Fevral ayının 13-dən Azərbaycanda Rəcəb ayı başlamışdır ki, Qəməri təqvimində Rəcəb, Şaban və Ramazan ayları müqəddəs ay hesab olunur. Bu aylarda xüsusi günlər var ki, o günlər ibadət üçün mühüm sayılır və bunlar Rəqaib kandili, Merac kandili və Bəraət (Berat) kandili adlanır. Bəs bu kandillər nə deməkdir və niyə ibadət üçün əhəmiyyətli hesab olunur? Rəcəb ayının və bu kandillərin əsl mahiyyətini dərk etmək üçün biz sufilərin elmi-Billah adlandırdıqları hikmət və marifətullaha müraciət etməliyik. Çünki əsl İslam - Allahı tanımaq və Onun batini sirlərini bilməkdən başlayır. Bunun üçün isə biz ilk ümmətin bu vahid səfa dilinə, yəni sufizmə müraciət etməliyik. İlk ümmət Babil qülləsini tikdikdən sonra, Allah vahid dildən 70 dil yaradıb, insanları dünyaya səpələmişdi.

Mən kitab və məqalələrimdə göstərmişəm ki, sufi müdriklərinə görə, iki növ insan, yəni göy və yer insanı və onların da iki növ məntiqi olmuşdur (məqalə: "Peyğəmbərimiz doğrudanmı 9 yaşlı Aişə ilə evlənib?, sayt: https://firudin.blogspot.com/2023/12/mhmmd-peygmbr-hqiqtnmi-usaqbaz-olub.html?m=1). Bütün qədim yazılar ikili mənada yazılmışdır ki, yazıların birbaşa mənası avam yer insanları üçün, gizli batini mənaları isə kamil göy insanları üçün nəzərdə tutulmuşdur. Qədim Assur, Misir mətnlərində göy insanları - Asar/Osiris teurqları, yəni Azəri türkləri adlanan amorey-sutilər (miri-seyidlər) kimi qeyd olunurdular (məqalə: "Türk”, “Türkiye” ne demektir? Akıl almaz gerçekler", sayt:
http://gilarbek.blogspot.com/2012/07/turk-turkiye-ne-demektir-akl-almaz_19.html?m=1). Bu ilk ümməti biz Azəri pir-bəgləri və seyid-şıxları nəsli kimi tanıyırıq. Bütün qədim mətnləri məhz bu göy türkləri qələmə almışlar və bu yazıları anlamaq üçün də onların sufi-batini məntiqinə müraciət etmək lazımdır.

Sufi məntiqinə görə, bütün yazıların batini mənaları Tək Allaha və Onun obrazları olan əvvəldə gələn və axırda gələcək Allaha aiddir. Mən, "Qurana görə axirətdə Allah gələcək" adlı məqalədə bu haqda geniş yazmışam (sayt: http://gilarbek.blogspot.com/2014/01/qurana-gor-axirtd-allah-glck.html). Buradakı Tək Allah - qədim Misir fironu sayılan pir Amondur (Əman) ki, O göydə İlahdan Ra diski yaratmış, öləndən sonra isə, Ruhu bu disklə birləşib Ra-Amon, yəni Rəhman Allaha çevrilmişdir. Məhz bu Ruhullah əvvəldə gələn Allah sayılır. Axirətdə Amon Allahın göydə ölümsüzlük qazanmış bu Ruhu, bir insanın bədəninə tənasüh edir ki, bu da axırda gələn Allah mənasındadır. Qədim Misirdə pir (pirao), yəni firon adlanan Amon, İran mətnlərində farnbaq, yəni firon-bəg adlanır. Deməli, bütün yazılar sufi məntiqi ilə yazılıb və onların batini mənaları - əvvəldə və axırda gələn Amon Allahın Ruhuna aiddir. Adi insanları heyvani qüvvələr idarə etdiyi və onların da taleyini Allah əvvəlcədən yazdığı üçün, onlar mənbələrdə qeyd olunmağa layiq görülməmişlər. Bütün qədim yazıların batini mənaları - Tək Allaha, Onun bu dünyada gördüyü və axirətdə görəcəyi işlərə həsr olunmuşdur.

Mənbələrə görə, Rəcəb ayının ilk günü İmam Muhəmməd Baqirin mübarək mövludu günüdür. Sufi məntiqində Baqir rəmzi bəg-ər deməkdir və bu rəmz batini mənada Rəcəb və Rəqaib rəmzləri ilə eynidir. Quranda bu rəmz Bəqərə kimi, Tövratda isə Beqar və s. kimi keçir. Sufizmdə bəg rəmzi - tərikə yolunu gedən türükün Bəqa fazasına yüksəlməsi və İlahla vəhdətə nail olması deməkdir. Məhz bu fazada pir Amon İlahdan, yəni ilkin materiyadan göydə Ra diskini yaratmışdır. Başqa sözlə,

Baqir/Rəqaib/Rəcəb rəmzləri - Bəqa fazasında Ra diski yaratmış Bəg Amon (Ra-Amon/Rəhman) deməkdir. Quranın Mişkat ayəsində Amon Allahın Ruhu çırağa, Ra diski (şarı) isə ulduza bənzədilir: "Allah göylərin və yerin nurudur. Onun nuru, içində çıraq olan bir taxça kimidir; o çıraq şüşənin içindədir, şüşə isə, sanki inci kimi bir ulduzdur. Çıraq şərqə və ya qərbə aid edilməyən mübarək zeytun ağacından odlanır. Onun yağı özünə od toxunmasa da, sanki işıq saçır. Nur içində nur. Allah dilədiyini Öz nuruna yönəldir". Burada qeyd olunan zeytun ağacı - pir Əmanın minlərlə qurban ruhlarından yaratdığı "Dünya ağacı" (Həyat ağacı) mənasındadır. Bu ağacın budaqlarında yaradılmış ruhlar dünyası (cənnət) və Ra diski məhz qurban ruhlarının İlahla qarışığından qidalanır (məqalə: "Что означает Эрец-Исраэль на "языке птиц", sayt:

https://gilarbeg.wordpress.com/2020/11/23/). Bu o deməkdir ki, zeytun yağı ilə alovlanan kandil, yəni çıraq da elə Ra-Amon Allahının rəmzidir. Başqa sözlə, batini mənada Rəqaib kandili - qurban ruhlarından yaradılmış Ra diski və onu idarə edən firon Amonun Ruhu anlamındadır. Belə çıxır ki, Rəqaib kandili gününün ibadəti - firon Amonun bəglik məqamında Ra günəş diskini yaratmasına həsr olunmuşdur.

Rəcəb ayının 27-ci gecəsi Merac və İsra mənasında Merac kandili adlanır. İnama görə bu gecə Məhəmməd peyğəmbər, adam başlı Buraq atı minərək, göylərə səyahətə qalxmışdır. Mifologiyada adam başlı at - kentavr adlanır və "kainat atı" mənasındadır. Upanişadalarda bu atın yaradılması "Aşvamedxa" ritualı kimi qeyd olunur. Bu ritualda atlar qurban kəsilərək, ruhlarından göyləri tutmuş "kosmik at" yaradılır. Kainat atının çaparı isə firon Amonun ruhudur və O dünyanı bu at vasitəsilə idarə edir. Bu isə o deməkdir ki, Buraq atını minmiş Məhəmməd peyğəmbərin obrazı elə Ra-Amon, yəni Rəhman Allahın obrazıdır. Meracın İsra adlanması da bu obrazın eyni zamanda Asar (Azər), yəni Osiris Allahının obrazı olması deməkdir. Mən, "Məhəmməd peyğəmbər - Nurdan yaradılmış Azər Allahıdır" adlı məqalədə bu haqda yazmışam (sayt: http://gilarbek.blogspot.com/2013/08/mhmmd-peygmbr-nurdan-yaradlms-azr.html?m=1). Məşhur sufi Mühiddin ibn Ərəbi, Alban dağlarından qopmuş "odlu atı minmiş" adamı Allah kimi təsvir edir. Bunlar isə onu deməyə əsas verir ki, Merac kandili - pir Amonun öləndən sonra, Ruhunun Ra-Amon Allahına çevrilməsinin gecəsidir.

Müqəddəs üç aylarda əsas gecələrdən biri də Bəraət kandili adlanır. Bəraət gecəsi Quranın Lövhi-məhfuzdan dünya səmasına nazil edildiyi gecə hesab olunur. Sufi-batinilərdə Quran - kitab yox, qədim Misirin Qor fironlar nəslindən axirətdə gələcək kutb, yəni vəli mənasındadır. İsna-Aşəriyə dinində Quranın batini mənalarını bilən bu kutb - natiq mənasında "danışan Quran" adlanır (məqalə: Oxuduğumuz Quran - həqiqi Quran deyil", sayt: https://firudin.blogspot.com/2023/05/oxudugumuz-quran-hqiqi-quran-deyil.html?m=1). İslamın ilk dövrlərində batini sirləri bilən Qor/Qərəə nəsli - karilər, qədim Misir mətnlərində isə Qor yolu ilə gedənlər (Şəmsi Qor) adlanırdı. Xristian mənbələrində bu Qor/Xor nəslində doğulacaq "danışan Quran" - Xoris, Xristos, yəni İsa peyğəmbər kimi məlumdur. Bu o deməkdir ki, Rəqaib və Merac kandillərindən fərqli olaraq, Bəraət kandili axirətdə gələcək İsa peyğəmbərə aiddir. Yəni, Rəqaib və Merac kandilləri əvvəldə gələn və Günəş Allahı mənasında olan Ra-Amon Allahına həsr olunubsa, Bəraət kandili axirətdə gələcək və Günəş Allahın yerinə keçəcək Ay Allahı rəmzli Mehdiyə həsr olunmuşdur. Qeyd etmək istərdim ki, İslamın rəmzi sayılan ay rəmzi də, təqvimin Qəməri (ay) adlanması da məhz axirətdə gələcək Allahla, yəni İsa Ruhullahla bağlıdır.

Qədim Misir mətnlərində ruh mənasını verən İsa rəmzi - Sia və Şu kimi qeyd olunur ki, sufi məntiqində bu rəmzlər eyni mənalıdır. Qədim yəhudilər, yəni Xəzər Türk bəgləri İsa peyğəmbəri - Yeşua, yəni Ya-Şiə adlandırdılar (məqalə: "Hz. İsa – Azəri türk bəgi olmuşdur", sayt: https://gilarbek.blogspot.com/2013/12/hz-isa-azri-turk-bgi-olmusdur_29.html?m=1). Quranda "şiat" kimi keçən şiə rəmzi Tövratda "yesiat" adlanır və batini mənada "bədəndən çıxan ruh" mənasını verir. Başqa sözlə, İsa peyğəmbərin obrazı elə axirətdə zühur edəcək Şiə imamının obrazıdır.
Bəraət sözünün ərəbcə "təmizə çıxma" mənasında olması, insanların axirət məhkəməsi zamanı günahlarının əfvi və bağışlanması anlamındadır.
Batini mənada bəraət rəmzi bara-ata/teo mənasında, firon Amonun kamilləşmiş Ba ruhunun Ra diski ilə birləşməsi (BaRa), yəni Ra-Amon Allahı deməkdir. Ba (Bəsmələ) ruhu həm əvvəldə və həm də axırda gələn Allaha aiddir (məqalə: "Baki – Allahın əsas adlarından biridir", sayt: https://gilarbeg.wordpress.com/2023/12/08/baki-allahin-%c9%99sas-adlarindan-biridir/). Bu o deməkdir ki, bəraət verən Allah, axirətdə İsa peyğəmbərin vücudunda zühur edəcək Ruhullah, yəni firon Amonun ruhudur.
Rəqaib və Merac kandili, yəni firon Amonun Ra diskini yaratması və öləndən sonra onunla birləşməsi qədim Misir mətnlərində geniş təsvir olunur və bu haqda mən kitab və məqalələrimdə çox yazmışam. Bəraət kandili, yəni axirətdə odlanacaq Ra çırağı və onun yeni yaranacaq ruhla (İsa) birləşməsi isə sirr olaraq qalır və mən bu haqda daha geniş məlumatlar vermək istəyirəm.
Məşhur sufi əl-Qəzalinin fəlsəfəsində, Quranın Lövhi-məhfuzdan dünya səmasına nazil edilməsi, yəni Amon Allahın ruhunun axirətdə İsa obrazında zühuru - Mələküt aləmindəki İlahi "ağılın", yer altındakı Cəbərut mağarasında ruhda təcəlla etməsi və Allahın yerdəki Mülkündə zühur etməsi kimi qeyd edilir. Bu proses və ümumilikdə axirətdə ruhlar aləmində baş verəcək hadisələr haqqında mən "Batini-Quran" kitabında, fakt və mənbələrlə geniş izahlar vermişəm ("Batini-Quran" kitabı (sonralar "B-Q"), sayt: https://firudin.blogspot.com/2020/08/batinilik-haqda.html?m=1).

Deməli, Bəraət kandili, yəni axirətdə Ra çırağı ilə vəhdətə nail olacaq Ruh (İsa), İlahi ağılın insan simasında zühurudur. Tarixçi Sebeos, bu Ruhu, yəni İsa peyğəmbəri, İlahi mahiyyətin mövcud olduğu yarıinsan və yarıallah kimi təsvir edərək yazır: "Gözə görünməz – görünmədi, lakin gözə görünməyənin təcəssümünü gördülər: çünki, təcəssümdə Atanın İlahi təbiəti var idi və Ananın insan təbiəti - insan təbiəti ilə, qarışmayan birləşmə ilə birləşdi. "Vahid doğuldu – Allah və insan, şam kimi..." (bax."B-Q"). Xristianlıqda İlahın insanda zühuru "İttihad əl-ləhud bin nəsut", sufizmdə isə "Vəhdəti Vücud", "Vəhdətin Günəşi" və s. adlanır. Xristianlıqda bu kandil, yəni Ra çırağı məhz Günəş Allahı adlanır: "Xristlə yaşa, və o səni xilas edəcək, çünki məhz o həqiqi işıq və həyatın Günəşidir. O Günəş kimi, bədənin gözünə nur vermək üçün çıxır, Xristos kimi hər bir ağılı və ürəyi işıqlandırır" (bax."B-Q"). Siluanın nəsihətinə görə, insanlar qaranlıq içində gəzirlər və həqiqəti başa düşmək üçün yalnız Xristi işıq kimi, əllərində tutmalıdırlar ki, onun işığı ilə ətrafı görsünlar. Nəsihətdə deyilir: "Allah hər kəsi görür, (lakin) heç kəs ona baxmır. Xristos isə həsədsiz götürür və verir. O, həsədsiz işıq verən Atanın işığıdır. Xristlə yaşa və o səni xilas edəcək, çünki Xristos hər ağılı və hər bir ürəyi nurlandırır. Və hər şey Xristosdur – Yaşayandan hər şeyi vərəsəliklə qəbul edəndir". Bu isə o deməkdir ki, axirətdə gəlməli olan İsa obrazı bilavasitə Amon Allahının obrazı və Onun varisidir. Yalnız onun vasitəsi ilə Allahın sirlərini, hikməti dərk etmək mümkündür (bax."B-Q").

İsa peyğəmbər - sufilərdə Kari (Quranda Karia/Qaria), xristianlarda Xoris/Xristos, qədim Misirdə isə Qor/Xor adlanan Allahın ruhu mənasındadır. Bəraət kandili, yəni axirətdə gələcək İsanın obrazı - Misir mənbələrindəki Osiris (Azər) və Onun oğlu Qor/Xor Allahının obrazıdır və bu çıraq (kandil) mətnlərdə - zülməti qovan, onu işıqlandıran və nura çevirən Allah adlandırılır. Yazılarda Xristosun, yəni Xor Allahının varis kimi Osiris Günəş Allahının yerini tutması haqqında deyilir: "İsidanın oğlu Xor, böyük Allah, gecə qaranlığı qovan, … iki gözü ilə iki dünyanı tam işıqlandıran, Göyün Şərq tərəfində, üfüqdə Günəşin yerini tutan hakim... Mənim sevimli oğlum, Fivada nur saçmağa başlamışdır. Mənim arzularımı həyata keçirən Xor, əbədi yaşa... Sən məni qane etdin və mən səni Xorun taxtına milyon illərə yüksəldirəm və sən canlılara hakimlik edəcəksən!" (bax."B-Q").
Alban mənbələrində İsa peyğəmbərin obrazı Movses, Urnayr, Varseq və s. rəmzlərlə qeyd olunur və onun yerdəki və sonrakı həyatından geniş söz açılır. A. Təbrizli yazır ki, Taron qavarında Movses - "Günəş kimi hər kəsi işıqlandıraraq ölkədə dolaşırdı və müqəddəs Ruh (yəni Allah) özü ona ruhani zahidliyi gələcək günlər üçün öyrədirdi". Mətnlərdə İsa peyğəmbər, öləndən sonra Allah kimi ikinci dəfə doğulacağı üçün "iki dəfə doğulmuş" adlanır. Urnayr şah - "... müqəddəs Qriqoridən özünün ikinci doğuşunu qazandı: müqəddəs ruhla nurlanmış, öz ölkəsinə gəldi və Albaniyanı daha da nurlandırdı. O əbədi işığın oğluna çevrilərək, öz insan həyatını başa vurdu" (bax."B-Q"). Başqa sözlə, Ay Allahı mənasında olan İsa Ruhullah öləndən sonra, Günəş Allahı Ra-Amon Öz taxtını və iki dünyanın hakimiyyətini ona əbədi verir. Bu isə o deməkdir ki, Bəraət kandili günü - axirət məhkəməsində çox insana bəraət verəcək İsa (Şiə) Allahına həsr olunmuşdur.
Bəraət kandili, yəni axirətdə gələcək İsa və ya Şiə obrazı haqda Quranda da geniş məlumatlar verilir. Bu kitaba görə, axirətdə gələn elçinin əsas nişanəsi - onun Quranı tam bilməsi və onun əsil mənasının elmi izahını verməsi olacaqdır: "Bəli, bu (Quran), elm verilmişin sinəsində olan açıq nişanədir: yalnız zalımlar Bizim nişanələrimizi inkar edər!... Biz düşünən tayfa üçün onda açıq nişanə saxladıq!... Ey Adəm oğulları! Sizin içinizdən Mənim ayətlərimi açan peyğəmbər gələndə, kim ki, qorxub yaxşı işlər görürdülər, onlar üçün qorxu yoxdur və onlar qəmgin olmayacaqlar!... Ey kitabı olanlar! Sizə, kitabda gizlətdiyinizin bir çoxuna izah verən və çoxlarının yanından keçdiyinizi açan Bizim elçimiz gəldi. Sizə Allahdan nur və açıq nişanələr gəldi… Əgər onlar səni yalançı saysalar, bil ki, ondan əvvəlkiləri də yalançı saymışdılar. Onlara, onların peyğəmbərləri də açıq nişanələrlə və yazılarla, və ağlı nurlandıran kitabla gəlmişdi!... Kitab əhli səndən, onlara Göydən bir kitab endirməni istəyirlər və s." (bax."B-Q"). Belə çıxır ki, axirətdə gələn elçi də kitab yazıb, orada qədim sirlərin açmasını verməli və insanları dinin qaranlıq məqamlarından işıqlığa çıxarmalıdır. Qədim sirləri açan məhz bu Quran (axirətdə yazılacaq ikinci Quran) Allahın əsas nişanəsi hesab olunur: "Onlar dedilər: Əgər ona sənin Rəbbindən bir nişanə göndərilsəydi!" De: "Nişanələr yalnız Allahdandır və mən isə yalnız açıq nəsihət verənəm!... O, öz quluna açıq nişanələr endirdi ki, sizi zülmətdən işıqlığa çıxarsın. Allah sizə mülayim və mərhəmətlidir!... Biz sənə kitabı göndərdik ki, sən insanları, onların Rəbbinin izni ilə zülmətdən işığa – yenilməz qüdrət sahibi, tərifə layiq olan Allahın yoluna gətirəsən!... Onlara Bizim açıq yazılmış nişanələrimizi oxunanda, Bizimlə görüşə inanmayanlar deyərlər: "Bundan ayrı bir Quran gətir və ya onu dəyişdir!". De: "Mən onu öz iradəmlə dəyişdirəcəyimi gözləmə". Mən yalnız, mənə gələn vəhylərin dalınca gedirəm. Allaha qarşı çıxsam, böyük günün cəzası da böyük olar!... Bu Quran Allahdandır, başqası tərəfindən uydurulmamışdır, lakin o bundan əvvəlkiləri təsdiq və o kitabı ətraflı izah edəndir. Onun aləmlərin Rəbbi tərəfindən nazil edilməsinə heç şübhə yoxdur!". Belə çıxır ki, axirətdə gələn peyğəmbərin yazacağı kitabla insanlar zülmətdən nura çıxacaqlar və bu günə qədər dərk olunmayan sirləri dərk edəcəklər. Allahın elçisinin, insanları nurlandıran çıraq rolunda olması Quranda belə qeyd olunur: "Ya peyğəmbər. Biz səni Allahın izni ilə haqqa bir şahid, müjdəçi və nəsihət verən və nurlu bir çıraq kimi göndərdik!... Səmada bürclər yaradan, orada bir çıraq və nurla bir Ay əmələ gətirən nə qədər uludur!".
Bütün bunlar o deməkdir ki, Rəqaib, Merac və Bəraət kandilləri gecələri - Rəhman Allahın bəşəriyyəti yaratdığı və Öz nurunu tamamlayacağı zaman gördüyü və görəcəyi ən mühüm işlərin yad olunması gecələridir.

Firudin Gilar Bəg
17.01.2024

Göyçay rayon sakinləri rayonun məşhur “Yeraltı hamam” kompleksinin dağılmasından gileylənirlər.

Rayon sakini Kəmalə Əliyeva Meydan TV-yə deyib ki, unikal memarlıq abidəsi olan hamam kompleksi dağılmaq üzrədir.

O hətta hamamın fəaliyyət göstərdiyi illəri də xatırlayır:

“O illər yadımdadır. Orta məktəb və sonrakı illərdə kənddən xalamgilə gedirdik. Rayonun mərkəzində yerin altında hamam vardı. Xalam uşaqlarını da götürüb hamama gedərdik. Girişi 20 qəpik idi, geyimlər üçün isə bağlı rəf vardı. Biz uşaqlar parda qadın salonunda çimirdik. O dövrdə evlərdə, xüsusən də kəndlərdə hamam yox idi. Həmin hamam təmizlik məkanı, hamının kollektiv üz tutduğu hamam idi. Sonradan dövr dəyişdi, hamı ayıldı, evlərdə hamam tikildi, getmədik”.

Kəmalə Əliyevnın sözlərinə görə, hamam 19-cu əsrdə tikilib və indiyə qədər varlığını qoruyub saxlayıb. Amma abidə illərdir ki, əsaslı təmir olunmur

40 ildir ki, qapısı bağlı yeraltı hamam kompleksi nadir memarlıq abidəsi kimi getdikcə öz varlığını itirməkdədir.

Rayon ziyalısı Əkbər Əliyev deyir ki, abidə mülkədar Həzrət bəy Ağazadə tərəfindən qızına cehiz olaraq tikilib.

Geniş, düzbucaq formasında olan hamam 3 oval formalı salondan, 4 tək otaqdan ibarətdir.

Memarı bilinməyən hamam kompleksinin üç fərqli özəlliyi var ki, hələ də sirri müəmmalıdır.

“Bu hamamın 4 unikal özəlliyi var”

Əkbər Əliyev bildirir ki, məhz bu özəlliyinə görə hamam öz təyinatı üzrə istifadə edilməsə də, sıradan çıxmasına da imkan verilməməlidir.

“Ağabəyovlar rayonda məşhur nəsil olub. Nəslin ən tanınmış üzvü Məmməd Sadıq bəy Ağabəyov general, pedaqoq, şərqşünas alim olub. Həzrət bəy isə böyük mülkədar, indiki dillə desək, sahibkar olub. Ötən əsrin 30-cu illərində Bakıda yaşayıb və vəfat edib. Düşünürəm ki, unikal olan bu abidə məhz 20-ci əsrin əvvəlində də tikilə bilər. Bir özəlliyi odur ki, hamam yer səthindən iki metrə qədər yerin altında yerləşir. Bir o qədər hündürlükdə isə yerin üstündədir. Yerin üstündə olan hissədə çölə pəncərələri var. Bu da otaq və salonları işıqlandırmaq üçündür. Üç salondan ikisi qadınların olub ki, o otaqlar tərəfdə pəncərə yoxdur. Salonlarda eyni anda 70-80 şəxs istifadə edə bilib”.

“Bir özəlliyi isə istilik sistemi idi ki, su və odunla isidilirdi, ancaq döşəmə həmişə isti qalırdı. Bilinmirdi ki, istiliyi necə qalır. Digər maraqlı məqam isə kanalizasiya xəttinin müəyyən edilməməsidir. Hamamdan axıdılan su hara gedir, bilinmirdi. Hətta deyilirdi ki, 400 metrəyə qədər axıdılır, ancaq yenə bilinmədi. Hətta alt hissədə iri hovuzu var. Bu da 6-7 metr dərinlikdədir. Suyu da o vaxt 100 metr uzaqlıqdan – Ərvan çayından götürülüb. Hamam kompleksi rayon əhalisinin təmizlik və dinclik məkanı olub. Düzdür, sonradan iki hamam da tikilib, ancaq bu hamam kompleksi unikal memarlıq abidəsidir, qorunması vacibdir”, – deyə o qeyd edir.

“Hamam əsaslı təmir olunmalı və ilkin vəziyyətə qaytarılmalıdır”

Onun sözlərinə görə, hamam həmişə təyinatı üzrə istifadə edilməyib:

“Zamanla həbsxana, sahibkarlıq, tibb obyekti kimi istifadə olunub. Hətta bu istifadələr kompleksin daxili dizayn və interyerinə də mənfi təsir edib, kənar müdaxilələr olub. Odur ki, əsaslı təmirdə hamamın ilkin vəziyyəti nəzərə alınmalıdır. Repressiya illərində hamamdan həbsxana kimi istifadə olunub. İkinci Dünya müharibəsi illərində isə pendir sexi kimi istifadə olundu. Aclıq idi o dövrlərdə, buna fikir verilmirdi. 1958-ci ildə bina yüngül təmir olunub təyinatı üzrə işləyib. Müstəqillik illərində isə bir nəfər oranı tibb müəssisəsi kimi istifadə etdi, narazılıq oldu deyə fəaliyyəti dayandırıldı. O adam interyerə, daxili dizayna dəyişiklik etmişdi. Sonradan dövlət abidəsi elan edib qorunduğuna dair yazı qeyd olundu, ancaq abidə əsaslı restavrasiya (köhnəlmiş memarlıq abidəsinin ilkin formasına uyğun yenilənməsi. red) olunmadı”.

Rayon sakini bildirib ki, yalnız çöl hissədən divarlara yüngül əl gəzdirilib:

“Buna da təmir demək olmaz. Hələ 15 il öncə hamamın içərisinə daxil oldum, çox bərbad və töküntülü bir vəziyyətdə idi. İndi bilmirəm içərini təmizləyirlər və necədir? Ancaq hələ o vaxt bərbad idi. O abidənin içərisi çox maraqlı üslubda qurulmuşdu, naxışları, ornamentləri, oymaları fərqli idi. Yenidən hamam əsaslı təmir olunmalı və ilkin vəziyyətə qaytarılmalıdır”.

O deyir ki, abidə kompleksi yaşı bir əsrə yaxın çinar ağacının yaxınlığında yerləşir. Küləkli havalarda çinar ağacı da aşıb abidəyə təhlükə yarada bilər.

Rayon sakinləri də düşünür ki, abidə kompleksinə çox olmasa da, ildə 2-3 dəfə turist gəlişi belə təmirini qaçılmaz edir.

Onlar deyirlər ki, hamama giriş olmasa da, qapısı kənar müdaxilədən qorunmaq üçün bağlı olsa da, ancaq kompleksin gümbəz və çöl divarlarında iri çatlar, dağıntılar tezləşdirilməyən təmir üzündən zamanla məhv olacağından xəbər verir.

“Aidiyyəti qurumlar təmir vədi verir, ancaq əməli fəaliyyət yoxdur”

“Maraqlısı odur ki, hamam həm də rayonun tarixindən xəbər verən unikal memarlıq abidəsidir. Yerli əhəmiyyətli abidə kimi niyə məhv olsun? Təmir etsinlər ki, yaşasın. 10 ildən çoxdur ki, aidiyyəti qurumlar təmir vədi verir, ancaq əməli fəaliyyət yoxdur. Rayonda festival olur, gələnlər çox olur. Turistlər üçün maraqlı məkan ola bilər. Təmir olunsun, ətrafı hasarlansın, qorunsun. Rəngləri solur, divarlar çat verib tökülür, pəncərələr, girişi təmirsiz, ətrafı isə tullantı ilə dolu olur. Vaxtaşırı içərisində təmizlik aparılsa, abidə tarixə qovuşmaz, yaşayar”, – deyə rayon sakini Arzu Məmmədova vurğulayır.

Yenə də vəd…

Mədəniyyət Nazirliyi yanında Mədəni İrsin Qorunması, İnkişafı və Bərbası Üzrə Dövlət Xidməti Meydan TV-nin abidə ilə bağlı sorğusuna cavab verib.

Amma qurum abidənin nə vaxt təmir ediləcəyini konkret deməyib:

“Göyçay rayonunda yerləşən “Yeraltı hamam” yerli əhəmiyyətli tarix-memarlıq abidəsi kimi dövlət qeydiyyatındadır. Həmin hamam uzun illər sakinlərin istifadəsində olub. Hazırda Dövlət Xidməti tərəfindən həmin hamamın bərpa olunaraq yenidən istifadə olunması istiqamətində tədbirlərin görülməsi nəzərdə tutulur. Bu məqsədlə tarixi hamamın bərpa olunması üçün investisiya planına salınıb”.

Sakinlər isə hələ də ümid edirlər ki, abidə tarixə qovuşana qədər aidiyyəti qurumlar verdikləri vədi yerinə yetirəcəklər.

80 yaşlı ispan müğənni Xulio İqlesias Dominikan hava limanında saxlanılıb.
“Report” xəbər verir ki, bu barədə ABC məlumat yayıb.
Bildirilib ki, Baham adalarından gələn ifaçının çamadanlarında 40 kq-dan çox ərzaq olub. Gömrükçülər onun çamadanlarında gətirilməsi qadağan olunmuş mallar aşkar ediblər.
İfaçı və onunla birlikdə səyahət edənlər bir neçə saatdan sonra sərbəst buraxılıblar.

Məşhur fransız aktyor Alen Delonun övladları atalarını qəsdən öldürməyə cəhddə ittiham olunublar.

“Report”un “Le Figaro” qəzetinə istinadən məlumatına görə, özünü Fransa kino ulduzunun keçmiş həyat yoldaşı adlandıran Hiromi Rollen bu barədə prokurorluğa ərizə verib.

Rollinin dediyinə görə, o, Delonla birlikdə yaşadığı zaman aktyorun vəziyyəti İsveçrə həkimlərinin müşahidəsi sayəsində sabit olub. Prokurorluğa ünvanlanmış məktuba görə qadın sənətçinin evini tərk etmək məcburiyyətində qaldıqdan sonra, o, həkimlə planlaşdırılan bir neçə görüşü buraxıb.

Rollen Delonun uşaqlarını atalarının müalicəsini dayandırmaqda ittiham edib.

Qadın buna sübut kimi Delon qardaşlarının və bacısı Anuşkanın yazışmalarını da göstərib, burada aktyorun oğlu Enthoni atasının kimyəvi terapiyasını dayandırmağı təklif edib. Vəkil Rollen onun adından yazdığı məktubda Delon uşaqlarının bu cür hərəkətlərinin qətl cəhdi kimi qiymətləndirilə biləcəyinə işarə edib.

Qeyd edək ki, daha əvvəl Alen Delonun oğlu Entoni Delon bacısı Anuşkanı atasının koqnitiv (idrak) pozğunluğu ilə bağlı məlumatı ailədən gizlətməkdə günahlandırıb.

“Bacım heç vaxt qardaşıma (aktyorun kiçik oğlu Alen-Fabien -red) və mənə məlumat vermədi ki, 2019-2022-ci illər ərzində atamla İsveçrədə klinikaya səfər zamanı beş koqnitiv test aparılıb və o, bunların heç birini keçə bilmərz”, - Entoni Delon yerli mətbuata müsahibəsində bildirib.

“Xalqımızın qəhrəman övladları ilə bağlı filmlərin çəkilməsində, onların qəhrəmanlığının dünyaya tanıdılmasında, milli hərb tariximizin əbədiləşdirilməsində iş adamları da yaxından iştirak etməli, bu müqəddəs işə öz töhfələrini verməlidirlər”.

Bunu Moderator.az-a açıqlamasında Xalq artisti Nurəddin Mehdixanlı bildirib. Xalq artisti qeyd edib ki, bu gün xarici ölkələrdə özünə viallalar, restoranlar alan iş adamları bu məsələyə diqqətlə yanaşmalı, tarixi filmlərin, qəhrəmanlıq filmlərinin çəkilməsi üçün vəsait ayırmaqdan çəkinməməlidirlər:

“Dünyanın dörd bir yerində saraylar, villalar, restoranlar tikməklə deyil... Əsl kişi, əsl azərbaycanlı öncə xalqının, dövlətinin, tarixinin qeydinə qalmalıdır.

İş adamlarımız Vətən müharibəsində qəhrəmanlıq göstərən şəhdilərimiz, qazilərimizlə bağlı bədii-sənədli filmlərin çəkilməsi, əsərlərin yazılması üçün vəsaitlər ayırmalı, sənət adamlarına, yaradıcı adamlara bu məsələdə dəstək verməlidirlər. Onlar tarxidə ancaq bununla qala bilərlər.

Qanında bu millətin qanından olan hər bir şəxs imkanı daxilində bu işə dəstək verməli, bu işin içində olmalıdır. Çünki bu, bizim taleyimiz və tariximizdir”.

Amazon meşələrində nəhəng qədim şəhər tapılıb. Arxeoloqlar qədim şəhərin 2500 il əvvəl yarandığını və insanların burada min ilə yaxın yaşadığını düşünürlər.

Publika.az xəbər verir ki, Ekvadorun şərqindəki Upano bölgəsindəki Amazon meşəsində nəhəng qədim şəhər aşkar edilib. Tapılan şəhərin torpağı zəngindir. Lakin cəmiyyətin məhvinə səbəb ola biləcək bir vulkanın yaxınlığında yerləşir. Elm adamları orada 10 min insanın yaşamış ola biləcəyini təxmin edirlər.

Fransa Milli Elm Araşdırma Mərkəzindən Prof. Dr. Stephen Rostain bu kəşfin Amazon mədəniyyətinə baxışı dəyişdiyini bildirib:

"Çox sayda insan kiçik qruplar halında, çox güman ki, çılpaq halda ovçu kimi təsvir edilmişdir, lakin bu kəşf insanların mürəkkəb şəhər həyatı yaşadıqlarını göstərir".

Arxeoloqlar kəşf üçün 300 kvadrat kilometr ərazini qazmağa, eləcə də sıx bitki örtüyü və ağacların altındakı qalıqları müəyyən etməyə imkan verən hava lazer texnologiyasından istifadə ediblər.

Roza Şəfiyeva

“Avroviziya 2009” beynəlxalq musiqi müsabiqəsinin qalibi, məşhur “Fairytale” mahnısı ilə bütün dünyada tanınan müğənni Aleksandr Rıbak ilk dəfə Bakıda fevralın 28- və 29-da Heydər Əliyev Sarayında solo konserti ilə çıxış edəcək.

Rıbakın Bakı konsertində “Avroviziya”dakı həmkarı, Azərbaycanın Əməkdar artisti Səbinə Babayevanın da çıxış edəcəyi bildirilir.

Konsertdə azərbaycanlı müğənnilərdən sırf Səbinə Babayevanın iştirakı hər kəs tərəfindən maraqla qarşılanıb.

Oxu.Az-ın əməkdaşı Əməkdar artist Səbinə Babayeva ilə danışıb.

O, təklifin təşkilatçılardan gəldiyini qeyd edib:
“Mən bu layihə ilə bağlı ətraflı məlumat verə bilmərəm. Yalnız təşkilatçılar bu barədə danışa bilər. Diqqətinizə görə, təşəkkür edirəm”.

Konsertin təşkilatçısı Mətin Nəsirli Aleksandr Rıbakın Səbinə Babayeva ilə dost münasibətində olduğunu qeyd edib:

“Səbinə xanım Rıbakın dostlarından biridir. Müəyyən tədbirlərdən tanışdırlar. O cəhətdən də düşündük ki, maraqlı konsepsiya yaradaq. Onların duet ifaları gözlənilir.

Fərqli konsepsiya olacaq. Azərbaycandan müğənnilərdən bir tək Səbinə Babayeva səhnə alacaq. Rıbak 22 nəfərlik heyət ilə çıxış edəcək. Xüsusi şou, maraqlı musiqilər olacaq. Tamaşaçılara xoş anlar yaşadacaqlar. Konsert iki gün olacaq”.

Nəzrin Vahid

1989-cu ildən ABŞ-da yayıma başlayan "Simpson"lar cizgi serialı böyük hadisələri baş verməmişdən öncə proqnozlaşdırmağı ilə tez-tez gündəmə gəlir.

32gun.az musavat.com-a istinadən bildirir ki, serialda illər öncəki bəzi səhnələrin yaxın gələcəkdə baş verən hadisələrlə oxşarlığı tamaşaçıları təəccübləndirir.

Beləliklə, "Simpson"lar həqiqətən gələcəyi bilirlərmi? Yoxsa bütün bunlar təsadüfdür?

YouTube kanalı "Chuppl" "Simpsons" filminin sirrini açdığını iddia edir.

Kanalın hazırladığı "How They Predict the Future" başlıqlı videoda serialın yazar qrupunun təhsil səviyyəsi diqqət çəkir.

Videoda deyilir:

"Digərlərindən fərqli olaraq, "Simpson"lar filminin yazar heyəti əsasən riyaziyyatdan sosial elmlərə qədər müxtəlif sahələrdə yüksək təlim keçmiş yazıçılardan ibarətdir. Bu səbəbdən onlar texnoloji inkişaflarla sıx bağlıdır və bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqədədirlər".

Videoda o da bildirilir ki, serialın müəlliflərindən olan Devid Koen Harvard Universitetində fizika üzrə təhsil alıb.

Bundan əlavə, komanda serialın verdiyi proqnozun gerçəkləşməsi üçün orta hesabla 13 il lazım olduğunu qeyd edib.

Bildirilib ki, ən doğru proqnozları riyaziyyat diplomu olan yazıçılar verir.

"Simpson"un ssenaristlərindən olan El Cin serialın gələcəyi proqnozlaşdırdığı iddialarına daha ehtiyatlı yanaşır.

"Trampın prezident olması və ya Braziliyanın Dünya Kubokunu qazanması kimi digər hadisələrin çoxu savadlı təxminlərdir", - o deyib.

Onun sözlərinə görə, Tramp 90-cı illərdə prezident olmağı düşünürdü. Dünya çempionatında favoritlər isə həmişə dəyişə bilər:

"Beləliklə, proqnozlaşdırdığımız hadisələr əslində gerçəkləşdiyini görə biləcəyiniz şeylərdir".

E.Cin bəzi proqnozların təsadüf olduğunu da etiraf edir.

Məsələn, 1997-ci ildə yayımlanan serialın bir bölümündə COVİD 19-a bənzər bir epidemik xəstəlikdən bəhs edilir.

Cin bunun tamamilə təsadüf olduğunu deyir:

"Bu epizodda Çindən gələn qutuda virus daşıyan milçək var idi. Bu, real həyatda baş verə biləcək bir şey deyil, sadəcə komediya elementi kimi istifadə edilib".