 |
|
|
Dünyaca məşhur müğənni Adelin sevgilisi Rich Paulla gizlincə evləndiyi iddia olunub.
“Qafqazinfo” xarici KİV-ə istinadən xəbər verir ki, həmin iddiaların güclənməsinə səbəb müğənninin sevgilisinə "ərim" deyə müraciət etməsi olub.
TikTok canlı yayımında pərəstişkarlarından biri Adelə evlənmə təklifi edib və cavab olaraq “Sən mənimlə evlənə bilməzsən və ərim bu gecə buradadır", - deyə Adel bildirib.
Qeyd edək ki, Adel 1 dəfə evli olub. Onun bu evlilikdən bir övladı var.
Ehtimal ki, Azərbaycan adı atropat sözündən törəmişdir. Lakin bu... etnonimdi?
Bu yazıda daxil etdiyimiz on birinci fərziyyənin müəllifi tanınmış Azərbaycan tarixçisi, professor Firudin Ağası oğlu Cəlilovdur:
1. “Azərbaycan adı Xəzər dənizinin adından, türkcədəki boy (tayfa, soy) sözündən və məkanı bildirən qan sözündən əmələ gəlmişdir”.
Bu fikir də kifayət qədər əsaslıdır. Həqiqətən də azər və xəzər etnonimləri arasında, faktiki olaraq, eynilik vardır. Həmçinin nəzərə almalıyıq ki, türk xalqlarının əksəriyyətinin adı eyni yolla yaranmışdır. Məsələn, düger, eymir, əfşar, qacar, tatar, bulqar, subar, sabir, uyğur, yuqur, yüregir, yazır, salar, xəzər, qabar və s.
Nəhayət, heç kimin bilmədiyi (bugünədək səsləndirilməmiş) sonuncu fərziyyəyə keçək. Amma əvvəlcə oxucunun diqqətini belə bir məlumata yönəldək:
Qədim Roma tarixçisi Publius Kornelius Tasitus (50–120) “Annallar” adlı əsərində yazırdı: “Parfiya imperiyasının rəhbəri, Midiya hökmdarı II Ərtabanın (?–38) anası Ərsaki soyundan olmuş, onun özü isə dahalar arasında böyümüşdür”.
Məlumat üçün qeyd edək ki, daha (və ya day) qədim dünyanın ən məşhur saka tayfası idi. Yeri gəlmişkən, saka xalqının day (daha) tayfasının vaxtilə yaşadığı torpaqlarda bugün qazax xalqının qədim aday tayfası, türkmən xalqının isə təkə tayfası yaşayır. Güman edirik ki, sak – qazax, day – aday, daha – təkə etnonimləri arasında bənzərlik heç də təsadüfi deyildir.
Müasir tarixçilərin əksəriyyəti bu fikirdədir ki, II Ərtabanın atası saka tayfasından olmuşdur. Mövcud məlumatların təhlili göstərir ki, II Ərtaban Ərsak Kiçik Midiya (Azərbaycan) hökmdarı Atropatın soyundan idi. Bu kontekstdə kifayət qədər maraqlıdır ki, eramızın I əsrində yaşamış qədim Roma tarixçisi Quintus Kurtius Rufus “Historiae Alexandri Magni Macedonis” adlı əsərində Azərbaycan şahı Atropatı məhz Ərsak adlandırmışdır.
Beləliklə, on ikinci fərziyyəni birinci, ikinci və dördüncü fərziyyələrin sintezi hesab edə bilərik:
2. “Azərbaycan adı həqiqətən də atropat (atorpat, aturpat, aterpat, atrepat) sözündən törəmişdir. Amma o şəxs adı və ya ləqəb deyil, etnonim idi”.
Zənnimizcə, Roma diktatoru Gaius İulius Kaesarın (e.ə. 100–44) bu məlumatı sayəsində Azərbaycan adının sirrini aça bilərik: “E.ə. 57-ci ildə Roma ordusu (indiki Fransa və Belçika ərazisindən axan) Sabis çayından 10 mil (16 km) aralıda düşərgə qurdu. Çayın o biri sahilinə isə nervi və atrebat tayfalarının döyüşçüləri yaxınlaşdılar”.
Atrebat tayfasının adı müxtəlif mənbələrdə bir qədər fərqli şəkillərdə təsbit olunmuşdur:
- Roma diktatoru Kaesarın (e.ə. 100–44) əsərində – atrebates;
- Yunan tarixçisi və coğrafiyaçısı Strabonun (e.ə. 64 – e. 24) əsərində – atrebatioi;
- Roma tarixçisi Gaius Plinius Sekundusun (22–79) əsərində – atrebates;
- Yunan coğrafiyaçısı Klaudius Ptolemaiosun (100–170) əsərində – atribatioi;
- Roma tarixçisi Lucius Klaudius Kassius Dio Kokkeianusun (165–235) əsərində – atrebas;
- “Notitia Dignitatum” adlı Roma sənədində (V əsr) – atrabatis.
Ardı var...
Müəllif: Milli Kimlik Araşdırmaları Qrupunun üzvü Araz Şəhrili
Teref.az
Rusiyalı aktyor Vyaçeslav Qrişeçkin vəfat edib.
61 yaşlı aktyor bir həftə əvvəl ürəyində yaranan problemlə əlaqədar xəstəxanaya yerləşdirilsə də, ötən gün səhhəti pisləşib. Səhhəti ilə bağlı qastrol səfəri də təxirə salınan Vyaçeslav ötən gün dünyasını dəyişib.
Qeyd edək ki, aktyor “Əsgərlər”, “Briqada” kimi ekran işlərində canlandırdığı rollarla tanınıb.
Xalq artisti, tanınmış xanəndə Nəzakət Teymurova 6 il sonra yenidən Akademik Opera və Balet teatrına qayıdıb.
DİA.AZ moderator.az-a istinadla xəbər verir ki, xanəndə yeni mövsümlə bağlı teatrda keçirilən iclasda yer alıb. Moderator.az-a özəl açıqlama verən xanəndə sevincli olduğunu bildirib.
“Bu ildən teatra qayıtdım. Opera və Balet teatrının rəhbəri, xalq artisti Yusif Eyvazova öz təşəkkürümü bildirirəm ki, mənə etimad göstərdi. Bilirəm ki, həm opera sənətini, həm də mənim sənətimi sevənlər üçün bu çox gözəl bir xəbər oldu. Onları opera sahəsində necə sevindirmişəmsə, bu gündən sonra da elə olacaq. Onu da qeyd edim ki, teatrın rəhbəri özü də sənətkar olduğuna görə sənət adamlarına yüksək qiymət verir. İnşallah ki, hər şey çox yaxşı olar. Hələ ki, repertuar üzərində işləmirəm, yəqin ki, rayonlara, işğaldan azad olunmuş bölgələrimizə səfərlərimiz çox olacaq. Repertuarımız hələ müəyyənləşdirilməyib. Opera sahəsi elədir ki, 2-3 aydan öncə onların planları qurulur. Teatra yeni gəlmişəm. Yəqin ki, yaxın günlərdə hansısa obrazımla tamaşaçılarımı sevindirərəm” deyə sənətkar bildirib.
Sənətkar daha sonra opera səhnəsinə gəlişini xatırlayıb.
“Bu teatr mənə çox doğmadır. Orada doğma insanlar çalışır. Mən ilk addımlarımı bu teatrda 1995-ci ildə atmışam. İlk rolum Leyli olub. Uğurlarımın, tamaşaçılarımın hamısını oradan qazanmışam. Mənim üçün bu səhnə çox doğa və müqəddəsdir. O səhnə ilə dünyanı gəzmişəm. Hər zaman çalışmışam ki, böyük sənətkarların davamçısı olum” deyə sənətkar bildirib.
Sənətkar teatrdan uzaqlaşmasının səbəbini də açıqlayıb.
“Teatrdan öz ərizəmlə getmişdim. Bu iş mənim xanəndəliyimin profili idi. Teatrda bu illər ərzində baş rolları ifa edib, xarici ölkələrdə sənətimi təmsil etmişəm. Bu səhnə məni yenə də öz cilovuna aldı. Yad bir yerə qayıtmamışam. Direktorumuz Yusif müəllim iclasda da qeyd etdi ki, çox gözəl tamaşalar olacaq. Tamaşalarımız həm də dünya ölkələrində təbliğ olunacaq” deyə xalq artisti bildirib.
“CBC Sport” telekanalında daha dörd nəfər jurnalist işindən ayrılıb. Prosport.az-ın xəbərinə görə, bunlar İsmayıl Abdullayev, Fərid Axundov, Emin Ağa və Əli Cəfərovdur.
Onların ayrılmasının müxtəlif səbəbləri var. Lakin hər birinin ayrılmasının kökündə müəyyən mənada maliyyə məsələsi də durur. Belə ki, “CBC Sport” maliyyə vəsaitinin azlığı ucbatından bəzi verilişləri bağlamalı olub.
“Neftçi TV”də də işləyən şərhçi İsmayıl Abdullayev bundan sonra TV.Net provayderinin verdiyi oyunları şərh edəcək. Fərid Axundov Türkiyədə doktorantura təhsili alacaq. Emin Ağa yeni yaradılmış idman saytında, Əli Cəfərov isə “Xəzər TV”də işə başlayıb.
Telekanal yaxın günlərdə yeni müxbir və şərhçilərin tapılması üçün kastinq elan edib. Bəlli məsələdir ki, TV təcrübəsi olmayan yeni əməkdaşlar daha az maaşa çalışmağa razılıq verəcəklər. Emin Ağanın aparıcısı olduğu “Bizim idman” verilişini isə bundan sonra tanınmış jurnalist Pərviz Musayev aparacaq.
Qeyd edək ki, daha əvvəl Elnur Məmmədli AFFA-da Mətbuat Xidmətinin rəhbəri təyin olunduğundan “CBC Sport”dan ayrılmalı olmuşdu.
Amerikalı aktyor və rejissor Şon Penn verdiyi müsahibədə maraqlı fikir səsləndirib.
Teref.Az lent.az-a istinadən bildirir ki, o, aldığı "Oskar" mükafatını əritdirib, güllə hazırlatmaq istədiyini deyib.
"Düşündüm ki, bu heykəlcik mənim nəyimə lazımdır. Ondansa əridim, güllə hazırladıb Ukrayna ordusuna göndərim. Rusiya-Ukrayna savaşında Ukraynanı dəstəkləyirəm. Bu güllələri hədiyyə olaraq, Zelenskiyə göndərmək istəyirdim",- deyə 63 yaşlı aktyor qeyd edib.
Qeyd edək ki, Şon Penn Ukrayna müharibəsi haqqında sənədli film hazırlayır. O, konflikt başlayandan 3 dəfə Kiyevə səfərə gəlib.
Əməkdar artist Qoçaq Əsgərov “Kərkük” türküsünü ifa edib.
“Qafqazinfo” xəbər verir ki, xanəndənin duet ortağı türkəsilli Aliyə Əziz olub.
Qeyd edək ki, ABŞ-da yaşayan Aliyə Əzizin atası Kərkükdən, anası isə yamaykalıdır. Musiqi ilə həvəskar səviyyədə məşğul olan A.Əziz Türkiyədə jurnalistika üzrə təhsil alır.
Həmin ifanı təqdim edirik:
“Elmin köməkçisi, elm ölkəsinin şahı.
Dövrün anası hələ belə oğul doğmayıb”.
(Nəsirəddin Tusinin məzarı üzərində yazılıb)
Fəlsəfə tarixində mübahisəsiz şəkildə qəbul edilir ki, Nasirǝddin Tusi "Azərbaycan Məktəbinə" aid bir filosof və elm adamı olmuşdur. Sovet dövrü İslam fələsəfəsi tarixi kitablarında da Nəsirəddin Tusinin Azərbaycan Məktəbinə aid olduğu ciddi şəkildə vurğulanır.
Nəsrəddin Tusinin əsl məşhurluğu 1259-cu ildə onun Azərbaycanda Marağa şəhərində məşhur rəsədxananın qurulmasına Hülagü xanı inandırması ilə başlayır. Tusi, monqolların hər tərəfi darmadağın edə biləcək gücünün qarşısını ala bilmişdir. O düşma nın qarşısında realist bir filosof olaraq hərəkət etmişdir. Monqollar müəyyən elmi baxış tərzləri olmadığına görə Tusi Hülagü xan vasitəsi ilə onlara yol göstərdi. Məhz Hülagünu astronomik müşahidələr aparmaq üçün razı saldı və rəsədxana qurulması üçün lazımı dəstəyi ondan aldı.
Digər tərəfdən İbn Sinanın məşşai (peripatetik) fəlsəfəsini açıqlayan və mudafiə edən Tusi eyni zamanda sufi dəyərlərlə əlaqədar olaraq "Övsafu'l-Əşraf' adlı bir kitab da yazmışdır. Onun məşhur bioqrafiyasını yazan ve şərhçilərindən olan Şəmsəddin əl-Şəhrəzuri (ö. 1281) ondan böyük sitayişlə bəhs edər ve onun iki hikməti, yəni irfan elmi ilə rasionallığı birləşdirən YEGANƏ müəllif olduğunu bildirir.
Otuz yaşında ikən Kuhistan ismaililərinin rəhbəri Nasirəddin Möhtəşəm onu sarayına qonaq çağırır və gənc alimdən əxlaq barədə kitab yazmasını xahiş edir. 1235-ci ildə Nəsirəddin Tusi sonralar ona dünya şöhrəti gətirən və bir çox dillərə tərcümə olunan məşhur "Əxlaqi Nasiri" əsərini tamamlayır. Lakin bir müddət sonra müəyyən narazılığa görə Tusi həbs olunaraq, ismaililərin əlçatmaz dağ zirvələrində yerləşən "Əlǝmut" ("Qartal yuvası") qalasına aparılırmışdır.
O, burada sürgün həyatı keçirmişdir. Nəsirəddin Tusi ismaililərin yanında keçirdiyi 12 ildən bir qədər artıq müddətdə dözülməz mənəvi sıxıntılarına baxmayaraq, qaladakı zəngin kitabxanadan isti- fadə edərək elmi yaradıcılıqla məşğul olmuşdur. Alim 1242-ci ildə tamamladığı məşhur “Şərh əl-İşarət” (Əbu Əli İbn Sinanın "İşarələr və qeydlər" adlı fəlsəfi risaləsinə şərh) əsərinin sonunda yazırdı: "Mən bu kitabın əksər fəsillərini olmazın dərəcədə ağır bir şəraitdə yazdım. Ürək bundan artıq sıxıntı çəkə bilməzdi❞.
1253-cü ildə Çingiz xanın nəvəsi Hülagü xanın Yaxın Şərqə yürüşü başlamışdır. Onun qoşunları 1256-cı ildə fətholunmaz sayılan "Ələmut" qalasını tutmuş, İsmaililər dövlətinin hakimiyyətinə son qoymuş, Nəsirəddini və digər alim məhbusları azad etmişdi. Nəsirəddin Tusi Hülagu xanın şəxsi məsləhətçisi təyin olunmuşdu.
Tusi, 25 iyun 1274-cü ildə (18 zilhiccə 672-ci il) Bağdadda vəfat etmiş və öz vəsiyyəti ilə Kazımeyn şəhərində on iki imam şiǝlərinin 7-ci imamı Museyi Kazımla və onun nəvəsi 9-cu imam Məhəmmədin məzarlarının ayaq tərəfində dəfn olunmuşdur.
İstinad: Dr. Rəşad İlyasov, "Osmanlı elm və mədəniyyətinə Azərbaycan töhfəsi" kitabından
Teref.az
“Elmin köməkçisi, elm ölkəsinin şahı.
Dövrün anası hələ belə oğul doğmayıb”.
(Nəsirəddin Tusinin məzarı üzərində yazılıb)
Fəlsəfə tarixində mübahisəsiz şəkildə qəbul edilir ki, Nasirǝddin Tusi "Azərbaycan Məktəbinə" aid bir filosof və elm adamı olmuşdur. Sovet dövrü İslam fələsəfəsi tarixi kitablarında da Nəsirəddin Tusinin Azərbaycan Məktəbinə aid olduğu ciddi şəkildə vurğulanır.
Nəsrəddin Tusinin əsl məşhurluğu 1259-cu ildə onun Azərbaycanda Marağa şəhərində məşhur rəsədxananın qurulmasına Hülagü xanı inandırması ilə başlayır. Tusi, monqolların hər tərəfi darmadağın edə biləcək gücünün qarşısını ala bilmişdir. O düşma nın qarşısında realist bir filosof olaraq hərəkət etmişdir. Monqollar müəyyən elmi baxış tərzləri olmadığına görə Tusi Hülagü xan vasitəsi ilə onlara yol göstərdi. Məhz Hülagünu astronomik müşahidələr aparmaq üçün razı saldı və rəsədxana qurulması üçün lazımı dəstəyi ondan aldı.
Digər tərəfdən İbn Sinanın məşşai (peripatetik) fəlsəfəsini açıqlayan və mudafiə edən Tusi eyni zamanda sufi dəyərlərlə əlaqədar olaraq "Övsafu'l-Əşraf' adlı bir kitab da yazmışdır. Onun məşhur bioqrafiyasını yazan ve şərhçilərindən olan Şəmsəddin əl-Şəhrəzuri (ö. 1281) ondan böyük sitayişlə bəhs edər ve onun iki hikməti, yəni irfan elmi ilə rasionallığı birləşdirən YEGANƏ müəllif olduğunu bildirir.
Otuz yaşında ikən Kuhistan ismaililərinin rəhbəri Nasirəddin Möhtəşəm onu sarayına qonaq çağırır və gənc alimdən əxlaq barədə kitab yazmasını xahiş edir. 1235-ci ildə Nəsirəddin Tusi sonralar ona dünya şöhrəti gətirən və bir çox dillərə tərcümə olunan məşhur "Əxlaqi Nasiri" əsərini tamamlayır. Lakin bir müddət sonra müəyyən narazılığa görə Tusi həbs olunaraq, ismaililərin əlçatmaz dağ zirvələrində yerləşən "Əlǝmut" ("Qartal yuvası") qalasına aparılırmışdır.
O, burada sürgün həyatı keçirmişdir. Nəsirəddin Tusi ismaililərin yanında keçirdiyi 12 ildən bir qədər artıq müddətdə dözülməz mənəvi sıxıntılarına baxmayaraq, qaladakı zəngin kitabxanadan isti- fadə edərək elmi yaradıcılıqla məşğul olmuşdur. Alim 1242-ci ildə tamamladığı məşhur “Şərh əl-İşarət” (Əbu Əli İbn Sinanın "İşarələr və qeydlər" adlı fəlsəfi risaləsinə şərh) əsərinin sonunda yazırdı: "Mən bu kitabın əksər fəsillərini olmazın dərəcədə ağır bir şəraitdə yazdım. Ürək bundan artıq sıxıntı çəkə bilməzdi❞.
1253-cü ildə Çingiz xanın nəvəsi Hülagü xanın Yaxın Şərqə yürüşü başlamışdır. Onun qoşunları 1256-cı ildə fətholunmaz sayılan "Ələmut" qalasını tutmuş, İsmaililər dövlətinin hakimiyyətinə son qoymuş, Nəsirəddini və digər alim məhbusları azad etmişdi. Nəsirəddin Tusi Hülagu xanın şəxsi məsləhətçisi təyin olunmuşdu.
Tusi, 25 iyun 1274-cü ildə (18 zilhiccə 672-ci il) Bağdadda vəfat etmiş və öz vəsiyyəti ilə Kazımeyn şəhərində on iki imam şiǝlərinin 7-ci imamı Museyi Kazımla və onun nəvəsi 9-cu imam Məhəmmədin məzarlarının ayaq tərəfində dəfn olunmuşdur.
İstinad: Dr. Rəşad İlyasov, "Osmanlı elm və mədəniyyətinə Azərbaycan töhfəsi" kitabından
Teref.az
Xəbər verdiyimiz kimi bu günlərdə xalq artisti, görkəmli sənətkar Arif Babayev Milli Konservatoriyada Muğam sənəti kafedrasından səhhətinə görə ayrılıb. Xalq artisti Mənsum İbrahimov sözügedən kafedraya onun yerinə təyin olunub.
DİA.AZ-ın məlumatına görə, moderator.az-a açıqlama verən xanəndə Mənsum İbrahimov bildirib ki, əslində bu onun üçün böyük məsuliyyət, ağır bir yükdür.
“Muğam kafedrası elə bir yerdir ki, uzun müddət bu işin içində olmaq lazımdır ki, oranı idarə edə biləsən. Mən 2011-ci ildən bu kafedranın professoruyam. Ondan əvvəl dosenti olmuşam. Gənc yaşlarımdan müəllimliyə başlamışam. Mən bu işi onsuz da tədris edirdim. Kafedra müdiri belə baxanda böyük bir vəzifə də deyil. Bu böyük məsuliyyətdir. Mən muğamın ağır yükünü, böyük məsuliyyətini öz çiyinlərimə götürmüşəm. Mən muğam sənətinin əsgəriyəm. Heç vaxt vəzifəyə üstünlük verməmişəm, vəzifə istəsəydim çoxdan gedərdim. Məni sənət düşündürüb. Bu vaxta qədər azad bir insan idim. Öz dərsimi deyib, çıxıb işlərimin arxasınca gedirdim. Bu yükün altından qaça bilmərəm. Əgər məsləhət görüblərsə çalışacam ki, muğamın inkişafında mənim də bundan sonra kafedra müdiri kimi töhfəm olsun. Arif müəllim yaşlı olsa da böyük təcrübəsi var. Onun səhhəti imkan versəydi bu gün də işləyəcəkdi. Sadəcə olaraq hazırda onun səhhəti işləməyə imkan vermir. Muğam sahəsində böyük-kiçik ən-ənəsi var. Həmin gün Arif Babayevin evinə gedib onun halallığını aldım. Vaxt gələcək, zaman yetişəcək məndən sonra da kafedra müdirləri olacaq. Sizə bir misal çəkim. Mən son 5 ildir ki, Opera və Balet teatrında fəal səhnədə deyiləm. Hamı bilir ki, mən gənclərə nə qədər böyük diqqət göstərirəm. 20 gənci, Muğam müsabiqəsinin işçilərini mənim tövsiyyəmlə orada işə götürüblər. Hamısı da baş rolları oxuyur, onları hazırlaşdırıram, kömək edirəm. Özüm də ildə bir dəfə onlarla birlikdə ustad dərsi kimi tamaşa oynayıram. Amma fəal səhnəni onlara vermişik. Heç bir zamanda bu qədər gənc muğam sahəsinə gəlməyib. Onların hamısını biz müsabiqələrdən seçib ortalığa çıxarmışıq” deyə sənətkar bildirib.
Nuriyyə Hüseynova saytımıza açıqlamasında Mənsum İbrahimovun təyinatına sevindiyini bildirib.
“Arif Babayev mənim də müəllimim olub. Böyük sənətkarımızdır, korifeydir, ustaddır. Azərbaycan milli musiqisinə illərdir təmənnasız əmək sərf edib, xidmətlər göstərib. Allah ona şəfa versin. Təbii ki, səhhəti ilə bağlı işindən ayrıldı və onun yerinə gözəl sənətkarımız Mənsum müəllim gəldi. Bu belə də olmalı idi. Çünki yaş, sənət, təcrübə yol verir ki, Milli Konservatoriyada Muğam kafedrasının müdiri Mənsum İbrahimov olsun. Çox ideal bir namizəddir. Konservatoriyada yaşı nəzərə alsaq o işin başına keçəcək insan olaraq mən onu görürəm. Ümumiyyətlə bu həyatda heç nə əbədi deyil. Bir işin başına keçirsən, müəyyən bir vaxt çərçivəsində onu icra edirsən və bir müddət keçir sən gedirsən və başqası gəlir. Mənsum müəllimə uğurlar arzu edirəm. Allah ona can sağlığı versin və həmişə də işinin başında olsun” deyə sənətkar bildirib.
Əməkdar artist Sevinc Sarıyeva isə saytımıza açıqlamasında sənətkarın yaşının olmadığını vurğulayıb.
“Arif Babayev xəstə olmasaydı bu yaşına qədər kafedra müdiri vəzifəsini yerinə yetirərdi. Çünki sənətkarın yaşı yoxdur. Sənətkar əslinə qalanda elə 50 yaşından sonra yetişir, olğunlaşır. Sənətkar sənətdə, səhnədə yaşayır. Biz dərdimizi səhnədə unuduruq. Arif Babayev xəstəliyinə görə kafedra müdiri vəzifəsindən gedib. Mənə elə gəlir ki, Arif Babayevdən sonra kafedra müdiri elə Mənsum müəllim olmalı idi. Mənsum müəllim ora layiqdir. Savadı, intellekti, dünyagörüşü onu bu vəzifəyə layiq bilir. Mənsum müəllimə heç 62 yaş vermək də olmur. Elə bil ki, 35 yaşında gəncdir. Ona uğurlar arzu edirəm. Bu təyinata çox sevindim. Çünki Mənsum müəllimin necə zəhmətkeş, muğamımız üçün hansı töhfələri verdiyini, necə tələbələr yetişdirdiyini bilirik. Bunlar göz qabağındadır. Onu ürəkdən təbrik edirəm” deyə əməkdar artist bildirib.
İNİ - türkcə yuva, məcazi mənada, məskən salınan yer deməkdir. Avropa ədəbiyyatında azacıq deformasiyaya vardırılıb. Dediyim kimi Urartuya yaxınlaşdırmaq məqsədilə.
TARKUİNİ - TARKU türklərinin yuvası adlı bir şəhər də qədim Etrusk türklərinin məskən saldıqları İtaliyanın Florensiya (qədim Etruria) vilayətindədir. O da Ete Elindən getmiş kumıkların ikinci adıdır. Kumkların əsas aparıcı tayfasına və ya hamısına bu gün də həm də TARKİ, TARKU deyirlər.
NAXÇIVAN da ETE türklərinin ini - yuvası olub. Bunu təsdiqləyən ətraf yerlərin materialı aşağıda verdiyim xəritədə öz təsdiqini tapır.
Sorağını gil yazılardan aldığımız Kilikiya dənizi sahillərində indiki Türkiyənin İsgəndərun və Antalya və Suriyanın Türkməneli əyalətlətinin qərb hissəsini əhatə etmiş ərazi o zamanlar da TÜRK ölkəsi olub. 2500-800 illər bundan əvvəl oradan köç başlayıb. Əhalinin böyük hissəsi dənizləri aşaraq Apenninə gedib, orada Etrusk kimi tanınıblar (xəritədə qalın qırmızı xətt).
Bir hissəsi quru yolla Şəqrə gəlib və indiki Qərbi və Şərqi Azərbaycanda (QA) (indki Ermənistan, Naxçıvan, Qarabağ, Zəngəzur və Gədəbəy) oturuşub. Bir hissəsi buralarada məskən tapa bilməyib, Dərbənd bəndin aşaraq Orta Asiyaya, Sibirə gedib (xəritədə tünd qırmızı - abı xətt). Onlar oralarada ETEBİÇİ, İT PEÇENEQ, yəni ETE PEÇENEQLƏRİ adı alıblar.
QA-da vaxtilə olmuş İTİLKÖY (ETE EL KÖY), İTİLLİCƏ (ETE ELLİCƏ), ETİL (ETE EL), ETEKURAN, yəni ETE OBASI və s. (indi onlar yoxdur) və Xocəvəndin EDİLLİ (ETE ELLİ) kəndləri və Gədəbəydə EDİLLİ (ETE ELLİ) tayfası hamısı qədim Azərbaycan torpaqlarında məskunlaşmış ETE ELİ kökündəndirlər. Axtarsan, Naxçıvan ərazisində də ETE-, EDE- sözönü ilə toponimlər aşkar olunar.
Elə dediyiniz ETİUNİ bütün Naxçıvan - Sünik ərazisində yaşamış ETE adlı TÜRK xalqının adıdır.
Aşağıdakı xəritələr Ete eli və Caria (KARİA - Qədim TURAN) türklərinin* şərqə miqrasiyasının xəritəsidir.
Şübhə yoxdur ki, Karakaçanlar, Karakalpaklar, Karapapaxlar, Karaçaylılar, Karabağlılar da kökləri tarixöncəki adlandırılan PELASQ türkrlərinin vətəni sayılan CARİA (KARİA) vilayətindəndirlər.
Bax xəritəyə.
***
Onları (xəritələri), Mutrad bəy, bu yazı ilə birgə Cənab Baxşəliyevə də ver. Apardığı xeyirxah missiyadakı sirrlərin açılışında əlindən tutar hər halda... O, mən dediyim bu azman miqrasiyanın izinə düşüb.
Elə Ordubadda qazıntılar aparan arxeolog dostumuz Bəhlul müəllim də.
O da Ordubadda vaxtilə Babildə türkün düzəltdiyi basmaqəlib şəkilli lövhələr aşkar edir.
***
TÜRKÜN ERADAN ƏVVƏLKİ İZLƏRİNİ QƏDİM TURANDA (ARALIQ DƏNİZİ SAHİLLƏRİ) VƏ BURALARDA TAPAN HAMIMIZA UĞURLAR!
***
"Bu tapıntıları AMEA Nizami ad. Ədəbiyyat isntitutunda vaxtilə
"Az. dilində erməni budaq cümlələri" mövzusu üzrə doktorluq dissertasiyaları müdafiə etmiş bəzi propessorlarına, müxbir üzvlərinə itihaf edirəm."
Tariyel Azerturk
Teref.az
