Ardını oxu...
Teref.az-ın poçtuna daxil olmuş şikayət məktubunu oxuculara təqdim edirik. İnanırıq ki, 5 uşaq anasının bu müraciəti araşdırılacaq və haqq yerini tapacaq"
Azərbaycan Respublikasının Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Naziri
cənab Sahil Babayevə.

Abşeron rayonu, Xırdalan şəhəri, S.Bəhlulzadə küçəsi, döngə 1, ev 11 A-da yaşayan
Qasımova Əfsanə Yasəf qızı tərəfindən

MÜRACİƏT

Cənab nazir, bir neçə ildir 7 nəfərdən ibarət olan ailəm ünvanlı sosial yardım alır. Sonuncu müraciətim 01.02.2023-cü il tarixində etdiyimiz müraciətə 898,88 AZN ÜDSY təyin olunmuşdu. Lakin may ayında aldığımız bu sosial yardım dayandırılıb. Sosial yardımın dayandırılmasının səbəb kimi «Təyinatdan sonra əmək müqaviləsinə xitam verilərsə növbəti bir ay ərzində növbəti əmək müqaviləsi bağlanmarsa» göstərilmişdir.

Ailəmə təyin olunmuş sosial yardımın dayandırılması əsassız və qanunsuzdur. Belə ki, ailəmizdə beş yatkinlik yaşına çatmayan uşaq var. Bunlardan 3-ü səkkiz yaşına çatmayan üçəm uşaqlardir və iki yaşları yanvar ayında tamam olub. Ailəmizin əmək qabiliyyətli üzviləri mən və həyat yoldaşım Nəcəfov Rövşən Natiq oğludur. Mənim pay torpağı əmlakım var. Həmin pay torpağını Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin Mərkəzləşdirilmiş elektron sisteminin «Sığorta» altsistemindən qeydiyyatdan keçirdərək SUN nömrəsidə almışam. Buna görədə mən işsiz sayılmıram, məşğul şəxs hesab olunuram. Həyat yoldaşım isə bir müddət idi muzdlu işçi kimni çalışırdı. Bu ilin mart ayında həyat yoldaşımın muzdlu işçi kimi bağladığı əmək müqaviləsinə xitam verilib.İmtinaya səbəbdə onun əmək müqaviləsinə xitam verilərək bir ay ərzində növbəti əmək müqaviləsi bağalmasıdır.

Lakin verilmiş bu səbəb əsassızdır və boş bəhanədir. Çünki ailəmizdə üç iki yaşı təzə tamam olmuş üçəm uşaq var. «Ünvanlı dövlət sosial yardımın alınması üçün müraciət edilməsi, onun təyin olunması, verilməsi və verilməsindən imtina edilməsi Qaydaları»nın təsdiq edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin qərarında göstərilib ki, ailədə səkkiz yaşına çatmayan uşaq varsa həmin uşağa qulluğa görə ailənin əmək qabiliyyətli üzvinin birinə güzəşt olunur. Yəni ailənin həmin üzvinin işləməsi tələb olunmur. Bu qanuna əsasən mənim həyat yoldaşımın işləməsi məcburi deyil Onun işləyib-işləməmsi özündən asılıdır. Biz fevral ayında sosial yardım almaq üçün elektron qaydada etdiyimiz müraciətdə həyat yoldaşımı səkkiz yaşına çatmayan üçəm uşaqlara qulluq edən şəxs kimi göstərmişik. Elektron sistemdən çıxarılmış şəkli bu ərizəmə əlavə edirəm Həmin şəkildən görünür ki, həyat yoldaşım səkkiz yaşına çatmayan uşaqlara qulluq edən şəxs kimi göstərilib. Ona görədə Sizin rəhbərlik etdiyiniz nazirliyin ailəmin sosial yardımın verilməsinin dayandırılması haqqında verdiyi qərar qeyri-qanunidir.

Cənab nazir, mən mətbuat vasitəsi ilə Sizdən xahiş edirəm məni şəxsən özünüz qəbul edin. Çünki ailəmin ərzağı üçün yeganə gələn pul sosial yardım idi. Oda artıq kəsilib.Bir neçə dəfə nazirliyin 142 çağrı mərkəzinə zəng etmişəm. Hər dəfə şikayətimi dinləyib, qeydiyyata alıb Sizə çatdırmaq əvəzinə əsassız imtinanı müdafiə edirlər. Çağrı mərkəzi ona görə yaradılıb ki, vətəndaşlar şikayətlərini desinlər.Amma 142 çağrı mərkəzi şikayəti dinləmək əvəzinə müdafiə edirlər. Ona görədə bilirəm ki, məni nazirliyin aşağı vəzifəli şəxslərdən hansısa qəbul etsə çağrı mərkəzinin işçiləri kimiimtinanı müdafiə edəcək. Ona görədə Sizdən bir daha xahiş edirəm məni şəxsən özünüz qəbul edəsiniz. Əks halda nazirliyin qarşısında yandıraraq özümə qəsd edəcəm. Çünki ailəmin sosialı kəsilib. Beş azyaşlı övladımın ac qalmasının şahidi olmaqdansa özümü öldürsəm ondan yaxşıdır

Hörmətlə Qasımova Əfsanə Yasəf qızı
 
Ardını oxu...
DİA.AZ: - Abşeron rayonu, Xırdalan şəhəri, S.Bəhlulzadə küçəsi, döngə 1, ev 11 A-da yaşayan Qasımova Əfsanə Yasəf qızı tərəfindən Azərbaycan Respublikasının Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Naziri Sahil Babayevə müraciət ünvanlanıb. Bir nüsxəsi də DİA.AZ-a daxil olan müraciətdə deyilir:

"Cənab nazir, bir neçə ildir 7 nəfərdən ibarət olan ailəm ünvanlı sosial yardım alır. Sonuncu müraciətim 01.02.2023-cü il tarixində etdiyimiz müraciətə 898,88 AZN ÜDSY təyin olunmuşdu. Lakin may ayında aldığımız bu sosial yardım dayandırılıb. Sosial yardımın dayandırılmasının səbəb kimi «Təyinatdan sonra əmək müqaviləsinə xitam verilərsə növbəti bir ay ərzində növbəti əmək müqaviləsi bağlanmarsa» göstərilmişdir.

Ailəmə təyin olunmuş sosial yardımın dayandırılması əsassız və qanunsuzdur. Belə ki, ailəmizdə beş yatkinlik yaşına çatmayan uşaq var. Bunlardan 3-ü səkkiz yaşına çatmayan üçəm uşaqlardir və iki yaşları yanvar ayında tamam olub. Ailəmizin əmək qabiliyyətli üzviləri mən və həyat yoldaşım Nəcəfov Rövşən Natiq oğludur. Mənim pay torpağı əmlakım var. Həmin pay torpağını Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin Mərkəzləşdirilmiş elektron sisteminin «Sığorta» altsistemindən qeydiyyatdan keçirdərək SUN nömrəsidə almışam. Buna görədə mən işsiz sayılmıram, məşğul şəxs hesab olunuram. Həyat yoldaşım isə bir müddət idi muzdlu işçi kimni çalışırdı. Bu ilin mart ayında həyat yoldaşımın muzdlu işçi kimi bağladığı əmək müqaviləsinə xitam verilib.İmtinaya səbəbdə onun əmək müqaviləsinə xitam verilərək bir ay ərzində növbəti əmək müqaviləsi bağalmasıdır.

Lakin verilmiş bu səbəb əsassızdır və boş bəhanədir. Çünki ailəmizdə üç iki yaşı təzə tamam olmuş üçəm uşaq var. «Ünvanlı dövlət sosial yardımın alınması üçün müraciət edilməsi, onun təyin olunması, verilməsi və verilməsindən imtina edilməsi Qaydaları»nın təsdiq edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin qərarında göstərilib ki, ailədə səkkiz yaşına çatmayan uşaq varsa həmin uşağa qulluğa görə ailənin əmək qabiliyyətli üzvinin birinə güzəşt olunur. Yəni ailənin həmin üzvinin işləməsi tələb olunmur. Bu qanuna əsasən mənim həyat yoldaşımın işləməsi məcburi deyil Onun işləyib-işləməmsi özündən asılıdır. Biz fevral ayında sosial yardım almaq üçün elektron qaydada etdiyimiz müraciətdə həyat yoldaşımı səkkiz yaşına çatmayan üçəm uşaqlara qulluq edən şəxs kimi göstərmişik. Elektron sistemdən çıxarılmış şəkli bu ərizəmə əlavə edirəm Həmin şəkildən görünür ki, həyat yoldaşım səkkiz yaşına çatmayan uşaqlara qulluq edən şəxs kimi göstərilib. Ona görədə Sizin rəhbərlik etdiyiniz nazirliyin ailəmin sosial yardımın verilməsinin dayandırılması haqqında verdiyi qərar qeyri-qanunidir.

Cənab nazir, mən mətbuat vasitəsi ilə Sizdən xahiş edirəm məni şəxsən özünüz qəbul edin. Çünki ailəmin ərzağı üçün yeganə gələn pul sosial yardım idi. Oda artıq kəsilib.Bir neçə dəfə nazirliyin 142 çağrı mərkəzinə zəng etmişəm. Hər dəfə şikayətimi dinləyib, qeydiyyata alıb Sizə çatdırmaq əvəzinə əsassız imtinanı müdafiə edirlər. Çağrı mərkəzi ona görə yaradılıb ki, vətəndaşlar şikayətlərini desinlər.Amma 142 çağrı mərkəzi şikayəti dinləmək əvəzinə müdafiə edirlər. Ona görədə bilirəm ki, məni nazirliyin aşağı vəzifəli şəxslərdən hansısa qəbul etsə çağrı mərkəzinin işçiləri kimiimtinanı müdafiə edəcək. Ona görədə Sizdən bir daha xahiş edirəm məni şəxsən özünüz qəbul edəsiniz. Əks halda nazirliyin qarşısında yandıraraq özümə qəsd edəcəm. Çünki ailəmin sosialı kəsilib. Beş azyaşlı övladımın ac qalmasının şahidi olmaqdansa, özümü öldürsəm ondan yaxşıdır..."

Məsələ ilə bağlı dia.az olaraq bütün aidiyyatı qurum və şəxslərin mövqeyini işıqlandırmağa hazırıq...
 
Ardını oxu...
Valideyn himayəsindən məhrum olan və ya valideynini itirmiş tələbələrə təhsil aldığı müəssisə 50 AZN və ya dərslik, dərs ləvazimatları almalıdır. Tələbə məzun olduqda universitet tərəfindən ona orta əmək haqqının iki mislindən az olmamaqla birdəfəlik pul vəsaiti verilməlidir.

BAKU.WS xəbər verir ki, bu fikirləri təhsil eksperi Adil Vəliyev səsləndirib.

O əlavə edib ki, bu məbləğin bir hissəsini təhsil müəssisəsi özü ödəyir.

Digər eskpert Elçin Əfəndi isə bildirib ki, əgər tələbə valideynlərdən birini itiribsə, digər valideyni əmək fəaliyyətlidirsə, o zaman həmin təminatlardan faydalana bilməyəcək.

Ətraflı ARB-nin videomaterialında izləyə bilərsiniz:

 
Ardını oxu...
Azərbaycanda vəfat edən şəxsin ipoteka krediti borcunun ödənilməsi qaydası müəyyənləşib.

Belə ki, Azərbaycanda vəfat edən şəxsin ipoteka krediti borcunu vərəsələri ödəyəcək. Konstitusiya Məhkəməsi Bakı Apellyasiya Məhkəməsinin müraciəti əsasında bununla bağlı qərar qəbul edib.

Qərara əsasən, Mülki Məcəlləyə uyğun olaraq, borclunun ölümündən sonra mirası qəbul etmiş vərəsələr miras açıldığı gündən onlara çatan miras payı həcmində miras qoyanın kreditorları qarşısında birgə məsuliyyət daşıyırlar.

Eyni zamanda Mülki Məcəllə və “İpoteka haqqında” Qanuna uyğun olaraq, əsas öhdəlik üzrə borclu, o cümlədən əsas borclunun ölümü halında vərəsələr öhdəliyi icra etmədikdə və ya lazımınca icra etmədikdə (əsas öhdəlik pozulduqda) kreditor ipoteka predmetinə tutmanın yönəldilməsi barədə iddia qaldıra bilər.

Sosial şəbəkələrdəki müzakirələrdə belə fikirlər də səslənir ki, əgər vəfat edən şəxsin ipoteka krediti borcunu vərəsələri ödəyəcəksə, ölən şəxsin pensiya kapitalını da vərəsəsi almalıdır.

Əslində bu iki sistem arasında bağlılıq olmasa da, sosial şəbəkə istifadəçiləri pensiya kapitalı barədə də müvafiq qərar verilməsini istəyirlər. DİA.AZ-ın məlumatına görə, iqtisadçı-ekspert Rəşad Həsənov Cebhe.info-ya bildirib ki, Konstitusiya Məhkəməsi sadəcə mövcud qanunvericiliyi şərh edib:

“Qanunvericilik əvvəlcədən Konstitusiya Məhkəməsinin də təsbit etdiyi kimi ipoteka öhdəliklərinin yerinə yetirilməsini varislər üzərinə qoyur və bu baxımdan qərar yeni deyil. İpoteka yalnız insanların ilk ağlına gələn məsələ, yəni İpoteka və Kredit Zəmanət Fondundan götürülmüş vəsait hesabına mənzilin alınması deyil. İpoteka geniş məfhumdur. İpoteka hər hansı girovun qoyulması qarşılığında kreditin, borcun götürülməsini ifadə edir.

Həmin borcun ödənilməsi prosesinin növbəti mərhələsi vəfat etdikdən sonra varisin üzərinə düşür. Varis necə girov qoyulmuş əmlaka iddia edirsə, eyni zamanda da borca da aiddir. Təbii ki, varisin ödəmək imkanı olmadıqda borc qanunvericiliklə əmlaka yönəlir. Bu, təbii və normal haldır”.

Ekspert deyir ki, pensiya kapitalı məsələsi tamamilə fərqldir:

“Azərbaycanda mövcud pensiya sistemi yığım əsaslı deyil, həmrəylik əsaslı pensiya sistemidir. Qanunvericilikdə qismən varislik hüququ təsbit olunub. Qismən varislik, faktiki olaraq fərdi hesabın yığım hissəsində əgər vəsait varsa, bunun üçün varislik hüququ yaranır və vətəndaş o pulu geri ala bilər. İkincisi, uçot hissəsində olan pulu, hansı ki, məcburi sosial sığorta yığımları hesabına formalaşır, həmin pul vətəndaşın himayəsində 18 yaşına çatmamış uşaq, 23 yaşına çatmamış əyani təhsil alan uşaq, əlilliyi olan şəxslər varsa, bu halda onlara pensiya kəsilir.

Yaxud da məsələn, yoldaşının pensiyası daha azdırsa o zaman əvəzetmə hüququ yaranır. Bunlar tamamilə fərqli məsələlərdir. Onu da qeyd edim ki, pensiya sistemində varislik hüququnun genişləndirilməsi və təsbit edilməsi məqəsəduyğundur, ancaq bunlar bir-birindən əlaqəsiz məsələlərdir. Biz hər zaman demişik ki, orta ömür ölkəmizdə azdır və pensya əlçatanlığı aşağıdır. Belə olan təqdirdə vətəndaş bilməlidir ki, 40 il ərzində planlaşdırdığı, ödədiyi pulu geri almaq imkan var, o zaman davranış da fərqli olar. Xüsusən də nəzərə alsaq ki, azərbaycanlılar varisə qarşı həssasdırlar.

Belə olarsa, n azından əmək bazarında öz əməyinin leqalaşdırılması istiqamətində daha çox cəhd göstərər və qeyri-leqal əmək bazarı da nisbətən şəffaflaşar və ədalət də təmin edilmiş olar. Bir daha qeyd edim ki, Konstitusiya Məhkəməsi heç bir qərar qəbul etməyib və mövcud qanunvericiliyi şərh edib. Dünənə qədər də ipotekanı varis ödəyirdi və bu gün də varis ödəyir, ipoteka sözünü də qarışdırmaq lazım deyil, ipoteka çox böyük məfhumdur”.
Ardını oxu...
Hesablama Palatası ötən ilin dövlət büdcəsinin icrasına dair rəyini açıqlayıb. Rəydə diqqət
çəkən bilgilər arasında büdcə gəlirlərinin necə formalaşmasına da yer verilib. 2022-ci ildə dövlət
büdcəsinin toplam gəliri 30 milyard 680 milyon manat olub. Büdcənin tən yarısı neft-qaz, digər
yarısı isə neftdənkənar sektor hesabına təmin edilib.
Neftdənkənar sahələrdən büdcə gəlirlərinin 5 milyard 655 milyon manatlıq bölümünü Dövlət
Gömrük Komitəsi toplayıb. Gömrük qurumları xətti ilə əldə edilən gəlir proqnozdan 1 milyard
manat və ya 22.8 faiz yüksək olub.
Gömrük yığımları niyə çoxalıb?
Hökumətin proqnozdan çox gömrük rüsumu yığmasının səbəblərindən biri ötən il idxalın
artmasıdır. Belə rüsumlar, əsasən, ölkəyə gətirilən məhsullara tətbiq edilir. Bu üzdən, idxalın
artması toplanan rüsumların da həcmini artırır. Dövlət Gömrük Komitəsinin açıqlamasına görə,
ötən il Azərbaycanın toplam idxalı 14 milyard 540 milyon dollar dəyərində olub. 2021-ci ildə bu
rəqəm 11 milyard 706 milyon dollar idi. Deməli, ötən il Azərbaycanın idxalı təxminən 3 milyard
dollar yüksəlib.

Hesablama Palatasının rəyində qeyd edilir ki, idxal rüsumuna cəlb olunan idxalın artması və
ƏDV-dən azadolmaların idxalda xüsusi çəkisinin azalması kimi amillər də gömrük yığımlarının
proqnozları aşmasına yol açıb.
Yığımları artıran başqa önəmli bir amil də inflyasiyadır. Ötən il ölkəyə gətirilən məhsullar 20
faizdən çox bahalaşıb. Rəsmi rəqəmlərdən aydın olur ki, Dövlət Gömrük Komitəsinin il ərzində
topladığı vəsaitin 17 faizi – təxminən 961 milyon manatı məhz inflyasiyanın artmasından
formalaşıb. Başqa deyimlə, idxal edilən məhsullardakı qiymət artımları büdcəyə təxminən 1
milyard manat gəlir qazandırıb. Bu baxımdan, aydın olur ki, ölkədə gömrük ödənişlərinin
proqnozu aşmasının əsas səbəbi gömrük orqanlarının işinin yaxşılaşması və ya ölkə
iqtisadiyyatının canlanması deyil, məhz qiymət artımlarıdır.
Qiymətləri ucuzlaşdıra bilərdi
Hesablama Palatası 2021-ci il dövlət büdcəsinin icrası barədə rəyində bildirmişdi ki, həmin il
gömrük qurumları yığımlarının 15 faizi inflyasiya hesabına formalaşıb. Belə çıxır ki, ötən il
inflyasiya üzündən formalaşan gəlirlərin gömrük qurumlarının toplam gəlirlərindəki payı bir
qədər də yüksəlib. Həmin vaxt inflyasiya hesabına formalaşan gömrük yığımlarının həcmi
təxminən 650 milyon manat idi.
İnflyasiya hesabına proqnozdan bu qədər çox gömrük ödənişlərinin yığılması daha bir məqama
diqqət çəkir, axı hökumətlərin qiymət artımları ilə mübarizədə faydalandığı ən vacib alətlərdən
biri gömrük rüsumlarıdır. Qiymət artımlarının yüksək olduğu bir ortamda hökumətlər gömrük
ödənişlərini azaldaraq və ya sıfırlayaraq həmin məhsulların qiymətinə təsir göstərir. Ötən il
Azərbaycanda son 15 ilin ən yüksək inflyasiya göstəricisi qeydə alınmışdı. Bu baxımdan, aydın
olur ki, hökumətin gömrük rüsumları hesabına qiymətlərə təsir etmək imkanı vardı, axı toplanan
rüsumlar, onsuz da, proqnozu aşırdı. Bu, yetməzmiş kimi, 1 milyard manat məbləğində əlavə
gömrük ödənişinin toplanması göstərir ki, hökumət proqnozdan əlavə vəsait hesabına
qiymətləri ucuzlaşdıra bilərdi, ancaq həmin imkandan yetərsiz ölçüdə istifadə edilib.
Ötən il təkcə yeyinti məhsullarının idxalına 2 milyard 363 milyon dollar xərclənib və ölkənin
toplam idxalının 16 faizindən çoxu yalnız yeyinti məhsulları ilə bağlı olub. Həmini məhsulların
idxalı 22.4 faiz çoxalıb ki, bunun da başlıca səbəbi elə qiymət artımlarıdır. Ötən il ölkədə sırf qida
məhsulları 20 faiz bahalaşıb.
Yığımların idxala nisbəti də artıb
Hesablama Palatasının açıqladığı göstəricilər arasında daha bir məqam diqqət çəkir. Söhbət
gömrük yığımlarının toplam idxala nisbətindən gedir. Ötən il toplam idxal 24 milyard 718 manat
olub. Bu idxal üçün toplam 5 milyard 565 milyon manat gömrük ödənişləri toplanıb. Deməli,
gömrük ödənişlərinin toplam idxala nisbəti 22.9 faiz olub. Bu, 2021-ci illə müqayisədə 1.1 faiz
bəndi daha yüksək göstərici deməkdir.
Sırf idxal rüsumuna cəlb edilən məhsullara gəlincə, ötən il idxal rüsumuna cəlb edilən hər min
manatlıq mallara görə büdcəyə, orta hesabla, 131 manat 63 qəpik daxil olub.
 
Ardını oxu...
Almaniya hakimiyyəti səfərbərlikdən qaçan Rusiya vətəndaşlarının 55 sığınacaq ərizəsini təsdiqləyib, 88 belə müraciət rədd edilib, 1500-dən çoxuna isə baxılır.

“AzPolitika.info” xəbər verir ki, bu barədə Almaniya Daxili İşlər Nazirliyindən yerli KİV-ə verilən məlumatda bildirilir.

Ümumilikdə, Rusiyanın Ukraynaya təcavüzünün ilk günlərindən başlayaraq 2023-cü ilin aprelin sonuna qədər 2485 Rusiya vətəndaşı müharibəyə getmək qorxusundan ölkəni tərk edərək Almaniyaya sığınacaq üçün müraciət edib. Aprelin sonunda 814 müraciətlə bağlı qərarlar qəbul edilib. Almaniyanın hakimiyyət orqanları 671 rusiyalıya məlumat veriblər ki, onların müraciətləri Avropa İttifaqına ilk daxil olan ölkələr tərəfindən nəzərdən keçirilməlidir.

Ötən ilin sentyabrında Rusiyada səfərbərlik elan edildikdən sonra bir sıra alman nazirlər Almaniyanın səfərbərlikdən yayınan Rusiya vətəndaşlarına müvəqqəti sığınacaq veriləcəyini açıqlamışdı.

"Ciddi repressiya riski ilə üzləşən şəxslər Almaniyada beynəlxalq müdafiə ala bilər", - Daxili İşlər Naziri Nensi Feather deyib.

Çexiya, Estoniya və Latviya kimi Aİ ölkələri hərbi xidmətdən yayınanların mühafizəsinin təmin edilməsinə qarşı çıxıblar. Çexiyanın xarici işlər naziri Yan Lipavski bildirib ki, dövlətin qanuni tələblərini yerinə yetirməkdən imtina etmək humanitar vizanın verilməsi şərtlərinə cavab vermir.

Estoniyanın Baş naziri Kay Kallasın sözlərinə görə, ölkə rus kişilərinə sığınacaq verməyəcək, çünki onlar Rusiyada müharibəyə qarşı olduqlarını bəyan etməlidirlər. Latviyanın xarici işlər naziri Edqar Rinkeviç də bildirib ki, ölkəsi təhlükəsizlik baxımından qaçanlara viza verməyəcək.
Ardını oxu...
Hüseyn Abdulla oğlu Rasizadə Naxçıvan şəhərində 1882-ci il oktyabr ayının
24-də anadan olmuşdur. Hüseyn Rasizadə Azərbaycan ədəbiyyatı tarixində filosof
şair, böyük dramaturq Hüseyn Cavid kimi tanınmışdır. Hüseyn Cavid Azərbaycan
ədəbiyyatı tarixində romantizm ədəbi cərəyanının ən qüdrətli sənətkarlarından
biridir. Ədib 1909-cu ildən “Cavid” ədəbi təxəllüsü ilə yazmağa başlamışdır.
Hüseyn Cavidin dramaturji yaradıcılığı olduqca zəngindir. Ədibin dram əsəri olan
“İblis” pyesini 1918-ci ildə yazmışdır. Dramaturqun pyesi ədibə böyük şöhrət
qazandırmışdır. Hüseyn Cavidin pyesləri Azərbaycan milli təfəkkürünə xidmət
edir. Ədibin “İblis” əsərinin hər cümləsində Hüseyn Cavid qələminin izi duyulur.
Hüseyn Cavidin “İblis” pyesində maddi zənginlik üçün ruhlarını şeytana satan
insanların aqibəti təsvir olunur. Ədib göstərir ki, həyatda maddiyyatı əsas stimul
kimi görən insanlar, günahsız insanlara qarşı ədalətsiz, qəddar davrananlar,
insanlığı öz qəddarlığı, cinayəti və xəyanəti ilə məhv edən kəslər daim fəlakətlərə
uğramışlar. Hüseyn Cavid “İblis” pyesində insanlığa sevgini, vicdanı, mərhəməti,
əxlaqı aşılayır. Əsərdə xəyanət, cinayət, qəddarlıq, zülm pislənilir. Ədib insan
təbiətinin hər iki üzünü onun şeytani təbiətini və mərhəmətini, ucalığını müqayisəli
təqdim edir. Hüseyn Cavid yaradıcılığının bədii-estetikasının bütün özəlliklərini bu
əsərdə görürük. “İblis” pyesi Azərbaycan mədəniyyətinin dərin tarixi qatlarını
özündə ehtiva edir. Ədib əsərdə romantik bədii düşüncənin, fəlsəfi lirikanın orijinal
nümunələrini yaratmışdır. Hüseyn Cavidin “İblis” pyesi onun yaradıcılığını bədii
növ, janr və forma cəhətdən zənginləşdirmişdir. Dramaturqun əsərdə yüksək bədii
sənətkarlığı, dərin emosionallığı açıq-aşkar görünür. Əsərdə ümumbəşəri
problemlər qaldırılmışdır və milli bədii fikir tariximizdə mühüm yer tutmuşdur.
Ədibin “İblis” faciəsinin mövzusu İstanbul həyatından alınmışdır. Dramaturq
əsərdə İblis və Mələk adlı mifik obrazlar yaratmışdır. Əsər İblisin məmnun
qəhqəhələrlə dediyi monoloqu ilə başlayır.
Dəryalara hökm etmədə tufan,
Səhraları sarsıtmada vulkan,
Sellər kibi aqmaqda qızıl qan,
Canlar yaqar, evlər yıqar insan...
Hüseyn Cavid “İblis” pyesində insanlığa qarşı olan bu dəhşəti, fəlakəti,
vəhşəti, zəlaləti bəşəriyyətin bəlası sayır. Əsərdə Mələk adlı mifik obraz
bəşəriyyətdə olan bütün vəhşiliklərin, cinayətlərin, xəyanətlərin, fəlakətlərin
günahkarı kimi İblisi görür. Onun insan oğlunu yolundan çıxarıb, fəlakətlərə düçar
etdiyini söyləyir. Əsərdə İblisin şiddətli, məğrur qəhqəhələr içində özünün tərifi
verilir.
Bən şimdi bir atəş, fəqət əvvəlcə mələkdim,
Həp Xaliqə təsbih idi, təhlil idi virdim,
İlk öncə mələklər bəni təqdis ediyordu,
Adəm kibi bir sayğısız axır ləkə vurdu.
Alçalmadı, yüksəldi fəqət şöhrətü şanım,
Allah ilə bir zikr edilir namü nişanım.
Hüseyn Cavid “İblis” pyesində mədəni vəhşəti, zülmü, cinayəti, fəlakəti,
xainliyi pisləyən, əsər boyu bəşəriyyətə insanlıq duyğusu, vicdanlı olmağı məsləhət
bilən Arif axırda özü İblisə qul olur. O, silah, qurşun, qızıl imtahanından keçə
bilməyib, nəfsinin köləsinə çevrilir. Ədib İblisin bu sözləri ilə dində, məzhəbdə
dəhşətin hakim olduğunu bildirir.
Hər din ilə, məzhəblə, siyasətlə cihanda
Hər fırtına qopmuşsa, əvət, bən varam orda.
Hər yerdə ki, vardır əzəmət, qəhr ilə dəhşət,
Hakimdir o yerlərdə şu qarşındakı xilqət.
Hüseyn Cavid “İblis” faciəsində Şərqdəki abidlərin, Qərbdəki rahiblərin,
qazi olub fitnələr icad edənlərin, mürşid olub aləmi bərbad edənlərin iç üzünü ifşa
edir. Ədib bu fikirləri ilə din adından istifadə edənləri tənqid və ifşa edir.
Bəzən olurum bir papa!
Cənnət satarım bən,
İsa dirilib gəlsə də qorqar qəzəbimdən.
Bəzən olurum bir çoban, azadə bir insan,
Bəzən olurum zülmü fəsad aşiqi sultan.
Hüseyn Cavid “İblis” pyesində xəyal ilə həqiqəti, fəlakət ilə əmin-amanlığı,
xeyir ilə şəri, elm ilə cəhaləti vəhdətdə təqdim edir. İblisin sözlərinin əsiri olan Arif
əsəbi və xırçın hərəkətləri ilə İblisə uyub, bir çox cinayətlərə bais olur. Ədib çılğın
və qorqunc İblisin hər ölkədə, hər diyarda, hər evdə, viranədə, hər bütxanada,
meyxanadə olduğu fikrini söyləyir. Hər kəsin İblisi dinlədiyini, lakin ona nifrət də
etdiklərini bildirir. İblis məğrur qəhqəhələr ilə hər kəsin ona aciz qul olduğunu,
insanların pəncəsində əzilib, qıvrılıb, məhv olduqlarını söyləyir. İblis insanlara
rəhbərlik edən qan püskürən, atəş savuran kinli kralları, şahları, ulu xaqanları, qızıl
və qadın düşkünü olanları, min hiylə quran tülkü siyasətçiləri, hər an məzhəb
çıxaran, yol ayıran din xadimlərini, xalqı soyan əyanları, bütün fitnəkar şərləri,
zülmü, xəyanəti yer üzünün həqiqi İblisi sayır. Dramaturqun “İblis” pyesi İblisin
aşağıdakı sözləri ilə bitir. Ədib cümlə xəyanətlərə bais, hər kəsə xain olan insanı
yer üzünün İblisi adlandırır.
İblis nədir? – Cümlə xəyanətlərə bais...
Ya hər kəsə xain olan insan nədir? – İblis!..
Hüseyn Cavid irsinin ən kamil nümunəsi olan “İblis” pyesi daim
araşdırmaçılar tərəfindən öyrənilmişdir. Əsərdə dahi dramaturq bəşəri problemlərə
toxunmuşdur. Hüseyn Cavid irsinin dünyada layiqincə təbliğ olunmasında “İblis”
pyesinin mühüm rolu vardır. Dahi dramaturqun yaradıcılığının ən yüksək zirvəsi
olan “İblis” pyesinə bütün tədqiqatçılar həssaslıqla yanaşmışlar. Hüseyn Cavidin
“İblis” pyesinin dünyanın bir çox ölkələrində səhnəyə qoyulmasında, bir çox
dillərə tərcümə olunub, nəşr edilməsində əsərin bədii gücünün yüksək olmasının
böyük rolu vardır. “İblis” faciəsi Hüseyn Cavid irsinin tanınmasında və çox yüksək
qiymətləndirilməsində mühüm əhəmiyyətə malikdir. “İblis” əsəri dramaturqun
Azərbaycan ədəbiyyatı tarixinə bəxş etdiyi növbəti həqiqi dəyəri olan bir əsərdir.
Atakişiyeva Həcər
Teref.az
 
Ardını oxu...
Azərbaycanda universitet təhsili də dəyişəcək: - Bir çox ixtisaslar texnikumlara verilə bilər
Tarix: Bu gün, 01:10 | Çap et
Azərbaycanda universitet təhsili də dəyişəcək:
"Biz istəsək də, istəməsək də ali təhsil sistemi dəyişməlidir. Bu sahədə ciddi islahatlar aparılmalıdır".

Bunu elm və təhsil nazirinin müavini İdris İsayev deyib. O bildirib ki, ali təhsil sistemində klassik yanaşmalardan uzaqlaşmaq lazımdır:

"Ali təhsil müəssisələrimizə çevik qərarların qəbul edilməsi üçün mexanizmlər təklif olunmalıdır. Düşünürəm ki, yaxın zamanlarda bu sahədə islahatlar aparılacaq. Ali təhsil müəssisələrimiz ilk növbədə təhsilin keyfiyyətinin artırılması istiqamətində öz fəaliyyətlərini daha düzgün formada qura biləcəklər".

Millət vəkili Razi Nurullayev də ali məktəblərə qəbul imtahanından daha çox, universitetlərdə təhsilin keyfiyyətinə, tələbələrin yüksək bilik əldə etməsinə önəm verilməsinin vacibliyini vurğulayıb:

“İmtahanla instituta girmək aldadıcıdır. İmtahan boş şeydir. İmtahan oxuyan zaman lazımdır. Kim oxumaq istəyirsə, gəlib oxusun. Amma hamı oxuya biləcəkmi? Oxuya bilməyəcək və iki aydan sonra çıxıb gedəcək. Ona məsləhət olunacaq ki, sən get peşə məktəbinə və sənət öyrən. Diplom sənlik deyil”.

Qeyd edək ki, son vaxtlar ölkədə ali məktəblərə qəbul imtahanının ləğv edilməsi, əksinə ali təhsil ocaqlarında təhsilin daha da gücləndirilməsi, savadlı kadrların yetişməsi istiqamətində müzakirələr aparılır.

Bəs qəbul imtahanı ləğv edilərsə, ali təhsil ocaqlarında təhsilin keyfiyyəti artacaqmı və bütün tələbələr hər zaman olduğu kimi “məzun” ola biləcəkmi?

TEREF.AZ-ın məlumatına görə, təhsil üzrə ekspert Kamran Əsədov Cebhe.info-ya bildirdi ki, universitetlərin başlıca məqsədi ölkədəki işçi qüvvəsi tələbatına uyğun qaydada ixtisas qrupları yaratmaq və tələbələrə məzun olduqdan sonra öz ixtisaslarına uyğun işlərdə işləmələri üçün zəruri olan bilikləri öyrətmək olmalıdır:

“Universitetlər tələbələri bazarın tələblərinə uyğun biliklə təmin edə bilmirsə, o zaman universitet təhsili vaxt və pul israfıdır. Çünki insanlar universitet təhsili almaq üçün illərlə çalışırlar və ciddi maddi resurs istifadə edirlər. Belə olan təqdirdə, universitetin onlara bazar tələblərinə uyğun bilik verməməsi düzgün deyil.

Bu iddia həm də düzgündür, çünki universitetlər özləri də birbaşa və ya dolayı yolla verdikləri təhsilin məzunlara gələcəkdə ixtisaslarına uyğun iş tapması üçün zəruri olduğunu iddia edir. Yəni universitetlər özləri də başlıca məqsədlərinin tələbəyə ixtisasına uyğun iş tapmaq üçün zəruri bilik vermək olduğunu qəbul edirlər. Texnikum və peşə məktəblərinin sayı və oradakı təhsilin keyfiyyəti artırılmalı, həmçinin bu təhsil müəssisələri daha çox şəxs üçün əlçatan olmalıdır. Çünki şagirdlərin məktəbi bitirdikdən sonra ixtisassız işçi olmaması üçün onların təhsillərini davam etdirməsi olduqca vacibdir.

Azərbaycanda şagirdlərin təxmini 66%-i orta məktəbdən sonra heç bir təhsil almır və nəticədə onlar ixtisassız işçiyə çevrilirlər ki, bu problemi də texnikum və peşə məktəbləri aradan qaldıra bilər. Həmçinin, bir çox ixtisasa yiyələnmək və gələcəkdə ona uyğun iş tapmaq üçün universitet təhsili vacib deyil (və vacib də olmamalıdır). Universitet təhsili o ixtisaslar üzrə vacibdir ki, orada tələbənin ciddi nəzəri biliklərə yiyələnməsi zəruri olsun.

Bu nəzəri biliklərin universitetdən kənar əldə edilməsi qeyri-mümkün və ya olduqca çətin olmalıdır. Məsələn, hazırda Bakı Dövlət Universitetində kitabxanaçılıq ixtisası var, halbuki kitabxanaçılıqda ən yaxşı halda minimal nəzəri biliyə yiyələnmək kifayətdir. Kitabxanaçı olmaq üçün texnikum oxumaq kifayət etməlidir”.

Ekspert hesab edir ki, universitet diplomunun dəyəri əsasən məzunun iş imkanlarını artırması ilə ölçülür:

“Lakin universitetlərdə təhsil haqları heç də hamı üçün əlçatan deyil. Belə olan təqdirdə, ixtisasa uyğun iş tapmaq baxımından yeni imkanlar yaradan diplomlar əsasən universitet diplomlarını əhatə etməməlidir. Hazırda diqqətdən kənarda qalan texnikum və peşə məktəblərinin cəlbediciliyinin artırılması işçinin biliyi ilə bazarın tələbləri arasındakı uyğunsuzluğu aradan qaldırmağa ciddi kömək edə bilər.

Hazırda əmək bazarında təklif edilən bir çox işlər üçün ali təhsil tələb edilir. Amma həm Azərbaycan universitetlərində tədris edilən ixtisasların, həm də əmək bazarında tələb olan ixtisasların ciddi bir hissəsi üçün ali təhsil şərt deyil və ya şərt olmamalıdır. Çünki həmin ixtisaslar üçün ən yaxşı halda minimal nəzəri bilik tələb edilir. Belə olan halda, həmin ixtisasların texnikum və peşə məktəblərində tədris edilməsi daha çox şəxsin məktəbi bitirdikdən sonra təhsilinə davam etməsinə, beləliklə, əmək bazarında ixtisaslı işçi qüvvəsinin artmasına səbəb ola bilər.

Bu isə dolayısıyla işsizliyin azalmasına imkan yaradır. Çünki ixtisassız işçi qüvvəsindən fərqli olaraq, bir çox peşə sahəsində bilikləri olan şəxslər şirkətlərdə iş yeri tapa bilmədikdə peşə fəaliyyətləri ilə bağlı fərdi qaydada öz xidmətlərini təklif edə bilirlər. Digər tərəfdən, əmək bazarında işəgötürənlərin vakansiyalar üçün peşə bilikləri ilə bağlı tələbləri olur və heç bir istiqamətdə ixtisaslaşmayan ixtisassız işçilər vakant yerlər olmasına baxmayaraq həmin sahədə təcrübəsi olmadığı üçün iş imkanlarını əldən vermiş olur. Texnikum və peşə məktəblərində daha çox insanın təhsil alması və bu təhsil müəssisələrinin reputasiyasının yaxşılaşması təbii ki, işəgötürənlərin də yerli-yersiz bütün iş elanlarına ali təhsil tələbi yerləşdirməsini aradan qaldıra bilər. Məsələn, hazırda ölkədə ən prestijli hesab edilən iş yerlərindən biri bank sektorudur.

Banklarda ön ofis işçiləri üçün lazım olan əsas bacarıqlar bankların daxili proqram təminatı ilə işləmək və məhsulların şərtləri ilə tanış olmaqdan ibarətdir. Belə olan təqdirdə bu tip ixtisaslar üçün niyə ali təhsil şərti vacib olmalıdır? Məhsulun şərtləri ilə tanış olmaq və müştəri ilə ünsiyyət yaratmaq üçün universitet bitirmək, yaxud da texnikum məzunu olmaq hansısa bir təsir yaratmır. Məsələn, ali təhsil müəssisələrində tədris edilən turizm bələdçiliyi ixtisası da ciddi nəzəri bilik tələb etmədiyindən, onu texnikumlara həvalə etmək olar.

Bu baxımdan, ciddi nəzəri bilik tələb edilməyən ixtisaslarda texnikum və ya peşə təhsili alanların da işləyə bilməsi bu təhsil müəssisələrinə olan marağın artmasına səbəb ola bilər. Belə ki, texnikum və peşə məktəblərində həmin ixtisasların tələb etdiyi səviyyədə minimal nəzəri bilik tədris edilə bilər”.

Ekspert deyir ki, dövlət bu sahədə hələlik çox az iş görüb:

“Belə ki, 2022-ci il dövlət büdcəsində təhsil xərclərinin həcmi 3 milyard 884 milyon manata bərabərdir. Bütün büdcə xərclərinin 13%-ni məhz təhsil xərcləri təşkil edir. Büdcədən təhsil istiqamətinə ayrılan xərclərin (yəni, 3 milyard 884 milyon manatın) təxminən 70%-ni müxtəlif təhsil pillələri üzrə ayrılan vəsaitlər təşkil edir.

Təhsil pillələri arasında ən çox vəsait – təhsilə ayrılan maliyyə vəsaitinin 54%-i orta məktəblərə (buraya 1-ci sinifdən 11-ci sinifədək bütün siniflərdə təhsil alanlar daxildir) ayrılır. İlk baxışdan orta ixtisas və peşə təhsili müəssisələrinə universitetlərdən daha çox vəsaitin ayrılması gözə dəysə də, nəzərə almaq lazımdır ki, Azərbaycanda universitetlərin əsas maliyyə mənbələri təhsil haqlarından əldə edilən vəsaitdir. Digər tərəfdən, universitetlərdə təhsil haqqı məbləğləri texnikumlar və peşə məktəbləri ilə müqayisədə olduqca yüksəkdir. Universitetlərdə illik təhsil haqqı orta hesabla 2290, texnikumlarda təxminən 600, peşə təhsili müəssisələrində 500 manatdır.

Azərbaycandakı ali təhsil qiymətləri heç də əhalinin gəlirlərinə adekvat deyil. 2021-ci ilin yekununda ölkədə orta aylıq əmək haqqı 724 manata bərabər olub. Median əmək haqqının miqdarının isə ötən il 343 manat olduğu açıqlanmışdı. Yəni ölkədə əmək haqqı ilə çalışanların yarısının (təxminən 850 min insan) maaşı 343 manatdan aşağı səviyyədə idi. Ali təhsil müəssisələrində orta illik təhsil haqqı məbləğinin 2300 manata yaxın olduğunu nəzərə alsaq, bu, o deməkdir ki, minimum əmək haqqı səviyyəsində (300 manat) maaş alan şəxs övladını oxutmaq üçün bütün il ərzində qazandığı gəlirin 65%-ni universitetə ödəməlidir.

Ali təhsil müəssisələrində təhsil haqqının əhalinin gəlirlərinə adekvat olmaması, texnikum və peşə məktəblərində təhsil keyfiyyətinin aşağı olması, eləcə də, texnikum və peşə təhsilinin əmək bazarında iş tapmaq imkanlarını elə də artırmaması bir çox şagirdlərin orta məktəbi bitirdikdən sonar heç bir pillədə təhsilini davam etdirməməsinə səbəb olur. Bu isə nəticədə əmək bazarının ixtisaslı işçi qüvvəsindən məhrum olmasına gətirib çıxarır. Dövlət Statistika Komitəsinin 2021-ci ilin əvvəlinə olan rəsmi rəqəmlərindən də aydın olur ki, Azərbaycanda iqtisadi fəal əhalinin üçdə ikisi sadəcə orta məktəb təhsilinə malikdir. Təhsilin inkişafı üzrə dövlət strategiyası adlı sənəddə də qeyd edilirdi ki, Azərbaycanda, xüsusilə özəl sektorda ixtisaslı işçi qüvvəsinin çatışmazlığı problemi yaranıb”.

Ekspertin sözlərinə görə, dövlət büdcəsindən texnikum və peşə məktəblərində dövlət sifarişli yerlərin və həmin qurumlara ayrılan maliyyə vəsaitinin artırılması həmin təhsil müəssisələrinin də infrastrukturunun yaxşılaşdırılmasına və resursların artırılmasına imkan yarada bilər:

“Azərbaycan Respublikasında təhsilin inkişafı üzrə Dövlət Strategiyası” adlı sənəddə qeyd edilir ki, hökumətin təhsil sahəsində müəyyən etdiyi strateji hədəflərdən biri cəmiyyətin tələblərinə uyğun səriştə əsaslı texnikum və peşə məktəbi standartları və kurikulumlarının hazırlanmasıdır. Həmin sənəddə bildirilir ki, texnikum və peşə məktəblərinin kurikulumları müasir tələblərə cavab vermir. Bu baxımdan, hökumətin də texnikum və peşə məktəblərində problemlərin olduğunu təsdiqlədiyini qeyd edə bilərik.

Azərbaycanda həm təhsil sistemində, həm də əmək bazarında çatışmazlıqlara səbəb olan yuxarıda sadaladığımız problemlərin həlli üçün ilk növbədə ali təhsil müəssisələrində tədris edilən ixtisasların, ən azından dövlət sifarişi ilə ayrılan yerlər bazarın və dövlət sektorunun tələblərinə uyğunlaşdırılmalıdır. Azərbaycanda hər il yüzlərlə tarixçi, diplomat, politoloq və bu kimi ixtisaslar üzrə təhsil alan şəxslərin yetişdirilməsi üçün dövlət büdcəsindən böyük həcmdə vəsait ayrılmasına ehtiyac yoxdur. Həmin vəsait əmək bazarında daha çox tələb olunan və ölkədə kadr çatışmazlığı yaranan mühəndislik, tibb, hüquq kimi istiqamətlərə yönəldilməlidir.

Məsələn, Ədalət Mühakiməsinin Səmərəliliyi üzrə Avropa Komissiyasının hesabatında göstərilir ki, 2018-ci il üzrə Avropa ölkələri arasında hər yüz min nəfərə düşən vəkil sayına görə Azərbaycan sonuncu yerdədir. Belə ki, bu göstərici Azərbaycanda 15,7 olduğu halda Avropa üzrə orta rəqəm 164-dür. Müqayisə üçün qeyd edək ki, müvafiq göstərici Ermənistanda 72,2, Gürcüstanda isə 123-dür. Azərbaycan Vəkillər Kollegiyasının açıqladığı son rəqəmlərə görə, ölkədə 2132 kollegiya üzvü vəkil var, beləliklə, ölkə üzrə hər yüz min nəfərə düşən vəkil sayı təxmini 21.3-dür. Lakin Bakıdan kənarda yaşayan təxmini 7 milyon insan üçün cəmi 453 vəkil var, deməli, regionlarda yaşayan əhali üçün hər yüz min nəfərə cəmi 6.4 vəkil düşür. Yəni 2018-ci ildən bəri, son üç ildə vəkillərin sayında bir qədər artım müşahidə edilsə də, Azərbaycan Avropa ölkələri arasında hələ də sonuncu yerdədir.

Yuxarıda sadaladığımız ixtisaslara ayrılan dövlət sifarişli yerlərin sayının azaldılması tək tələbin olmaması və resurs israfı ilə deyil, həm də, Azərbaycan universitetlərinin həmin ixtisaslarda o qədər çox kadr yetişdirmək potensialının olmaması ilə də izah oluna bilər. Ölkədə hazırda universitetlərdə təhsilin səviyyəsi çox aşağıdır və o qədər çox kadra yetəcək qədər keyfiyyətli professor-müəllim heyəti yoxdur. Həmin ixtisaslarda təhsil alanların sayının azaldılması universitetlərin öz məhdud resurslarını az tələbəyə ayırmasına və nəticədə isə onların nisbətən daha keyfiyyətli təhsil almalarına şərait yarada bilər. Universitetlərlə bağlı atılmalı olan daha bir addım nəzəri biliyin ən yaxşı halda minimal tələb edildiyi ixtisasların texnikumlara ötürülməsi olmalıdır.

Məsələn, kitabxanaçılıq ixtisasını universitetdən texnikuma köçürtmək olar. Belə olan təqdirdə, bu ixtisas həm daha çox insan üçün, xüsusən də maddi səbəblərə görə daha əlçatan olacaq, həm də universitet öz resurslarını ciddi nəzəri bilik tələb edən ixtisaslara yönəldə biləcək. Universitetlərdəki dəyişikliklərlə yanaşı problemin həlli həm də texnikum və peşə məktəblərinə marağın artırılmasından asılıdır. Bunun üçün tələb olunan addımlar büdcədən təhsilin bu pillələrinə daha çox vəsait ayrılması, dolayısıyla, texnikum və peşə məktəblərində kadr potensialının, infrastrukturun inkişaf etdirilməsidir. Həmin təhsil müəssisələrində dövlət sifarişli yerlərin artırılması daha çox şəxsin texnikum və peşə məktəblərinə yönəlməsinə şərait yarada bilər. Texnikum və peşə məktəblərinə münasibətdə müşahidə edilən digər ayrı-seçkilik hallarının aradan qaldırılması da, bu təhsil müəssisələrinin reputasiyasının yaxşılaşmasına kömək edə bilər.

Məsələn, hazırda Azərbaycanda hərbi xidmət kişilər üçün icbari sayılır. Universitetlərə daxil olan tələbələrə, hətta magistraturaya daxil olduğu halda iki dəfə hərbi xidmətdən möhlət hüququ verilsə də, bu yanaşma nə texnikumlara, nə də peşə məktəblərinə daxil olan oğlanlar üçün tətbiq edilir. Eyni zamanda, texnikum və peşə məktəblərinin məzunları ilə orta məktəb məzunlarının hərbi xidmət müddəti arasında heç bir fərq qoyulmur. Halbuki, universitet məzunları digərlərinə nəzərən altı ay daha az, 12 ay müddətinə hərbi xidmət keçirlər. Bu baxımdan, texnikum və peşə məktəblərinə daxil olan şəxslərə də hərbi xidmətdən möhlət hüququnun verilməsi və hərbi xidmət müddətinin azaldılması təmin edilməlidir. Əmək bazarı dinamik bir sahədir və yeni texnologiyaların və digər inkişaf etmiş təcrübələrin girişi ilə daim inkişaf edir. Bu inkişaf, əmək bazarındakı tələblərin də dəyişməsinə səbəb olur.

Bu səbəbdən, mütəxəssislər iş gücü bazarındakı dəyişikliklərə aydın şəkildə cavab vermək üçün hazırlanmalıdır. Əmək bazarının tələblərinə cavab verən mütəxəssislər hazırlığı prosesi, tez-tez təşkil edilən iş təcrübələri, seminallar və konfranslar vasitəsi ilə davam edir. Bu tədbirlərdə mütəxəssislər, ən son inkişaf edilmiş texnologiyaları, metodologiyaları və strategiyaları öyrənə bilərlər. Bunun yanında, işçi təcrübəsi, tədris və təcrübə, proqramlar və dəstək vasitələri ilə təmin olunmalıdır. Əmək bazarının tələblərinə cavab verən mütəxəssislərin hazırlığı, özünəməxsus tələblərə cavab verir. Bu tələblər, yüksək keyfiyyətli təhsil, texnoloji təcrübə və digər biliyə sahib olmaqla təmin edilir.

İstifadə olunan məsələlər də şirkətlər tərəfindən təqdim edilən təhsil planları, işçilərə təqdim edilən təcrübə və məşğuliyyətlər, tətbiqi proqramlar və s. Mütəxəssislərin hazırlığı, əmək bazarında işə qəbul olmaq və ya sərbəst fəaliyyət göstərmək üçün vacibdir. Buna görə, əmək bazarının tələblərinə cavab verən mütəxəssislər, öz mövqeyini qorumaq üçün həmişə hazırlıqlı olmalıdır”.

Dünyapress TV

Xəbər lenti