“Tesla”nın baş direktoru və “Twitter”in yeni sahibi İlon Mask G20 sammiti çərçivəsində keçirilən konfransda videobağlantı vasitəsilə çıxış edərək gələcəyə dair fikirlərini təqdim edib.

Sahibkarın sözlərinə görə, o, gələcəkdə yerin dərinliklərində qazılmış tunellərdən istifadə etməklə tıxaclara qarşı mübarizənin reallaşacağını, raketlə Yer kürəsi ətrafında bir saatdan az vaxta dövrə vurulacağını və kosmosda yadplanetlilərlə təması görür.

“Ola bilsin ki, biz orada milyonlarla il yaşı olan yadplanetliləri tapacağıq”, – deyə milyarder bildirib.

Maskın sözlərinə görə, tıxacla mübarizə aparmaq üçün uçan avtomobillərdənsə yeraltı tunellər yaxşıdır.

“Çünki belə olarsa, avtomobillər başınıza düşməyəcək”, – deyə o bildirib.

Qeyd edək ki, Maskın videoçıxışı zamanı dinləyicilər onun yalnız üzünü və əllərini görüblər, ekranın qalan hissəsi qara olub. Sahibkar zəngə üç dəqiqə qalmış işığının kəsildiyini izah edib və enerji gələcəyi ilə bağlı müzakirələri şam işığında danışmaqda ironiya gördüyünü bildirib.

"Google" texnologiya şirkəti istifadəçilərin yerini qeyri-qanuni izlədiyinə görə ABŞ-ın bir sıra ştatlarına 391,5 milyon dollar ödəməyə borcludur.

"Report" xarici KİV-ə istinadən xəbər verir ki, bu barədə Miçiqan Baş Prokurorluğunun saytında bildirilib.

Miçiqan və digər 39 ştat prokurorları bununla bağlı "Google" şirkəti ilə məhkəməyə qədər razılaşma əldə edib.

Bu, ABŞ tarixində məhkəməyə qədər ən böyük razılaşma hesab edilir. Ümumi kompensasiyadan Miçiqan ştatı 12 milyon dollar alacaq.

Qeyd edək ki, "Google"a qarşı araşdırma 2018-ci ildən başlayıb.

Son vaxtlar ölkəmizdə məktəblərdə tətbiq edilən qadağa və qaydalar gündəmdədir. Bəs xarici ölkələrdəki məktəblərdə hansı diqqət çəkən qadağalar var?

Axar.az xəbər verir ki, Almaniyadakı 170 orta təhsil müəssisəsində şagirdləri izləmək üçün xüsusi cihazlardan istifadə olunur.

Bu cihaz vaistəsi ilə şagirdlərin məktəbdə hansı yeməyi yediyini, yeməkxanadan nə aldığını və harada olduğunu izləmək mümkün olur. Cihaz məktəbli formalarının ətəklərinə taxılır. Tətbiqdən əsasən məktəb rəhbərliyi və valideynlər istifadə edir.

İngiltərə məktəblərində şagirdlərin yaxın dost olması qadağandır. Ekspertlər digər şagirdlərin belə dostluqlardan əziyyət çəkdiklərini, özlərinə qapandıqlarını bildirirlər. Onların dediyinə görə, bu qadağa uşaqların bir-biri ilə daha çox ünsiyyət qurmalarına və tez sosiallaşmalarına səbəb olur.

İngiltərədə həmçinin müəllimlərə tətbiq olunan qadağalar da mövcuddur. Məsələn, onların imtahan vərəqlərini yoxlayarkən qırmızı qələmdən istifadə etməsinə icazə verilmir. Yazıdakı bu rəngin şagirdlərə həddindən artıq mənfi təsir göstərdiyini və onlarda inamsızlıq formalaşdırdığını iddia edirlər. Buna görə də İngiltərə məktəblərində müəllimlər yaşıl mürəkkəbli qələmlərdən istifadə edirlər.

Amerikanın Miçiqan əyalətində şagirdlərin məktəbə çanta ilə daxil olması qadağandır. Ekspertlər məktəb ləvazimatları ilə doldurulmuş çantaların uşaqların sağlamlığı üçün zərərli olduğunu bildirirlər. Şagirdlərin kitab və dəftərləri sinifdəki rəflərdə saxlanılır. Onlar məktəbə gələndə kitabları götürüb istifadə edir, evə getdikdə isə yerinə qoyurlar.

Amerikanın bəzi yerlərində qışda məktəbə çəkmə ilə gəlmək olmaz. Məktəb rəhbərliyi hesab edir ki, şagirdlər qadağan olunmuş əşyaları bu çəkmələrin içində gizləyərək məktəbə gətirə bilərlər.

“Aİ və Avrozona ölkələri 2022-ci ilin dördüncü rübündə və 2023-cü ilin birinci rübündə texniki tənəzzülə
“Politico” xəbər verir ki, bu barədə Avropa komissarı Paolo Centiloni bildirib.

2023-cü il üçün artım proqnozları həm Aİ, həm də Avrozonada iyul ayındaki təxminlərdən bir faiz bəndindən çox azalaraq 0,3 faizə endirilib. Bu azalma daha çox enerji böhranını daha da gücləndirən və inflyasiyanı artıran, eləcə də maliyyə vəziyyətinə və biznesin inamına mənfi təsir göstərən Rusiyanın Ukraynaya qarşı hərəkətləri ilə bağlıdır.

Paolo Centiloni deyib: “Artan enerji qiymətləri və tüğyan edən inflyasiya indi öz təsirini göstərir və biz həm sosial, həm də iqtisadi baxımdan çox çətin dövrlə üzləşirik”.

2023-cü ildə üç ölkənin iqtisadi daralması gözlənilir: Almaniyada 0,6 faiz, Latviyada 0,3 faiz və İsveçdə 0,6 faiz.

Yalnız dörd ölkə bir faizdən yuxarı artım görə bilib: İrlandiya, Malta, Rumıniya və Bolqarıstan. Qalan ölkələrdə bir faiz və ya daha az artım proqnozlaşdırılır.

Avropa Komissiyası, həmçinin, Avrozonada inflyasiyanın daha uzun müddət yüksək qalacağını gözləyir: bu il 8,5 faiz, 2023-cü ildə isə 6,1 faiz. Lakin əvvəllər inflyasiya müvafiq olaraq 7,6 faiz və 4 faiz proqnozlaşdırılıb. Avropa İttifaqında isə inflyasiya 9,3 faiz təşkil edəcək.

O cümlədən Avropa Komissiyası 2023-cü ilə qədər işsizliyin Avrozonada 7,2 faiz, Aİ-də isə 6,5 faizə yüksələcəyini proqnozlaşdırıb.

Əməkdaşlar həftədə azı 40 saat ofisdə olmalıdırlar

Dünyanın ən zəngin şəxsi və "Twitter" şirkətinin yeni sahibi İlon Mask əməkdaşlara evdən işləməyin qadağan olunduğunu bildirib.

AYNA xəbər verir ki, bu barədə İ.Maskın şirkətin əməkdaşlarına ünvanladığı məktubda deyilir.

Məktubda qeyd olunur ki, əməkdaşlar həftədə azı 40 saat ofisdə olmalıdırlar. Evdən işləməyə yalnız müstəsna hallarda və yalnız İ.Maskın razılığı ilə icazə veriləcək.

Qeyd edək ki, İlon Mask oktyabrın sonunda "Twitter"in 44 milyard dollara satın alınmasını tamamlamışdı. İş adamı şirkətin idarə heyətinin buraxılacağını və əməkdaşların ştat tərkibinin iki dəfə azaltmağı planlaşdırdığını bildirib.

Çinli ixtiraçılar müxtəlif döyüş tapşırıqlarını yerinə yetirməyə qadir olan robot it ixtira ediblər.

Bizim.Media xəbər verir ki, “it” 7,62 mm. kalibrlik pulemyotla təchiz olunub.

İxtiraçılar robotun kəşfiyyatçı funksiyalarını yerinə yetirə, kürəyində yük daşıya, atəş aça və digər hərbi manevrləri icra edə bildiyini açıqlayıblar.

Qeyd edək ki, robot səsli əmrlərlə də idarə olunur.

Günəş sisteminin kənarındakı ən qeyri-adi obyektlərdən biri cırtdan Haumea planetidir. Bu cırtdan planet ilk dəfə 2004-cü ildə kəşf edilib.
Diametri təqribən 100 km-dir. Haumea 284 ildə Günəş ətrafında tam dövr edir.

Ən qəribəsi isə onun öz oxu ətrafında fırlanma müddətidir. Belə ki, Haumea günəş sistemindəki ən sürətli fırlanan obyektdir.
Cırtdan planet 4 saatda öz oxu ətrafında tam fırlanır. Başqa sözlə desək o Yer üzərində 1 gün keçir.
Sfera.az bildirir ki, NASA alimləri bu qəribə planetin necə meydana gəldiyi haqqında məlumat verib.

Haumea buz süxurlarından və kometalardan ibarətdir. Bu planet digər trans-Neptun obyektlərindən ibarət olan Günəş sisteminin kənarındakı Kuiper qurşağında yerləşir. Bu qurşaq Neptun orbitindən kənarda yerləşir.

Qeyd edək ki, bu Günəş sistemində səkkizinci və ən uzaq planet hesab olunur.

Açıklama yok.


Çox sürətli fırlanmasına görə, Haumea cırtdan planet Pluton (16 il əvvəl Günəş sistemində doqquzuncu planet olmaqdan çıxmışdır) kimi sferik deyil. Formasına görə reqbi topuna bənzəyir, yəni daha çox ellips formasına malikdir.
Lakin bu cırtdan planeti Kuiper qurşağındakı digər obyektlərdən fərqləndirən tək bu deyil. Haumea səthi günəş sisteminin kənarındakı digər cisimlərdən fərqli olaraq əsasən buzlaşmış su səthlərindən ibarətdir.

Cırtdan planetə yaxın olan və eyni orbitdə hərəkət edən buz obyektləri də eyni səthə malikdir. Alimlər onların hamısının eyni mənşəli olduğunu bildirir. Oxşar obyektlər vahid - Haumea ailəsini təşkil edir.
NASA alimləri Haumea və onun qohumlarının necə göründüyünü tam təyin etmək üçün kompüter simulyasiyalarından istifadə ediblər. Bu planet o qədər uzaqdır ki, mövcud teleskoplarla onun xüsusiyyətlərini dəqiq hesablamaq kifayət qədər çətindir.

NASA alimi Jessica Noviello:

“Tədqiqatlar və kompüter simulyasiyaları ilə biz artıq bildiyimiz lazımi məlumatları vermişik : planetin təxmini ölçüsü, təxmini kütləsi, həmçinin onun fırlanma sürəti. Bu məlumatdan istifadə edərək biz planetin necə olduğunu anlaya bildik. Siz bu planetin tarixini araşdırmazdan əvvəl onun mahiyyətini başa düşməlisiniz "-deyə bildirib.

Simulyasiya nəticələri isə Haumeanın yarandığı vaxt indikindən 3% böyük olduğunu sübut edib.

Açıklama yok.

Alimlər həmçinin Haumeanın əvvəlcə fərqli sürətlə fırlandığı və onun həcmi indikindən daha böyük olduğunu aşkar ediblər.

Tədqiqatlar həmçinin Günəş sistemi tarixinin lap əvvəlində Haumeanın başqa bir cisimlə toqquşduğunu göstərir. Bu toqquşma cırtdan planetdən parçaların qopmasına səbəb olub. Ancaq bu parçalar buz obyektlərinə çevrilməyiblər, əks təqdirdə belə güclü zərbə zibillərin kosmosa daha da atılmağına səbəb olacaqdı.

Alimlər Haumeyanı əhatə edən cisimlərin sonradan bu cırtdan planetin aktiv təkamül etdiyi zaman əmələ gəldiyini güman edir. Tədricən artan fırlanma sürəti buz parçalarının planetin səthindən uçmağa başlamasına səbəb olub.

Bu günə qədər alimlər Haumea cırtdan planetinin Hiiaka və Namaka adlı 2 peyki, həmçinin planetlər sistemi olduğunu müəyyən edib.

Bundan əlavə alimlər geoliosfer adlanan ulduz sistemini əhatə edən qabığa aid də mühüm kəşf ediblər. Alimlər ulduzlararası məkanda baş verən qəribə proseslərin mövcudluğunu müəyyən ediblər.
Açıklama yok.

Başqa bir cırtdan planet - Plutonun hansı sirlərə malik olduğu, eləcə də bu səma cismi haqqında bir sıra elmi jurnallarda kifayət qədər məlumatlar dərc olunub.

Növbəti yazılarda Sfera.az bu planet haqqında da maraqlı məlumatları təqdim edəcək.

Milyarder iş adamı İlon Maskın "Twitter"də etdiyi dəyişikliklər sosial şəbəkə istifadəçilərini bu platformadan soyudub.
Bakupost.az xarici mətbuata istinadən bildirir ki, Maskın platformada "mavi işarə"ni pullu edəcəyini açıqlaması və "Twitter"in işçilərini kütləvi şəkildə ixtisar etməsi narahatlıq yaradıb.
Baş verənlərdən sonra istifadəçilər kütləvi şəkildə "Twitter"i tərk edərək başqa platformalara üz tutmağa başlayıblar. Belə ki, "Twitter" istifadəçilərinin çoxu hazırda daha öncə elə də populyar olmayan "Mastodon" adlı kiçik sosial media platformasında qeydiyyatdan keçir.
2016-cı ildə əsası qoyulan "Mastodon" İlon Maskın atdığı addımlar nəticəsində hazırda istifadəçilərinin sayını sürətlə artırır. O, çox əhatəli olmasa da, "Twitter"ə bənzər görünüşə və xüsusiyyətlərə malikdir. Böyük sosial şəbəkələrdən fərqli olaraq, "Mastodon" həm pulsuz, həm də reklamsızdır.

Zaqatala rayon sakini Elvin Vəliyev deyir ki, ünvanlı sosial yardımla bağlı elektron müraciət ünvanlayan zaman çətinliklə üzləşib. Buna səbəb isə özünün də bildirdiyi kimi, onlayn platformalarla işləmək üçün yetəri qədər biliklərinin olmamasıdır.

Elvin Vəliyev kimi yüzlərlə, minlərlə vətəndaş var ki, müəyyən sənədləri hazırlayarkən preblemlərlə üzləşir. Bu, ölkədə rəqəmsal savadlılığın yetərsizliyindən xəbər verir.

Müasir dövrdə məlumatların internet vasitəsilə sürətli şəkildə yayılması müxtəlif şəxslər və cəmiyyət üçün yanıldıcı nəticələr ortaya çıxara bilər. İnternet və onlayn platformalarda yarana biləcək risklərin günbəgün artması bizə rəqəmsal savadlılığın vacibliyini göstərir. Bu sahədə biliklərin təmin olunması isə rəqəmsal uçurumun doldurulmasında böyük yardımçımız ola bilər.

Rəqəmsal uçurum nədir?

İnkişaf prosesində rəqəmsal uçurumun nəzərəçarpan xüsusiyyətlərindən biri ölkələr, eləcə də insanlar arasında böyük fərqin olmasıdır. Kommunikasiya termini olaraq bunu əvvəllər “bilik boşluğu” adlandırsalar da, lakin cari İKT kontektsində həmin ifadə “rəqəmsal uçurum” termini ilə əvəz olunub. İnsanların davamlı olaraq texnoloji biliklərə yiyələnməsi və bu sahədə onların maarifləndirilməsi, hər bir fərdə rəqəmsal təməl biliklərin mütəmadi olaraq aşılanması öz müsbət nəticəsini mütləq şəkildə göstərəcək. Xarici alimlərin apardıqları araşdırmalara görə, rəsmi və ya qeyri-rəsmi formada təhsil sahəsinə investisiyanın qoyulması əsas şərtlərdən biridir. Rəqəmsal uçurumun aradan qaldırılması üçün yeni texnologiyaların yaradılması, istifadəsi ancaq təhsil vasitəsilə mümkün olduğundan bu şərtləri yerinə yetirmək mühüm öhdəlikləri özündə əks etdirir.

Savadsız və orta savadlı insanların da texnoloji inkişafdan bəhrələnmə imkanının olmasını nəzərə alsaq, təhsil daha ciddi ölçüdə ələ alınmalıdır. Əslində, beynəlxalq təcrübə göstərir ki, ümumi və tam orta təhsil imkanlarına sahib insan qaynaqlarının yaradılması böyük həcmli inkişafın, eləcə də innovasiyanın ortaya çıxmasına şərait yaradır. Azərbaycanda da dünya təhsil sistemində baş verən yeniliklərin mütəmadi olaraq izlənilməsi, öyrənilməsi və tətbiqi rəqəmsal savadlılığı artırmağa köməklik göstərəcək.

Müasir dövrdə dünyanın tanınmış ali təhsil müəssisələrində tələbələrə onlayn platformalardan düzgün istifadə bacarıqları, o cümlədən təhsilin və vətəndaşlara göstərilən xidmətlərin elektronlaşdırılması kimi rəqəmsal xidmətlərlə işləmək vərdişləri aşılanır. Ölkəmizdə də son dövrlərdə əhaliyə göstərilən bir çox xidmətlərin elektronlaşdırılması və vətəndaşlarımızın bu sahədə maarifləndirilməsi prosesi davam edir.

İşlərimizin ASAN yolu

Bu prosesə ən gözəl nümunələrdən biri Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Vətəndaşlara Xidmət və Sosial İnnovasiyalar üzrə Dövlət Agentliyinin (“ASAN xidmət”) fəaliyyətidir. “ASAN xidmət” mərkəzləri Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Vətəndaşlara Xidmət və Sosial İnnovasiyalar üzrə Dövlət Agentliyinin tabeliyində Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 13 iyul 2012-ci il tarixli Fərmanına əsasən yaradılıb. Bu mərkəzlər dövlət orqanları tərəfindən göstərilən xidmətlərin vahid və əlaqələndirilmiş formada həyata keçirilməsini təmin edən qurumdur. “ASAN xidmət” mərkəzləri dövlət qulluqçularının fəaliyyətində, əhaliyə münasibətdə vətəndaş məmnunluğunun təmin edilməsi istiqamətində yeni yanaşmanın formalaşdırılmasına, ölkədə dövlət qulluqçusu-vətəndaş münasibətlərinin keyfiyyətcə yeni müstəviyə keçməsinə xidmət edir. Mərkəzlərin fəaliyyəti operativlik, şəffaflıq, nəzakətlilik, məsuliyyət və rahatlıq prinsipləri əsasında qurulur.

Əhalinin elektron xidmətlərdən daha geniş istifadə etməsi “ASAN xidmət”in hədəflərindən biridir. Agentliyin missiyası dövlət orqanları tərəfindən həyata keçirilən xidmətlərin təşkilində müasir innovativ texnologiyaların və metodların tətbiqi ilə vətəndaş məmnunluğuna nail olmaqdır.

“ASAN xidmət” mərkəzlərinin yaradılmasında məqsəd

• vətəndaşların əlavə xərclərinin və vaxt itkisinin azalması;

• vətəndaşlara münasibətdə etik qaydalara, nəzakətli davranışa əməl edilməsinə nail olunması;

• peşəkarlıq səviyyəsinin artırılması;

• dövlət strukturlarına etimadın daha da gücləndirilməsi;

• şəffaflığın artırılması, korrupsiyaya qarşı mübarizənin gücləndirilməsi;

• elektron xidmətlərdən daha geniş istifadə olunması;

• bu sahədə aparılan institusional islahatların səmərəliliyinin artırılması.

“ASAN xidmət” respublika üzrə həyata keçirdiyi siyasəti bölgələrdə də uğurla davam etdirir. 2013-cü ilin iyunun 1-dən “ASAN xidmət”in təklif etdiyi xidmətlərdən istifadə etmək üçün mərkəzlərə gələ bilməyən vətəndaşlara xidmət göstərmək məqsədilə zəruri müasir texnoloji avadanlıqlarla təchiz olunmuş səyyar avtobuslardan istifadə olunur. Artıq ölkənin müxtəlif rayonlarında “ASAN xidmət” mərkəzləri açılıb və vətəndaşların işlərinin asanlaşması üçün çalışırlar.

2020-2025-ci illər üçün isə strateji hədəf Azərbaycanda tamamilə kağızsız xidmətin göstərilməsi, süni intellektdən istifadə etməkdir. Eyni zamanda, qarşıya qoyulan əsas hədəflərdən biri isə milli İT xidmətlərinin xaricə ixrac edən tərəf olmasıdır.

Əhali ən çox hansı xidmətlərdən istifadə edir?

Bir müddət əvvəl rəqəmsal savadlılığın artırılması məqsədilə Elektron Hökumətin İnkişafı Mərkəzinin təşkilatçılığı ilə “Rəqəmsal Jurnalistikaya doğru” təlimi keçirildi. Proqramın məqsədi kütləvi informasiya vasitələri nümayəndələrinin İKT, elektron dövlət xidmətləri, rəqəmsal həllər haqqında məlumatlılığını artırmaq, eləcə də elektron xidmətlər sahəsində əhalinin biliklərini daha da genişləndirməkdir. Qeyd edək ki, proqramın ilk iki dalğası 2020-ci ildə vebinar formatında, 3-cü dalğası isə 2021-ci ildə fiziki formatda təşkil edilib.

Təlimdə iştirak etdim və faydalı bir təlim olduğunu vurğulaya bilərəm. Təlimçilərin bu sahə üzrə ətraflı məlumat vermələri, media nümayəndələrinin suallarını cavablandırmaları nəticəsində rəqəmsal jurnalistika ilə bağlı daha ətraflı məlumat aldıq.

Maraqlandıran məsələlərdən biri də insanların daha çox hansı elektron xidmətlərdən yararlanmaq ehtiyaclarıdır. Bununla bağlı Elektron Hökumətin İnkişafı Mərkəzindən Oxu.Az-ın sorğusuna cavab olaraq bildirilib ki, “e-gov.az” portalından son üç ildə ən çox 10 xidmətdən istifadə edilib.

Bunlar aşağıdakılardır:

1. Malların və nəqliyyat vasitələrinin gömrük rəsmiləşdirilməsi üzrə elektron gömrük bəyannaməsinin qəbulu, gömrük rəsmiləşdirilməsi və rəsmiləşdirilmə prosesinin onlayn monitorinqi.

2. Əmək müqaviləsi bildirişlərinin qeydiyyata alınması və bu barədə işəgötürənə məlumatın verilməsi.

3. Ünvanlı sosial yardımla bağlı müraciətin edilməsi.

4. Tibbi-Sosial Ekspert Komissiyasında sonuncu müayinəyə dair məlumatın verilməsi.

5. Əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsinə görə müavinətlə bağlı haqq-hesab cədvəlinin təqdim edilməsi.

6. Namizədlərin (abituriyentlərin, bakalavrların, namizədlərin (rezidenturaya sənəd verənlər)) ərizələrinin onlayn qəbulu.

7. Namizədlərə, sınaq imtahanı iştirakçılarına imtahan nəticələri haqqında məlumatların internet və ya qısa mesaj (SMS) vasitəsilə verilməsi.

8. Namizədlərə imtahana buraxılış vərəqələrinin internet vasitəsilə verilməsi.

9. AzDataCom internet xidmətinə qoşulma üçün sifariş.

10. Telefon nömrəsi üzrə axtarış.

Mərkəzdən qeyd edilib ki, portaldan istifadə edənlərin 38 faizini qadın, 62 faizini isə kişilər təşkil edir.

Rəqəmsal uçurumdan çıxış yolları və təkliflər

Deputat Rüfət Quliyev Oxu.Az-a açıqlamasında bildirib ki, rəqəmsal uçurumun qarşısını almaq üçün internetin sürətini artırmaq lazımdır:

“Bu məsələdə təhsil əsasdır. Məktəblərdə kompüterlərin sayının artırılması vacibdir. Bu sahə məktəbdə keyfiyyətli təhsillə inkişaf edə bilər. İnternet sürətli olacağı təqdirdə insanlar da elektron sistemdən rahat şəkildə istifadə edə biləcəklər. Bununla bağlı müəyyən addımlar atılır. Sadəcə, prosesin sürəti daha tez olmalıdır. Elə ucqar rayonlar var ki, orada internet tam işləmir. Bununla bağlı addımlar atılmalıdır”.

İT mütəxəssisi Vahid Qasımov Oxu.Az-a bildirib ki, əhalinin bacarıqlarının inkişafı üçün məktəblərdə şərait olmalıdır:

“Məktəblərdə şəraitin təşkil olunması, regionlarda iş imkanlarının yaradılması və kommunikasiya xətlərinin düzəldilməsi vacibdir. Bunlar həll olunmasa, geri qalan tədbirlərin heç bir faydası olmayacaq”.

Azərbaycanda son zamanlarda müşahidə olunan inkişaf dinamikası ilə bölgələrdə də rəqəmsal savadlılığın arıtırılması istiqamətində bir çox işlərin görülə biləcəyi qənaətindəyik.

TƏKLİFLƏR:

* Texnologiyanı, innovasiyaları birbaşa məktəb səviyyəsindən başlamaq;

* Tədris proqramında elektron sistemlər barədə məlumatlandırma;

* Elektron hökumət tətbiqetmələrini bütün istiqamətlər üzrə genişləndirmək;

* Rayonlarda texnoparklar və innovativ mərkəzlər yaratmaq;

* İnternet sürətini artırmaq;

* Davamlı təhsil və davamlı inkişaf mədəniyyətini cəmiyyətdə daim inkişaf etdirmək;

* Gənc kadrlarda sahibkarlıq ruhu yaratmaq və elektron sistemdən rahat şəkildə istifadə etmək üçün təlimlər keçmək.

“myGov”da istifadəçi sayı nə qədərdir?

2021-ci ildə “ASAN Login” Vahid Giriş Sistemində videoqeydiyyat və videoyazı vasitəsilə yeni mobil nömrənin əlavə olunması, habelə digər funksionallıqlar və xidmətlər yaradılıb. 2020-ci illə müqayisədə 2021-ci ildə “ASAN Login”də istifadəçi sayı 32 faiz artıb. Ən son statistik göstəricilərə əsasən, “ASAN Login”də təqribən 2,5 milyondan çox istifadəçi var. Hazırda “ASAN Login”ə 48 qurum və 97 sistem inteqrasiya olunub.

2021-ci ilin fevral ayında şəxsi kabinet əsaslı elektron hökumət portalı – “myGov”un mobil tətbiqi istifadəyə verilib. Habelə platformaya COVID-19 əks-göstəriş, immunitet və peyvənd sertifikatları inteqrasiya olunub, doğum və ölümün elektron qeydə alınması xidməti hazırlanaraq vətəndaşların istifadəsinə verilib. Bununla yanaşı, “myGov” mobil tətbiqinin yeni versiyasına təhlükəsizliyin daha da gücləndirilməsi məqsədilə biometrik identifikasiya funksiyası əlavə olunub. İl ərzində “myGov”da istifadəçi sayında əhəmiyyətli artım qeydə alınıb.

2020-ci ilə nisbətən 2021-ci ildə “myGov”da istifadəçi sayı 81 faiz artıb. Ən son statistik göstəricilərə əsasən, “myGov”da bir milyondan çox istifadəçi var. “myGov” vasitəsilə vətəndaşlar 710 xidmətə çıxış və 21 növ bildiriş əldə edirlər. Həmçinin 2022-ci ilin yanvar ayında “myGov”un mobil tətbiqi “Qlobal Hökumət Mükəmməlliyi” mükafatının (“Global Government Excellence award”) “Ən yaxşı ağıllı mobil tətbiq” kateqoriyasının “elektron xidmətlər” nominasiyası üzrə qalib seçilib.

Elektron Hökumət Portalında (e-gov.az) EHİM tərəfindən aparılan optimallaşdırma işləri davam etdirilib. 37 qurum tərəfindən 431 xidmətin göstərildiyi portalda istifadəçi sayı 2020-ci ilə nisbətən 2021-ci ildə 7 faiz artıb. Ən son statistik göstəricilərə əsasən, portalda istifadəçi sayı 1,437 milyon nəfər təşkil edir.

Rəqəmsal uçurum, əslində, bir sıra boşluqların bir vahiddə cəmlənməsidir. İnfrastrukturda texnoloji uçurum, böyük boşluqlar var. Bir çox veb əsaslı informasiya insanların real problemlərinə cavab vermir. Dünyanın veb-saytlarının 70 faizi ingilis dilindədir və bu da yerli dillərin inkişafına mane olur. Gender bölünməsi qadınların kişilərə nisbətdə informasiya texnologiyalarından az istifadə etməsinə şərait yaradır. Bu, kasıb və varlı ölkələrdə eyni səviyyədədir.

QEYD: Məqalə “Rəqəmsal jurnalistikaya doğru” proqramının müsabiqə mərhələsi üçün yazılıb.