“Kişi səni sevirsə, özünün sınıq telefonunu gördüyü kimi, səninkini də görməlidir”.

Bunu Baku TV-də yayımlanan “Qapqara” verilişində qonaq olan Əməkdar artist, aktrisa Sənubər İsgəndərli deyib.

O, qadınların kişilərdən daha güclü olduğunu qeyd edib:

“Qadın ağrıya da, xəstəliyə də daha dözümlüdür. Kişilər isə xəstələnəndə zarımağa başlayırlar”.
Aktrisa qızının ona qoyduğu qadağalardan da danışıb:

“Nədənsə düşünürdüm ki, qızım daha haqlıdır. Bəlkə, nəyisə düz etmirəm. Artıq bir-birimizə qadağa qoymuruq”.

Daha ətraflı süjetdə:

Məşhur müğənni Rihanna daha bir ilkə imza atıb.

Teref.Az axşam.az-a istinadən bildirir ki, o, 10 mahnısı 1 milyard dinləməni keçən ilk qadın ifaçı olub.

Qeyd edək ki, Rihannanın reper Eysap Roki ilə ailə qurduğu iddia edilir. Cütlüyün ötən ilin mayında oğlu dünyaya gəlib. Hazırda Rihanna ikinci övladına hamilədir.

Özellikle Kürtçü çevrelerin diline doladığı Seyit Rıza hakkında ki görüşler Fransız ajanı Baytar Nuri Dersimi'nin uydurma, tamamı hayalice süslenmiş, püslenmiş gerçeklerle alakası olmayan laflardan ibarettir. Kaynaklar açıldıkça, belgeler ortaya çıktıkça, tanıklar konuştukça ve tanıkların iafedeleri aktarıldıkça Seyit Rıza'nın Türklük, Kürtlük, Alevilik, Sunnilik ve Zazalık gibi hiç bir derdi, amacı ve hedefi olmadığı görülecektir. Onun tek derdi tamamiyle Dersim'i ele geçirmek, Dersim'in lideri olmak ve diğer aşiretlere boyun eğdirmektir. Bu anlamda Seyit Rıza Dersim için en büyük sorun olmuş, hırslı, kinci, intikamcı, zalim ve kendi egoları peşinden giden Dersim'in en zayıf karnı olma niteliğinde ki bir kişidir. Zaten Kürtçü Ajanların 1937'de Dersim'i karıştırırken Seyit Rıza'yı tercih etmeleri tesadüf değildir.
Seyit Rıza Şah Hasanlı Konferdasyonuna bağlı Yukarı Abasan Aşiretine mensuptur. Bu aşiret Türkmen aşiretidir. Seyit Rıza kökenini bilmektedir devletle olan çatışmalarında sıkıştığı anda kendisinin Türkmenistan'a atalarının geldiği topraklara gönderilmesini talep etmiştir ancak bu durum onun pekte umrunda olmamıştır. Bunu bile çıkarlarına ve hırsına alet etmiştir.
Seyit Rıza babasının vefatından sonra aşiret liderliğine geçen abisi Seyit Ali'ye karşı gelip aşiret liderliğini ve rehberliği alma konusunda isyan eder galip gelemeyincede Lirtik Köyünden ayrılıp Ağdat köyüne yerleşerek burda bulunan Abasan Aşireti mensupları ile Aşağı Abasan Aşiretini oluşturur. İşte Seyit Rıza'nın tüm hikayesi burda başlar.
1914 yılına geldiğinde köken olarak kardeş olan Kırgan Aşireti ve yine Musahibi, yol kardeşi olan Salman Ağa Osmanlı ile çatışmaya girer. Seyit Rıza yardım sözü verir. Kırgan Aşireti ilk haftalarda Osmanlı kuvvetleri karşısında zaferler kazanır. Bunun üzerine Seyit Rıza Kav, Arslan, Demanan, Bezgar, Yusufan ve Bahtiyar Aşiretlerine Kızıl Elma gönderir. (Kızıl Elma bu konu Türk Kültürü ve Alevilik adlı sayfada ve Alevilikte Kızıl Elma adlı paylaşımızda mevcuttur.)
Seyit Rıza'nın çağrısına uyan aşiretler Kırgan Aşiretine yardım edileceğini sanır oysa Seyit Rıza çok farklı bir teklifte bulunur Kırganlılara karşı Osmanlı'nın yanında olunmasını önerir.Toplantıya katılan aşiretler buna çok sert tepki gösterirler.
Demenan Aşireti Lideri Cebrail Ağa: Aslan postu sana bol gelir taşıyamazsın Seydo.
Yusufan Aşireti Lideri Kamer Ağa: Ne halin varsa gör Rıza.
Bahtiyar Aşireti Lideri Süleyman Ağa: Senin yaptığın namertliktir, alçaklıktır.
Tüm aşiretler toplantıyı terkederler. Bunun üzerine Seyit Rıza hepsine kin tutar, düşmanlık besler. Yanına topladığı 800 kişilik silahlı adamı ile çatışmanın 15. gününde Müsahibi olan Şah Salman'ı arkadan vurur yüzlerce Kırganlıyı öldürür, Şah Salman yaralanır ve derhal Osmanlı ile çatışmaya son verir.
4 ay sonra Seyit Rıza Şah Salman ile barışmak ister, Şah Salman Rıza'ya güvenmez ve iki aşiretin pirlik makamında başı olduğu Derviş Cemal Ocağı'na baş vurur. Ocağın başında bulunan Pir Budala Dede ikisini barıştırır ve Seyit Rıza'nın kan bedeli olarak Bozvenk Köyü'nü vermesini kararlaştırır. Köy Kırgan Aşiretine verilir.
22 Aralık 1919'da M.K.Atatürk Hace Bektaş'a uğrayıp Alevilerden Kurtuluş Savaş'ı için destek ister. Aleviler Atatürk'e desteğini açıklarlar. Tek yer Dersim kalır. Bunun üzerine Hace Bektaş Dergah Poştini Cemalettin Çelebi 1920 yılının ilk baharında Dersim'e gelir tüm Dersim aşiretleri ile görüşüp Atatürk'e destek ister. Tüm aşiretler destek sözünü verir, Seyit Rıza'da destek vereceğini söyler. Doğu Dersim'de Kureyşan Aşireti 4 bin, Batı Dersim'de Kırgan Aşireti 8 bin silahlı adamını Kurtuluş Savaş'ı için M.K.Atatürk'ün ve Türk Ordusu'nun hizmetine verirler. Ancak Seyit Rıza sözünde durmaz. Aşiretlerin silahlı güçlerinin Kurtuluş Savaşı'na katılmasını fırsata çevirir Kırgan Aaşiretine bir daha saldırır. Bozvenk Köyünü basıp kadın ve çocuklardan oluşan 17 kişiyi katleder. Aşiret Lideri Şah Salman Derviş Cemal Ocağını tekrar araya sokar ancak Seyit Rıza bunu umursamaz ve Kırgan Aşiretine saldırmaya devam eder 70 kişiyi daha katleder. Bunun üzerine yola gelmeyeceğini anlayan Derviş Cemal Ocağı Piri Pir Buda Dede Seyit Rıza'yı düşkün ilan eder.
Ve Seyit Rıza'ya ''yağlı ipe gelesin Rıza'' diye beddua eder. Seyit Rıza tümden Dersim'e bir iç operasyon düzenler. Keçeliler, Yukarı Abasanlılar, Demananlılar, Pilvenkliler, Yusufanlılar, Kureyşanlılar, Lolanlılar, Karabalılar ve daha bir çok aşiretle çatışmaya girer. Çok kan döker, çok can yakar.
1937 yılı geldiğinde ise Seyit Rıza Dersim'de nefret edilen ve sevilmeyen bir kişidir artık. Devlete baş kaldırdığında etrafında hiç bir aşiret yoktur. Bir çok aşiret ona karşı devletin safında yer alır. Teslim olması için aşireti baskı yapar, teslim olmak için yola koyulur yolda iken kendi aşireti tarafından ihbar edilir. Teslim olmasaydı kendi aşireti tarafından arkadan vurulup öldürülecekti. Seyit Rıza ipe giderken ondan yoldaşım diye söz eden Ajan Baytar Nuri Dersim'i ise 11 Eylül 1937'de hiç bir engel ile karşılaşmadan Fransızların yardımı ile Suriye'ye kaçar. Cello Saffan Köyüne yerleşir güzel bir hayat geçirdikten sonra 1973 yılında ölür.
Kaynaklar:
Dersim Müslüm Abay
Jandarma Genal Komutanlığı Dersim Raporu.
Faik Bulut Dersim Raporları.
Naşit Hakkı Uluğ Derebeyi ve Dersim.
hüseyin aygün org
Zeynel Öztürk Diyarı Dersim.
Rıza Zelyut Dersim İsyanları ve Seyit Rıza Gerçeği.

*
Altın Kelebek ödül törenindeki konuşmasıyla gündeme gelen Cüneyt Arkın'ın küçük oğlu Kaan Cüreklibatur, 'Söylemezsem Olmaz' yorumcularından Nihat Doğan tarafından 'Ya kardeşim Atatürk ile Cüneyt Arkın'ın ne alakası var? Atatürkçü rejimle Cüneyt Arkın'ın ne alakası var?' sözleriyle eleştirilmişti. Bu sözlere Arkın'ın büyük oğlu Murat Arkın'dan yanıt geldi.
İşte Cüreklibatur'un o yazısı...
Tüm takipçilerimden özür dileyerek bu paylaşımı yapıyorum. Ancak sizden gelen üzüntünüzü dile getiren binlerce mesaj sonucunda iki kelime etmeye karar verdim. Nihat'çım, bu söylediklerinden kesinlikle seni suçlu tutmuyorum. Üç tane kaset çıkarmaya çalışırken 100 yıllık Türk Sineması'nın 50 yılına emek vermiş Cüneyt Arkın'ı fark etmemiş olmak senin suçun değil.
Cüneyt Arkın, Türkiye'nin her dağında her ovasında her bozkırında Mehmetçiğe moral ziyaretleri yaparken bir adada aylarca patates ödülü için mücadele vermiş olman da senin suçun değil. Cüneyt Arkın ona akil insanlık teklif edildiğinde "Halkıma akıl vermek benim haddim değil" derken bu ses tonunla Türk halkına akıl vermeye kalkman da senin suçun değil. Cüneyt Arkın sadece filmlerinde değil olağan hayatında da ezilenin mazlumun yanında yer alırken tecavüze uğrayıp katledilen gencecik bir kızın ardından "Siz de mini eteği giyip soyunup laik sistemin ahlaksızlaştırdığı sapıklar tarafından tacize uğrayınca da bas bas bağırmayacaksınız" demen de senin suçun değil.
Cüneyt Arkın Türk halkına hizmet ederken vücudunda kırılmadık kemik kalmamış olmasına rağmen oğlunun yardımı ile sahnede dimdik yürürken Türk halkının karşısına çıktığın bir programda koltukta bile yayılarak oturman senin suçun değil. Suçlu bizleriz. Suçlu, seni senin bildiğin Nihat Doğan yapanlar. Seni para ödeyerek oraya oturtanlar ve seni izleyemeye ayıracak vakti olan zavalılar çok.

"Terminator" filmindəki məşhur "mən qayıdacağam" ifadəsi bu gün reallığa çevrilib.

Teleqraf.com xəbər verir ki, Bu həftə Los-Ancelesdə keçirilən “Arnold Şvarzeneggerlə axşam” tədbirində danışan 75 yaşlı aktyor "Terminator" filmlərində nəzərdə tutulan süni intellekt dünyasının “gerçəkliyə çevrildiyini” deyib.

“Bu gün hamı bunun nəyə gətirib çıxaracağından qorxur” deyən Arnold Şvarzenegger serial rejissoru Ceyms Kemeronu "qeyri-adi" ssenarisinə görə tərifləyib və qeyd edib ki, film 1984-cü ildə debüt edəndə onlar süni intellektin "sadəcə səthini cızırdılar".

"Bu, artıq onilliklərdir ki, bir reallıqdır. Bu, artıq elmi fantastika və ya futuristik deyil. Bu, reallıqdır”, deyə aktyor bildirib.

Elmi fantastika hit olan “Terminator” filmində Şvartsenegger, aktrisa Linda Hamiltonun canlandırdığı Sara Konnoru öldürmək üçün gələcəkdən göndərilən kiborqu canlandırıb.

İbn Ərəbşah onun barəsində yazırdı: “Teymurun ordusu səfərə çıxanda sanki vəhşi heyvanlar yer üzünə səpələnmiş, göydəki ulduzlar yerə yağmış, dağlar ayaqlanaraq qaçırmış, qübbələr dağılmış, yer yerindən oyanamış kimi olurdu”.
Əmir Teymur bəzi əlamətlərlə doğulmuşdu, bunlardan biri dünyaya gələrkən ovucunda görünən qan idi, eynən Monqol İmperiyasının hökmdarı Çingiz Xan kimi. Bir sıra mənbələrdə doğularkən saçının ağ olduğu bildirilir. Doğulduğu gün, yəni aprelin 9-da (1370-ci il) taxta çıxması da Teymurun maraqlı şəxsiyyət olduğunu göstərən amillərdən biridir.
Türkün Tarixi Teymurilər İmperiyasının hökmdarı Əmir Teymur haqda yazını təqdim edir.
Teymurun 1360-cı ilə qədərki gənclik illəri ilə bağlı o qədər də geniş məlumat yoxdur. Ərəb tarixçiləri İbn Xəldun və İbn Ərəbşah Teymurun uşaqlığının atası Tarağayla at, inək oğurlayaraq və kiçik dəstələrlə basqınlar edərək keçirdiyi iddiasında həmfikirdir. Rəvayətə görə, Teymur İbn Xəlduna sağ ayağının axsamasının kiçik yaşlarında basqında aldığı zərbədən yarandığını demişdi.
Bu axsaqlıq səbəbindən Şərq mənbələrində Teymura “Teymurləng”, Qərb mənbələrində isə “Tamerlan” deyə xitab edilir. Amma bir çox mənbə Teymurun bir savaş vaxtı yaralandığını iddia edir.
“Çingiz Xan dünyasının yeni qurucusu”
Teymur Barlas boyundan idi. Barlaslar türk-monqol ənənələrini davam etdirən bir boy idi. Təsadüfi deyil ki, Əmir Teymur da Çingiz Xan kimi imperiyanı qurmağa kiçik qəbilələri birləşdirməklə başlamışdı. Bu baxımdan, Teymurun tərcümeyi-halı monqol hökmarında çox yaxındır. Teymur öz hakimiyyətini qəbul etdirmək üçün ətrafına Çingiz Xan soyundan gələn şəxsləri yığmışdı. Üstəgəl, Çingiz Xan soyuna bağlı Saray Mülk Xanımı həyat yoldaşı olaraq seçmişdi. Övladlarına və nəvələrinə də Çingiz Xan soyundan olan gəlinlər almışdı.
Teymurun fəthələri “Çingiz dünyasının yeni qurucusu” prinsipinə əsaslandırırdı. Bununla da kifayətlənməyib istilalarını İslam və şəriəti qorumaq adıyla davam etdirmişdi. Teymur şəxsi həyatında və sarayında türk-monqol və İslam ənənələrini yaşatmışdı. Əmir Teymur monqol kimi dünyaya gəlmişdi, lakin mənsub olduğu boy və coğrafiya səbəbindən türkləşmişdi. Özünü də türk kimi qəbul edirdi.
Firdovsinin məzarında dediyi sözlər
Gənclik illərindəki ağır mübarizələrdən sonra 1370-ci ildə Teymur Səmərqənddə öz hakimiyyətini elan etdi və vaxt itirmədən hücumlara başladı. Teymurilər İmperiyasının əsası həmin ildə qoyulub. Adı tarixə “Heç bir savaşda məğlub olmayan hökmdar” kimi yazılsa da, iddiaya görə, imperiya elan olunmamışdan beş il əvvəl – 1365-ci ildə köçəri monqollarla girdiyi bir döyüşdə yağış yağması səbəbindən məğlub olmuşdu.
Lakin imperiya qurduqdan sonra heç bir savaşda məğlub olmadı.
Teymur ilk səfərini 1371-ci ildə Xarəzmə edir. Xorasanı öz dövlətinin ərazilərinə qatdıqdan sonra 1381-ci ildə Tus şəhərinə girərkən öz əsərlərində türkləri pisləyən “Şahnamə”nin yazarı, iranlı şair Firdovsinin məzarını soruşur.Əmir Teymur Firdovsinin xaraba qalmış məzarı qarşısına keçərək deyir: “Ey Firdovsi, qalx, hər sətrində pislədiyin məğlub türkü indi gör. Qalx, bax, İsfahan gözəldir, yoxsa Səmərqənd? Bağdaddan bu yatdığın yerə qədər bir nəfər də sağ fars buraxmadım. Artıq topal ayağımın basdığı yerdə ot bitmir”.
Osmanlı sultanı əsirlikdə
Teymur hücumlarının ilk illərində Gürcüstan, Azərbaycan və Osmanlının bir hissəsini öz imperiyasına qatmışdı. Azərbaycan ərazilərinə hücumlarda Ağqoyunlu və Qaraqoyunlu dövlətləri ilə savaşmışdı. Bu hücumların sonunda tarixi Azərbaycan dövlətlərini öz imperiyalarına qata bilmişdi. Qızıl Ordaya hücum edən Teymur burada da zəfər qazanmışdı.
1395-ci ildə şimala yönələn Əmir Teymur Moskva və Kiyevə hücum etmişdi. Bundan sonra 1398-ci ildə Hindistana girmiş və Dehlini ələ keçirmişdi.
Teymur tarixin ən uzunömürlü imperiyalarından biri Osmanlını da məğlub etmişdi. Lakin o, Osmanlı ilə qarşılaşmaq istəmirdi. Osmanlı sultanına birlikdə savaşmağı təklif etsə də, bu təklifi qəbul olunmamışdı. Daha doğrusu, Teymur Osmanlını öz imperiyasına birləşdirmək istəyirdi, Sultan Bəyazid isə bunu qəbul etmədi. Nəticədə Teymurilər 1402-ci ildə Osmanlı ordusunu məlubiyyətə uğratdı və İldırım Bəyazid əsir götürüldü.
Osmanlı sultanı bu məlubiyyətdən bir il sonra – 1403-cü ildə əsirlikdə vəfat etdi. Əmir Teymur isə 1405-ci ildə taxtını Pir Məhəmmədə vəsiyyət edərək həyata gözlərini yumdu.
Teymurilərin tarix səhnəsindən çıxışı
Teymur öldükdən sonra taxt üstündə mübahisə yarandı. Pir Məhəmməd hələ kiçik yaşda idi, digər mirasçılar hakimiyyəti ona vermək niyyətində deyildi. Bir neçə illik mübarizədən sonra Teymurun oğlu Şahrux Mirzə hakimiyyəti ələ keçirdi. Herat şəhərindən imperiyanı idarə etməyə başladı.
Səmərqəndə nəzarəti oğlu Uluq Bəyə verdi. Lakin Şahrux Mirzə və Uluq bəy heç vaxt Teymur kimi düşmənlərini qorxu altında saxlaya bilən hökmdar ola bilmədilər. Şahrux həyatını dinə, Uluq Bəy isə elmə həsr etmişdi. 1449-cu ildə taxtı ələ keçirən Əbdüllətif də taxtda uzun müddət qala bilmədi. Bir il sonra Uluq Bəy tərəfdarları tərəfindən öldürüldü. Taxtı təslim alan Abdullah da eyni aqibətlə üzləşdi. 1451-1469-cu illərdə iqtidarda olan Əbu Səid dönəmində Teymurilər öz enişini yaşadı. Bundan sonra taxta keçən Hüseyn Bayqara da Teymurun qurduğu imperiyanı xilas edə bilmədi. Teymurilər 1506-cı ildə tarix səhnəsini birdəfəlik tərk etdi.
“Allahın hədiyyəsi”
Teymur fərariləri, kafirləri və şəriət qaydalarına əməl etməyənləri düşmən olaraq qəbul etmişdi. Tarixi mənbələrə görə, Əmir Teymur Hindistan və Gürcüstana da İslam şəriətini qorumaq və yaymaq məqsədilə girmişdi. Teymur böyük bir hökmdar olmasını “Allahın hədiyyəsi” adlandırırdı. Hücumlardan əvvəl mütləq İslam din adamlarının yanına gedir və onlardan dəstək alırdı.
Məğlubedilməzliyinin sirri
Teymur dünyada heç bir savaşda məğlub olmayan hökmdar kimi tarixə düşmüşdü. Bunun səbəblərindən biri güclü orduya sahib olması idisə, əsas məsələ hesablamaları ilə bağlıydı. Əvvəlcədən savaşın nəticələrini hesablayar, məğlub edəcəyini ehtimal etdiyi döyüşə girmirdi, daha doğrusu, ən uyğun vaxtı gözləyirdi.
Teymurun ordusunda bundan əvvəl tarixin savaş meydanlarında az görünən fillər var idi. Ankara savaşının qazanılmasının əhəmiyyətli səbəblərindən biri də bu fillərdir. Teymur Hindistan səfərində olarkən əvvəllər heç vaxt görmədiyi bir heyvanla qarşılaşır. Bu heyvanlar Teymurun istifadə etdiyi atlardan daha güclü, daha böyük idi. Lakin fillərin orduya cəlb edilməsi atları narahat etməyə başlamışdı. Teymur buna da həll tapır. Rəvayətə görə, müharibələrə fasilə verildiyi vaxt atlara təlim verən əsgərlərinin yanına camışlar gətirir. Bu camışların başlarına ağacdan hazırlanmış “xortumlar” taxaraq onları fillərə oxşadır, atların yanında gəzdirərək atları fillərə öyrəşdirir.
Teymurun bu qəribə həmləsi ona qələbələr qazandırdı. İlk savaşdan sonra Teymur filləri ordusuna cəlb etmək qərarı verir və Ankara savaşına 30-dan çox fillə qatılır.
Elmə münasibəti
Teymur ələ keçirdiyi şəhərlərdə yaşayan elm adamları və müəllimləri Səmərqəndə gətirirdi. İslam dünyasının ən böyük alimlərindən biri olan Uluq Bəy Teymurun nəvəsidir. Teymur türklərin köçəri həyat yaşadığı Mavərənünəhri şəhərləşdirmiş, obalarda tikinti işləri aparmış, kənd təsərrüfatını inkişaf etdirmiş, əsas ticarət yollarını şəhərlərdən salmış, bir çox kitabxana və mədrəsə tikdirmişdi.
Bu səbəbdən XIV-XV əsrlər Səmərqəndin “qızıl dövrü” kimi tarixə düşüb. Bəlkə də buna görə, bir çox tarixi mənbələrdə “Teymur İntibahı” anlayışına da rast gəlinir.
Əmir Teymur və ermənilər
Əmir Teymur Sivasa hücum eməzdən əvvəl qala komandanlığı ilə danışır və onları sülhə dəvət edir. Lakin rədd cavabı aldıqdan sonra hücuma keçir. Qala bir müddət müqavimət göstərsə də, ərzaq qıtlığı və köməyin gəlməməsi səbəbindən Teymura sülh təklif edir.
Teymur qala əhalisinin müsəlman olduğunu əsas gətirərək, bu təklifi qəbul edir. Görüş vaxtı qaladan 4 minə yaxın erməni oxçu Teymurun ordusunu vurmağa başlayır. Teymur bundan sonra həmin 4 min ermənini istəyir və qan axtırmayacağı vədini verir. Qala komandanı bunu qəbul etmək məcburiyyətində qalır və erməniləri hökmdara təslim edir.
Əmir Teymur erməni sipahilər üçün xəndəklər qazdırır, əllərini bağlayaraq onları diri-diri torpağa basdırır. Qala komandanlığı bu qərarının sülhü pozduğunu bildirdi. On əsgərini öldürdüyü üçün 4 min ermənini diri-diri basdıran Teymurun cavabı isə belə olur: “Baxın, heç qan tökmədim”.
Bir çox səfərlərdə ermənilərin xəyanətləri ilə üzləşən Əmir Teymur bu səfərlərindən birində məşhur fikrini səsləndirmişdi: “Erməniləri bir millət kimi yer üzündən silmədiyim üçün gələcəkdə ya məni alqışlayacaqlar, ya da lənət yağdıracaqlar”.
Müəllif: Mənsur Rəğbətoğlu