Son illər paytaxtın bir çox ərazilərində çoxmərtəbəli binaların mansard şəklində tikilən sonuncu mərtəbəsinin mənzil kimi satışa çıxarılması halları artıb. Ekspertlərin böyük qismi isə ucuz ev axtaran alıcıların diqqətini daha çox cəlb edən mansardların mənzil kimi istifadə edilməsinin əleyhinədirlər. Məsələnin diqqəti ən çox cəlb edən tərəfi isə qanunvericilkdə qeyri-yaşayış sahəsi sayılan mansardlara “kupça” (çıxarış) verilməsidir.

Pravda.az xəbər mansard evlərlə bağlı araşdırma aparıb.

MANSARDLARIN TARİXİ

“Mansard” fransız sözüdür və bir çox dünya ölkələrində binanın obyekt, restoran kimi istifadə edilən hissəsi, paralel olaraq dam rolu oynayan qoruyucu tikilidir. İlk dəfə 1630-cu ildə fransız memarı Fransua Mansar çardağı yaşayış məqsədləri üçün istifadə edib. Beləliklə, binanın çardaq mərtəbəsi məhz onun şərəfinə “mansard” adlandırılıb. Parisin şəhər hakimiyyət orqanları həmin dövrlərdə mərtəbədən asılı olaraq ev sahibidən vergilər toplasalar da, mansardlar mərtəbə hesab olunmayıb. Buna görə də vergidən azad edilib. Ekspertlər bildirirlər ki, binanın mansard mərtəbəsinin qurluşu dam örtüyündən istilikitirməni 7-9% azaldır. Əgər mansard damının qurulmasının bütün texnoloji incəliklərinə riayət edilərsə, dam örtüyünün təmiri ilə bağlı bütün xərcləri azaltmaq olar. Xarici ölkələrdə zövqlə tikilən mansardlar yaşayış sahəsi kimi istifadə olunur. Bu ideya indi də Parisdə geniş yayılıb...

MANSARDIN FƏSADLARI

Mansardlar binalara çox vaxt tikilib təhvil verilərkən deyil, sonradan əlavə olunur. Hətta köhnə binalarda da rekonstruksiya aparılaraq mansard tikilir. Belə tip binaların əksəriyyəti təhlükəli binalar sayılır, çünki binanın yük tutumu normadan artıq olur. Digər tərəfdən isə mansardlara lift qalxmır. Ən əsası, mansard qeyri-yaşayış sahəsi olduğu üçün burada yaşamaq olmaz. Adətən mansardın altında yaşayan mənzil sahibləri mansardı satın alaraq onu yaşayış üçün deyil, şəhərin mənzərəsini seyr etmək üçün istifadə edirlər. Lakin maklerlər çox vaxt mansardın qiymətinin ucuz olduğunu əsas gətirərək onu müştərilətə mənzil kimi təklif edirlər. Əlbəttə, qiymətin ucuz olması müştəriləri cəlb edir, lakin əsas məqam budur ki, müştəri sonradan mansardı satmaq istəsə, bu elə də asan başa gəlməyəcək. Çünki daşınmaz əmlak bazarına çıxan müştərilərin çoxu hazırda nəinki mansarddan, hətta birinci və sonuncu mərtəbədən yayınırlar.

“KUPÇA” VERİLİRSƏ, İPOTEKA VƏ KREDİT ZƏMANƏT FONDU NİYƏ MANSARD EVLƏRƏ PUL AYIRMIR?

Əmlak məsələləri üzrə ekspert Elnur Fərzəliyev deyib ki, hər hansı əmlak ipoteka krediti ilə satılırsa, həmin əmlakın mütləq şəkildə çıxarışı olmalıdır:

“Bundan əlavə, əmlakda təyinat üzrə mövcud vəziyyət eyniləşməlidir. Yəni mənzilin çıxarışda təyinatı “yaşayış mənzili” yazılmalıdır. Mansard hissələrə əksər hallarda çıxarışlar verilmir və həmin hissə texniki mərtəbə sayılır. Mansardın çıxarışı varsa və çıxarışda texniki mərtəbə kimi qeyd olunubsa, mənzil kimi istifadədədirsə, bu halda da həmin mənzillərə ipoteka kreditləri verilmir. İpoteka kreditləri ayrılan zaman qiymətləndirici mütəxəssislər evə baxış keçirirlər. Ev haqqında tam məlumat yazırlar. Sonra bank mənzilə həmin qiymətləndirməyə uyğun olaraq pul ayırır. Mənzillərlə bağlı normativlər var. Yan divarların, tavanın hündürlüyü və s. nəzərə alınır. Bir sözlə, mansard tipli mənzillərin çıxarışı yoxdursa və ya çıxarışda texniki mərtəbə kimi qeyd edilibsə, belə halda ipoteka verilmir. Ən əsası da mansard tipli mənzillərə lift qalxmadığı üçün vətəndaş həmin hissəyə bir-iki mərtəbə pilləkən qəfəslə qalxmaq məcburiyyətində qalır. Mansard tipli mənzillər çıxarışa qeyri-yaşayış kimi qeyd olunubsa, onlarda kommunal xərclər - qaz, su, işıq pulu fiziki şəxs kimi deyil, qeyri-yaşayış obyekti kimi daha baha qiymətə hesablanır”.

Hüquqşünas Əkrəm Həsənov isə bildirib ki, məsələni daha da genişləndirmək lazımdır:

“Həm mansard, həm də zirzəmilərə, qarajlara belə çıxarış verilir. Halbuki o da qeyri-yaşayış sahəsidir və bütün sakinlərə mənsubdur. Yəni mansard kimi. Bu, tikinti sahəsində olan özbaşnalıqdan irəli gəlir. Tikinti sahəsində tam özbaşınalıqdır. Yəni layihələndirmə, tikintinin aparılması... Əslində binanın torpağı mənzil alanların adına alınmalıdır. Layihə əvvəlcədən bəyan olunmalıdır. Bunların heç biri yoxdur. Heç biri ictimaiyyətə bəyan olunmur. Nəinki ictimaiyyətə, binadan mənzil alanlara da. Sadəcə, binanı tikənlər artıq qanunsuz pul əldə edirlər və təəssüf ki, aidiyyəti orqanlar da buna göz yumur. Çox zaman da onlarla əlbir olurlar...”

Azərbaycanda 6 və daha çox insanın yaşadığı ailələrdə bir nəfər il ərzində orta hesabla 126,1 kiloqram çörək və çörək məhsullarından istifadə edir.

Yeniavaz.com açıqlanan sonuncu rəsmi məlumatlara istinadən bildirir ki, bu, Nazirlər Kabinetinin müəyyən etdiyi minimum normadan aşağıdır.

Məlumat üçün bildirək ki, ölkədə minimum istehlak səbətinin tərkibi sonuncu dəfə Nazirlər Kabinetinin 6 iyun 2014-cü il tarixli qərarı ilə müəyyən edilib və həmin qərarda göstərilir ki, insanın sağlamlığının və həyat fəaliyyətinin minimum səviyyəsi üçün hər bir insan il ərzində ən azı 136,8 kiloqram çörək və çörək məhsullarından istifadə etməlidir.

Eyni zamanda ailə tərkibi 4 və 5 nəfərdən ibarət olan ev təsrrüfatlarında da çörək və çörək məhsullarının istehlakı minimum səviyyədən aşağıdır. Yalnız 3 və daha az insanın yaşadığı ailələrdə çörək və çörək məhsullarının istehlakı minimum səviyyədən yüksək olub.

Onu da qeyd edək ki, böyük ailələrdə çörək və çörək məhsullarından başqa ət və ət məhsullarının, həmçinin bitki yağlarının istehlakı da minimum istehlak normasından aşağı olub. Statistika Komitəsinin açıqladığı sonuncu məlumatda qeyd olunur ki, 6 və daha çox insanın yaşadığı ailələrdə il ərzində adambaşına 32,5 kiloqram ət və ət məhsulları, 9,9 kiloqram bitki yağı istehlak olunub.

Nazirlər Kabinetinin qəbul etdiyi qərara görə ət və ət məhsullarının istehlakı ən azı 32,9 kiloqram, bitki yağlarının istehlakı isə 10,9 kiloqram olmalıdır.

Sentyabrın 1-i Milli Məclisə növbədənkənar parlament seçkiləri keçirilib. Parlament seçkilərində 125 deputat mandatı uğrunda 990 namizəd mübarizə aparıb. İlkin nəticələrə uyğun olaraq dairələr üzrə lider namizədlər müəyyənləşib.

Belə ki, namizədlərin çoxu Azərbaycanın bölgələrini Milli Məclisdə təmsil edəcək. Onlar Milli Məclisin plenar və komitə iclaslarında iştirak etmək məcburiyyətindədirlər. Bəzi namizədlər var ki, onların Bakıda daimi qalacaq yeri və mülkiyyəti yoxdur.

Belə olan halda deputatların evlə təmin olunma məsələsi ortaya çıxır.

Modern.az-ın məlumatına görə, “Azərbaycan Respublikası Milli Məclisi deputatının statusu haqqında” qanuna əsasən, onlar xidməti mənzillə təmin olunacaqlar.

Belə ki, Bakı və Sumqayıt şəhərlərində, habelə Abşeron rayonunun hüdudlarında mənzili olmayan deputata səlahiyyət müddətində xidməti mənzil, bu mümkün olmadıqda yaşayış xərclərinin ödənilməsi üçün Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin müəyyən etdiyi qaydada və məbləğdə pul təminatı verilir.

Bakı və Sumqayıt şəhərlərində, habelə Abşeron rayonunun hüdudlarında daimi yaşayan və mənzil şəraitinin yaxşılaşdırılmasına ehtiyacı olan deputatın mənzil şəraiti Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyində nəzərdə tutulmuş qaydada yaxşılaşdırılır.

Bundan başqa, deputatın daimi yaşadığı yer telefonla təchiz edilir.

Bu ilin II rübündə Azərbaycan əhalisinin borclanma səviyyəsi üzrə uzunmüddətli diffuziya indeksi əvvəlki illə müqayisədə dörd faiz bəndi artaraq 23% təşkil edib.

Bu barədə Azərbaycan Mərkəzi Bankının (AMB) “Kreditləşmə fəaliyyətinə dair sorğu”nun nəticələrində bildirilib.

Məlumata görə, bu, I rüb ilə müqayisədə isə iki faiz bəndi artıb.

Respondent bankların 75 %-i əhalinin borclanma səviyyəsində dəyişiklik olmadığını, 25 %-i isə orta dərəcədə artım olduğunu bildirib.

Qeyd edək ki, əhalinin borclanma səviyyəsi üzrə uzunmüddətli diffuziya indeksinin ən yüksək göstəricisi 2022-ci ilin II rübündə (29%) olub.

Məsələ ilə bağlı iqtisadçı-ekspert Natiq Cəfərli “Cebheinfo.az”-a şərhində qeyd edib ki, Azərbaycanda əhalinin borclanma səviyyəsi yüksəkdir:

“Bu, ölkə iqtisadiyyatına və bank sisteminə ciddi təhidlər yaradır.

İnkişaf etmiş ölkələrdə ümumi kredit portfelində sənaye, kənd təsərrüfatı kreditləri, o cümlədən məhsul istehsal edən biznes sektorları üçün nəzərdə tutulan kreditlər üstünlük təşkil edir.

Azərbaycanda isə ipoteka kreditlərinə üstünlük verilir. Ölkədə ipoteka kreditləri ümumi kredit portfelinin 55 % və 60 % -ni, bəlkə də yarıdan çoxluq təşkil edir. Bu da çox ciddi problemdir. Bu problem də ondan qaynaqlanır ki, vətəndaşların əksəriyyətinin bir neçə banka borcu olur.

Bu, onların gəlirlərinin və maaşlarının az olması ilə əlaqəlidir.

Ümumilikdə Azərbaycanda 2 milyon yarım insanın kredit borcu var. Bu, kifayət qədər böyük rəqəmdir. Bu, həmçinin ölkədə sosial-iqtisadi problemlərin çox olmasından xəbər verir”.

Müraciət etmək hüququ Konstitusiyanın 57-ci maddəsi ilə təminat verilən
əsas insan və vətəndaş hüquq və azadlıqlarındandır. Dövlətin ən yüksək
hüquq qüvvəsinə malik olan Ana Qanununun sözügedən maddəsinin I
hissəsində hər bir müraciətə qanunla müəyyən olunmuş qaydada və
müddətlərdə yazılı cavab verilməli olması yazılıb. “Vətəndaşların
müraciətləri haqqında” 30.09.2015-ci il tarixli qanunun 3.0.11-ci bəndində
yazılı müraciətin kağız üzərində və ya elektron formada tərtib
olunmuş müraciət olduğu; 3.0.12-ci bəndində elektron müraciətin
müraciətə baxan subyektin və ya onun vəzifəli şəxsinin elektron
ünvanına göndərilən və ya rəsmi internet saytı vasitəsilə daxil edilən
müraciət olduğu doğrulanıb. Qanunun 7.6 maddəsinə görə, elektron
müraciətə müraciət edənin göstərdiyi elektron ünvan vasitəsilə
ELEKTRON QAYDADA və ya müraciət edənin XAHİŞİ İLƏ poçt vasitəsilə
yazılı cavab verməklə baxılır.
Konstitusiyanın, qanunun tələblərini vurğulamaqda amacımız dövlət
orqanlarının, onların vəzifəli şəxslərinin qanunvericiliyə, konstitusion
hüquqa sayğısızlığını diqqətə çatdırmaqdır. Hansısa dövlət qurumunun
Konstitusiyadan, qanundan bilgisizliyi mümkündürmü? Təbii ki, ritorik
sualdır. Di gəl, hətta hüququn, qanunun qorunmasına təhkim edilən
qurumların müraciətlərə baxmaqda qanunsuzluqları ciddi rahatsızlıq
doğurur. Bəyəm prokurorluğun, məhkəmənin texniki heyətinin, ədliyyə
orqanlarının qanundan soraqları yoxdur? Vətəndaş elektron qaydada
müraciət etdiyi halda, niyə poçtla cavab verilir? Hələ bu cavabın
mahiyyətcə qanunsuzluğunu bir yana qoyaq.
Ədliyyə Nazirliyinin qanunvericilik baş idarəsinin rəisi Elçin Nəsibovun
poçtla 04.09.2024-cü ildə göndərdiyi 28.08.2024-cü ildə imzalanan
elektron sənədin surətindən nəsə anlamaq mümkün deyil. Bəlkə ədliyyə
naziri, bağlantılı qurumlar, oxuyanlardan kimsə anlaya bildi, görəsən baş
idarə rəisi Mülki Prosessual Məcəllənin 151-153-cü maddələrini köçürməklə
nə demək istəyir? Bu cavab vətəndaşın hansı müraciətinədir? Deyəsən,
hansısa məhkəmə özbaşınalığı ilə bağlıdır. Axı (mərkəzi) icra hakimiyyəti
orqanı olan Ədliyyə Nazirliyinin məhkəmə hakimiyyətinin funksiyasına aid
olan məsələyə baxması Konstitusiyaya ziddir. Aha, bəlkə də “it ilində”ki
sorğuya “əjdaha ilində” verilən gecikmiş cavabdır, nə bilək, nə anlayaq?
Anladıq ki, ƏN-in elektron poçtuna müraciətlərə qadağa qoyulub, axı
həmin hökumət poçtundan müraciətlərə ki qadağa yoxdur! Niyə
qanunvericiliyin tələbinə uyğun vətəndaşın elektron poçtuna cavab
verilmir?
Görəsən, baş idarə rəisi özü bu cavabından nəsə anlaya bilir? Sualln
cavabını elektron qaydada gözləyirik.
Məğrur Bədəlsoy

Göyçay rayonu Cəyirli kənd sakini Abışov Elçin Valeh oğlu tərəfindən

ŞİKAYƏT

Bizim ailə 7 nəfərdən ibarət külfətdir. Qoca anam, həyat yoldaşım və 4 azyaşlı uşağım bir evdə yaşayırıq. Ailəmiz yoxsulluq həddində yaşadığına görə bizim ailəyə 2023-cü ilin may ayı tarixində ünvanlı sosial yardım təyin edilmişdir.
Ancaq 2024-cü ilin fevral ayı tarixində sosial yardım təyinatından qanunsuz imtina edilib dayandırılıb.Səbəb ki, "Ailə üzvü Abışov Elçin Valeh oğlunun adına avtomobil olması".

Ancaq qeyd edim ki, bu qanunsuz imtinadır ki, Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi vermişdir.Çünki Qazel markalı 23 BF 579 nömrəli avtomobil mənim qardaşımın olub mən etibarnamə ilə idarə etmişəm. 2022-ci ilin iyun ayı tarixində mənim etibarnaməm ləğv edilib. Qeyd edim ki, bizim ailə 9 ay sosial yardım almışdır.

Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin imtinası tam qanunsuz və əsassızdır.Bu qanunsuzluğa görə bizim ailə aclıq yoxsulluq içində yaşamağa məhkum olunub.Hələ bu azmış kimi Dövlət Sosial Müdafiə Fondu evimizə məktub göndərib 9 ay aldığımız sosial yardımı geri qaytarmağımızı tələb edir. Bu isə sanki 7 nəfərlik ailəni öldürmək deməkdir.

Şikayətim yerində mənim evimə yaşayış tərzimə baxmaqla obyektiv araşdırlıb qanunu tədbir görülməlidir.
Əgər mənim adımda avtomobilin olmasına dair saxta sənədi tərtib ediblərsə bu vəzifə cinayəti hesab olunur.

Hörmətli Prezident, hörmətli Mehriban xanım Sizdən xahişim edirəm ki, göstərilənləri araşdırıb bizim ailənin yoxsulluq içində yaşamasını nəzərə alıb Ünvanlı Sosial Yardım bərpa edilmısinə köməklik göstərəsiniz.

Ölkəmizdə əksər hallarda mənzil kirayə götürənlə kirayə verən arasında rəsmi müqavilə imzalanmır.

Çox halda ev sahibləri kirəyə götürənlə qeyri-rəsmi, şifahi razılaşma əldə edir və mənzili ona verirlər.

Bəs bu nə kimi problemlərə səbəb ola bilər?

Məsələ ilə bağlı Yenisabah.az-a danışan hüquqşünas Ramil Süleymanov bildirib ki, evini kirayə verənlərlə kirayə götürənlər bəzi xərclərdən qaçdığı üçün rəsmi müqavilə bağlamaqdan imtina edirlər:

“İlk növbədə onu bilmək lazımdır ki, Azərbaycan respublikası ərazisində aparılan maddi fəaliyyətlər notarial qaydada tərəflər arasında rəsmiləşdirilməlidir. Kirayə münasibətləri də kirayə müqaviləsi ilə tərəflər arasında rəsmiləşdirilir. Kirayə verən şəxs mütləq şəkildə öz adına VÖEN açdırmalıdır və kirayə götürən şəxslə müqavilə bağlayan zaman VÖENini və bank rekvizitlərini həmin müqavilədə qeyd etdirməlidir.

Bu gün ölkəmizdə kirayə müqavilələri çox az sayda bağlanır. Bunun da ən böyük səbəbi notarial xərclər, bəzi sənədlərin təsdiqi, kirayə məbləğindən tutulan 14 faizlik vergidir. Müqavilə bağlandıqda vergi ödəmək zərurəti yarandığı üçün tərəflərin heç biri buna təşəbbüs göstərmir. Adətən tərəflər arasında müqavilə münasibətləri zamanı ödəmə mənbəyindən tutulan vergi pulu köçürən tərəfin üzərinə qoyulur. Bəzi hallarda kirayə götürən şəxslər bu məbləğin yüksəkliyindən dolayı həmin müqavilənin rəsmiləşdirilməsində maraqlı olmurlar. Amma vətəndaşlar bilməlidir ki, kirayə müqavilələrinin rəsmi şəkildə bağlanması, o cümlədən, kirayə sahəsinin və orada olan əmlakların rəsmi şəkildə təhvil-təslim olunması onları bir çox riskdən qoruyur”.

Hüquqşünasın sözlərinə görə, rəsmi müqavilə bağlamadan evini kirayə verənlər qanunla məsuliyyət daşıyırlar və bu aşkarlanarsa, onlar cərimələnə bilərlər:

“Bundan əlavə qeyd edim ki, müqaviləsiz kirayə münasibətlərində olan şəxs, əsasən də kirayə verənlər mütləq şəkildə qanunvericiliyə uyğun məsuliyyət daşıya bilirlər. Onlar həm inzibati məsuliyyət daşıyırlar, həm də qeyri-rəsmi formada mənzillərini kirayə verdikləri aşkarlandığı təqdirdə cərimə sanksiyasına da məruz qala bilərlər. Bütün bunların olmaması və risksiz münasibətlər üçün tərəflər arasında kirayə müqaviləsi bağlanmasını tövsiyə edirəm. Mütləq şəkildə bu proses rəsmiləşməli və vergi öhdəlikləri müəyyən edilməlidir”.