azərbaycanda kino sektorunda keyfiyyət niyə aşağı düşüb. Bunu bu sahəylə məşğul olan rəhbər şəxslərlə danışıb öyrənmək lazımdır. Çünki bizdə Sovet dövründə və ondan sonra film sahəsi çox yaxşı inkişaf etmişdi. Hazırda isə çəkilən bir və ya iki filmlə biz deyə bilmərik ki, Azərbaycanda kino sahəsi inkişaf edib və ya geri qalıb.

Hal-hazırda bu sahədə durğunluq yaşanır. Biz sənət adamları istəyərdik ki, yaxşı filmlər çəkilsin, ssenarilər yazılsın, maddi durum yaxşı olsun və biz də dəvət olunaq. Elə bil ki, hamı gözləmə mövqeyindədir. Lakin bizlər nəyi, nə vaxt gözləyirik, bilmirəm”. \\Bizim.Media

Həyat yoldaşının intiharından sonra ağır günlər yaşayan jurnalist Türkan Məmmədli paylaşımı ilə izləyicilərini kədərləndirib.
Tribunainfo.az xəbər verir ki, jurnalist bu dəfə hisslərini Aqşin Yeniseyin şeirinin misraları ilə dilə gətirib:

Yaxın zamanda yayımlanması gözlənilən "Ağlayan gelin" serialında rol alacaq daha bir aktyorun kimliyi bəlli olub.

"Unikal" xəbər verir ki, ekran işində aktyor Noyan Uzer rol alacaq. Onlar layihədə "Ufuk" obrazını canlandıracaq.

Qeyd edək ki, serialın baş rollarını Feyyaz Şerifoğlu və Ayça Ayşin Turan ifa edəcək. Noyan son olaraq "Kuruluş Osman"da "Frodi"ni canlandırıb.