Ardını oxu...
“Sülh müqaviləsi hər şeyin 100 faiz həlli demək deyil”.

"DogruXeber.az" xəbər verir ki, bunu Azərbaycanın xarici işlər naziri Ceyhun Bayramov “AzTV”yə müsahibəsində bildirib.

Onun sözlərinə görə, sülh müqaviləsi ilə bağlı bütün əhəmiyyətli təşəbbüslərin müəllifi məhz Azərbaycandır.

“Proses bir tərəfin istəyindən, arzusundan asılı deyil. Burada hər iki tərəfin müvafiq addımlar atması önəmlidir. Azərbaycanın suverenliyi tam bərpa olunduqdan sonra biz Ermənistan siyasi rəhbərliyi tərəfindən səslənən ismarışları diqqətlə izləyirik. Müəyyən pozitiv ismarışları da eşidirik. Ancaq pozitiv sözlərin və ismarışların verilməsi önəmli olsa da, onların real işlərə transformasiya edilməsi daha önəmli məqamdır”.

Nazir bildirib ki, rəsmi Bakı cari ilin noyabr ayının sonunda İrəvandan sülh müqaviləsi üzrə növbəti təkliflər paketini alıb:

“Bir ay ərzində tərəfimizdən işlənmiş təkliflər paketi Ermənistana təqdim olunub. Proses davam edir. Düşünürəm ki, 2024-cü ildə görüşlər keçiriləcək. Biz bu məsələyə real və nikbin baxırıq. Eyni zamanda biz sülh müqaviləsi barədə danışarkən başa düşməliyik ki, bu, hər şeyin 100 faiz həlli demək deyil. Bu, ölkələr arasında münasibətlərin inkişaf etdirilməsinin əsasını qoya bilər.

Bir günün içərisində Azərbaycan-Ermənistan münasibətləri, Azərbaycan-Gürcüstan münasibətləri səviyyəsinə qədər yüksələ bilməz. Ancaq ən azından normal qonşuluq münasibətlərinin əsasının qoyulması və iki ölkə arasında açıq münasibətlərin həllinin prinsiplərini müəyyənləşdirən bir saziş ola bilər və olmalıdır”.
Ardını oxu...
Tanınmış media eksperti, Azərbaycan Mətbuat Şurası İdarə Heyətinin üzvü, Professor Qulu Məhərrəmli sosial platformalarda statusu olan şəxslər tərəfindən aşkar formada yayımlanmış və təkzib olunmamış hər hansı bir məlumatı və ya mətni elektron, yaxud çap mediasında yaymağa görə məsuliyyət daşıyıb- daşımamasına aydınlıq gətirib...

Qeyd edək ki, "Media haqqında" Qanunda jurnalistlərin və ya medianın hüquq və vəzifələri kifayət qədər təkmil formada təsbit olunub. Lakin bəzi hallarda jurnalistlər üçün ilkin informasiya mənbələrindən biri olan X, facebook, telegram, instagram, linkedin və s. kimi sosial platformalarda açıq formada yayılmış hər hansı bir məlumat, yaxud fakt sonradan çap, yaxud elektron media subyekti tərəfindən yayımlananda mübahisələrə səbəb olur.

Artıq bir müddətdir ki, sosial platformalarda yayımlanmış hər hansı bir məlumatı yaydığına görə məhkəməyə verilən media orqanları və jurnalistlər də var.

Bu və ya digər suallara peşəkar münasibət bildirməsi üçün "Təzadlar" olaraq tanınmış media eksperti, Azərbaycan Mətbuat Şurası İdarə Heyətinin üzvü, Professor Qulu Məhərrəmliyə müraciət etdik. Professor sosial platformalarda statusu olan fiziki və ya hüquqi şəxs tərəfindən aşkar formada yayımlanmış hər hansı bir məlumatı və ya mətni elektron, yaxud çap mediasında yaymağa görə jurnalistlərin, media subyektlərinin məsuliyyət daşıyıb- daşımamasına belə aydınlıq gətirdi:

- Jurnalistin sosial mediadan hər hansı bir məlumatı götürüb elektron və yaxud çap mediasında yayması təbii haldır. Çünki sosial platformalardakı məlumatlar gizli və ya qadağan olunmuş deyil, açıq məlumatlardır. Bu məlumatlar jurnalistlər üçün istənilən formada ilkin mənbə funksiyasını daşıyır. Əgər hər hansı məmur, vəzifəli şəxs və ya hüquqi şəxs - QHT, İctimai Birlik, təşkilat rəhbəri, eləcə də ictimai diqqətdə olan tanınmış şəxsin və s. ictimailəşdirdiyi bu məlumatlarda ictimai əhəmiyyət daşıyan məsələlər varsa, jurnalistin onu təhrif etmədən yaymasında heç bir hüquqi məsuliyyəti yoxdur, ola da bilməz. Düzdür, burda etik nüanslar da var ki, məsələn, mümkün qədər həmin məlumatları yayan şəxsə müraciət də etmək olar ki, sizin yaydığınız informasiya bizim üçün ciddi maraq kəsb edir və s.
Amma bütün hallarda bu məlumat artıq ictimailəşdirilibsə və təkzib edilməyibsə, sonradan onu yayan jurnalist niyə də məsuliyyət daşımalıdır! Axı ilkin mənbə məlumdur, aşkardır və gizli deyildir. Ona görə də belə hallarda jurnalistin üstünə getmək olmaz və əksinə, bu mövcud qanunvericilikdə də təsbit olunduğu kimi, jurnalistin peşə fəaliyyətinə, onun sərbəst şəkildə məlumat toplamaq və yaymaq kimi konstitusion hüquq və vəzifələrinə qarşı çıxmaqdır, bu da hüquqi məsuliyyət yaradır. Bir daha deyirəm, günümüzün mövcud reallığıdır ki, sosial media jurnalislərin ilkin informasiya mənbəyidir, statusu olan, tanınmış, ictimai diqqətdə olan şəxslərin sosial platformalarda yayımladığı məlumatlar və faktlar bunları yazılarında istifadə edən, yayımlayan jurnalistlərə heç bir hüquqi və digər məsuliyyət yaratmır. Həmçinin, həm də yaxşı olar ki, jurnalist zərurət bilərsə, əlaqəli şəxs və ya şəxslərlə əlaqə saxlayıb yayımlanmış məlumatları daha ətraflı öyrənə, məlumatlarını zənginləşdirə bilər. Belə olarsa, hazırlanan məqalə daha peşəkar formada olar. Bütün bunlarla yanaşı, bir daha deyirəm, sosial platformalarda statuslu şəxslər tərəfindən aşkar formada yayımlanmış, təkzib edilməmiş məlumatları elektron və ya çap mediasında yayımlamağa görə jurnalist məsuliyyət daşımır...

Təqdim etdi: Yasəmən Məmmədli
 
Ardını oxu...
 

Sevinc Telmanqızının təqdimatındakı “Canlı debat” verilişinin qonağı ReAL Partiyasının sədri İlqar Məmmədov olub. 

Musavat.com xəbər verir ki, verilişdə növbədənkənar prezident seçkisi müzakirə olunub. İlqar Məmmədov bildirib ki, seçkilərin boykot edilməsi ən yanlış qərardır və həmişə buna qarşı çıxıb. 

Ətraflı videoda: 

 

 
 
 
Ardını oxu...
 
 

Sfera.az sabiq təhsil naziri, AMEA-nın Riyaziyyat və Mexanika İnstitutunun direktoru, professor Misir Mərdanovun Globalinfo.az-a müsahibəsini təqdim edir:

 

- Misir müəllim, bir neçə gün əvvəl "kəriməçilərin" sizə sui-qəsd təşkil etməsinə dair xəbərlər yayıldı. Bu haqda nə deyə bilərsiniz?

 

- Açığı, özümə qarşı hansısa sui-qəsd cəhdi hiss etməmişəm, amma dedilər ki, belə plan olub. Hazırda həmin şəxsin məhkəməsi davam edir, araşdırmalar aparılır.

 

- Bəs bu cəhd nə zaman olub? Siz nazir olduğunuz dövrdə, yoxsa yaxın vaxtlarda?

 

- Dəqiq tarixi deyə bilməyəcəm, lakin yeni işimdə olarkən baş verib. Ola bilər, nazir olduğum vaxtla əlaqədardır, çünki burada kiçik vəzifədə çalışıram. Yəqin ki, nazir olduğum zaman hansısa addımım həmin şəxslərin xoşuna gəlməyib. Bu, sadəcə, mənim versiyamdır...

 

- Sizcə, hansı sözünüz və ya çıxışınız onların xoşuna gəlməyə bilərdi?

 

- Təxmini düşündüklərim var, amma sui-qəsdə səbəb olacaq bir addım atmamışam. Hazırda araşdırma aparılır. İstintaq yekunlaşmadan bu barədə danışmağım doğru olmaz. Hər şeyi açıqlasam, istintaqın işinə mane ola bilərəm. Hansısa sözüm işə kölgə salar.

 

- Düşməniniz çoxdur?

 

- İnanmıram ki, düşmənim olsun, çünki həyatda heç kimə pislik etməmişəm. Ola bilər, yaxşılıq edə bilməyim, amma pislik də etməmişəm.

 
 
 
 
 

 

- Sosial şəbəkələrdə bir çoxu sizin yenidən təhsil naziri olmağınızı arzu edir. Bəs Misir Mərdanov nazir olmaq istəyirmi?

 

- Gərək elə şey istəyim ki, mümkün və ya mümkünəyaxın olsun. Artıq 78 yaşım var, bu yaşda biri nazir olmaq istəməz. Haqqımda müsbət düşünənlərə təşəkkür edirəm, amma Allah nə qədər ömür veribsə, indiki iş yerimdə çalışıb Vətənimə, xalqıma xidmət edəcəyəm.

 

- Sizcə, fərqliliyiniz nədədir ki, insanlar hələ də sizi arzulayır?

 

- Harada işləməyimdən asılı olmayaraq, hər zaman insanların arasında olmuşam. Bəlkə də digərlərindən fərqli olaraq heç vaxt cangüdənlə, sürücü ilə gəzməmişəm, özümə və ailəmə məxsus olan işləri özüm etmişəm, bazarlıqlara tək getmişəm, bu gün də eynisini edirəm. Çalışmışam, insanların arasında daha çox olum, arzu və istəklərini dinləyim. Bütün fəaliyyətim boyunca onlara xidmət etmişəm. Məni sevməklərinin səbəbi bu ola bilər.

 

- Misir müəllim, övladlarınız arasında sizin yolunuzu davam etdirən var?

 

- Təəssüf ki, yoxdur. 3 övladım var: oğlum polisdə işləyib, indi təqaüddədir, qızımın biri evdar xanımdır, digəri isə universitetdə dosentdir. Lakin mənim ixtisasım üzrə deyil. Yoldaşım da evdar xanımdır. Bu yaşda mənə baxsa, kifayət edir (gülür).

 

- Xanımınızın çalışmasını özünüz istəməmisiniz?

 

- Həyat yoldaşım ali təhsillidir. Hətta universiteti yüksək səviyyədə bitirib. Çalışsa, daha yaxşı uğurlar əldə edə bilərdi, amma istəmədi. Xanımım övladlarımıza, mənə, indi də nəvələrimizə vaxt ayırmağı seçdi. Qərarına hörmətlə yanaşdım. Əvvəllər orta məktəbdə biologiya müəllimi olaraq işləyirdi, sonra istəmədi. Mən onun çalışmasına heç vaxt mane olmamışam. Qərarı xanımım verib.


Ardını oxu...
“Qarabağ” Azərbaycan Premyer Liqasının 17-ci turunda öz meydanında “Neftçi”ni 2:0 hesabı ilə məğlub edib.

“Qafqazinfo” xəbər verir ki, Ağdam təmsilçisinin baş məşqçisi Qurban Qurbanov oyundan sonra keçirilən mətbuat konfransında jurnalistlərin suallarını cavablandırıb:

- Futbolçularımı təbrik edirəm. Vacib qalibiyyət idi. Bəzi oyunlardan sonra futbolçularda bir az arxayınlıq olur. Bir az da yorğunluq var idi. Bu anlarda xarakter gəstərməkləri vacibdir. Bu gün dinamika aşağı olsa da, qarşımızda çox yaxşı müdafiə olunan komanda var idi. Boş zonalar az idi. Komandamız qələbə üçün çox əziyyət çəkdi. “Neftçi”yə uğurlar arzulayıram. Sona kimi oyun intizamını pozmadılar. “Neftçi” kollektivi baş məşqçinin tapşırığını yerinə yetirdi. Nadir hallarda boşluqlar verirdilər. Futbolçularım bundan lazımi vaxtda istifadə edə bildi. Onlardan razı qaldım.

- Avropa Liqasının pley-off mərhələsində “Braqa” ilə qarşılaşacaqsız. Rəqib haqda nə deyə bilərsiniz?

- Çox maraqlanmadım. Bu gün fikrim “Neftçi” ilə oyunda idi. Çox az məlumat topladım. Potensial rəqiblərin hər biri ciddi idi. Hər biri qarşısına ciddi vəzifə qoyub. Portuqaliya klubları avrokuboklara çox ciddi yanaşırlar. Onlardan biri bizimlə düşdü. Hər bir halda, bizim üçün böyük təcrübə olacaq. Rəqibi tam yaxından tanıyandan sonra daha ətraflı məlumat verə biləcəyik. Dinamik, texnikalı oyunçuları var. Yaxşı oyun, yaxşı futbol göstərən komandadır. Hələ qarşıda 1-2 ay vaxtımız var. Çalışacağıq ki, rəqibi təhlil edək.

- Həftəiçi tarixi qələbədən sonra “Neftçi” istisna olmaqla bütün klublar “Qarabağ”ı sosial şəbəkə hesabında təbrik etdi. Bu, sizin üçün xüsusi motivasiya oldu?

- Tam bilmirəm. Yəqin ki, rəhbərlik səviyyəsində təbrik olub. Elə də böyük qəbahət görmürəm. Hamısı öz komandalarımızdır. Bu gün hamı təbrik etdi, həm məşqçiləri, həm rəhbərlikləri. Böyüdüləsi bir şey görmürəm.

- Növbəti oyunun nəticəsindən asılı olmayaraq fasiləyə qış çempionu kimi gedirsiz. Cəmiyyətdə belə fikir formalaşıb ki, “Qarabağ” və digərləri... Bu haqda fikriniz necədir?

- Özümüzü digərlərindən ayırmaq istəmərik. Çünki Azərbyacan futbolundakı birlik üçün bu turnir keçirilir. Sadəcə, bu gün biz uğurluyuq. Sabah başqası ola bilər. Belə fikirlərin olmasını istəmərəm. Bu düşüncə ancaq bizə mane ola bilər. Çempionatın əvvəlində, ikinci dövrənin başlanğıcında böyük xal itkiləri oldu. Daha da məsuliyyətli olmalıyıq.

- “Braqa” ilə ilk görüşü səfərdə oynayacaqsız. Bu, üstünlükdür?
Ətraflı

- Tam ətraflı danışa bilmərəm. Çünki rəqibi yaxından tanımırıq. Sadəcə bilirik ki, həmişə avrokuboklarda qəliz rəqiblərdən olub. Portuqaliyadakı komandalar həmişə böyük rezonans doğurur. Keyfiyyətli iş prinsipləri var. Portuqaliya bazarından Avropaya xeyli sayda futbolçu gedir. Nəticəni indidən düşünmək mənim üçün düzgün olmaz. Şansımız varsa, bundan maksimum istifadə edəcəyik. Futbol indi elə səviyyəyə çatıb ki, bəzən evdə ilk oyunu keçirmək daha sərfəlidir. Hər bir halda, bu, böyük rəqiblərə o qədər də təsir etmir. Konkret fikir bildirə bilməyəcəm. Çalışacağıq ki, ən düzünü edək.

- Kevin Medina “Braqa” ilə oyuna hazır olacaq? Hazır olmayacaqsa, həmin mövqeyə transfer edəcəksiz?

- Fevrala qədər hazır olmayacaq. Əməliyyatdan sonra bəlkə dörd ay çəkdi. Transferə gəlincə, desəm ki, konkret qarşımıza məqsəd qoymuşuq ki, mütləq mərkəz müdafiəçisi alacağıq, yox. Amma mentaliteti, oyunu bizə uyğun futbolçu olsa, “yox” demərik. Çünki biz ilboyu oyunçuları gözdən keçiririk. Bəzən elə futbolçu çıxır ki, onu əldən buraxmaq istəmirik. Variant çıxarsa, dəyərləndirəcəyik. Olmasa, belə davam edəcəyik.

- Növbəti oyununuz Xankəndidə MOİK-ə qarşıdır...Təəssüratlarınız necədir?

- Çox xoş. Səbrsizliklə bu oyunu gözləyirik. Allah qoysa, hər şey qaydasında olar. Məncə, təəssüratlarımı oyundan sonra daha çox bildirə biləcəm. Hər bir halda, bu oyuna çox ciddi hazırlaşacağıq. İstəyərik ki, yaxşı oynayıb, yaxşı nəticə əldə edək.

- Qəribə və xoş təsadüfdür ki, “Qarabağ” Xankəndidə ordu təmsilçisi ilə oynayacaq....

- Oyundan sonra fikir bildirsəm, daha yaxşı olar. Çox da danışmaq istəmirəm. Məncə, belə də olmalıdır. Ordumuza nə qədər təşəkkür etsəm, azdır. Şəhidlərimizə nə qədər rəhmət desək, yenə azdır. Qazilərimizə nə qədər dua etsək, azdır. Onlar bizdən çox yuxarıdadırlar. Heç kimin düşünmədiyi, ağlına gəlməyən bir qalibiyyət əldə olunub. Başda ölkə başçısı olmaqla, inamla, güvənlə, mərdcəsinə qələbə qazanmışıq. Bəzi oyunlar olub ki, qələbəni dişinlə, dırnağınla çıxarırsan. Bunun ləzzəti başqadır. Xalqımızın birlikdə olması tarixdir. Əvəzolunmazdır. Biz evimizdə otururduq, o cür oğlanlar, kişilər, nələrdən keçirdilər. Əsgərlərimiz, ordumuz həmişə bizdən yuxarıdadır. Allah ordumuzu, xalqımızı qorusun.

- Yutub platformasında “Qarabağ” – “Neftçi” matçını 15 min adam izləyirdi.. Onları necə stadiona cəlb edək?

- Hər oyunda belədir. Gələcəklər. Ediləsi bir şey yoxdur. Yutubdan baxanlar da bizim azarkeşlərdir. Yaxın adamlarım var, deyirlər ki, efirdən baxanda daha yaxşı olur. Çünki epizodlara təkrar-təkrar baxmaq istəyirlər. İnsanları məcbur edə bilmərik. Bizim azarkeşlərimiz çoxdur. Onların hər birinə təşəkkür edirəm. Şəhərdə, rayonda, kənddə olanda nə qədər insan gəlir. Futbolçularıma, kluba təşəkkür edirlər ki, uğurlar qazanırıq.

- Aleksey İsayevin “Qarabağ”a keçə biləcəyi xəbərləri yayılıb...

- Maraq ola bilər. Yerlilərdən çox futbolçuya maraq var. Bəzən elə anlar var ki, biz nə oyunçuya təklif edə bilərik, nə də rəhbərliyə. Çünki hamı yerli, yaxşı oyunçuya ehtiyac duyur. Amma Aleksey bizə təklif edilsə, “yox” demərəm. Lakin bizim ona nə ciddi təklifimiz var, nə də marağımız var.
Ardını oxu...
Xalq artisti Pərvanə Qurbanova Moderator.az-ın suallarını cavablandırıb.

-Pərvanə xanım, hansısa ekran əsərində “mən olmasaydım alınmazdı” deyə düşünmüsünüz?

-Heç vaxt bu fikrimdən keçməyib. Pərvanə xanım belə oynayır, özgəsi oynasa tamam başqa cür oynayacaq. Başqası bəlkə məndən yaxşı yaxud da pis oynaya bilər. Bir neçə illər öncə “O gecə” adlı serial çəkilirdi. Mən də boş idim, çəkilişlərim yox idi. Senarini mənə verdilər, evdə 6 seriyanı oxudum. Nəsə rol xoşuma gəlmədi. Senarini geri qaytaranda dedilər ki, “Pərvanə xanım, axı siz dünən bizimlə razılaşmışdınız”. Dedim ki, razılaşmağına razılaşmışdım, amma senarini oxumamışdım. Siz sadəcə sujet xəttini demişdiniz, mən də senarini oxuyanda gördüm ki, o deyil. Dedilər ki, “kimi məsləhət görə bilərsiniz?”. Bakıda 1-2 aktrisanın adını çəkdim. Elə oldu ki, onlardan biri çəkildi. Amma o aktrisanın adını sizə deməyəcəm. Mən sadəcə məsləhət görmüşdüm, deyə bilmərəm ki, sırf onun adını çəkmişdim ki, mütləq o çəkilsin. Bizim aktyorlarımız, aktrisalarımız yetərincə istedadlıdır.

-Rejissorun kobudluğuna görə hansısa roldan imtina etmisiniz?

-Xeyr, nə teatrda, nə də serialda heç vaxt belə bir hal baş verməyib. Mən həmişə rejissorlarıma hörmətlə yanaşmışam, onların fikirlərini önəmsəmişəm. Çalışmışam ki, dediklərini edib, onları razı salım.

-İllərini bu sənətə həsr etmiş sənətkarlar gənclərdəki eqodan şikayətlənirlər. Siz necə düşünürsünüz?

-Onların sözündə həqiqət çoxdur. Amma o demək deyil ki, gənclərin hamısı tamamilə belədir. İstisnalar var. Yaxşı aktyorlar, yalnız sənəti ilə məşğul olan, öyrənmək istəyən, öz üzərində çalışanlar var. Biz ümid edək ki, onların sayı çoxalar. Amma əksəriyyətində “mənəm-mənəmlik” xəstəliyi var. Hətta özündən yaşca böyük olan, sənətdə öz sözünü demiş insanların belə arxasınca danışan, özünü onunla bir tərəziyə qoyan gənclər də var. Biz bu sənəti onlara verib gedəcəyik, onlar da estafeti kiməsə verəcəklər. Mən arzu edirəm ki, hər şey yaxşı olsun. Hər şey sənət naminə görülsün.

-Heç vaxt oynamaram dediyiniz obrazlar olubmu?

-Aktrisalar var ki, onlar üçün heç bir fərqi yoxdur. Bəzən belə deyirlər ki, aktrisasansa sənə təklif olunan hər səhnəyə çəkilməlisən. Mən o insanları da qınamıram. Onlar elə görür, amma Pərvanə xanım elə görmür. Biz Azərbaycanlıyıq, mentalitetimiz tam başqadır. Biz böyüklərimizdən belə görmüşük. Azərbaycan qadınları öz həyası, isməti ilə seçiliblər. Bu gün Pərvanə xanım o rolları qəbul etmirsə o demək deyil ki, belə olmalıdır. Hər kəsin öz fikri var. Mən şəxsən nə səhnədə, nə də kamera qarşısında elə rollar oynamaram.

-Aktrisaların yaşayışı ilə müğənnilərin yaşayışı arasında böyük təzad var. Aktrisa xınayaxdı mərasimlərinə getməsə, film və seriallarda çəkilməsə əlavə qazancı olmur. Müğənnilər yarım saatı 10 minə fanaqramla oxuyub asanlıqla pul qazanırlar. Sizcə bu doğrudur?

-Bu mənim yaralı yerimdir. Pərvanə xanım danışacaq, deyəcəklər ki, “o prezident mükafatı alır, seriala çəkilir, xalq artisti fəxri adı var”. Mən həqiqətən də bunlara görə dövlətimizə, dövlət başçımıza təşəkkür edirəm. Gəlin müğənnilərlə aktyorları müqayisə etməyək. Ona görə ki, onlar heç cür müqayisəyə gələcək insanlar deyil. Müğənnilər arasında sənətləri ilə, qeyri sənətləri ilə qazananlar da var. Sənəti olmasa da qazanır. Yarım saat oxuyub 9-10 min alır. Bir qisim aktyor, aktrisalar var ki, çox yaxşı yaşayırlar. Amma onlar teatrdan, serialdan aldıqları məvaciblə dolanmırlar. Mümkün deyil. Onların bir kostyumu mənim bir ildə serialdan aldığım pul dəyərindədir. Ümid edək ki, aktyorların da müğənnilər kimi yaxşı yaşayan vaxtları olacaq. Boyunlarını büküb yolda taksi gözləməyəcəklər. Metrodan, avtobusdan istifadə etməyəcəklər. Onların da şəxsi avtomobilləri, yaxud sürücüləri olacaq.

Ardını oxu...
Politoloq Cümşüd Nuriyev Teleqraf.com-un suallarını cavablandırıb.

Onunla müsahibəni təqdim edirik.

- Prezident Vladimir Putin deyir ki, Qarabağı Rusiya yox, Ermənistan tərk edib və bununla bağlı Moskvaya məlumat verməyib, onunla məsləhətləşməyib. Rusiya liderinin dəfələrlə təkrarladığı bu ikibaşlı açıqlamasının izahı necədir?

- Elə ikibaşlı da şərh etmək olar. Son zamanlarda Rusiyanın Azərbaycana münasibətində müsbət məqamlar nəzərə çarpır. Rusiyalı politoloqlarının şərhi üzərində analız apardım, mənə məlum oldu ki, birmənalı şəkildə Azərbaycanı bu və ya digər formada dəstəkləyirlər.

Bunu imperiya ambisiyaları ilə etmirlər, Azərbaycanı öz iradəsi ilə hərəkət edən dövlət kimi təqdim edirlər. İndiyədək Rusiyada Azərbaycana qarşı belə münasibət yox idi. Bu, birmənalı şəkildə Putinin göstərişidir, bu göstəriş kənardan gələ bilməz. Çünki həmin politoloqlar bu və digər şəkildə Rusiyanın hüquq-mühafizə orqanları və kəşfiyyatına bağlı insanlardır. İçlərində tanıdıqlarım da, tanımadıqlarım da var.

Bir sözlə, Putinin Azərbaycanla bağlı mövqeyində kifayət qədər müsbət dəyişikliklər var, bunu danmaq olmaz. Məsələ budur ki, Rusiya Cənubi Qafqazdakı mövqelərini qorumaq üçün Azərbaycanla münasibətlərini normal saxlamalıdır. Bu da bizim milli maraqlarımıza xidmət edir.

Rusiya son üç ildə Azərbaycan əleyhinə nə güclü təbliğat aparıb, nə də bizə maneə yarada bilib. Ruslar erməniləri də yaxşı tanıyırlar, bilirlər ki, ermənilərin gələcəkdə bölgədə qalmaları region üçün problem deməkdir. Çünki ermənilər Fransa və Amerikanın əllərindədir.

Rusiya çalışacaq ki, erməniləri yox, Azərbaycanı dəstəkləsin. Bu, bizə sərf edirsə, niyə də olmasın?!

- Belə bir fikir də var ki, Rusiyanın Azərbaycana indiki loyal münasibəti Ermənistanın mövcud hakimiyyətinin qərbpərəst olması ilə əlaqəlidir. Belədirsə, Ermənistandakı mümkün iqtidar dəyişikliyinin Rusiya-Azərbaycan əlaqələrinə təsiri necə ola bilər?

- Bunu proqnozlaşdırmaq çətindir. Amma mən inanmıram ki, Rusiya bundan sonra Ermənistanda özünə uyğun adamı hakimiyyətə gətirsin və ya gətirə bilsin. Çünki bilir ki, hakimiyyətdə kim olur-olsun, erməni xisləti maraqları yenə sata bilər. Ermənistan da indi belə bir dəyişikliyə hazır deyil.

Müharibədə məğlub olmasına baxmayaraq, Paşinyan yenidən seçildisə, indi Rusiyanın bu cəhdlərinin heç bir nəticəsi olmayacaq. Rusiya bunu dərk edir. Amma istəyirlər ki, Köçəryanın oğlunu (Levon) hakimiyyətə gətirsinlər. Ermənistanda isə bunu istəmirlər. Köçəryanın oğlu hakimiyyətə gətirilənədək Ermənistan hakimiyyəti lazımi məsələləri həll edəcək.

Ermənistan indi çalışır ki, Azərbaycanla sülh sazişini imzalasın. Biz də bütün platformalardan yararlanmağa çalışırıq: Avropa, Rusiya və ya ABŞ – bizim üçün heç bir fərqi yoxdur. Hansı platforma milli maraqlarını təmin edirsə, Azərbaycan ora gedir. Çünki birincisi, qalib bizik, ikincisi, danışıqlar masasında söz sahibi Azərbaycandır.

Azərbaycan da sülh sazişinin şərtlərini qoyub, indi tərəflər arasında bununla bağlı mübadilə var. Belə bir durumda Rusiyanın Ermənistanda dövlət çevrilişi edib özünə uyğun komanda və ya adamı hakimiyyətə gətirmək ehtimalı çox aşağıdır.

- Sülh danışıqlarından gözləntiniz necədir? Baş nazir Nikol Paşinyan müqavilənin imzalanmasının çox real olduğunu söyləyir.

- Ermənistan sülh müqaviləsini imzalamaq məcburiyyətindədir. Çünki hadisələrin gedişi göstərir ki, Ermənistan bölgədə yavaş-yavaş təklənir. Ən yaxşı sirdaşı və dostu İranın da Ermənistandan narazılığı var, eləcə də Rusiyanın. Bu narazılıqlar istənilən vaxt Ermənistan üçün başqa nəticələr verə bilər. Bu baxımdan, sülh müqaviləsini imzalamaq Ermənistana daha çox lazımdır.

Sülh müqaviləsinin imzalanmasından sonra sərhədlərin delimitasiya və demarkasiyası gəlir. Gedişat göstərir ki, məsələlər müsbət həllini tapacaq. Gələn ay Bayramov və Mirzoyan Vaşinqtonda görüşəcək, yəqin ki, bundan sonra Brüssel yenə özünü gündəmə gətirəcək, ardınca da Moskva... Amma artıq Azərbaycan və Ermənistan öz aralarında danışır.

Hesab edirəm ki, Rusiya və ya Putin iki ölkənin anlaşmasında maraqlıdır. Çünki Zəngəzur dəhlizinin açılmasını istəyirlər. Yəni sabah bu müstəvidə müsbət nəsə baş versə, Moskva bunu dəstəkləyəcək.

- Zəngəzur dəhlizi məsələsi necə həllini tapacaq? Ermənistan təkid edir ki, nəzarət onda olmalıdır, amma keçid rejimini sadələşdirə bilərlər.

- Ermənistan bu məsələnin yer aldığı 10 noyabr bəyanatına hələ 2020-ci ildə imza atıb. Həmin bəyanatın 9-cu bəndinə görə, nəzarət Rusiyada olmalıdır. İndi Ermənistan hiyləgər gediş etmək istəyir. Paşinyan ikiüzlü siyasət aparır. “Sülh qovşağı” adlı bir layihə gündəmə gətiriblər. Ermənistan bu çərçivədə Orta Dəhlizdə, yaxud Azərbaycanla Türkiyə arasındakı nəqliyyat dəhlizləri üzərində söz sahibi olmaq istəyir.

Bu, Amerikanın planıdır. Amma bu planın alınma ehtimalı çox aşağıdır. Hətta çalışırlar ki, bu dəhliz Azərbaycan və Türkiyənin pulu hesabına həyata keçsin. Bu da çətin məsələdir.

Bütün çətinliklərə baxmayaraq, Zəngəzur dəhlizinin açılma ehtimalı çox yüksəkdir. Ermənistan buna mane ola bilməyəcək.

- Türkiyə xarici işlər naziri Hakan Fidanın Azərbaycana səfəri həm ölkəmizdə, həm də Ermənistanda müzakirə mövzusuna çevrilib. Hətta buna ABŞ Dövlət Departamenti də reaksiya verdi. Sizcə, qardaş ölkənin baş diplomatı Bakıya niyə gəlmişdi?

- Azərbaycan və Türkiyə Şuşa Bəyannaməsində qərar alıb ki, hərbi və xarici siyasət sahələrində birgə fəaliyyət göstərsin.

Bundan başqa, qardaş Türkiyə 2015-ci ildə milli təhlükəsizliklə bağlı bir strategiya qəbul edib. Həmin strategiyada türk dövlətlərinin təhlükəsizliyi məsələsi öz əksini tapıb. İlk dəfədir ki, bu məsələ Türkiyənin təhlükəsizlik strategiyasında yer alır. Türkiyə bir lider dövlət kimi hərəkət edir. Artıq Ərdoğan da dünyanın beş liderindən biridir, o, belə bir status qazanıb. Təkcə türk dünyası yox, İslam dünyasından da məsul lider kimi Ərdoğan və ya Türkiyəni qəbul edirlər. Hakan Fidan da Türkiyədə söz sahibi olan isimlərdən biridir, hətta deyim ki, ölkənin gələcək prezidenti olacaq adamdır.

Birmənalı şəkildə Ərdoğandan sonra prezident Hakan Fidan olacaq. Bunu görürəm. Bunu anlamaq üçün onun fəaliyyətlərinə və hərəkətlərinə diqqət etmək kifayətdir, bunu görməmək mümkün deyil. Əlbəttə, öz maraqlarına xidmət etməklə yanaşı, bu maraqlarını Azərbaycanla uyğunlaşdırırlar. Hakan Fidanın Bakı səfərində məqsədlərdən biri də budur.

Üstəgəl, gələcək xarici siyasəti birgə formalaşdıracaqlar. Xarici iqtisadi siyasəti bir araya gətirməlidirlər, digər yandan, milli təhlükəsizlik konsepsiyalarını uyğunlaşdırmaq lazımdır. Çünki Azərbaycanın milli təhlükəsizlik konsepsiyası 2014-cü ildə qəbul edilib və orada yer alan məsələlərin çoxu yerinə yetirilib.

Azərbaycan milli təhlükəsizlik konsepsiyasını və hərbi doktrinasını bu və digər formada dəyişməlidir. Çünki biz NATO standartlarında olan Türkiyə modelini qəbul etmişik. Bir də Azərbaycanla Türkiyə arasında mədəni sahədə vahid dil məsələsi var. Artıq iki ölkə arasında vahid dil və əlifba formalaşır.

Mədəniyyətlə bağlı 2008-ci ildən bəri TÜRKSOY-un xətti ilə çox işlər görülüb. Hakan Fidan bütün sahələr üzrə vahid strategiyaları müəyyənləşdirmək üçün gəlmişdi.
 

Ardını oxu...
Türkiyədə fəaliyyət göstərən “World Panorama” Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri, politoloq Ramiyə Məmmədova Teleqraf.com-un suallarını cavablandırıb.

Onunla müsahibəni təqdim edirik.

- Son zamanlarda ABŞ Suriyada YPG/PKK terror təşkilatı ilə birgə təlimlərinin sayını artırıb. Sizcə, Türkiyədən də etirazla qarşılanan bu fəallıq nədən irəli gəlir?

- ABŞ-ın terror təşkilatlarına dəstək verdiyi kimsəyə sirr deyil. Son zamanlardakı fəallıq isə yeni deyil, Suriya müharibəsindən əvvəlki prosesin davamıdır. İsrail-Fələstin münaqişəsinin qızışmasından sonra Yaxın Şərqdə artan gərginlik bu prosesə də rəvac verir. ABŞ da həmişə istənilən bölgəyə nəzarətini təmin etmək üçün ya orada yeni münaqişə ocaqları yaradır, ya da mövcud konfliktlərdən yararlanır. Bunu da iqtisadi maraqları və öz silahlarını satmaq üçün edir. Bu baxımdan, terror təşkilatları ABŞ-ın əsas gəlir mənbələrindən biridir. Ümumiyyətlə, Qərbin bir çox dövlətləri belə edir. Azərbaycan ətrafında gedən gəlişmələr də ABŞ-ın bu oyununu gördük. Amerika Yaxın Şərqdəki oyununu Cənubi Qafqazda qurmaq istəyir. Azərbaycan isə bu və bundan əvvəlki gəlişmələrdən müsbət nəticələrlə çıxdı. Azərbaycan Amerikanın oyunu qarşısından geri çəkilmədi, çəkilsəydi, üstünə daha çox gələcəkdilər.

Cənubi Qafqazla müqayisədə Yaxın Şərqdə vəziyyət fəqlidir, ora həmişə gərginlik içindədir. Yaxın Şərqdə həmişə müharibələr və ya həmişə partlayışa hazır vəziyyətdə olur. Amerika və Avropa dövlətləri də bundan yararlanırlar. Bir çox hallarda isə Qərb Yaxın Şərqdə baş verən savaşların arxasında dayanan güc rolunda çıxış edir. İndi ABŞ bölgədəki terror təşkilatlarından bu məqsədlə regional dövlətlərə qarşı istifadə edir. Məsələn, ABŞ-ın silahlandırdığı və təlim verdiyi PKK/YPG Türkiyəyə qarşı bir təzyiq-təsir alətidir. Halbuki Türkiyə ABŞ-ın NATO üzrə müttəfiqidir. Amerika Türkiyənin Yaxın Şərq və Cənubi Qafqazda güclənməsinin önünə keçmək üçün bu terror təşkilatlarını dəstəkləyir.

Türkiyə illərdir həm sərhədləri daxilində, həm də bundan kənarda terror təşkilatları ilə savaşır. ABŞ isə Türkiyənin onun bu təzyiq rıçaqlarını məhv etməsinə imkan vermək istəmir. Amerika bu terror təşkilatlarından təkcə Türkiyə yox, Suriyada mövqeləri güclü olan Rusiyaya qarşı da istifadə edir.

Bu gün Yaxın Şərqdə baş verənlərin günhkarı kimi ABŞ-ı görürəm. Hazırda İsrail və HƏMAS arasında gedən savaşı körükləyən və bunun başlamasına rəvac verən də Amerikadır. Yaxın Şərqi çıxılmaz dalana aparan “Ərəb baharı” prosesini də ABŞ başlatmışdı. Bölgənin odun içinə atılmasının səbəbi buranın neft-qaz və digər səvətlərlə zəngin olmasıdır. Qəddafini də, Səddam Hüseyni də, Hüsnü Mübarəki də, digər ərəb liderlərini də bu məqsədlə devirdilər – bu sərvətlərə yiylənmək üçün. ABŞ əvvəlcə çaxnaşma yaradır, başları qarışdırır, sonra bu sərvətləri daşıyır. Yəni Yaxın Şərq ABŞ üçün həm silahlarını satdığı gəlirli bazar, həm də sərvətlərlə zəngin xəzinədir. ABŞ-ın bu siyasətindən zərər çəkən dövlətlərdən biri də Türkiyədir.

- Ermənistan cidd-cəhdlə Türkiyə ilə əlaqələrini bərpa etməyə çalışır. Hətta bəzi məqamlarda İrəvan bu məsələni Azərbaycanla sülh müqaviləsindən önə çəkməyə çalışır. Türkiyə ilə münasibətlər necə olacaq?

- Ermənistan illərdir bu əlaqələri bərpa etməyə çalışır. Amma Türkiyə Azərbaycan ərazilərinin işğalı faktına görə buna getmədi. 44 günlük müharibədən sonra isə normallaşma üçün zəmin yarandı. Hətta Türkiyə əlaqələrin bərpası üçün Ermənistana təkliflər verdi. Ankara İrəvanı Türkiyə və Azərbaycana yaxınlaşmağa çağırdı. Söhbət sərhədlərin və nəqliyyat dəhlizlərinin açılmasından, Azərbaycanla sülh müqaviləsinin imzalanmasından, ərazi iddialarından imtina edilməsindən gedir. Ermənistan bir qədər çəkingən davransa da, indi görünən budur ki, gedişat yoluna düşməyə başlayıb. Türkiyənin iqtisadi, turizm, ticarət, logistika və digər üstünlüklərinə baxanda Ermənistan bu ölkə ilə münasibətlərini normallaşdırmaq istəyir. Bunun da yolu Azərbaycanla sülh müqaviləsinin bağlanmasından keçir.

Sülh müqaviləsi nə qədər tez bağlansa, Türkiyə-Ermənistan əlaqələrinin bərpası da o qədər tez baş verəcək. Bu, Ermənistandan asılıdır. Prezident Ərdoğan hər dəfə çıxışında bildirir ki, hər şey sülh müqaviləsinin imzalanmasına bağlıdır. Sülh müqaviləsini imzalamaması çətin durumda olan Ermənistanın vəziyyətini bir qədər də ağırlaşdıracaq. Zatən, ölkədə vəziyyət getdikcə daha da çətinləşir. Artıq Ermənistan daxilində Paşinyan və komandasına qarşı narazılıq artır. İqtisadi-siyasi durum pisləşdikcə Ermənistan rəhbərliyi çıxış yolu axtarmağa məcbur qalır. Çıxış yolu da böyük bazarlarda özünə yer etməkdir. Məsələn, Türkiyə Ermənistan üçün böyük bazar ola bilər. Buna görə də, Ermənistan münasibətlərin normallaşmasını tezləşdirmək istəyir. Əks halda, gedişat həm Ermənistan, həm də onun rəhbərliyi üçün mənfi nəticələrə səbəb olacaq.

- Bəs sülh müqaviləsindən gözləntiniz necədir? Hansı müddətdə imzalana bilər? Bakı və İrəvandan verilən son mesajlar kifayət qədər müsbətdir.

- Dediyim kimi, Ermənistanın başqa çıxış yolu yoxdur, imzalamalıdır. Vəziyyətdən çıxmaq üçün bölgə ölkələri ilə əlaqələr normallaşdırılmalıdır. Ermənistan buna görə artıq təkcə sülh müqaviləsinə yox, Zəngəzur dəhlizinin açılmasına da razılıq verib. Paşinyanın son çıxışlarından gəlinən qənaət budur ki, Ermənistan sülh müqaviləsinə doğru gedir. Müqavilə ilə bağlı Bakı və İrəvan arasında mübadilə var, amma Paşinyan ləngiyir. Çünki yenə eyforiyadadır ki, Qərbdən yardım olacaq. Bu, mümkün deyil. Ermənistan çox yaxında sülh müqaviləsinin bəndlərini qəbul etməlidir ki, sonradan ona zərər verəcək yanlış addımlar atmasın. Amma dediyim kimi, Paşinyan Avropa Birliyi və ABŞ-dan bir dəstək, Azərbaycan, Türkiyə və Rusiyaya qarşı bir həmlə gözləyir. Amma Ukrayna, Gürcüstan, Moldova və digərlərinin timsalında gördük ki, Qərbin verdiyi vədlər elə vəd olaraq qalır. Qərb Ermənistanın da arxasında durmayacaq. Qərbə güvənib sülhdən uzaqlaşmaq Ermənistanın böyük yanlışı olardı. Yəqin ki, Ermənistan yaxın zamanda müqaviləni imzalamaq üçün gələcək.

- ABŞ-ın Cənubi Qafqazda hansı maraqları var?

- ABŞ Cənubi Qafqazda güclənmək istəyir, o, artıq Gürcüstan vasitəsilə bölgədədir. İndi Amerika bölgənin digər ölkəsi – Ermənistanda da özünə yer etməyə çalışır. ABŞ bunu Gürcüstanda olduğu kimi, Ermənistan da onun zəifliyindən, iqtisadi durumunun pis olmasından yararlanaraq həyata keçirmək istəyir. Ermənistan rəhbərliyinin anti-Rusiya mövqeyi də ABŞ-ın işinə yarayır. Amerika illərdir Rusiyanı Cənubi Qafqazda sıxışdırmaq siyasətinin üzərində işləyir. Artıq Ermənistan Qərbə və ya ABŞ-a yaxınlaşmağa başlayıb.

Hazırda ABŞ üçün ən böyük məsələ Azərbaycana girməkdir. Amerika hələlik bunu bacara bilmir, ilk həmlələri uğursuz oldu. Son hadisələr göstərdi jki, bu, baş tutmadı. Azərbaycan açıq formada ABŞ-a bildirdi ki, sənin maraqların naminə başqalarına qarşı alət olmayacam. ABŞ Ermənistan və Gürcüstanda olduğu kimi, Azərbaycanı da Rusiya ilə üz-üzə qoymaq istəyir. Amma bu siyasəti alınmadı, Azərbaycan imkan vermədi. Çünki Rusiya bizim qonşumuzdur, Amerika isə okeanın o tayındadır.

- Həmlələr Rusiyaya qarşıdırsa, bəs ABŞ öz müttəfiqi Türkiyə ilə niyə Cənubi Qafqazda əməkdaşlığa getmədi?

- ABŞ-ın Türkiyə ilə bağlı siyasəti problemlərlə doludur. Amerika Türkiyəyə F-16 satmadı, S-400 məsələsini problemə çevirdi, PKK/YPG-ə dəstək verir, dövlət çevrilişinə cəhd edən FETÖ-yə ev sahibliyi edir və sair. Bütün bunlar ABŞ-ın Türkiyəyə münasibətindən xəbər verir. İndi Amerika belə bir münasibət bəslədiyi bir ölkənin Cənubi Qafqazda güclənməsində maraqlı olarmı? Türkiyə haradadırsa, ABŞ orada ona quyu qazmaqla məşğuldur. Yaxın Şərqdə də, Cənubi Qafqazda da, Afrikada da belədir. Əksinə, ABŞ Rusiya ilə yanaşı, Türkiyəni də Cənubi Qafqazdan uzaqlaşdırmağa çalışır, bunun üçün üçün qardaş ölkəni Azərbaycandan aralamaq cəhdləri edir. 44 günlük müharibənin gedişində ABŞ Türkiyəni şantaj etmişdi ki, Azərbaycana dəstəyi dayandır, F-16 al. Türkiyə buna getmədi. Türkiyə qürurlu və əldalətli ölkədir.

ABŞ-ın səylərinə baxmayaraq, Türkiyə və Azərbaycanın bir-birindən uzaqlaşması mümkün deyil. Türkiyə və Azərbaycan liderləri siyasətlərini elə qurublar ki, kənar güclərin regiona girməsi mümkünsüzdür. Amerikanın nə istəməsindən asılı olmayaraq, Türkiyə Cənubi Qafqazdadır və olacaq.
Ardını oxu...
Roman Svitan: “Krım körpüsü Ukrayna üçün strateji hərbi obyektdir, məhvi strateji məqsəddir”

Xarici ekapertlər hesab edirlər ki, Ukraynanın müharibədə Rusiyaya qalib gəlməsi üçün əsas komponentlərdən biri Krım körpüsünün məhv edilməsidir. Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin ehtiyatda olan polkovniki, hərbi ekspert Roman Svitan UNIAN-a müsahibəsində Krım körpüsünü dağıtmağın Ukrayna üçün niyə strateji əhəmiyyət kəsb etdiyini və hansı vasitələrdən istifadə edərək körpünü dağıtmağın mümkün olduğunu izah edib. AYNA müsahibəni istinadla təqdim edir:

- Cənab Svitan, rus işğalçıları Qara dənizdə son vaxtlar fırtına nəticəsində qeyri-qanuni inşa etdikləri Kerç (Krım) körpüsünə dəyən ziyanı iki həftə ərzində təmir etməyi planlaşdırır. Ruslar Ukrayna ordusunun bu vəziyyətdən istifadə edəcəyindən qorxurlar. Ukrayna vəziyyətdən necə istifadə edə bilər və bunun üçün hansı vasitələr lazımdır?

- Bu sualın cavabı məxfi saxlanılır. Mən buna şərh vermək istəməzadim. Mexanizmlər var, amma onları deməmək daha yaxşıdır.

Bəzi maneələr məhv edilir, bəzi hərəkət, yaxınlıq və idarəetmə sensorları sıradan çıxarılır. Yəni körpünü dağıtmaq üçün mexanizmlər var. Amma bu mexanizmlər hansılardır, bunu söyləmək lazım deyil. Bu mexanizmlərin sayı çoxdur.

- ABŞ-ın Avropadakı Quru Qoşunlarının keçmiş komandanı Ben Hodges bildirib ki, Ukrayna hərbçiləri ordunun Taktik Raket Sistemi (ATACMS) və Alman “Taurus” raketləri kimi kifayət qədər idarə olunan raketlərə malik olmaqla Krım körpüsünü məhv edə bilərlər. Elədirmi?

- Əlbəttə. “Taurus” 500 kiloqramlıq döyüş başlığına malikdir. Bir qoşma nöqtəsində və ya yaxınlıqda yerləşən təxminən on “Taurus” körpünü tamam məhv edə bilər. ATACMS-ə gəldikdə, bu, fərqlidir. Ruslar bilsələr ki, ATACMS-dan istifadə ediləcək, sadəcə olaraq körpüdən keçidi dayandıracaqlar, özləri onu bağlayacaqlar.

- Bəs “Neptun” raketləri haqqında nə demək olar? Onlardan Krım körpüsünü vurmaq üçün səmərəli istifadə etmək olarmı?

- “Neptun”la da körpünü vurmaq olar. Yalnız müəyyən bir məsafədən. Yəni diapazonun tənzimlənməsi üçün mexanizmlər var. Amma fakt budur ki, "Neptun"un döyüş başlığı 150 kiloqramdır ki, bu, körpünü dağıtmaq üçün kifayət deyil.

Bununla yanaşı, "Neptun" prinsipcə, tutula bilən səssiz qanadlı raketdir. Rusiya zenit-raket kompleksi onu bir deyil, iki raket əleyhinə sistemlə tuta bilər. Buna görə də, "Neptun" ilə bağlı suallar var. Ancaq “Taurus” və ya ATACMS daha yaxşıdır. ATACMS çətin vurulan ballistik raketdir.

- Bəs “Neptun” raketləri nə üçün lazımdır?

- 150 kiloqramlıq döyüş başlığı ilə sıradan çıxarıla bilən hər hansı bir yer, hədəf üçün lazımdır.

- Hodges həmçinin bəyan edib ki, Krım körpüsünün dağıdılması Ukraynanın təkcə Krımda deyil, bütövlükdə müharibədə də qələbəsinin açarı ola bilər. Doğrudan belədir?

- Unutmayaq ki, rusların hərbi sursatının 30 faizi təkcə Krıma deyil, Krımdan Xerson istiqamətinə, Sol sahilə, Zaporojyeyə - Tokmaya gedən körpüdən keçir. Yəni ümumilikdə, bu logistikanı dayandırmaq ruslar üçün ən azı iki cəbhə döyüşməyi mümkünsüz edəcək. Təbii ki, o zaman Ukrayna ordusu Krıma girə, Krımı azad edə və bundan sonra Donbassın azadlığı üçün rahat döyüşə bilər.

Körpü elə bir "ağrı" nöqtəsidir ki, sonrakı addımlar üçün tətik kimi istifadə olunur.

- Raketlərdən əlavə, hazırda körpünü dağıtmaq üçün hər hansı başqa vasitə varmı?

- Yenə deyirəm, bir çox vasitə var, amma amma bunları dilə gətirmək olmaz.

Sadəcə onu deyə bilərəm ki, fürsət tapan kimi Krım körpüsünü dağıtmalıyıq. Hər gün minlərlə sursat körpüdən keçir, onlarla insanımız həlak olur.

- Bəlkə əks-hücum başlamazdan əvvəl körpü dağıdılmalı idi?

- Razıyam. Ümumiyyətlə, körpü tikintisinin lap əvvəlində məhv edilməli idi. Çünki körpü Tamandan Krıma qədər yeganə logistika zənciridir. Yəni Krım körpüsü bu müharibədə sadəcə simvol deyil, strateji əhəmiyyətli obyektdir. Bu, Krım, Xerson və Zaporojye cəbhəsinin bir hissəsini birləşdirən yeganə dəmir yolu xəttidir. Əlbəttə ki, bu, Ukrayna üçün strateji hərbi obyektdir, məhvi strateji məqsəddir. Hətta Ukraynanın əks-hücumu Krım körpüsünün məhvi ilə başlamalı idi.

Müəllif: Ayna.az
 
 
 
Ardını oxu...
Dekabrın 7-də Azərbaycan və Ermənistan rəsmiləri arasında əldə olunmuş razılaşma ətrafında müzakirələr davam etməkdədir. Əksəriyyət ilk dəfə reallaşan vasitəçisiz razılaşmanın ümumi sülh prosesinə müsbət təsir göstərəcəyini, təkanverici addım olacağını düşünürlər. İrəvan hökumətinin qeyri-müəyyən siyasətini nəzərə alanlar isə Ermənistanın hələ sülhdən çox uzaq olduğunu hesab edirlər. Xatırladaq ki, 7 dekabr anlaşmasına əsasən, əsirlərin dəyişdirilməsi və BMT-nin İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyasına Tərəf Dövlətlərin 29-cu Konfransı (COP29) ilə bağlı qarşılıqlı güzəştlərin tətbiq edilməsi razılaşdırılıb. Onu da diqqətə çatdıraq ki, İrəvanla yanaşı ABŞ-nin mövqeyində də dəyişiklik müşahidə olunmaqdadır. Vaşinqton yenidən görüş təşəbbüsləri ilə çıxış etməkdədir. Bu da Bakının təklif və prinsiplərinin qəbul edilməsi deməkdir. Çünki Azərbaycana qarşı atdığı addımlarla bölgədəki maraqlarına zərbə vuran ABŞ çətin duruma düşmüşdü. Görünür, Ağ Ev İrəvana təlimat verir ki, prosesə "praqmatik" yanaşsın. Ekspertlərə görə, proseslər belə davam edərsə, gələn ilin ortalarına doğru sülh müqaviləsi bağlana bilər.
Sülh danışıqları ilə bağlı "Sherg.az"ın suallarını cavablandıran keçmiş xarici işlər naziri Tofiq Zülfüqarov diqqəti 7 dekabr razılaşmasının ABŞ dövlət katibinin köməkçisi Ceyms Obraynın Azərbaycana səfərindən sonra əldə olunmasına yönəldib. Sabiq XİN başçısı vurğulayıb ki, Azərbaycan və Ermənistan rəsmiləri arasında əldə olunmuş razılaşma sənədinə lazımi şəkildə qiymət verilməlidir...

- Tofiq müəllim, tərəflər arasında vasitəçisiz razılaşmanın əldə olunmasını, bir sıra qarşılıqlı güzəştləri necə dəyərləndirirsiniz?

- Anlaşma sənədi birgə bəyanat adlandırılır. Daha çox niyyət protokolu kimi bir bəyanatdır. Orada göstərilir ki, tərəflər birbaşa danışıqlarla sülh prosesinə sadiqdirlər və mövcud problemləri siyasi yolla həll etməyə hazırdırlar. Yəni əsas məsələ tərəflərin ümumi sülh prosesinə sadiqliyinin nümayiş olunmasıdır. Ona görə də qarşılıqlı güzəştlərin edilməsinə, əsirlərin dəyişdirilməsinə razılıq veriblər. Mübahisəli məsələlərin isə qarşıdakı dönəmlərdə danışıqlar yolu ilə, müzakirələrlə həlli gözlənilir. Danışıqlarda format məsələsi önəmlidir. Azərbaycan balanslı olmayan Avropa Birliyinin danışıqlar formatından demək olar ki, imtina edib. Yaxud müvvəqqəti AB platformasından uzaqlaşıb. Çünki Avropa Birliyinin Azərbaycan-Ermənistan sülh prosesinə yanaşması özünü Qranadada da açıq şəkildə büruzə verdi. Fransa AB adından Ermənistan Baş naziri Nikol Paşinyanın təklif etdiyi mövqeyi dəstəkləyib. Məhz buna görə cənab Prezidentin reaksiyası sərt oldu. Əgər balanslı mövqe, obyektiv yanaşma yoxdursa, vasitəçilik də qeyri-mümkündür. Nə qədər nüfuzlu dövlət, ya da təşkilat olsa belə, biz bunu qəbul etmirik. Ermənistanın istəkləri bizə diktə oluna bilməz.

- Bəs ABŞ-nin yenidən obyektiv vasitəçiliyi mümkündürmü? Rəsmi Bakı buna razılıq verəcəkmi?

- ABŞ dövlət katibinin köməkçisi Ceysm Obraynın Konqresdə Azərbaycan əleyhinə açıqlamaları, rəsmilərin ittihamları, 907-ci düzəlişin qüvvədə saxlanması faktiki olaraq Vaşinqtonun da obyektiv və balanslaşdırılmış vasitəçilik iddialarını heçə endirdi. Böyük ehtimal, Ceyms Obrayn Bakıda olarkən onun diqqətinə bu məqamlar çatdırılıb. Yəqin Obrayn da deyib ki, Dövlət Departamenti balanslı mövqedədir, amma Senat fərqli mövqedən çıxış edib və s. Yəni hər zamanki bəhanələr səsləndirilib. Amma bizim üçün bunların fərqi yoxdur. Rəsmi Bakı istənilən dövlətin birmənalı mövqeyinin nədən ibarət olduğunu düzgün qiymətləndirməyə qadirdir. Vasitəçilərə etibar olmadığına görə birbaşa danışıqlar formatı gündəmə gətirilib. Yəni vasitəçisiz təmasların intensivləşməsinə qərar verilib. Həm də 7 dekabr razılaşması göstərdi ki, vasitəçisiz, heç kimin müdaxiləsi olmadan anlaşma mümkündür. Fikir verdinizsə, C.Obrayn Konqresdəki çıxışından sonra məcburən bəyan etdi ki, birbaşa danışıqlar ABŞ tərəfindən dəstəklənir. Bu da onu göstərdi ki, Azərbaycan öz mövqeyində qalıb və vasitəçisiz təmaslara üstünlük verib. Düzdür, bu və ya digər paytaxtlarda Ermənistan rəsmiləri ilə görüş mümkündür. Amma görüş məkanı təqdim edən hər hansı ölkənin prosesə müdaxiləsi, tərəflərə təzyiqi yolverilməzdir. Həm də beynəlxalq ictimaiyyətə ismarıc vermişik ki, rəsmi Bakı danışıqların və qarşılıqlı maraqları təmin edən sülh sazişinin əldə olunmasının birmənalı tərəfdarıdır. Əlbəttə, bu, o demək deyil ki, bütün problemli məsələlər həllini tapıb. Qarşıda sülh sazişi ilə bağlı ciddi müzakirələr durur.

- Qərbdən təlimat aldığı deyilən İrəvan hökuməti həqiqətənmi Bakı ilə vasitəçisiz, müdaxiləsiz görüşlərə hazırdır?

- Əvvəlki dönəmlərdə Ermənistanın arxasında Rusiya var idi. Amma indi Moskva İrəvanın qarşısındadır. Ermənistan son dönəmlərdə özünə yeni himayədar axtarışına çıxmışdı. ABŞ-ni, Fransanı özünə arxa-dayaq bilirdi. İrəvan hökuməti çalışırdı ki, hansısa kənar güc onları müdafiə etsin, ermənilərin yerinə danışsın və s. Bir növ Ermənistan yanında "əmi" gəzdirir ki, həmin "əmi" Azərbaycanı hədələsin, təzyiq göstərsin. Ancaq Azərbaycan tərəfi qətiyyətlə vurğuladı ki, Ermənistan birbaşa Azərbaycanla danışıqlar aparmalıdır. Nəzərə alaq ki, eyni aqibəti Paşinyan Moskvada, Avropa İttifaqı da yaşayıb.

- Ermənistanın Təhlükəsizlik Şurasının baş katibi A.Qriqoryan sülh sənədinin 70 faizinin hazır olduğunu deyib. 30 faizin qısa zamanda həlli mümkün olacaqmı?

- Başa düşməliyik ki, Azərbaycan və Ermənistan arasında imzalanması gözlənilən sülh sazişi sadəcə çərçivə sənədi olacaq. Çərçivə sənədinin daxilində digər məqamların, detalların həlli nəzərdə tutulmur. Bu, daha çox deklorasiya formasında olan bir sənəddir. Cənab Prezident də söylədi ki, söhbət 5-7 səhifəlik sənəddən gedir. Ancaq tərəflər arasında sərhədlərin müəyyənləşməsi, kommunikasiyalar məsələsi, humanitar mövzular, təzminat söhbəti, milli azlıqların öz yerlərinə qayıdış və s. görün, nə qədər məsələlər var. Çərçivə sənədində bunlarla bağlı əsas prinsiplər öz əksini tapmalıdır və həmin prinsiplərə uyğun olaraq gələcəkdə müxtəlif istiqamətlərdə danışıqlar davam etməlidir. Sərhədlərlə bağlı artıq komissiyalar var və bir neçə dəfə görüşüblər. Hələ birinci mərhələdəyik. Sərhədlərin delimitasiya və demarkasiyası çox uzun prosesdir. Qonşu Gürcüstanla 30 ildir bu proses gedir və ortada nəticə yoxdur. Kommunikasiyalarla bağlı da müzakirə qabaqdadır. Eyni zamanda təzminat məsələsi və digər humanitar proseslər illərlə çəkə bilər. Tərəflərin bir çox məsələyə baxışı bir-birindən fərqlənir. Dünyada təcrübə var və biz təzə nəsə icad etmirik. O ki qaldı Qriqoryanın sözlərinə, 70 faiz söhbəti siyasi spekulyasiyadır və reallıqdan uzaqdır.
 

Dünyapress TV

Xəbər lenti