 |
|
|
Sülhməramlıların yolun açılması üçün “mülki ermənilər”dən istədiyi iki gün vaxt bu gün başa çatdı:
mümkündür ki, Əliyevin Sankt-Peterburq səfərində məsələnin həll ediləcəyini düşündükləri üçün belə bir vədlə çıxış ediblərmiş;
Rusiyada səfərdə olan Əliyevin Putinlə regiondakı vəziyyəti müzakirə edəcəyi gözlənilir, lakin Bakının mövqeyi qətidir: aksiya iştirakçılarının tələbləri icra olunmalıdır, Əliyev Sankt-Peterburqa getməmişdən öncə də “geri çəkilməyəcəyik” mesajını verdi;
“Mülki ermənilərə” yolun iki günə açılacağını deyən sülməramlılar isə bu gün İrəvandan Laçın yoluna (Gorus istiqamətində) yürüş edən ermənilərə prosesin günlərlə çəkə biləcəyini deyiblər.
Laçın yolunda aksiya davam edir.
Asif Nərimanlı
Teref.az
“Çox təəssüf ki, Ruben Vardanyana böyük ümid bəsləmək mənasızdır”.
KONKRET.az xəbər verir ki, bu barədə erməni nəşrlərindən biri maraqlı yazı dərc edib.
Teref.az nəşrin həmin yazısını olduğu kimi təqdim edirik:
“Son günlər cəmiyyətin müxtəlif təbəqələri Qarabağın “dövlət naziri” Ruben Vardanyanı aktiv şəkildə müzakirə edirlər. Bəziləri onu Qərbin, bəziləri Rusiyanın agenti adlandırır, Ruben Vardanyanın Qarabağı dağıtmağa gəldiyini iddia edən dairələr var.
Ruben Vardanyanın Qarabağı dağıtmağa gəlmədiyini və onun heç bir ölkənin agenti olmadığını ən yaxşı Ara Arutyunyan təhlil edib.
Bütün bunlara əsaslanaraq, təbii ki, biz Ruben Vardanyanın agent olub-olmaması məsələsini müzakirə etmək fikrində deyilik. Amma Ruben Vardanyanın fəaliyyətini müzakirə edəcəyik.
Aydındır ki, Vardanyan Qarabağın “dövlət naziri” vəzifəsini karyerasının sonu hesab etmir. Onun məqsədlərinin Ermənistanda hakimiyyətə gəlməklə bağlı olduğu açıq-aydın görünür (təbii ki, bu istəkdə qınanılan heç nə yoxdur). Və bu məqsədlərə əsaslanaraq Ruben Vardanyan “dövlət naziri” vəzifəsindən reklam platforması kimi istifadə edir. Məhz bu vəziyyət ağır durumda olan Qarabağın həyatında qəbuledilməzdir.
Ruben Vardanyan öz imicini yüksəltməyə o qədər aludə olub ki, Azərbaycan onun bəyanatını Laçın dəhlizinin açılması ilə bağlı danışıqları ləğv etmək üçün bəhanə edə bildi.
Yolun bağlanmasının üçüncü günü, dekabrın 16-da Qarabağ “Dövlət Şurasının katibi” Vitali Balasanyanın apardığı danışıqlar nəticəsində qazın verilişi bərpa olunanda və yolun açılması da müzakirə olunanda Ruben Vardanyan tələsik yola düşdü. Canlı yayıma çıxdı və “erməni tərəfinin qələbəsi”ni elan etdi:
“Heç bir ilkin şərt olmadan, heç bir güzəşt olmadan bizim qonşu dövlət qaz təchizatını bərpa edib. Bizi bu qələbə ilə təbrik etmək istəyirəm. Çünki biz öz gücümüzü göstərdik və bu, həqiqətən də bizim qələbəmizdir. Çünki biz güclü olduğumuzu göstərdik. Depressiyaya düşməyəcəyik, panikaya düşməyəcəyik. Göstərdik ki, həqiqətən də güc və iradə ilə biz həyatımız və gələcəyimiz üçün hər şeyi etməliyik. Bu gün yol açıla bilərmi? Bu onların qərarıdır, çünki səhv etdiklərini hiss etdilər”.
Vardanyanın bəyanatından sonra Azərbaycan nümayəndələri Vitali Balasayana məlumat veriblər ki, yol açılmayacaq. Çünki Ruben Vardanyanın sərsəm bəyanatından sonra heç bir güzəşt olmadan yolu açsalar, öz ölkələrində düzgün başa düşməyəcəklər.
Məhz bu epizod başa düşmək üçün kifayətdir ki, Ruben Vardanyan öz reputasiyası və siyasi məqsədləri naminə hesablanmamış addımlar ata bilər. Və bu da onsuz da təhlükədə olan Qarabağı bir daha təhlükə altında qoyur.
Əldə etdiyimiz məlumata görə, Ruben Vardanyanın bəyanatından sonra Azərbaycan onun istefasını və Qarabağdan getməsini yolun açılması üçün ilkin şərt kimi irəli sürüb. Hətta Azərbaycanın xarici işlər naziri Bayramov Moskvada bu barədə danışıb.
İndi faktiki olaraq Qarabağ üçün daha çətin vəziyyət yaranıb. Bir tərəfdən Ruben Vardanyanın bəyanatı indiki vəziyyətə adekvat deyil və onun dövlət idarəçiliyindən uzaq olması, populist meyllərə malik olması və yeganə məqsədinin gələcək siyasi proseslərdə lazım olan reytinqi olması başa düşüləndir.
Digər tərəfdən, indiki mərhələdə onun işdən çıxarılması Azərbaycanın tələblərinə boyun əymək deməkdir, bu da şübhəsiz ki, daha pis nəticələrə gətirib çıxara bilər.
Əlbəttə, Vardanyanla bağlı bu epizod o demək deyil ki, Qarabağ “prezidenti” Arayik Arutyunyan müharibənin məğlubiyyətinə görə məsuliyyət daşımaqdan əl çəkəcək. Bu o demək deyil ki, Araik Arutyunyan korrupsiyaya və cinayətkarlığa son qoyacaq. Bu həm də o demək deyil ki, yolun açılması ilə bağlı danışıqlar aparan Vitali Balasanyan dövlət idarəçiliyini Ruben Vardanyandan daha yaxşı başa düşür.
Bu epizod bir şeyi ifadə edir ki, Ruben Vardanyan öz yerində deyil və o, Ermənistanla bağlı siyasi planlarını həyata keçirmək üçün Qarabağdan istifadə etməyə çalışır. Bu o deməkdir ki, çox təəssüf ki, Ruben Vardanyana böyük ümid bəsləmək mənasızdır”.
Xuraman Etibarlı,
Ötən gün Azərbaycanın Qarabağ iqtisadi rayonunda yaşayan ermənilər Xankəndi şəhərində mitinq keçiriblər. Erməni mənbələri “izdihamlı mitinq” adı verdikləri aksiyaya 70 min insanın gəldiyi haqqında məlumat yayıblar.
Faktyoxla Lab. bu məlumatın səhihliyini yoxlayıb.
Açıq meydanda toplaşan insan kütləsinin sayını hesablamaq üçün “Mapcheking”əlavəsinə Xankəndidəki “Dirçəliş” meydanında keçirilən aksiyanın konturlarını əlavə edirik. Əldə edilən foto və videolar əsasında meydanın sağ və sol kənarlarında əhali sığlığının çox aşağı olduğunu (hər kv. metrə 0,7 nəfər), 220 metr uzunluğu, 7 metr eni olan parçanı və tribunanın qarşısındakı boşluğu nəzərə alıb, hər kv.metrə orta hesabla 2 nəfərin düşdüyünü əsas götürərək məlumatları “mapcheking” əlavəsinə daxil edirik. Nəticə 17581 nəfər göstərir.
Bu faktların hamısı erməni mənbələrindən götürdüyünü bir daha qeyd edirik.
Beləliklə, 25 dekabr 2022-ci ildə Azərbaycanın Qarabağ iqtisadi rayonunun Xankəndi şəhərində ermənilərin keçirdikləri mitinqdə 70 min deyil,17 min 581 nəfər toplaşıb. Erməni mənbələrinin məlumatında rəqəmlər dəfələrlə şişirdilib.
“Araik Arutyunyan Fransa səfərindən necə qayıdıb, Babayan isə Ermənistana necə gedib” ritorik sualı...
Qarabağdakı qanunsuz separatçı rejimin başçısı Araik Arutyunyan ekofəlların aksiyası başlayanda böyük ehtimalla, Xankəndidə deyildi.
İnternet resurslarının məlumatına əsaslansaq, Xankəndi yolunda aksiya başlayanda o, Parisdən Ermənistana özünü ancaq yetirmiş olmalı idi.
Dekabrın 12-də qondarma rejimin “xin”i və “parlament”sədri Laçın yolundakı aksiya ilə bağlı bəyanat verib. Araik Arutyunyan isə yalnız “Facebook”dan müarciət yayıb, özünün Xankəndidə olduğunu təsdiq edən heç bir hərəkətlilik olmayıb. Dekabrın 13-də Ruben Vardanyan “icra orqanlarının”, Xankəndi “merinin” və “inzibati rayonların rəhbərlərinin” iştirakı ilə geniş müşavirə keçirib, Araikdən yenə səs-soraq olmayıb. Yalnız sosial şəbəkədəki hesabından açıqlama verməkdə davam edib.
Araikin ilk fotosu dekabrın 20-də ortaya çıxdı. O, Xankəndidə “güc strukturlarının” rəhbərlərinin iştirakı ilə müşavirə keçirdi. İclasda “təhlükəsizlik şurasının katibi” Vitali Balasanyan və “dövlət naziri”, Araikin yoxluğunda özünü yaranmış vəziyyətlə bağlı “operativ qərargahın”rəhbəri elan etmiş Ruben Vardanyan iştirak ediblər. Daha sonra isə “təhlükəsizlik şurasının” genişləndirilmiş iclası da keçirilib, yaranmış vəziyyə müzakirə olunub. Bundan sonrakı xəbərlərdə Arutyunyanın fəallığı diqqət çəkib.
Dekabrın 23-də daha bir diqqət çəkən fakt üzə çıxıb. Məlum olub ki, Ermənistanın xarici işlər naziri Ararat Mirzoyan qondarma rejimin “xin rəhbərinin vəzifələrini icra edən” David Babayanı Ermənistanda qəbul edib. 12 gündür “blokadadayıq” deyib hay-küyü salan Babayan İrəvana tək getməyib, yanında Xankəndindən digər nümayəndələr də olub.
Ermənistan Xarici İşlər Nazirliyindən verilən məlumata görə, görüş zamanı Azərbaycanın “Laçın dəhlizinin blokadada saxlaması, humanitar vəziyyətin təfərrüatlarını müzakirə ediblər”.
Ekofəallar əvvəl gündən bəyan ediblər ki, heç bir blokadadan söhbət gedə bilməz, yol açıqdır. Bunu hər gün Rusiya sülhməramlılarının yük və digər nəqliyyat vasitələrinin Laçın istiqamətinə və ya Xankəndə gəlib-gedişləri də sübut edir. Ermənilər isə bəyan edirlər ki, nə qədər ki, ekofəlların aksiyası davam edir, onlar bu yoldan istifadə etməyəcəklər.
Ruben Vardanyan dekabrın 20-də etiraf edib ki, nə qədər ki orada azərbaycanlılar dayanırlar, ermənilər Laçın yolu ilə getməkdən imtina edirlər. O, Facebook vasitəsilə öz müraciətində qeyd edib: “Blokada davam edir. Halbuki, bilirsiniz ki, yolun açıq olması barədə söz-söhbətlər şişirdilir, amma bu, belə deyil. Onlar yol kənarındadırlar, istədikləri zaman maşınları saxlaya bilirlər. Ona görə də deyirik ki, bu, qəbuledilməzdir. Azərbaycanlılar oranı tamamilə tərk etməlidirlər”. Vardanyan onun mövqeyini dəstəkləyən ermənilərin fikrinə də istinad edib.
“Bəs, o halda Araik Xankəndinə necə qayıdıb, Babayan isə İrəvana necə gedib” sualı ortaya çıxır. Əslində, ritorik sual da demək olar. Aydındır ki, Araiki Xankəndinə gətirən də, Babayanı İrəvan sərhədinə aparan da Rusiya sülhməramlılarıdır. Uçub getməyib ki... Ekofəalların Rusiya sülhməramlılarını yük maşınlarında nə aparıb-gətirdiklərini yoxlamaq kimi yetkisi yox, bu əlavə qarşıdurma və narahatlıq yaradır. Ermənilər də bunu bilir. O səbəbdən “blokadadayıq” deyib hər gün müxtəlif dövlətlərdən Bakıya zənglər etdirən bu hay-küyçü millətin bir daha qorxaqlığı və riyakarlığı üzə çıxar. Paşinyan deyir ki, Rusiya sülhməramlıları üzərinə düşən öhdəlikləri yerinə yetirmir. Maraqlıdır, Babayanı yük maşınında və ya hərbi avtobilin “baqajı”nda Ermənistan sərhədində təhlükəsiz aparmaq sülhməramlıların öhdəliyinə daxildir, ya yox?
Ziyanı yoxdur, keçməkdən qorxurlarsa, qoy sülhməramlıların yük maşınlarında gizlənib Ermənistana gedib-qayıtsınlar. Amma gələndə heç olmasa, o “detdom”, neçə gündür BMT-nin ofisinin yanında yatan Beqlaryanı da zibil maşından gətirib Xankəndinə tullasınlar. Düşmən olsa da, mərhəmətimiz var...
Nazim SABİROĞLU,
Musavat.com
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev dekabrın 23-də Fransa Respublikasının Prezidenti Emmanuel Makronla telefon danışığında Laçın rayonundan keçərək Xankəndi şəhəri istiqamətində olan yoldakı vəziyyət ilə bağlı qeyd edib ki, Azərbaycanın vətəndaş cəmiyyəti nümayəndələri Rusiya sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ərazilərimizdə faydalı qazıntı yataqlarının qanunsuz istismarına və bunun nəticəsində ətraf mühitə vurulmuş ciddi zərərə etiraz edirlər.
Bu barədə Azərbaycan Prezidentinin Mətbuat xidməti məlumat yayıb.
Prezident İlham Əliyev Rusiya sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ərazilərimizdə yaşayan sakinlərin bu yoldan mülki və humanitar məqsədlər üçün istifadəsi üçün maneənin olmadığını, başqa təsisatlara lüzum olmadan Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsinin yerli ofisinin xətti ilə tibb maşınlarının keçidlərinin təmin edildiyini vurğulayıb.
Dövlətimizin başçısı vətəndaş cəmiyyəti nümayəndələrinin əsas tələbinin faydalı qazıntı yataqlarının qanunsuz istismarının dayandırılması və ərazidə ekoloji monitorinq fəaliyyətinin aparılmasının təmin edilməsi olduğunu bildirib.
“Laçın dəhlizində 12 gündür davam edən aksiyanın nəticələrini ümumiləşdirsək, birmənalı olaraq qeyd edə bilərik ki, Azərbaycan ilk məqsədinə nail olub. Artıq dəhliz yoxdur, adi yol var”. DİA.AZ JAMAZ.İNFO-ya istinadla xəbər verir ki, bu fikirləri Ermənistanın siyasi fəallarından olan Avetis Babacanyan “Hraparak” qəzetində yazıb.
Onun sözlərinə görə, Azərbaycan Laçın dəhlizinə nəzarəti də bərpa edib. “Düzdür, bir müddət sonra yolu açacaqlar. Lakin Azərbaycanın güc strukturlarının nümayəndələri yola nəzarətdən əl çəkməyəcəklər”.
Babacanyan deyir ki, Azərbaycan uzun müddətdir Laçın dəhlizinə nəzarəti bərqərar etməyə çalışırdı. Lakin Ermənistanın müqaviməti sayəsində bu baş tutmurdu. “Qarabağdakı ermənilər bildirirdi ki, əgər azərbaycanlılar yola nəzarət etsələr, bu, Qarabağda yaşayanlara pis təsir edəcək. Ardından isə Qarabağdak kütləvi köç başlayacaq”.
Erməni siyasətçi onu da qeyd edir ki, Laçın dəhlizinə nəzarət edən Rusiya sülhməramlıları da başa düşürdülər ki, əgər onlar yola nəzarəti Azərbaycanla bölüşsələr, onların rolu xeyli azalacaq və mövcudluqları mənasız olacaq. “Təsəvvür edin ki, rus əsgəri kiməsə o yolu keçməyə icazə verir, Azərbaycan isə bundan imtina edir. İndi ruslar yola nəzarəti tamamilə itiriblər. Onlara təsəlli verə biləcək yeganə şey odur ki, azərbaycanlılar hələ də rusların öz qoşunlarını lazımi ərzaq və yanacaqla təmin etməsinə mane olmurlar. Ya Rusiya Qarabağa görə, Azərbaycan-Türkiyə ilə münaqişəyə girmək istəmir, ya da başqa razılaşmalar var”.
Babacanyan bildirir ki, yaxın günlərdə yol açıldıqdan sonra isə Qarabağ erməniləri seçim qarşısında qalmalı olacaqlar. Onun sözlərinə görə, yeni təklif bu olacaq ki, rus sülhməramlılarının nəzarəti altında Ermənistana gedib-gələ bilərlər. “Bu isə o deməkdir ki, ermənilər hərkət edərkən, maşınlarını saxlamalı, yük yerini açmalı, pasport təqdim etməlidirlər. Nəticədə, onlar da azərbaycanlıların nəzarəti altında maşın sürməyə razılaşacaqlar və razılaşmayanların isə seçimi olacaq: Qarabağı birdəfəlik tərk etmək və bir daha o yolla hərəkət etməmək”.
Erməni müəllif hesab edir ki, Azərbaycan yolu bağlamaqla ekoloji problemidə həll etmiş olub. “Qarabağda yerləşən mədənlər çətin ki, bundan sonra istismar olunsun. Çünki çıxarılan konsentratın Ermənistana daşınması ehtimalı azdır. Qarabağ boşaldıqdan sonra isə azərbaycanlılar mədənlərə tam nəzarət edəcəklər”.
Babacanyan bir məsələ barəsində danışıb. O deyib ki, Ermənistan hökuməti heç bir şəkildə vəziyyətə müdaxilə etmir. Onun rəyinə görə,İrəvan bununla Qarabağın Azərbaycanın daxili məsələsi olması mövqeyindən çıxış edir və eyni zamanda bunu humanitar məsələ hesab edir. “Azərbaycanın Laçın dəhlizinə, insanların və malların daşınmasına nəzarət etməsi Paşinyan üçün sərfəlidir. O, ümid edir ki, bundan sonra Azərbaycanın Ermənistandan Naxçıvana qoşulmaq üçün dəhliz tələb etməyə daha legitim haqqı olmayacaq. İndiyədək Azərbaycan və Türkiyə Ermənistan ərazisindən keçən dəhlizin Laçın dəhlizi ilə eyni hüquqi statusa malik olacağını tələb edirdi. Bununla da Paşinyanın “Qarabağı verdik, amma 29 min kvadrat km ərazimizi qoruduq” tezisi də yalan çıxacaq”.
Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi Ermənistanın Laçın yolundakı vəziyyətlə bağlı müraciətilə əlaqədar qərarını açıqlayıb.
Strasburq məhkəməsinin qərarına əsasən, Azərbaycan ağır xəstələri və evsiz qalanları Laçın dəhlizilə Qarabağdan Ermənistana buraxmalıdır.
Ermənistan yolun açılmasını tələb edib, lakin Azərbaycan Laçın dəhlizinin Rusiya sülhməramlılarının nəzarətində olduğunu bildirib.
“Məhkəmə, hazırda “Laçın dəhlizi”ndəki duruma Azərbaycan hökumətinin nə dərəcədə nəzarət etməsinin mübahisəli olmasına, durumun aydın olmamasına, əlavə olaraq, 9 noyabr 2020-ci il tarixində imzalanmış üçtərəfli bəyanatın 6-cı maddəsi üzrə Azərbaycanın üzərinə götürdüyü “Laçın dəhlizi” ilə hər iki istiqamətdə hərəkət edən şəxslərin, nəqliyyat vasitələrinin və yüklərin təhlükəsizliyinə təminat vermək” öhdəliyini qeyd edib. Konvensiyadan irəli gələn öhdəlikləri xatırladan məhkəmə, öz reqlamentinin 39-cu qaydasına əsasən, tərəflərin mənafeyi və qarşıdakı proseslərin uyğun şəkildə aparılması naminə, Ermənistanda müalicə almağa ehtiyacı olan ağır xəstələrə, sığınacağı və dolanışığı olmayıb yolda qalan digər şəxslərə “Laçın dəhlizi” vasitəsilə təhlükəsiz keçidi təmin etmək üçün Azərbaycan hökumətinə yurisdiksiyasına daxil olan bütün tədbirləri görməyi bildirmək qərarı verib”, – Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinin məlumatında deyilir.
Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinin qərarlarının Monitorinq qrupunun rəhbəri Xalid Ağaliyev bildirib ki, Avropa məhkəməsi dəhlizə Azərbaycanın nəzarət etməsinin mübahisəli olduğunu qeyd edib, dolayısı ilə nəzarəti Rusiya sülhməramlı qüvvələrinin həyata keçirdyini ifadə edib.
“Məhkəmə qərarını ona məlum olan halların işığında elan edir. Məhkəməyə təqdim edilən bilgilərdə ərizəçi tərəf, məhz Azərbaycanın dəhlizi 14 dekabr tarixdən blok etdiyini iddia etmişdi. Azərbaycan təkzib edib, dəhlizin Azərbaycanın yox, Rusiyanın nəzarətində olduğu ifadə edib. Bu bilgilərin fonunda məhkəmənin qərarının mənası budur ki, ehtiyacı olan qrupların dəhlizdən maneəsiz istifadəsinə yurisdiksiyanız, imkanlarınız daxilində imkan yaradın. Bu aspektdə Azərbaycan baxımından hər hansı problem görünmür”, – ekspert deyib.
“Dəhliz ətrafında aksiya keçirən ekofəallar və vətəndaş cəmiyyəti nümayəndələri onsuz da Dağlıq Qarabağdan Ermənsitana gedən təcili tibbi avtomobillərə, həmçinin humanitar yüklər aparan təchizat avtomobillərinin hərəkətinə hər hansı maneçilik törətməyib. Azərbaycan hökuməti də ərazidəki adamların humanitar ehtiyaclarını ödəməyə hazır olduğunu bildirib”,- o deyib.
Qarabağ tamamilə Azərbaycanın nəzarətinə keçənə qədər belə toqquşmalar vaxtaşırı baş verəcək
Laçın dəhlizində, Rusiya sülhməramlılarının Qarabağdakı müvəqqəti məsuliyyəti zonasında Azərbaycan qeyri-hökumət təşkilatlarının nümayəndələrinin etiraz aksiyası davam edir. Və hələ ki, Rusiya tərəfi etirazçıların tələblərini yerinə yetirməyib.
Məlum olduğu kimi, dekabrın 3-də və 7-də Qarabağ bölgəsində müvəqqəti dislokasiya olunmuş Rusiya sülhməramlı kontingentinin komandanlığı ilə Azərbaycanın müxtəlif strukturlarının nümayəndələri arasında danışıqlar aparılıb. Tərəflər belə bir qərara gəliblər ki, dekabrın 10-dan İqtisadiyyat Nazirliyi, Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi, Dövlət Əmlak Xidməti və “AzerGold” QSC-nin mütəxəssisləri Azərbaycanda faydalı qazıntı yataqlarının qanunsuz istismarı faktlarının yoxlanılmasına başlaya biləcəklər. Əsas tədqiqat obyektləri Qızılbulaq qızıl yatağı və Dəmirli mis-molibden yatağıdır.
Amma dekabrın 10-da Azərbaycan nümayəndələri bu ərazilərə, ümumiyyətlə, baş çəkə bilməyiblər. Onların yolunu aqressiv əhval-ruhiyyəli naməlum erməni dəstələri kəsib, sülhməramlılar isə həmin dəstənin ərazini tərk etməsi üçün heç bir iş görməyiblər.
Bundan sonra Azərbaycan Respublikasının Xarici İşlər Nazirliyi Moskvaya müvafiq nota təqdim edib, daha sonra Laçın dəhlizinin Şuşa hissəsində azərbaycanlı ictimai fəalların etiraz aksiyası başlayıb.
Paralel olaraq, sülhməramlılar etirazçıların qarşısında maneələr quraraq, onların Xankəndi istiqamətində hərəkət etməsinə mane olublar.
Sonra aksiya iştirakçıları sülhməramlıların qarşısında əlavə tələblər irəli sürüblər:
– Ermənistanla dövlət sərhədində – Laçın dəhlizinin girişində Azərbaycan qanunvericiliyinə uyğun fəaliyyət göstərəcək sərhəd-keçid məntəqəsi quraşdırılmalıdır.
– Sülhməramlıların müvəqqəti məsuliyyət zonasında Rusiya-Azərbaycan birgə patrulu həyata keçirilməlidir.
– Sülhməramlıların müvəqqəti məsuliyyət zonasında Azərbaycanın bütün dövlət strukturlarının, o cümlədən Daxili İşlər Nazirliyi, Dövlət Sərhəd Xidməti və Dövlət Gömrük Komitəsinin nəzarəti bərpa edilməlidir.
Maraqlıdır ki, aksiyanın dinc xarakter daşımasına baxmayaraq, Ermənistan tərəfi Azərbaycanın guya Qarabağın erməni əhalisini blokadaya alması barədə yalanlar yayır. Amma eyni zamanda, sülhməramlıların və Qırmızı Xaç Cəmiyyətinin avtomobilləri dəhlizlə hər iki istiqamətdə maneəsiz hərəkətini davam etdirir.
Maraqlıdır, Azərbaycan tərəfi məqsədinə, daha doğrusu, öz ərazisində nəzarət postlarının yaradılmasına nail ola biləcəkmi? Axı yalnız bu halda Ermənistan hərbçilərinin, silah-sursatın, eləcə də Qarabağ ermənilərinə ağılsız ümidlər verən bəzi separatçı düşüncəli xarici siyasətçilərin Azərbaycan torpaqlarına qanunsuz soxulmasının qarşısını almaq mümkün olacaq.
Tanınmış xarici ekspertlər baş verənlərlə bağlı fikirlərini Press Klubla bölüşüblər.
“Azərbaycanın problemi həll etməyinin, tam həll etməyinin vaxtı çatıb”, – tarix elmləri doktoru, Effektiv Siyasət İnstitutunun (Kişinyov) direktoru Vitali Andriyevski deyir.
Onun fikrincə, təzyiqi davam etdirmək lazımdır. Ancaq bu vəziyyətdə əsas şey “qırmızı xətti” keçməməkdir. “Burada baş verən hadisələrin informasiya təminatı çox vacibdir. Özü də informasiya təminatı təkcə Azərbaycan ərazisində deyil, həm də Avropada, ABŞ-da olmalıdır. İndi ərazi bütövlüyü uğrunda mübarizə dəbdədir (Ukrayna) və bu fürsətdən istifadə edilməlidir” – deyə ekspert bildirir.
Qazaxıstanlı politoloq Kazbek Beysebayev qeyd edir ki, imzalanmış müqaviləyə əsasən, Rusiya sülhməramlı qüvvələrinin Qarabağ bölgəsində qalma müddəti beş ildir. Yəni, onlar 2025-ci ilə qədər orada qala bilərlər.
“Ancaq onu da qeyd etmək lazımdır ki, tərəflərdən heç biri bu müddətin bitməsinə 6 ay qalmış müddəanın tətbiqinə xitam vermək niyyətini bəyan etməzsə, müqavilə, avtomatik olaraq, daha beş il müddətinə uzadıla bilər.
Bu, praktikada o deməkdir ki, Qarabağ bölgəsinin erməniləri Rusiya sülhməramlı qüvvələrinin himayəsindədir və Azərbaycan hakimiyyətinə tabe deyil. Ona görə də onlar və onların strukturları hesab edirlər ki, orada yerləşən yataqları haqlı olaraq istismar edə bilərlər.
Azərbaycan Qarabağ bölgəsinə nəzarəti bərqərar etdikdən sonra Qızılbulaq qızıl yatağı və Dəmirli mis-molibden yatağının Azərbaycan hakimiyyətinin yurisdiksiyasına keçməsi reallaşdı.
Buna görə də, tamamilə mümkündür ki, onlar Azərbaycana daha az sərvət qalması üçün faydalı qazıntıları maksimum dərəcədə çıxarmaq niyyəti ilə hasilatı kəskin şəkildə artırıblar. Ona görə də, Azərbaycan hakimiyyətinin yataqlara baş çəkmək və onların vəziyyətini yoxlamaq istəyi tamamilə məntiqli və təbiidir”, – Beysebayev deyib.
Burada onu da qeyd etmək lazımdır ki, yataqlara səfərlə bağlı razılaşma Azərbaycan hakimiyyəti ilə Rusiya sülhməramlı qüvvələrinin komandanlığı arasında əldə olunub. Lakin buna baxmayaraq, yerli erməni hakimiyyəti belə bir səfərə qarşı çıxıb.
“Hesab edirəm ki, Azərbaycan ən qısa zamanda Qızılbulaq qızıl yatağı və Dəmirli mis-molibden yatağına baş çəkməli və orada monitorinq aparmalıdır. Bildiyimiz kimi, yataqlar aktiv və nəzarətsiz istismardan sonra tükənə bilər və o zaman oradan çıxarmağa heç nə qalmayacaq.
Bu gün Laçın dəhlizi Rusiya sülhməramlı qüvvələrinin nəzarəti altındadır. Hesab edirəm ki, artıq zərurət yaranıb və Azərbaycan sərhədçilərinin dəhlizin girişində olmasını müzakirə etməyin vaxtı çatıb. Bundan əlavə, sazişin müddətinin bitməsinə çox az vaxt qalıb və Laçın dəhlizinin Azərbaycanın yurisdiksiyasına keçməsi zaman məsələsidir. Düşünmürəm ki, Bakı müqavilənin uzadılmasında maraqlıdır.
Sonda demək istərdim ki, Qarabağ tamamilə Azərbaycanın nəzarətinə keçənə qədər belə münaqişələr vaxtaşırı baş verəcək”, – deyə Beysebayev yekunlaşdırıb.
Rauf Orucov
Rusiyaya cavab verməyə nə var ki, onsuz da hər şey aydındır - Rusiya növbəti dəfə erməni xalqına xəyanət etdi. Ondan uzaqlaşın, Qərbə doğru gedin!
Azərbaycanın Laçın dəhlizindəki fəaliyyətləri və Qarabağın 120 mindən çox əhalisi olan humanitar fəlakəti müzakirə etmək üçün İrəvanın xahişi ilə çağırılan BMT Təhlükəsizlik Şurasının dünənki iclası kimin əsl dost olduğunu bir daha göstərdi. Ermənistanın dost və müttəfiqləri, düşmənləri məlum oldu.
Təbii ki, BMT Təhlükəsizlik Şurasının iclasında deyilənlər, xüsusən də orada verilən bəyanatlar Bakını narahat edir. Bu başa düşüləndir - ölkələrin böyük əksəriyyəti Laçın dəhlizinin tezliklə açılmasının zəruriliyini bəyan edib. Azərbaycana 9 noyabr 2020-ci il tarixli üçtərəfli bəyanatda qeyd olunan məqam da xatırladılıb ki, buna görə Bakı Laçın dəhlizi ilə insanların və yüklərin sərbəst hərəkətini təmin etməlidir. Və nəhayət, ən əsası, görüş göstərdi ki, Azərbaycan nə qədər inkar etmək istəsə də, Qarabağ problemi hələ də mövcuddur.
Bununla belə, bal çəlləyində milçək olmadan mümkün olmadı. Əslində, iki qaşıq olmadan. Əvvəla, BMT Təhlükəsizlik Şurasının iclasında erməni tərəfləri üçün müsbət müzakirələr aparılsa da, buna baxmayaraq, biz papağımızı havaya atıb oxucuları çaşdırmaq fikrindən uzağıq. Bəyanat qətnamə deyil. Bakı çətin ki, sadəcə söz və çağırışlara reaksiya versin.
Lakin BMT Təhlükəsizlik Şurası heç bir qətnamə qəbul etməyib.
İkincisi, Rusiya nümayəndəsi görüşdə özünü hədsiz dərəcədə nalayiq apardı və o, guya “Azərbaycan və Ermənistandakı tərəfdaşlarla təmaslar nəticəsində Qarabağa qaz nəqlini bərpa etmək və Laçın dəhlizini qismən açmaq mümkün olub” deyə gurultu ilə danışmağa başladı.
“Biz Azərbaycan və Ermənistanı təmkin nümayiş etdirməyə və gərginliyin dərəcəsini artıra biləcək addımlardan çəkinməyə, habelə Rusiya, Azərbaycan və Ermənistan liderlərinin 9 noyabr 2020-ci il, 11 yanvar və 26 noyabr 2021-ci il, eləcə də 31 oktyabr 2022-ci il tarixli üçtərəfli bəyanatlar çərçivəsində razılaşmalara əməl etməyə çağırırıq. Biz əminik ki, bu bəyanatların müddəalarının tam yerinə yetirilməsi Bakı ilə İrəvan arasında münasibətlərin normallaşması üçün ən davamlı düsturdur”, - Rusiya Federasiyasının nümayəndəsi qeyd etdi.
Bunu isə özünü Ermənistanın müttəfiqi adlandıran ölkə nümayəndəsi deyir? Digər ölkələr Laçın dəhlizinin açılması ilə bağlı bəyanatlarında daha səmimi və tutarlı olduqları halda, Rusiya bu cür dişsiz çıxışla kifayətləndi.
Buna görə də Milli Assambleyanın spikeri Alen Simonyanın qəzəbli iradına layiq idi. Belə ki, Rusiya Federasiyasının BMT Təhlükəsizlik Şurasındakı çıxışını necə qiymətləndirir sualına Simonyan belə cavab verib: “Mən çıxışı mənfi qiymətləndirirəm, çünki düşünürəm ki, müttəfiq hər şeyi daha konkret deyə bilərdi. Bunu isə Ermənistanla ümumiyyətlə, yaxın əlaqələri olmayan ölkələr edib. Məncə, ya bacarmır, ya istəmir, ya da bacarmır və eyni zamanda istəmir. Hər halda, təəccüblənmirəm, son hadisələr Rusiya tərəfində belə bir reaksiyanın mümkün olduğunu göstərdi. Yəqin ona görə ki, bu, Rusiya sülhməramlılarının məsuliyyət sahəsidir, yəni bu yolla onlar çox böyük məsuliyyət götürmək istəmirlər”.
Moskva buna necə cavab verəcək? Heç nə ilə. Axı Simonyan hər şeyi faktdan sonra dedi - Laçın yolu 10-cu gündür bağlanıb və sülhməramlılar Qarabağ və Ermənistan arasında fasiləsiz əlaqəni təmin etmək, gərginliyin dərəcəsini artıra biləcək addımlardan çəkinmək üçün həm Azərbaycana, həm də Ermənistana çağırışlarla məhdudlaşır.
Mən hələ də başa düşə bilmirəm, əgər Azərbaycan dəhlizi bağlayıbsa, Ermənistanın bununla nə əlaqəsi var. Rusiyaya nə cavab verək, onsuz da hər şey aydındır - onlar növbəti dəfə erməni xalqına xəyanət etdi. Prinsipcə, lap əvvəldən bəlli idi ki, azərbaycanlı “ekoloqlar” dəhlizin qarşısını kəsən kimi – bu təxribat Rusiya ilə razılaşdırılıb. Bu, onların birgə teatr tamaşasıdır.
Ermənistana təkcə Rusiya deyil, KTMT-dəki digər “müttəfiqlər” də xəyanət edir. Məsələn, KTMT-nin baş katibi Stanislav Zas bəyan edib ki, KTMT İrəvanın beynəlxalq müstəvidə qaldırdığı Laçın dəhlizi probleminin KTMT-nin məsuliyyətinə daxil olmamasından irəli gəlir. O, bununla bağlı Ermənistandan heç bir açıqlamanın daxil olmadığını da bildirib.
Və bütün bunlardan sonra KTMT hərbi-siyasi blok kimi Ermənistanda kimə lazımdır? Bunun içində olmağımızın nə mənası var? Bütün bu vəziyyət bir daha İrəvanın xarici siyasət prioritetlərinə dərhal yenidən baxılması məsələsini gündəmə gətirir - Rusiyadan uzaqlaşaraq Qərbə doğru getməliyik.
Və sonda belə desək, “müttəfiqimizin” əhəmiyyətsizliyini başa düşməliyik. Rusiya Federasiyası Müdafiə Nazirliyinin bu gün prezident Putinin iştirakı ilə keçirilən yekun kollegiyasında taxta marşal Şoyqu dedi: “2023-cü il üçün prioritet vəzifələr Rusiya qoşun və qüvvələri qrupları tərəfindən Qarabağda və Suriyada sabitlik və sülhün qorunmasını təmin etməkdən ibarətdir”. Qarabağda sülh və sabitlik? Bunu 10 gün ərzində necə təmin etdiyinizi görürük ...
Tevos Arşakyan
ArmenianReport //moderator.az//
Azərbaycanın Qarabağ iqtisadi rayonunda faydalı yataqların qanunsuz istismarı əleyhinə Xankəndi-Laçın yolunda keçirilən etiraz aksiyası on bir gündür davam edir.
“Report”un aksiyanı işıqlandıran əməkdaşı xəbər verir ki, dekabrın 12-də səhər saatlarından başlayan aksiya ötən gecə boyu da davam edib.
Aksiya iştirakçıları gün ərzində olduğu kimi, gecədən səhərədək davamlı şəkildə isti yer, isti çay və qidalarla təmin olunublar.
Hazırda havanın soyuq və şaxtalı olmasına baxmayaraq, dinc aksiya iştirakçıları Azərbaycanın Dövlət Himni oxuyur, “Azərbaycan oyaqdır, sərvətinə dayaqdır!”, “Azərbaycan vahiddir, sərvətinə sahibdir!”, “Ekoloji cinayətə son!”, “Stop ekoterror!” şüarlarını səsləndirirlər.
Qeyd edək ki, Şuşa ərazisində Rusiya sülhməramlılarının nəzarətində olan yolun bir hissəsində etiraz aksiyası azərbaycanlı aktivistlər və ekologiya üzrə qeyri-hökumət təşkilatlarının (QHT) üzvləri tərəfindən Qarabağ iqtisadi rayonunda ekoloji terrora son qoyulması tələbi ilə keçirilir. Aksiya iştirakçıları günlərdir ki, yüksək əzm, mətanət, qətiyyət nümayiş etdirirlər.
Xatırladaq ki, 2022-ci il dekabrın 3-də və 7-də Rusiya sülhməramlı kontingentinin komandanlığı ilə aparılmış müzakirələrin nəticəsi olaraq İqtisadiyyat Nazirliyi, Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi, İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Əmlak Məsələləri Dövlət Xidməti və “AzerGold” Qapalı Səhmdar Cəmiyyətinin mütəxəssislərindən ibarət heyət Rusiya sülhməramlı kontingentinin müvəqqəti yerləşdiyi Azərbaycan ərazilərində faydalı qazıntı yataqlarının qanunsuz istismarı, bundan irəli gələn ekoloji və digər fəsadlarla bağlı ilkin monitorinq aparmalı idi. Lakin sülhməramlıların hərəkətsizliyi ucbatından monitorinq baş tutmayıb.