 |
|
|
DogruXeber.az: - "İnflyasiya və devalvasiyanın gözləntisi inflyasiya və devalvasiyanın özü qədər təhlükəlidir. Gözləntilər gec, ya da tez inflyasiya və devalvasiyanı reallaşdırır. Əhalidə bu gözləntinin olmaması üçün administrativ məsələlərdə müəyyən güzəştlərə getmək olar".
Bunu Musavat.com-a iqtisadçı Elman Sadıqov deyib.
Ekspert bildirib ki, hazırkı dövrdə devalvasiya aktual deyil:
"Devalvasiya üçün hər hansı fundamental əsas yoxdur. İlk növbədə devalvasiya üçün addım atdıqda onu şərtləndirən amillər və şərait yetişməlidir. Yəni ölkənin tədiyə balansında mənfi saldo varmı? Xeyr, yoxdur. Əksinə, 6 ayın nəticələrinə görə, müsbət saldo 10 milyardı keçib. Neft qiymətlərindəki növbəti 3 aydakı təlatümləri nəzərə alsaq, qiymətlərin də 100 dollardan aşağı olması ssenarisini götürsək, tədiyə balansımızın ilin sonuna təxminən 17-18 milyard dollar profisitlə bağlanacağı ehtimal olunur. Bu proqnoz onu deməyə əsas verir ki, ölkədə dollarla bağlı sıxıntı olmayacaq. İkinci məsələ ondan ibarətdir ki, hazırda qlobal iqtisadiyyatda çox ciddi proseslər gedir, ciddi təlatümlər gözlənilir. Xüsusilə növbəti 6 ayda qlobal iqtisadiyyatda nələrin baş verəcəyi çətinliklə proqnozlaşdırılır. Belə bir məqamda devalvasiyaya getmək ikiqat risk deməkdir. Üçüncü məsələ ondan ibarətdir ki, hazırda dünyada inflyasiya dalğası var. Bu inflyasiya müəyyən əmtəə məhsullarında, müəyyən sahələrdə zəifləyib. Xüsusilə taxıl məhsullarında qiymətlər öz pik səviyyəsindən aşağı düşüb. Bura metallar da aiddir. Amma hər bir halda hazırkı dövrdə devalvasiya inflyasiyanı çox ciddi şəkildə tətikləyə bilər. Nəticə etibarilə biz daha ciddi problemlərlə üz-üzə qala bilərik. Bu onu deməyə əsas verir ki, devalvasiya daha ciddi problemlər yaradacağı üçün aktual deyil.
Digər əsas məsələ - hazırda neft və qazın qiyməti yüksəkdir, növbəti 6-7 ay ərzində xüsusilə qaz qiymətlərinin kəskin enişindən söhbət gedə bilməz. Növbəti 6 ay ərzində yanacağa olan tələb isə aşağı düşəcək. Çünki turizm dövrü bitib, nəqliyyat, aviauçuşlar yay aylarına nisbətən daha aşağı olur. Amma OPEK+ ölkələri hasilatı aşağı salmaqla qiymətləri tənzimləyirlər. Və nəticə etibarilə qiymətlər ən pis halda 70-80 dollar ətrafında ola bilər. Amma düşünürəm ki, neft qiymətlərinin kəskin çökməsi ehtimalı çox aşağıdır. Neft qiymətlərinin kəskin düşməsinə səbəb ola biləcək yeganə amil qlobal iqtisadiyyatdakı çöküş ola bilər. Böhranların hazırda kəskin olmamasının səbəblərindən biri ondan ibarətdir ki, problemlər maliyyə sektorunda tam əks olunmur. Ayrı-ayrı banklarda və maliyyə təşkilatlarında müəyyən problemlər ola bilər, amma hökumətlər bunun qarşısını almaq üçün tədbirlər görəcək".
Duru yağların qiymətində kəskin bahalaşma var. Qiymət artımı əvvəllər daha az hiss olunurdu və qiymət fərqi 6 aydan bir yaranırdı. Son iki ayda isə qiymətlərdə 2, hətta 3 dəfə artım müşahidə olunur. Bu da alıcı sayına təsir edir. Bahalaşma həm ölkədə istehsal olunan, həmçinin də xaricdən idxal edilən duru yağların qiymətində müşahidə olunur.
Satıcılar deyirlər ki, həftədə bir dəfə mağazaya duru yağ məhsulu qəbul olunur və hər dəfə də qiymət 1 manata yaxın qalxır.
Kənd təsərrüfatı üzrə mütəxəssis Vahid Məhərrəmovun sözlərinə görə, Azərbaycanda duru yağların qiymətinin kəskin artması Rusiya və Ukrayna arasında baş verən münaqişə ilə bağlıdır. Ölkəmizin duru yağ tələbatının idxaldan asılı olduğunu vurğulayan ekspert deyib ki, Azərbaycan duru yağı çox az istehsal edir. Hətta Azərbaycan məhsulu adı altında bazara çıxan duru yağların xammalı xaricdən gətirilir:
“Dünya bazarına daha çox duru yağı Rusiya və Ukrayna çıxardır. Bu iki ölkə dünyada tələbatın təxminən 50 faizini qarşılayırlar. Ukraynadakı vəziyyət duru yağ istehsalına təsirsiz ötüşməyib. Azərbaycanda daha çox qarğıdalı və günəbaxan yağlarından istifadə edilir. Digər ölkələr palma və soya yağlarından istifadə etsə də, Azərbaycanda əsas tələbat günəbaxan və qarğıdalı yağlarınadır. Bu faktorlar qiymətlərin bahalaşmasına təsir göstərir".
Türkiyədə də duru yağların qiymətinin kəskin bahalaşmasını xatırladan V.Məhərrəmov qardaş ölkəyə də xammalın Ukraynadan idxal edildiyini deyib:
“Hər iki ölkədə qiymətlərin bahalaşmasında əsas rol oynayan amil xammaldan asılılıqdır. Azərbaycan qarğıdalı və günəbaxan yağı istehsal etmək üçün 95 faiz xammaldan asılıdır. Ölkənin Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi bu asılılığı aradan qaldırmağa çalışmalıdır. Ölkəmizdə qarğıdalı və günəbaxan əkini artırılmalıdır.
İndi qarğıdalının məhsuldarlığını artırmaq çətin deyil. Yeni hibrid sortlar var ki, hektara 15-16 ton məhsul götürmək mümkündür. Biz günəbaxan istehsalını da artırmalıyıq. Bunun üçün sistemləşdirmə işi aparılmalıdır, növbəli əkin sistemi yaradılmalıdır ki, məhsuldarlıq iki dəfə artsın, torpaqlarımız da münbit olsun. Bu zaman bizim idxaldan asılılığımız azalacaq.
Bunu sistemləşdirmək lazımdır. Yüksək məhsuldarlıq üçün bölgənin düzgün seçilməsi və sair işlər görülməlidir ki, xammala olan tələbatın bir hissəsi yerli istehsal hesabına ödənilsin".
Aİ ölkələrinin Daimi Nümayəndələr Komitəsi çərşənbə günü Rusiya Federasiyasına qarşı yeni sanksiyalar, xüsusən də ölkə neftinin qiymətinə yuxarı həddin qoyulmasını nəzərdə tutan məhdudiyyətlər barədə razılığa gəlib.
Yeni paketə Rusiya Federasiyasına yüksək texnologiyalı məhsulların tədarükünün, habelə Rusiya strukturlarına mühəndislik, ədliyyə və İT xidmətlərinin göstərilməsinin qadağan edilməsi kimi müddəalar daxildir.
Aİ-nin Çexiya sədrliyindən bildirilib ki, Rusiya nefti üçün yuxarı qiymət həddi dəniz yolu ilə daşınan neft məhsullarına şamil olunacaq.
Bundan əlavə, razılaşdırılmış sanksiyalar paketinə Rusiyadan polad məmulatları, ağac materialları, kağız, avadanlıq və məişət texnikası, kimyəvi maddələr, plastik, siqaret idxalına qadağa da daxildir.
Bundan əlavə, sanksiyalar siyahılarına daxil ediləcək yeni şəxslərin adları və mövcud sanksiyalardan yayınma meyarları da razılaşdırılıb.
Sanksiyalar rejimi Rusiya Federasiyasının tərkibinə daxil olan Xerson və Zaporojye vilayətlərinə də şamil ediləcək.
Çexiya sədrliyi yazılı prosedurun həyata keçiriləcəyini və qərarın Aİ-nin Rəsmi Jurnalında dərcindən sonra sanksiyaların qüvvəyə minəcəyini xatırladıb. (Mənbə: İnterfaks)
"Avropa İttifaqı (Aİ) Azərbaycana qarşı sanksiyaları, eləcə də qaz kontraktını ləğv etməyi, yaxud dondurmağı nəzərdən keçirmir".
Bunu Aİ-nin xarici siyasət rəhbəri Jozep Borrel Avropa Parlamentinin dünənki iclasında deyib.
Borrel bütün xristian siyasətçilər kimi ermənilərin təxribatı nəticəsində Azərbaycan-Ermənistan sərhədində baş verən silahlı qarşıdurmada Bakını günahlandırsa da, deputatlar onun tənqidindən razı qalmayıblar. Bəziləri Azərbaycanla imzalanmış qaz sazişini ləğv etməyə, heç olmasa, dondurmağa çağırıblar. Borrel isə cavabında bunun baş verməyəcəyini deyib. İclasda Borreldən soruşublar ki, Azərbaycana sanksiya tətbiqinə hazırdırlarmı.
“Bildiyim qədərilə, üzv ölkələrdən heç biri masaya belə bir təklif çıxarmayıb. Sanksiya tətbiqi üzv ölkələrin işidir”, – Borrel deyib.
O, Avropa Komissiyası sədrinin Bakıyla qaz sazişi imzalayarkən prinsipləri pozmadığını, güzəştlərə getmədiyini söyləyib.
“Azərbaycan bizə milyardlarla kubmetr qaz satır və bu il imzalanmış saziş sayəsində həcmdə ciddi artım olacaq – 8-12 milyard kubmetr. Sizi əmin edə bilərəm ki, bunun qarşılığında heç bir siyasi güzəştə gedilməyib...” – deyə, o, vurğulayıb.
Diplomat Aİ-nin gərginliyi azaltmaq, regionda sülhü bərqərar etmək üçün bütün imkanlara sadiqliyini, ancaq reallıqda belə alətlərin az olduğunu vurğulayıb. O, Azərbaycan-Ermənistan sərhədinə müşahidə missiyası göndərməyə hazır olduqlarını, amma Bakının buna razılıq vermədiyini qeyd edib.
“Sərhədə Aİ-nin vasitəçi missiyasını yerləşdirməyi təklif etdik. Ermənistan razılaşdı, Azərbaycan yox. Başqa nə etməyimizi istəyirsiz? Hər iki tərəfin razılığı olmadan Aİ qoşunlarını göndərə bilmərik”, – diplomat söyləyib.
Borrelin sözlərinə görə, hazırda Avropa tərəfi ona çalışır ki, iki ölkənin sərhəd delimitasiyası komissiyası bu ayın sonunadək Brüsseldə görüşsün. Belə bir görüşün keçirilməsi haqda təklif iki ölkənin xarici işlər nazirlərinin oktyabrın 2-də Cenevrə görüşündə də səslənmişdi.
Neft İxrac edən Ölkələr Təşkilatına (OPEC) üzv və qeyri-üzv ölkələrin nazirlərinin Vyanada keçirilən 33-cü iclasında 2022-ci ilin noyabrından gündəlik xam neft hasilatının 2 mln. barrel azadılması ilə bağlı qəbul edilmiş qərara Azərbaycan da razılıq verib.
Bu barədə “APA-Economics”ə Energetika Nazirliyindən məlumat verilib.
Qeyd edək ki, “Əməkdaşlıq Bəyannaməsi”nin iştirakçı ölkələrinin bu yeni öhdəlikləri cari ilin avqust ayındakı kvotalarına nəzərən müəyyənləşdirilib. Razılaşmanın müddəti 2023-cü ilin 31 dekabr tarixinədək uzadılıb.
Yeni qərara əsasən, Azərbaycanın ixtisarlarla bağlı öhdəliyi gündəlik 33 min barrel təşkil edir. Beləliklə, “OPEC plus” razılaşması 2022-ci ilin noyabrından etibarən ölkəmizdə gündəlik xam neft hasilatının avqust ayındakı səviyyədən, yəni 717 min barreldən azaldılaraq 684 min barrel həcmində saxlanılmasını nəzərdə tutur.
“OPEC plus”un növbəti görüşü cari ilin 4 dekabrına təyin edilib.
Qəzaların əslində Rusiya tərəfindən törədildiyini sübut etmək istintaq üçün çox çətin olacaq
Artıq məlumdur ki, “Şimal axını” qaz kəmərində qaz sızması düşünülmüş addımın nəticəsidir. Qəzanın təbii hadisə və ya avadanlıqların nasazlığı nəticəsində baş verməsi ehtimalı çox azdır. Və artıq bu gün bunun kimə faydalı ola biləcəyini təxmin etmək çətin deyil.
Aydın məsələdir ki, bu qəzalar nə avropalılar, nə amerikalılar, nə də ukraynalılar üçün sərfəlidir. Lakin bu, avropalı istehlakçılarla bir neçə müqavilə imzalayan Rusiyanın “Qazprom” şirkəti üçün çox faydalı ola bilər. Məsələ burasındadır ki, bu müqavilələrə əsasən, “Qazprom” bu il müəyyən həcmdə qaz verməli idi. Amma Kremlin siyasi təzyiqi səbəbindən bunu edə bilmir. Üstəlik, bu işə başlasaydı, boru kəmərlərinin gücü müqavilələrin şərtlərini yerinə yetirməyə kifayət etməyəcəkdi.
Əgər müqavilələrin şərtləri yerinə yetirilmirsə, bu, avtomatik olaraq müqavilələrin yerinə yetirilməməsinə görə külli miqdarda pul ödəmək zərurəti deməkdir. Bu, artıq “Qazprom”un tərəf müqabillərinin mütləq iddia qaldıracaqları arbitraj palatalarında yerinə yetirilməmiş müqavilələrə görə cavab vermə zərurətindən danışır. Bu iddiaların məbləği bir neçə on milyardlarla dollar təşkil edə bilər.
İkincisi, “Şimal axını 1” və “Şimal axını 2” ilə bağlı insidentlər Avropa qovşaqları üzrə kotirovkaların artmasına gətirib çıxardı ki, bu da digər qollar - Ukrayna və Türkiyə vasitəsilə ixrac olunan Rusiya qazının maya dəyərini artırdı. Bundan əlavə, Rusiyanın hibrid müharibəsi çərçivəsində Avropaya qarşı istifadə etdiyi enerji silahlarının təsirini gücləndirməyə imkan verdi.
Qaz kəmərlərində baş verən qəzaların avropalılara nə qədər ziyan vurduğunu söyləmək hələ də çətindir. Lakin əksər ekspertlər proqnozlaşdırırdılar ki, Avropaya qaz nəqli çox güman ki, istilik mövsümü başlayandan dərhal sonra və ya havalar əhəmiyyətli dərəcədə soyuduqdan sonra kəsiləcək. Yəni bu, sadəcə zaman məsələsi idi. Axı iqtisadi müharibə çoxdan elan edilib. Rusiya Prezidentinin mətbuat katibi Dmitri Peskov hətta bunu birtəhər dedi: deyirlər ki, avropalılar qazı yalnız Rusiyaya qarşı sanksiyalar ləğv edildikdən sonra alacaqlar.
Beləliklə, “Şimal axını”nın dayandırılması proqnozlaşdırılan idi. Və inanmaq çətindir ki, Avropa Komissiyasında və ya Aİ ölkələrinin hökumətlərində heç kim bunu başa düşmədi və Rusiya qazının tədarükünü tamamilə dayandırmağa hazırlaşmadı.
Həm də güman edilir ki, “Qazprom” bu gün müqavilələri yerinə yetirməyə mane olan bəzi fors-major və qeyri-adi fors-major hallara istinad etməyə başlaya bilər.
Lakin biz başa düşməliyik ki, “Şimal axını”nda bu qəzaların əslində Rusiya tərəfindən törədildiyini sübut etmək istintaq üçün çox çətin olacaq. Axı çətin ki, orada məsələn, rus raketinin fraqmentlərini tapsınlar. Gülməli olardı. Qeydə alına bilən yeganə məqam Rusiya Federasiyasının hərbi qayıqlarının keçməsi ilə bağlıdır, lakin bu, rusların günahını hələ sübut etmir. Yəni qəzaların kim tərəfindən törədildiyini müəyyən etmək mümkün olmadığı müddətdə bu, Rusiya Federasiyası üçün məhkəmə nəticəsinə gətirib çıxarmayacaq.
Müəllif: Gennadi Ryabtsev - enerji eksperti
Mənbə: UNİAN
Tərcümə AYNA-ya məxsusdur
Müəllif: Ayna.az
Fevralın sonunda müharibə başlayandan Rusiya 500 milyon dollarlıq Ukrayna buğdası satıb. Bunu “Associated Press” agentliyi və “Frontline” fondu üzə çıxarıb.
Jurnalistlər araşdırma zamanı peyk təsvirləri və radioötürücülərin məlumatlarından istifadə ediblər. Onlar Ukraynanın işğal olunmuş ərazilərindən Türkiyə, Suriya, Livan və digər ölkələrin limanlarına 50-dən artıq buğda daşıyan reysin izinə düşüblər.
Azı 17 reys
Jurnalistlər Rusiyanın bu ölkələrə buğdanı necə satmasının sxemini “Laodikiya” gəmisinin misalında təsvir edirlər. Belə ki, gəmi yayda Rusiyanın işğalı altında olan Melitopoldan ərzaq aparıb və Livanda limana yan alıb. Onda Kiyev gəmidə oğurluq buğda olduğunu deyərək Beyrutu gəmini müsadirə etməyə çağırıb. Ancaq Livan Kremlin tərəfini tutaraq deyib ki, 10 ton arpa və buğda unu oğurluq deyil və yükün boşaldılmasına icazə verib.
Buğda qaçaqçılığı ilə məşğul olan digər şirkətin “Birləşmiş Gəmiqayırma Korporasiyası” olduğu bildirilir. Bu şirkət filialı “Crane Marine Contractor” vasitəsilə Rusiya Ukraynaya işğala başlamazdan bir neçə həftə öncə üç yük gəmisi alıb. Həmin gəmilər Krımla Türkiyə və Suriya limanları arasında azı 17 reys vurublar, AP vurğulayır.
Bundan başqa, jurnalistlər iyulun əvvəlində sosial şəbəkələrdə yayılmış videoya diqqət çəkirlər. Videoda Melitopolda elevatora yaxınlaşan qatar və Rusiyanın “Aqro-Freqat” şirkətinin adı olan vaqonlar görünür.
Ankara
Araşdırmaçıların ehtimalına görə, buğda qanunsuz olaraq təkcə Liviyaya deyil, Suriya və Türkiyəyə də aparılır. Məhz Türkiyənin vasitəçiliyi ilə Odessa limanlarından taxıl daşınması üzrə razılıq əldə olunmuşdu. Jurnalistlər yazırlar ki, bir neçə əlamətə görə, Ankara oğurlanmış Ukrayna buğdasını əldə edir. Ancaq Türkiyə XİN daha öncə bəyan edib ki, oğurluğa hər hansı dəlil aşkarlanmayıb.
Tədqiqat müəlliflərinin danışdırdığı ekspertlərin fikrincə, belə bir miqyasda buğda oğurluğu hərbi cinayət sayıla bilər, çünki beynəlxalq hərbi qaydalara görə, talançılığa görə cinayət cəzası nəzərdə tutulub.
Kreml indiyədək Ukrayna buğdasının oğurlanması haqda deyilənləri qətiyyətlə rədd edib.
Rusiya, Ukrayna, türkiyə və BMT iyulun 22-də Ukraynanın Odessa, Çernomorsk və Cənub limanlarının buğda və digər aqrar məhsulların ixracı üçün açmaqla bağlı razılaşma imzalayıb. Rusiya və Ukrayna BMT və Türkiyə ilə imzaladığı oxşar sazişlər bu razılaşmanın qarantına çevrilib.
Pirallahı rayon Mənzil-Kommunal Təsərrüfatı tərəfindən keçirilən 2 tender müsabiqəsinin (Kotirovka sorğuları) qalibləri "Regıon-LD.2022” MMC (VÖEN-1805932851) və “Bugat-N.P” MMC (VÖEN – 1805932981) olub.
"Regıon-LD.2022” MMC Pirallahı rayon Mənzil-Kommunal Təsərrüfatına 39 min 451 manat dəyərində nəqliyyat vasitələri üçün ehtiyat hissələri, “Bugat-N.P” MMC isə 24 min 871 manat 40 qəpik dəyərində sanitariya-gigiyena malları satacaq.
Məlumat üçün bildirək ki, hər 2 tender müsabiqəsi 16.09.2022-ci il tarixində elan olunub. Qalib gələn hər 2 şirkət cəmi 2 ay əvvəl eyni gündə – 22.07.2022-ci il tarixində dövlət qeydiyyatına alınıblar.
Maraqlıdır ki, hər 2 şirkət eyni ünvanda (Sabunçu rayonu, Bakıxanov ŞTQ, Muxtar Fətəliyev pr., ev 35, m. 17), eyni nizamnamə kapitalı ilə (20 manat) dövlət qeydiyyatına alınıblar. Hər 2 MMC-nin qanuni təmsilçisi də eyni şəxs – Piriyev Nurbala Ali oğlu olub.
Məlumat üçün bildirək ki, "Dövlət satınalmaları haqqında" Qanunun 6-cı maddəsində malgöndərənlərin (podratçıların) ixtisasına dair tələblər yer alıb. Həmin maddənin 6.2.1-ci bəndində açıq şəkildə yazılır ki, satınalma müqaviləsinin icrasını təmin etmək üçün müvafiq sahədə peşəkarlığının, təcrübəsinin, texniki və maliyyə imkanlarının, işçi qüvvəsinin, idarəetmə səriştəsinin, etibarlığının olması lazımdır.
Cəmi 2 ay əvvəl yaranan, nəinki rəsmi veb-səhifəyə, hətta sosial şəbəkə hesabına sahib olmayan bu şirkətlərin hansı peşəkarlığa və təcrübəyə sahib olacağı aydın deyil.
OPEC+ texniki komitəsinin oktyabrın 4-nə planlaşdırılan iclası ləğv edilib.
Bakupost.az TASS-a istinadən xəbər verir ki, bu barədə nümayəndə heyətlərindən birindəki mənbə məlumat verib.
Qərarın səbəbi açıqlanmayıb.
Qeyd edək ki, OPEC alyans ölkələri nümayəndələrinin 2020-ci ilin martından bəri ilk dəfə oktyabrın 5-də təşkilatın Vyanadakı mənzil-qərargahında üzbəüz görüş keçirəcəyini bildirib. Əvvəlcə monitorinq komitəsinin iclası, daha sonra isə nazirlərin iclası nəzərdə tutulub. İddialara görə, OPEC+ ölkələri neft hasilatını sutkada 1 milyon bareldən çox azaltmağı nəzərdən keçirir.
Ukrayna Qara dəniz üzərindən taxıl ixracına dair sazişlərin uzadılmasında maraqlıdır. “Report” xəbər verir ki, bunu BMT Baş katibinin sözçüsü Stefan Dujarrik keçirdiyi mətbuat konfransında bildirib.
“Ukrayna ilə taxıl ixracı müqavilələrinin uzadılması Baş katib (BMT-nin Baş katibi Antonio Qutereş – Red) üçün prioritet məsələdir. Onların çox effektiv olduğu və qlobal ərzaq qiymətlərinə böyük təsir göstərdiyi sübut edilmişdir. Bizə açıq şəkildə bildirildi ki, Ukrayna Prezidenti (Volodimir Zelenski – Red) və danışıqlar apardığımız insanlar Baş katibin bu istiqamətdə səylərini dəstəkləməyə davam edirlər” - deyə, o bildirib.
Qeyd edək ki, Ukraynadan taxıl ixracına dair sazişlər iyulun 22-də imzalanıb, ilk gəmi avqustun 1-də Ukrayna limanlarını tərk edib. Müqavilənin müddəti 120 gündür. Bundan əvvəl Ukrayna bəyan etmişdi ki, ixrac üçün təxminən 20 milyon ton ərzaq göndərə bilər.