Sergey Lavrov Bakıda deyib ki, Rusiya Azərbaycanla münasibətlərdə dürüstlüyə xüsusi önəm verir.
Onun sözlərinə görə, mövqeləri üst-üstə düşmədiyi yerləri ört-basdır etməyə çalışmırlar:
-“Biz nüansları dürüst şəkildə dilə gətirir və həll edirik”.
Ruben Vardanyanın bir neçə ay əvvəl Qarabağda peyda olması, Qarabağ separatçılarının təmsilçilərinin tez-tez Moskvaya çağrılmaları və separatçıların tərksilah olunmaması əsla dürüstlüyə və nüansların həllinə işarə etmir.
Elxan Şahinoğlu
Teref.az

Azərbaycanda həm deyirlər ki, Ruben Vardanyan Rusiyanın layihəsidir, həm də deyirlər, separatçı rejim onu vəzifədən qovub. Məntiq yaxşı şeydir.
Ruben Vardanyan Qarabağa göndərilənə qədər “dövlət naziri” vəzifəsi var idi? Rusiya Rubenin şərəfinə Qarabağda vəzifə də icad etmişdi.
Rusiyanın separatçı rejimlərlə bağlı layihələrinin, demək olar ki, hamısı uğursuzluğa düçar olur. Geniş baxanda Ruben Vardanyanın taleyi Abxaziya, Osetiya, Donetsk, Luqansk, ümumilikdə, Rusiyanın separatçı rejimlərin başına qoyduğu şəxslərin taleyindən fərqlənmədi. Rusiya çalışdı ki, Abxaziya, Osetiyanın separatçı rəhbərləri Gürcüstanla danışsın, rəsmi Tiflis bunu qəbul etmədi. Eləcə də Donetsk, Luqansk rəhbərlərilə Ukrayna Prezidenti Paroşenko və Zelenskinin danışmadığı kimi. Rusiya Vardanyanı Qarabağa göndərməklə düşünürdü ki, rəsmi Bakı onunla danışacaq. Rəsmi Bakı digərləri kimi eyni davrandı və danışmayacağını bəyan etdi. Adına məcburiyyət də, jest də deyə bilərik, ya zəlzələdən, ya vəlvələdən, Rusiya Vardanyanı geri çəkməli oldu.
Rəsmi Bakı müharibədən dərhal sonra Qarabağda istər daxildəki agentləri, istərsə də ələ ala bildikləri ilə danışıqlar aparırdı. Düzdür, həmin şəxslər lap yüksək postlar tutmasa da, proses başlamışdı. Rusiya bunu hiss edən kimi dərhal öz nümayəndəsini əraziyə göndərməyə qərar vermişdi. Rusiya üçün, elə Qərb üçün də ən arzuolunmaz şey Bakının Xankəndi ilə vasitəçisiz dil tapması olardı. Çünki Bakı şəbəkəni genişləndirib Qarabağda yaşayan ermənilərlə dil tapsaydı, moderatora da gərək qalmayacaqdı. Belə olan halda, regionda maraqları olan ölkələr də, futbol dili ilə desək, oyundan kənar vəziyyətdə qalacaqdılar.
Rusiyanın Azərbaycanda hərbi bazası yoxdur. Yalnız sülhməramlı adı altında Qarabağda qüvvəsi mövcuddur. Rusiyanın Azərbaycana təzyiq və təhdid rıçaqı sülhməramlılardır. Rusiya rəsmi Bakıya Ruben jestini etməklə sülhməramlıların gələcək 5 il ərzində qalmasını istəyəcək. Lavrovun Bakı səfərində, ehtimal ki, bu mövzu müzakirə ediləcək.
Rusiya buna nail ola bilməsə, Cənubi Qafqazı Ukraynaya çevirməkdən başqa, əlində, demək olar, heç nə qalmır. Çünki Rusiyanın Qərb, Çin, Türkiyə kimi iqtisadi, humanitar yollarla nəyisə əldə etməsinin tarixində analogiyası yoxdur. Ona görə də ən son variantı yazmalı oldum.
Rubenin gedişi hər şeyin müsbətə doğru dəyişəcəyi anlamına gəlir demək sadəlövhlük olardı. Hesab edirəm ki, Rusiya vəziyyəti gərginləşdirmək üçün başqa variantlardan da istifadə edəcək.
Azərbaycan, Ermənistan, Gürcüstan müstəqil dövlətlər olsa da, böyük güclər bu regiona vahid baxır. Ermənistanın Qərbə üz tutub Azərbaycanın müstəqil siyasət yürüdərək Gürcüstanın Rusiyaya meyil etməsi imkansızdır. Bu üçlük Bermud üçbucağı kimi bir şeydir. Ya üçünə də təsir etməlisən, ya da heç birinə. Lap İranı götürək, Ermənistanla dostluq içərisindədir, Gürcüstanın azərbaycanlılar yaşadığı hissəsinə dinlə girir, Azərbaycanı isə təhdid edir.
Bu üç ölkə vahid mövqedən çıxış etməyənə qədər bu regionda rahatlıq olmayacaq. Ancaq hər üç ölkənin uzun illər bir-birinə elə vurdurublar ki, ortaq məxrəcə gəlmək, demək olar ki, imkansızdır.
Səxavət Məmməd
Teref.az

Qərb İrandakı etirazları diqqətlə izləyir və analiz edir. Qərbin ən böyük hədəfi İranda rejim dəyişikliyinə nail olmaqdır.
Buna görə Qərbdə İrandakı rejimə alternativlərin axtarışları intensivləşib. ABŞ-da yaşayan Rza Pəhləvi bu səbəbdən fəallaşıb. O əvvəlcə Vaşinqtonda forum keçirdi, bir neçə gün sonra Münhen Təhlükəsizlik Konfransına dəvət olundu.
Pəhləvi Qərbə özünü İran rejiminə alternativ kimi sırımağa çalışır. Güney azərbaycanlılar və İrandakı digər etnik qrupların təmsilçiləri şah rejiminin də zorakılıqlarını unutmayıblar. İndiki rejim kimi Pəhləvilər də qatı fars millətçi kəsimini təmsil edirlər.
Güneydə bizdən narahat olmasınlar ki, Azərbaycanda Pəhləvilər haqqında məqalələrin sayı artıb. Oxuduğum yazılarda Pəhləvi haqqında heç bir müsbət fikir tapmadım.
Ancaq orası da var ki, Rza Pəhləvi real fiqurdur və onunla Qərbdə hesablaşırlar, İranda şah rejiminin nostalgiyasıyla yaşayanları da unutmayaq.
Elxan Şahinoğlu
Teref.az

Görəsən, hamımız ağ əmmamə taxıb, qara çadraya bürünsək, o zaman İran bizə qardaş, bacı gözüylə baxarmı?

Məscidlərimizdə gecə-gündüz sinə vurub, “Allahu-Əkbər, Xameni rəhbər” desək, doğması kimi yanaşarmı bizə?

İşimizin əsl adı İran müşteyidlərini tərifləmək, Süleymani kimilərini öymək olsa, siçan quyruqları ilə ürəy bulandırmazlar ki, daha?

Getdiyimiz ünvan İstanbul, Ankara deyil, bir tək Məşədin qumluqları olsa, biz qala-qala, yenə də Annaları oranın əziz qonağı sayarmı?

Bayramlarımızı məhz o dediyi gündə, qurbanımızı o dediyi saatda, orucumuzu o dediyi anda açsaq, ermənini qardaş yazdığı siyahıdan pozarmı? Maraqlıdır, Zəngəzur hansı rəngdə xətti olar onun o zaman, ikiüzlü Paşinyanın hər iki üzündən öpüb sinəsinə basarmı yenə?

Bu vaxta qədər belə etmirdik?

Qorxduğumuzdanmı yoxsa, qardaş gördüyümüzdənmi bilmirəm, amma 30 ili məscidimizin baş hissəsində əsasən bunların oturduğunu, hüzrlərimizdə bozbaşın ən yağlı yerinin İranı yaxşı təbliğ edənin qabağına gəldiyini, oxuduğumuz kitabların arasında mollaların risaləsinin üstünlük təşkil etdiyini, dediklərinə şəksiz-şübhəsiz boyun əyənlərimizin çox olduğunu dəqiq bilirəm. Amma çifayda. Əvəzində, özümüzdən də artıq yer verdiklərimiz, otuz il işğal olunmuş torpaqlarımızın geri qaytarılmasına hər vəchlə əngəl olmağa çalışmadılarmı? Haqq yolunda gedən şəhidlərimizin sayının çox olmasına, düşmənə böyük həvəslə daşıdıqları silahların səbəb olduğunu bilə-bilə, abırsızcasına elə o şəhidlərin hüzrlərində ağalarının dedikləri ayinləri yerinə yetirməyə çalışmadılarımı? Düşmən ayağı altında olan torpağımıza basılan düşmən dabanı arasında bunların da izinin olduğunu görmədikmi? Orada əkdikləri nəşəyə, qoyub gəldiyimiz evlərimizin daşına, otardıqları donuza satmadılarmı bütün hörməti-izzəti?

Baxıram ki, bu olub-bitənlərə baxmayaraq, hələ də səpdikləri zəhərin, verdikləri sədəqənin təsirindən dolananlar var aramızda.

Arazda əsgərimizin qarşısını kəsməkdən, Qafanda bəh-bəhlə konsulluq açmaqdan, Asim kimi asiləri səfirliyimizə əlisilahlı salmaqdan da böyük hansı səs-küy olmalıdır ki, hamımız bu "ağaların" əslində necə məkrli bir ilan olduğunu bilək, dərk edək? Başımızda İmam Hüseynin özü prezidentlik etsəydi belə, ona yox, Yezidə qardaş deyəcəklərini anlamaq beləmi çətindir bu "oratdı" rejimə inananlara?

Bütün bu olanlardan dərs çıxarmayanlar, o zaman Cənubda bizdən sayları dəfələrlə çox olan soydaşlarımıza nəzər etmirlərmi? Könüllü-könülsüz mollanın dediklərini yerinə yetirməyə məcbur olanlara belə çoxmu hörmət edir ki, həmən o qaniçənlər artıq qalanını bunlara da etsin? Fars rejimindən Allahın yer üzərində əsgəri olan türklərə, İmam Hüseyinin əcdadı olan ərəblərə, əldəqayırma dron, raket sayəsində neçə günahsızı qanına qəltan etdiyi dünyaya heç vaxt qardaş, dost olmayacağını dərk etmək bu qədərmi çətindir?

Ürəyində rəhbər sevgisi olan bacı-qardaşlarımıza necə başa salaq ki, rəhbər bildiyiniz Xamenei sizə daima göydə çıxa biləcək bir ulduz, hər an düşüb başını əzə biləcək bir daş, göydən enən göy daş kimi baxır!
ŞAMİL
azpolitika

Rusiyadan Azərbaycanın Qarabağ iqtisadi zonasının rus sülhməramlılarının müvəqqəti məsuliyyət zonasına göndərilən və 2022-ci ilin 4 noyabrında separatçı tör-töküntülərin “dövlət naziri” vəzifəsinə təyin edilən rusiyalı milyarder Ruben Vardanyan vəzifəsindən azad edilib. R.Vardanyanın yerinə “dövlət naziri” vəzifəsinə Qurgen Nersisyan təyin edilib. Beləliklə, 112 günlük Vardanyan tamaşası sona çatmış oldu.

Vardanyan ilə separatçı tör-töküntülərin “rəhbəri” Araik Arutyunyan arasında intriqanın olduğu bəlli idi. Ruben deyib ki, “Birincisi, niyə istefa vermədim? Düşünürəm ki, mən əsgərəm, istefa verə bilmərəm. Lazımdırsa, komandir məni azad edə bilər”. O bununla Arutyunyan ilə aralarındakı fikir ayrılıqlarına diqqət çəkərək, vəzifəsindən öz istəyi əsasında getmədiyini demək istəyir.

Vardanyanın vəzifədən azad edilməsinin pərdəarxası

R.Vardanyan hər nə qədər vəzifədən azad edilməsini Arutyunyan ilə əlaqələndirsə də, prosesin əsl səbəbi haqda da ipucları verir. Misal üçün o “birincisi, niyə istefa vermədim? Düşünürəm ki, mən əsgərəm, istefa verə bilmərəm. Lazımdırsa, komandir məni azad edə bilər” sözlərinin ardınca fikrinə davam edərək deyib ki, “həm də kənardan təzyiq həddən artıq böyük idi. Arutyunyanda informasiya daha çoxdur və o, situasiyanı bilir”.

Vardanyan “kənardan təzyiq həddən artıq böyük idi” deyərkən faktiki olaraq Azərbaycanı, daha dəqiq desək, Prezident İlham Əliyevin qəti iradəsini nəzərdə tutur. Məsələ ondadır ki, ölkə başçısı Vardanyan məsələsində lap əvvəldən prinsipial mövqe sərgiləyərək Rusiyaya açıq şəkildə etirazını bildirdi. Mümkündür ki, Prezident İlham Əliyev fevralın 14-də Rusiya Federasiyasının Prezidenti Vladimir Putinlə telefonla danışığı zamanı Vardanyan məsələsində yekun sözünü deyib. Digər tərəfdən, Kremlin Vardanyan məsələsinə ötəri yanaşma ehtimalı nəzərə alınaraq hərbi əməliyyat variantı da “B” planı kimi qüvvədə idi.

Növbəti hədəf Araik Arutyunyandır

Azərbaycan Prezidentinin Vardanyan məsələsindəki prinsipial və sarsılmaz mövqeyi Araik Arutyunyanın da sıradan çıxması ilə nəticələnə bilər.

Birincisi, R.Vardanyanın Azərbaycanın təkidi ilə vəzifəsindən azad edilməsi hər şeydən öncə rəsmi Bakının Xankəndi üzərində təsirinin olduğunu göstərir. Bu, həm də Azərbaycanın Rusiya sülhməramlılarının müvəqqəti nəzarətində olan ərazilərə nəzarət imkanın olmadığı arqumentlərini çürüdür.

İkincisi, R.Vardanyanın məhz Bakının təkidi ilə vəzifəsindən uzaqlaşdırılması erməni əsilli insanlar arasında separatçı rejimə və Araik Arutyunyana olan inamı azalda bilər. Bu, Bakının həm də növbəti mərhələdə Araik Arutyunyanı sıradan çıxarması üçün əlavə dividentlər qazanması deməkdir.

Üçüncüsü və ən önəmlisi, Vardanyanı Rusiyanın belə qoruya bilməməsi erməni əhalisində sülhməramlıların “təhlükəsizliyin qarantı” obrazını sarsıtdı.

Laçın yolunda aksiya başa çatır?

Vardanyanın vəzifəsindən uzaqlaşdırılması bu sualı aktuallaşdırır. Lakin bu, Laçın yolunda davam edən ekoaksiyanın başa çatması üçün əsas deyil. Bunun üçün əvvəlcə aksiya iştirakçılarının tələblərinə nəzər yetirmək lazımdır.

Birincisi, Qarabağ ərazisində müvəqqəti yerləşən Rusiya sülhməramlılarının nəzarətində olan yerlərə sülhməramlılarla yanaşı, Azərbaycanın dövlət qurumları da nəzarət etməlidir.

İkincisi, Rusiya sülhməramlılarının müvəqqəti məsuliyyət zonasında Azərbaycanın bütün dövlət strukturlarının, o cümlədən Daxili İşlər Nazirliyinin, Dövlət Sərhəd Xidmətinin, Dövlət Gömrük Komitəsinin nəzarəti bərpa edilsin.

Üçüncüsü, Laçın istiqamətində Ermənistanla sərhəddə Azərbaycan Dövlət Sərhəd Xidmətinin və Dövlət Gömrük Komitəsinin ayrıca postları yaradılsın.

Dördüncüsü, Arutyunyan-Vardanyan cütlüyü Qarabağı tərk etməlidir.

Şərtlərə baxdıqda yalnız dördüncü şərtin hələlik yerinə yetirildiyini görmək olar. Daha doğrusu, bu tələb də tam deyil, 50 faizi yerinə yetirilib. Çünki Vardanyan vəzifəsindən uzaqlaşdırılsa da, Arutyunyan ilə bağlı hələlik heç bir tədbir görülməyib.

Aksiya iştirakçılarının digər tələbləri isə ümumiyyətlə həyata keçirilməyib. Vardanyanın vəzifəsindən uzaqlaşdırılması Laçın yolunda aksiyanın yekunlaşması üçün əsas deyil.
Politoloq Turan Rzayev,

“Ukrayna azad və suveren dövlətdir, belə də qalacaq”

“Bu, 24 fevral 2022-ci ildə yox, çox əvvəl – 1994-cü ildən 1996-cı ilə, daha sonra isə 1999-cu ildən 2006-cı ilə qədər Çeçenistanda, 2008-ci ildə Gürcüstanda, 2014-cü ildə Krımda və Donbasda, 2015-ci ildə Suriyada, 2020-ci ildə konstitusiya dəyişdiriləndə, 2021-ci ildə “ağıllı səsvermə”də, Putinin “xüsusi hərbi əməliyyatdakı” müttəfiqlərini dəstəkləyəndə baş verdi. 2024-cü ilin 22 fevralında isə fəlakət oldu...”

“AzPolitika.info” xəbər verir ki, bunu Rusiyanın ən qocaman, tanınmış siyasətçilərindən və iqtisadçılarından biri, “Yabloko” partiyasının yaradıcısı Qriqori Yavlinski Ukraynada başlanan işğalçılıq müharibəsinin ildönümünə həsr etdiyi müraciətində bildirib.

Yavlinski Putinin Federal Məclis qarşısındakı son çıxışından məyusluğunu dilə gətirib və bunu nəzərdə tutaraq, Rusiyanı ağır günlər gözlədiyini bildirib. Vəziyyətdən çıxış yolunun isə yalnız müharibənin dərhal dayandırılması olduğunu qeyd edib: “Rusiyanın “xüsusi hərbi əməliyyatının” başlanmasından bir il sonra Federal Məclisə müraciətdən belə aydın oldu ki, baş verənlərin sonu görünmür – ölkənin maddi və insani resursları məlum olmayan və adı çəkilməyən hədəflərə nail olmaq üçün atılacaq. Başa salınır ki, bu günün reallıqları Rusiyanın yeni həyat tərzidir.

“Xüsusi əməliyyat”ın ölkənin siyasi rejiminin bünövrəsinə çevrildiyi bu situasiyada biz başa düşməli və yadda saxlamalıyıq:

1. İnsan həyatından qiymətli heç nə yoxdur.

2. 21-ci əsrdə ən başlıcası azadlıq, insan ləyaqəti və yaradıcılıqdır. Bütün digər şeylər ikinci dərəcəlidir.

3. Ukrayna azad və suveren dövlətdir, belə də qalacaq.

4. Atəşkəs razılığı əldə olunmalıdır. Bu, insanların həyatını saxlamaq üçün birinci addımdır, yalnız bundan sonra nədənsə danışmaq olar.

5. Əgər indi dayanmasaq, aylar sonra qurbanların sayı daha çox olacaq və heç kim heç bir əhəmiyyətli nəticə qazanmayacaq”.

Yavlinski bildirib ki, ilk növbədə atəşin dayandırılması sülhə aparan yeganə yoldur və ən ağır vəziyyətdə də sülhə nail olunmasına ümid etmək lazımdır. Məşhur sosioloq Ziqmund Baumandan sitat gətirən Yavlinski deyib: “Ümid insanı təşkil edən yeganə ölməz dəyərdir. Onu heç nə öldürə bilməz. Çünki o, indiki dünyaya yox, gələcəyə aiddir. İnsanda yaxşılıq etmək üçün lazım olan hər şey var... Ümid xatirinə yaşamağa dəyər”.

Soyuq müharibəni qələbə ilə başa çatdıran ABŞ diplomatiyası bir müddət rəqibsiz qalmışdı. Amma xüsusilə Əfqanıstan və İraqın işğalından sonra ABŞ-ın qlobal hegemoniyasına qarşı etirazlar, ABŞ-ın qlobal imicinin zərər görməsi, ABŞ-dan uzaqlaşmalar, ABŞ-dan kənar qütbləşmələr, Avropa-Rusiya yaxınlaşması və s. proseslər getməyə başladı. ABŞ bir qədər də ləng davransaydı İraqın işğalı zamanı gərginləşən ABŞ-Fransa+Almaniya münasibətləri fonunda Fransa-Almaniya-Rusiya yaxınlaşması və Almaniya ilə Fransanın ABŞ-dan uzaqlaşması sürətlənə bilərdi. Amma prosesləri düzgün dəyərləndirən ABŞ 2 önəmli addım ilə prosesi əsasən dayandırmağı bacardı:

1. 2008-ci ildə Gürcüstan-Rusiya müharibəsi (Gürcüstanın 8 avqust 2008-ci il tarixli hərbi əməliyyatından sonra Rusiyanın Gürcüstan ərazilərini növbəti dəfə işğalı) və təxminən Gürcüstanın ərazi bütövlüyünün qurban verilməsi bahasına
2. 2022-ci ildə Ukrayna-Rusiya müharibəsi (Ukraynanın NATO üzvlüyü iddiası və silahlandırılması bəhanəsi/səbibi ilə başlayan Rusiyanın Ukrayna ərazilərini işğalı) sayəsində

Bu iki proses qlobal imic baxımından Rusiyanı yenidən ABŞ-dan geriyə saldı, Rusiyanın zəiflədilməsi və Avropadan uzaqlaşdırılması baxımından ciddi təsir yaratdı.

1 ili tamam olacaq son müharibənin öncəsi və müharibə boyunca ABŞ rəsmilərinin açıqlamalarına və atdığı addımlara nəzər saldıqda aydın görünür ki, məqsəd uzunmüddətli müharibə ilə bir neçə hədəfə çatmaq və hətta ola bilsin ki, Rusiyanı ən azı kiçik (taktiki) nüvə silahından istifadə etməyə sövq etməkdir. Proses addım-addım bu sonluğa doğru aparılır. ABŞ üçün Rusiyanın kiçik (taktiki) nüvə silahından istifadəsi həm bu dövlətin qlobal imicinin daha da ciddi zərbə alması, həm də Rusiya ilə ətrafı arasındakı qırılmanın izlərinin dərin olmasını təmin etmək baxımından çox önəmlidir. Bununla ABŞ eyni zamanda mülki əhaliyə qarşı nüvə silahından istifadə etmiş tək dövlət olmaq imicindən də qurtulmuş olacaq.

Hazırkı proseslər, o cümlədən qeyd etdiyim ehtimal Ukrayna baxımından çox acıdır. Amma təəssüf ki, proses bu istiqamətdə gedir. (Bu qeyd proseslərin ümumi gedişi barədədir, Rusiyanın Ukraynadakı işğalçı müharibəsinin mahiyyətini dəyişmir.)

Araz Aslanlı, politoloq