 |
|
|
Rusiyada hazırda beş qadın milyarder var.
AzPost Bloomberg-əistinadən bildirir ki, “Letual” və “Podrujka” şəbəkələrinin sahibi Tatyana Volodina 1,1 milyard dollar sərvəti ilə siyahıya qoşulub.
İlk beşliyə həmçinin Elena Baturina (keçmiş İnteko), Tatyana Kim (Wildberries), Lyudmila Koqan (Uralsib) və Yekaterina Fedun (Lukoyl) daxildir.
Soyadı Çin vətəndaşlarının soyadını andırsa da, madam Le Pen xalis fransızdır. Fransızcada onun ad-soyadı tam olaraq belədir: Marion Anne Perrine Le Pen. Siyasət dünyası onu Marin Le Pen kimi tanıyır.
O, 1968-ci ildə siyasətçi Jan-Mari Le Penin ailəsində anadan olub. Hazırda millətçi yönümlü partiyanın qurucusu olan atasının bioloji-siyasi varisi olaraq ölkəsinin məşhur, nüfuzlu siyasətçilərindən biridir.
Mask Le Penə nədən qahmar çıxır?
Bu günlərdə Fransada Marin Le Peni seçki hüquqlarından məhrum edib, üstəlik, külli miqdarda cərimələyiblər.
Mediada bildirilir ki, M.Le Pen məhkəmənin qərarından şoka düşüb və bu seçkilərdə iştirakına qoyulan qadağanı “demokratiyanın qara günü” adlandırıb.
Məhkəmənin qərarına əsasən, 4 illik şərti həbs cəzasına məruz qalmış Le Pen bu müddətin iki ilini elektron bilərziklə ev dustaqlığında keçirəcək.
Bu gün M.Le Peni dəstəkləyənlər arasında ABŞ prezidenti Donald Trampın administrasiyasının üzvləri də var. Xüsusilə İlon Mask bu məsələdə canfəşanlıq edir.
Trampın komandasının dünyadakı millətçi cərəyanlara, şovinist siyasi qüvvələrə dəstək verməsi gerçəyi Le Penin müdafəsi məsələsində də üzə çıxıb. Bundan əvvəl İlon Mask və Tramp administrasiyası Almaniyadakı neonasist qüvvələrin, “Almaniya üçün Alternativ” partiyasının parlament seçkilərində qələbə qazanmasına çalşırdı.
Xroniki ikinci
2017-ci ildən Pa-de-Kale departamentinin 11-ci seçki dairəsindən Fransa Milli Assambleyasının üzvü olan Marin Le Pen bir neçə dəfə prezidentliyə namizəd olub, ancaq seçkilərin ikinci turunda ikinci yeri tutub.
Fransiz xalqı nə onun nasist atasına, nə də özünə ölkə prezidenti seçilmək üçün şans verməyib. Ona görə də bu gün onun Fransa prezidentliyinə ən real namizəd olduğunu iddia edənlər bir az şişirdirlər. Fakt odur ki, ata-bala Le Penlər Fransada, çoxmillətli ölkədə demokratiya və insan haqlarına təhlükə sayılırlar. Sadəcə, ola bilər ki, hazırda dünyanın bir çox ölkələrində neonasizm dalğasının kükrədiyi dövrdə Marin Le Penin “Milli Birlik” partiyasının elektoratı bir az da genişlənsin.
NATO əleyhdarı, Rusiya tərəfdarı
M.Le Pen 18 yaşındaykən atası Jan-Mari Le Pen tərəfindən qurulan “Milli Birlik” partiyasına qoşulub. 1990-cı ildə o, Panteon-Assas Universitetini hüquq üzrə magistr dərəcəsi ilə bitirib, 1992-ci ildə vəkil sertifikatı alıb və 1998-ci ilə qədər Parisdə vəkil kimi çalışıb.
O, 2003-cü ildən atasının partiyasında icraçı vitse-prezidenti vəzifəsini tutub. Marin Le Pen 2004-cü ildən Avropa Parlamentinin üzvü olub və 2009-cu ildə daha bir müddətə seçilib. 2011-ci ildə atasının otuz səkkiz il rəhbərlik etdiyi partiyanın rəhbəri olub.
Trampın komandası ilə Marin Le Peni birləşdirən daha bir nüans onların hə ikisinin NATO əleyhdarı, Rusiya ilə yaxşı münasibətlərin tərəfdarı olmasıdır. M.Le Pen də Fransanın NATO-dan çıxması istəyib və Aİ ölkələri tərəfindən Rusiyanın iblis kimi təqdim edilməsinə qarşı olduğunu bildirib. O, Fransanın Avropa İttifaqından (Aİ) da çıxmasını da istəyir və hesab edir ki, bu məsələyə dair referendum keçirilməlidir.
Madam köməkçilərinin maaşını özü alırmış
Ölkəsinin 3 nüfuzlu siyasi partiyasından birinə rəhbərlik etsə də, Marin Le Penin qanunlarla problemi 2016-cı ilin dekabrından başlayıb. Paris prokurorluğunun müstəntiqləri müəyyən ediblər ki, 2010-cu ildən Le Penin Avropa Parlamentində köməkçisi olan Ketrin Qriset eyni vaxtda öz partiyasının Nanterredəki (Paris ətrafı) qərargahında çalışıb, Le Penin əvvəlki köməkçisi Tyerri Lejyer isə Jan Mari Le Penin mühafizəçisi olub, amma hər ikisinin maaşını Marin Le Pen mənimsəyib. Marin Le Pen və onun partiyası “razılaşdırılmış və düşünülmüş şəkildə” Aİ tərəfindən hər bir deputata köməkçilərinin əməyini ödəmək üçün ayrılan ayda 21.000 avro məbləğində “oğurluq sxemi” yaratmaqda ittiham edilib. 2024-cü il sentyabrın 30-da Parisdə Marin Le Pen və onun tərəfdaşlarının məhkəməsi başlayıb. Keçmiş partiya liderləri də daxil olmaqla, işdə ümumilikdə 27 nəfərin adı keçib. Dünən isə bu işlə bağlı qərar çıxarılıb.
Krımı Rusiyaya “bağışlayan” Le Pen
Bu qərar ilk baxışdan anti-demokratik məzmunlu görünsə də, Avropanın demokratik ölkələrinin siyasi dairələri, böyük ehtimalla, Le Peni müdafiə etməyəcəklər. Çünki Le Pen Avropa siyasətinin önəm verdiyi dəyərlərə qarşı çıxması ilə də tanınırdı. Məsələn, hələ 2013-cü ilin iyununda o, Moskvaya səfəri zamanı Dövlət Dumasının Rusiyada yetkinlik yaşına çatmayanlar arasında homoseksual təbliğatı qadağan edən və uşaqların eynicinsli cütlüklər tərəfindən övladlığa götürülməsini yasaqlayan qanunları, həmçinin “xarici agentlər” haqqında qanunu dəstəkləyib və buna görə Avropada tənqid olunub.
Marin Le Penin rəhbərlik etdiyi partiya Fransada Rusiyanın mövqeyini dəstəkləyən yeganə partiya olub. Le Pen martın 17-də Krımın Rusiya tərəfindən ilhaq edilməsinin legitimləşdirilməsi demək olan ümumKrım referendumunun nəticələrini qanuni sayaraq deyib: "Məncə, referendumun nəticələri heç bir mübahisə yaratmır. Bu, gözlənilən idi. Və qorxu içində yaşayan insanlar (Krım) çıxdıqları ölkənin qucağına qaçdılar, çünki bilirsiniz ki, Krım cəmi 60 ildir Ukraynanın tərkibindədir".
Bundan başqa, o, Ukraynanın işğala məruz qalmasının təqsirini Avropanın və Ukraynanın özünün üstünə atıb.
Marin Le Penə qarşı irqçilik iddiaları da var. 2010-cu ildə Lionda keçirilən mitinqdə Marin Le Pen müsəlman mühacirlərin Fransa da yerləşməsinin Hitler qoşunlarının işğalı ilə müqayisə edib və onların deportasiyası məsələsini qaldırıb.
2013-cü ilin iyununda Avropa Parlamentinin hüquq məsələləri komissiyası Fransanın ədliyyə naziri Taubirin tələbi ilə “irqi ədavətin qızışdırılması” səbəbindən Marin Le Penin bu qurumun üzvü kimi məhkəmə toxunulmazlığından məhrum edilməsinin lehinə səs çoxluğu ilə səs verib və iyul ayında Avropa Parlamenti sağçı siyasətçinin toxunulmazlığını ləğv edib.
Madamın ermənipərəstliyi
M.Le Pen bütün varlığı ilə ermənipərəst biridir və dəfələrlə erməniləri dəstəkləyən bəyanatlar verib. O, Dağlıq Qarabağın “tarix və mədəni baxımdan erməni torpağı” olduğunu iddia edib və deyib ki, o, Dağlıq Qarabağın Ermənistana birləşdirilməsini istərdi. “Burada müəyyən tarixi məntiq var, çünki bu ərazi əsrlər boyu ermənilər tərəfindən məskunlaşıb və onların mədəniyyətinin mühüm beşiyidir”.
O, Fransanın bu münaqişənin həllində mühüm rol oynamalı olduğunu bildirirdi.
Bir sözlə, necə deyərlər, “su sənəyi suda sınar”. İllərlə ölkəsində irqi və milli ədavəti qızışdıran, həmişə işğalçı aqressoru müdafiə edən siyasətçi bu gün yaxın illərdə ölkəyə rəhbərlik etmək hüququnu itirib.
Bu qadının Fransanın başına keçməsi təkcə fransız xalqı üçün yox, bütün Avropa üçün təhlükəli olardı.
Ona görə də qoy ölkəmizdə heç kəs Marin Le Penin cəzalandırmasına görə Fransa Femidasını qınamasın. 40 ilin başında bir obyektiv qərar qəbul ediblər.
Araz Altaylı, Musavat.com
Azərbaycan Respublikasının Ali Məhkəməsi ümumi mülkiyyət hüquqi ilə bağlı vahid məhkəmə təcrübəsini müəyyən edən qərar qəbul edib.
Musavat.com xəbər verir ki, işin hallarına görə, tərəflər keçmiş ər-arvad olub, nikahları 2018-ci ildə pozulub. Mübahisə cavabdehin (arvadın) fərdi yaşayış evindən istifadə hüququna xitam verilməsi ilə bağlıdır. Həmin evin yerləşdiyi torpaq sahəsi daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində xüsusi mülkiyyət hüququ ilə 1/2 payla iddiaçının (ərin), 1/2 payla cavabdehin, fərdi yaşayış evi isə tam payla iddiaçının adına qeydə alınıb.
Hazırda iddiaçı cavabdehə qarşı yaşayış sahəsindən istifadə hüququna kompensasiya ödəməklə xitam verilməsinə dair iddia qaldırıb. Birinci instansiya məhkəməsinin qərarı ilə iddiaçının 8000 manat kompensasiya ödəməsi müqabilində cavabdehin fərdi yaşayış evindən istifadə hüququna xitam verilməsi, göstərilən kompensasiya ödənildikdən sonra cavabdehin əşyaları ilə birlikdə evdən çıxarılması qət edilib. Bundan sonra cavabdeh apelyasiya şikayəti verərək birinci instansiya məhkəməsinin qətnaməsinin ləğv olunmasını və iddianın rədd edilməsini xahiş edib. Apellyasiya instansiya məhkəməsinin qərarı ilə apellyasiya şikayəti qismən təmin edilib, birinci cavabdehin fərdi yaşayış evinə olan istifadə hüququna iddiaçı tərəfindən 10000 manat kompensasiya verilməklə xitam verilməsi və onun fərdi yaşayış evindən çıxarılması qət edilib.
Lakin cavabdeh kassasiya şikayəti verərək apellyasiya instansiya məhkəməsinin qətnaməsinin tamamilə ləğv edilməsini, ona 25000 manat kompensasiya verilməklə iddiaçının mülkiyyətində olan yaşayış evindən istifadə hüququna xitam verilməklə evdən çıxarılmağına dair qərar qəbul edilməsini, bu mümkün olmadıqda isə işin hərtərəfli və obyektiv araşdırılması üçün apelyasiya məhkəməsinə qaytarılmasını xahiş edib.
Ali Məhkəmənin mövqeyi:
İşə baxmış aşağı instansiya məhkəmələri Mülki Məcəllənin 228.2-ci maddəsinə istinad edərək kompensasiya verilməklə cavabdehin mənzildən istifadə hüququna xitam verilməli olması qənaətinə gəliblər. Bu mövqe ilə razılaşmayan kassasiya kollegiyası bildirib ki, vahid mülkiyyət qaydasına uyğun olaraq, mübahisəli ev onun yerləşdiyi torpaq sahəsinin tərkib hissəsidir, dolayısı ilə də onlar vahid daşınmaz əşya hesab edilir.
Tərkib hissənin, o cümlədən vahid əşyanın hüquqi vəziyyəti ilə bağlı qeyd edilib ki, bir əşya başqa bir əşyanın tərkib hissəsinə çevrildiyi andan müstəqil əşya vəsfini itirir, əsas əşyanın hüquqi vəziyyətinə tabe olur. Bu o deməkdir ki, əsas əşyanın mülkiyyətçisi tərkib hissənin də mülkiyyətçisi hesab olunur. Mülki Məcəllənin 135.10-cu maddəsində əşyanın mülkiyyətçisinin onun bütün tərkib hissələrinin mülkiyyətçisi olduğu açıqca göstərilir. Bundan əlavə, həmin Məcəllənin 135.4-cü maddəsində xüsusi olaraq göstərilmişdir ki, torpaq sahəsi və torpaqla möhkəm bağlı olan (ondan ayrıla bilməyən) əşya vahid daşınmaz əşyadır və vahid mülkiyyət obyektidir.
Beləliklə, tərəflər arasında mübahisəli daşınmaz əşyanın hazırkı məqamda mövcud olan hüquqi vəziyyəti nəzərə alınmadan bir mülkiyyətçi olan iddiaçının tələbi ilə digər mülkiyyətçi olan cavabdeh mübahisəli daşınmaz əşyadan çıxarıla bilməz. Çünki, qanunvericiliyimizdə bir mülkiyyətçinin öz təşəbbüsü ilə digər mülkiyyətçini iradəsinə zidd şəkildə kompensasiya ödəməklə daşınmaz əşyadan çıxarması nəzərdə tutulmayıb. Əks yanaşma cavabdehin mülkiyyət hüquqlarının qanuni əsas olmadan məhdudlaşdırılması ilə nəticələnərdi.
Belə olduğu halda, hazırkı məqamda iddiaçı tərəfindən kompensasiya ödənilməklə cavabdehin istifadə hüququna xitam verilməsi mümkün deyil. Başqa sözlə, Mülki Məcəllənin 228.2-ci maddəsinin şərtləri hazırkı işdə müəyyən olunmamışdır.
Həmçinin qeyd olunub ki, mövcud hüquqi vəziyyətə görə iddianın təmin edilməsinin mümkün olmaması, iddiaçını gələcəkdə yeni əsaslarla eyni iddianı qaldırmaq imkanından məhrum etmir. Belə ki, ümumi mülkiyyətdə olan əşyadan payın naturada ayrılması və ya bölünməsi mümkündür. Bunu edən ümumi mülkiyyətçi əşyanın öz payına uyğun olaraq naturada ayrılmış (və ya bölünmüş) hissəsinə fərdi mülkiyyət hüququ əldə edir. Fərdi mülkiyyət hüququna malik olan şəxs isə yaşayış sahəsindən istifadə hüququna xitam verilməsi tələbini irəli sürə bilər. Bu halda qaldırılacaq iddia yeni əsasla irəli sürülmüş tələb sayılacaq.
Bu baxımdan Ali Məhkəmənin Mülki kollegiyasının qərarı ilə kassasiya şikayəti təmin edilib. Apellyasiya instansiya məhkəməsinin qətnaməsi ləğv olunub, iş üzrə yeni qərar çıxarılıb.
Qorxmaz, igid, hərəsi bir qəhrəman olan amazonlar döyüşçü qadınlar olublar. Onlar çox yaxşı at çapar, qılıncla əla döyüşər, ox, balta və metal nizələr atardılar. Qızlar üç düşmən əsgərini öldürməsələr, evlənə bilməzlərmiş. Uşaq vaxtı onların sağ döşlərini burur, yandırır və ya mis bir alətlə dağlayarlarmış ki, inkişafdan qalsın, bədənin bütün gücü sağ qola və çiyinə keçsin, qılınc vuranda, mizraq, ox və nizə atanda maneçilik eləməsin.
Özgür ve söz sahibi olan amazonlar o kəslərdir ki, aralarında kişi olmadan kraliça ilə idarə olunurmuşlar. Onlar bütün vaxtlarını özlərinə sərf edər, yer şumlayar, əkib-becərər, mal-qaraya, xüsusilə atlara qulluq edər, savaş məşqləri aparar, gənc qızları döyüşçü kimi yetişdirmək kimi mühüm işlərlə məşğul olarlarmış.
Tarixə səs salmış bu döyüşkən qadınlar haqqında çoxlu əfsanə və rəvayətlər dolaşmaqdadır. Amma nəzərə alaq ki, həmin əfsanə və rəvayətlərdə “çəyirdək qədər də olsa, tarixi gerçəklik olub”. Artıq yeni tədqiqatların işığında uzun illər əfsanə hesab edilən amazonların tarixi həqiqətə çevrildiyini deyə bilərik. Dünyanın müxtəlif yerlərində, o cümlədən Azərbaycanın Naxçıvan şəhərindəki Tunc dövrünə aid məzarlıqda və digər ərazilərdə aparılan son arxeoloji tədqiqatlar nəticəsində silahları ilə bir yerdə dəfn edilmiş qadınların qalıqlarının olduğu qəbirlərin tapılması mif və əfsanələrinin arxasında həqiqətin olduğunu göstərir. Amerikalı arxeoloq J.D.Kimball da özünün "Savaşçı kadınlar amazonlar" kitabında amazonların bir əfsanə olmadıqlarını, türk boyları içərisində yaşadıqlarını sübut etmişdir. Ümumiyyətlə, son araşdırmalarda amazonların gerçək tarix olması öz elmi təsdiqini tapmışdır.
Amma onların həqiqi vətənlərini axtaran tarixçilər hələ də ortaq nəticəyə gələ bilməyiblər. Çünki A.Qarabağlının yazdığı kimi “Əslində “amazonlar məmləkəti”, “sənəmlər səltənəti” müxtəlif zaman kəsiyində dünyanın müxtəlif regionlarında mövcud olmuşdur”. Lakin məlumatların əksəriyyətinin ilkin ünvanı Qafqaz, o cümlədən Azərbaycan olaraq qalır. Onlar aborigen olmayıblar. Amazonlar Azərbaycana İskit-Sak tayfalarının axını zamanı gəliblər. Sarmatlar onların əcdadı sayılır.
Amazonların Azərbaycanda yaşamaları haqqında əsas məlumatları isə qədim yunan tarixçisi, coğrafiyaçısı və filosofu Strabon özünün "Coğrafiya" əsərində verib. O yazırdı ki, “Albaniyanın yuxarı dağlarında amazonlar yaşayırlar...Bu yerlərlə yaxşı tanış olan başqa yazıçılar, onların içərisində Skepsiyalı Metrodor və Qipsikart iddia edirlər ki, amazonlar Qafqaz dağlarının Keravn adlanan şimal ətəklərində qarqarlarla qonşuluqda yaşayırlar”. Digər yunan tarixçisi Plutarx da vaxtilə ölkəmizdə amazonların varlığından xəbər verirdi. Pausanias isə demişdir ki, “Pompeyin Alazan sahillərində albanlarla döyüşündə alban qadınları kişilərlə bərabər savaşırdılar. Bunlar amazonlar idi”. Erməni tarixçisi S.T.Yeremyan da qeyd edirdi ki, amazonların ölkəsi Azərbaycandır.
Azərbaycan tarixçilərinə görə, amazonlar ölkəmizin şimal-qərb və cənub-qərb ərazilərində məskunlaşıblarmış.
Tarixi mənbələr və folklor materialları göstərir ki, XX əsrin sonlarına kimi yüksək ucqarlarda mövqe tutan bəzi kəndlərimizdə nənələr qız nəvələrinə layla çalarkən belə oxuyurmuşlar: “sən mənim amazonumsan, mənim amazonum”. (Bax: N.Atəşi: “Qafqaz amazonları”, Berlin-2011, səh:34-35). Dilçi alim M.Adilova görə, dilimizdə qoçaq qadın anlamında hələ də işlənən “Ərəbzəngi” ifadəsi də amazon sözünün xalq dilində təhrif edilmiş variantıdır. Hətta Novruz bayramı da amazonlarla əlaqələndirilir.
Tarix elmləri doktoru, Berlində N.Gəncəvi adına Azərbaycan Mədəniyyət İnstitutunun direktoru, 25 ildən artıqdır amazonların tədqiqi ilə məşğul olan, “Azərbaycanın hərb tarxində qadınların rolu” adlı dissertasiyanın müəllifi, elmi nəticələrinin böyük bir hissəsi Avropanın və Qafqazın bir çox nüfuzlu dərgilərində nəşr olunmuş, həmçinin “Qafqaz amazonları” (2011, Berlin) və “Azərbaycanın Xocalı-Gədəbəy mədəniyyətinin materialları Avropa muzeylərində. (Son Tunc- Erkən Dəmir Dövrü)” "Elm və təhsil", Bakı, 2015) əsərlərinin müəllifi, yer üzündə ən qədim savaşçı qadın məzarının Naxçıvandan tapıldığını bütün dünyaya sübut etmiş, həm də şairə kimi tanıdığımız Nuridə Atəşi türk araşdırmaçısı və tarixçisi Osman Kurta istinadən yazır ki, “amazonlar...iskitlərlə qarşılaşdıqları zaman iskitlər onları Alizan, daha sonra “anazan” deyə çağırırmışlar. Deməli, amazonlar özlərini təqdim etdikləri zaman Alazan adlandırırmışlar. Bu da onların qafqazlı, Qafqazdan gəlmə olduqlarını tarixlərdən silə bilməyib, amma adları sonralar təhrif edilib. Belə ki, amazon adı da elə Alazan (Kürün ən böyük sol qoludur, digər adı Qanıxdır) adından yaranmış, sonralar yunanlar bu adı amazon etmişlər. (Yunanca bu sözün mənası a-amazos, yəni "döşsüz" deməkdir-İ.V.) Amazonlara sonralar bir çoxları, xüsusən yunanlar sahib çıxmağa çalışsalar da, onların izi yalnız Azərbaycan ərazisində dünyaya sübut edilə biləcək qədər qorunub saxlanılmışdır”. (Bax: N.Atəşi: “Azərbaycan – dünyada və Avropada nüfuzu artan Amazon Yurdu”, “525-ci qəzet”, 17 oktyabr 2009-cu il, səh:25) Təsadüfi deyil ki, tarixi mənbələrdə “Azərbaycanın Albaniya, Atropatena ilə yanaşı, Amazoniya” adlandırılması da qeyd edilmişdir. (Bax: F.Ağasıoğlu: “İslamöncəsi Türk tarixi. (Doqquz Bitik). V Bitik: Mifologiyada tarix”. İstanbul-2019, səh: 269).
Bizcə, amazon adı başlanğıcda Azərbaycanla bağlı yaransa da, sonralar bütün dünyada qorxmaz, igid və döyüşkən qadınlara verilən ümumi bir ada çevrilmiş, digər qəbilə, tayfa və xalqlarda da belə qadınlara amazonlar deməyə başlamışlar.
İndi gələk mətləb üstünə. Bəs “Azərbaycanın İsveçrəsi” adlanan, bir zamanlar Albaniyanın qədim paytaxtı olan Qəbələnin qonşuluğunda yerləşən Oğuzun (keçmiş Vartaşenin) ərazisində də amazonların – döyüşçü qadınların izlərinə təsadüf olunurmu?
Tarix elmləri doktoru N.Atəşi Azərbaycanda aşkar edilmiş arxeoloji tapıntılara istinadən AMEA-nın keçmiş prezidenti M.Kərimova müraciətində göstərir ki, “Qafqaz Albaniyasının qədim torpaqları - Dərbənd, Qəbələ, Oğuz, Qax, xüsusi ilə Qarabağ bölgəsi amazonların yaşamış olduqları doğma torpaqlardır”. (Bax: https://apa.az/social/-169148)
Bu ifadələrdən belə məlum olur ki, nüfuzlu tədqiqatçı Oğuzu da “amazonların yaşamış olduğu doğma torpaqlar”dan hesab edir. Bunu Oğuzda son Tunc və Erkən dəmir dövrünə aid arxeoloji abidələr arasında silahlı qadın qəbirlərinin tapılması faktları da sübut edir. Azərbaycanda arxeologiyanın banilərindən hesab edilən Saleh Qazıyev vaxtı ilə rayonun Vardanlı (indiki Kərimli) və Qarabaldır kəndlərinin cənubunda silahlı qadın məzarları aşkar etmişdir. O, arxeoloji materiallara əsaslanaraq bu qadınların döyüşlərdə iştirak etdiyinin faktlarla təsdiqləndiyini bildirmişdir.
Həmin qəbirlər işərisində Vardanlı (Kərimli) 5 saylı silahlı qadın qəbri xüsusi yer tutur. Həmin məzarın qadına aid olduğunu antropoloq R.Qasımova da təsdiq etmişdir. 1956-cı ildə aşkar olunmuş bu qəbri S.Qazıyev döyüşçü qadın məzarı adlandırmışdır. Skelet 0,8 m dərinlikdə, başı şərqə, ayaqları qərbə olub, bükülü şəkildə, sağ böyrü üstdə yatmışdı. Skeletin kəlləsinin arxa hissəsində isə tuncdan xəncər aşkar olunmuşdur. (Bax: Qazıyev S.M. “Vardanlı arxeoloji qazıntılarının hesabatı” (1956-cı il)/Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasının Xəbərləri. İctimai elmlər seriyası, 1960, № 4, s. 25-52.)
Strabonun amazon qadınlarının məskəni "Albaniyadan yuxarıdakı dağlardır" ifadəsinə istinadən rayon ərazisində dəniz səviyyəsindən 1150 və 1160 metr yüksəkdə olan Baş Daşağıl və Filfilli kəndlərinin şimalındakı indiyə kimi tədqiq olunmamış qədim qəbiristanlıqlarda amazon qəbirlərinin olması da söylənilir. (Bu qəbirlərin tədqiqi çox sirləri aça bilər.).
Həmin abidələr qadınların, o cümlədən alban qadınlarının hərb tarixindəki yerinin aydınlaşdırılması baxımından da olduqca əhəmiyyətlidir. Onların igidliyini, qormazlığını və döyüş qaydalarını yaxşı bildiklərini tarixi faktlar da sübut edir. Roma tarixçilərinin söylədiklərinə görə, e.ə. 65-ci ildə Pompeyin başçılığı ilə romalıların albanlara qarşı savaşında albanların tərəfində həm də qadınlar iştirak edirmişlər. Əsir götürülmüş alban döyüşçüləri arasında çoxlu yaralı qadın da var imiş. Alban qadınlarının igidliyi romalıları heyran etmişdi. Məhz bu qadınların cəsurluğu romalılar arasında Qafqaz Albaniyasının şimalındakı dağlarda döyüşkən amazon tayfalarının yaşaması barədə əfsanələrin yaranmasına səbəb olmuşdur. Vaxtı ilə makedoniyalı İsgəndər anasına ünvanladığı məktubda yazmışdı ki, "...amazonlar gözəlliyi və sağlamlığı, zəkası və hazırcavablığı ilə bütün qadınlardan xeyli üstündürlər..." (Каллисфен. Kallisthenes von Olynth III, 27).
Nuridə xanım Atəşi Azərbaycandakı Qız qalalarını, o cümlədən Oğuzun Xaçmaz kəndinin şimal-qərbində, Ərmənət kəndinin şimalında, Qaladağın zirvəsində yerləşən Qız qalasını (Biz Vardanlı (Kərimli) kəndinin cənubundakı Qız qalası ərazisini və Baş Daşağıl kəndinin yüksəkliklərində mövqe tutan “Qızlar yaylağı”nı da bura əlavə edərdik–İ.V.) və Kərimli, Qarabaldır kəndlərinin cənubunda aparılan qazıntılarda tapılmış daş (gil) qadın fiqurlarını da amazonlardan nişanə hesab edir. O, “Qafqaz amazonları” kitabının 50-ci səhəfəsində yazır: “...Çaydan çiynimdə səhənglə su daşıyırdım. Dolu səhəngin ağırlığından şikayət edərkən atam mənə Qız qalasını (Xaçmaz kəndinin şimal-qərbindəki –İ.V.) göstərərək deyərdi: “Bax, sənin ulu nənələrin olan igid savaşçı qadınlar o qalada yaşamış və illər uzunu savaşmışlar. Səndə onlar kimi igid, qüvvətli olmalısan!”
Oğuzdan çox da uzaq olmayan Zaqatala rayonunun Çardaxlar kəndi ərazisində dağ üstündə yerləşən, el arasında Pəri qalası kimi məşhur olan qala barədə söylənilən əfsanə də Nuridə xanımın Qız qalaları ilə bağlı ehtimalına haqq qazandırır. (Onu da qeyd edək ki, hələ keçən əsrdə Azərbaycanın dünya şöhrətli yazarı Qurban Səid “Qafqaz (dağları, xalqları və tarixi)” əsərinin “Zaqatala” fəslində “Zaqatalanın böyük möcüzəsi” adlandırdığı amazon tayfalarından bəhs etmişdi.)
Metrodor Skepsiyalı və Hipsikrat, həmçinin bu yerlərlə tanış olanlar məlumat veriblər ki, amazonlar Qafqaz dağlarının şimal ətəklərində qarqarlarla qonşuluqda yaşayıblar. Biz Oğuzun ərazisində amazonların izlərinin olduğunu bildik, bəs burada onlarla qonşu olmuş qarqarların izlərinə də təsadüf olunurmu?
Tədqiqatçılar göstərirlər ki, albanlardan sonra Azərbaycanda geniş ərazilərdə məskunlaşmış əsas tayfalardan biri olub qarqarlar. Onların əsasən Qarabağ ərazisində yaşadıqları söylənilir. Lakin tədqiqatçı Kamilla Trever qarqarların e.ə. III əsrdə Qafqaz dağlarında məskunlaşdığını, sonra dağlardan Qarabağ düzünə yayıldığını göstərir. Tədqiqatçılar M.Zehtabi və M.Ismayılov da qarqarların miladdan qabaq IV-II yüzilliklərdə Qafqaz dağlarının ətəklərində məskunlaşdığını qeyd edirlər. Q.Cavadov haqlı olaraq yazır ki, “Tarixən Qafqaz diyarında dağlıların düzənliyə köçürülməsi sübut olunmuşdur, düzənlərdə yaşayanların isə dağ yerlərinə köçürülməsi aktı məlum deyildir”.
K.Trever qarqarları həm də Qafqaz Albaniyasında ən geniş yayılmış küp qəbirləri mədəniyyətinin sahiblərindən hesab edir. Bəlkə də, elə buna görədir ki, 2024-cü ildə daşqın nəticəsində Oğuz rayondakı Qalaçayın sol sahilində üzə çıxan daş və küp qəbirlərin qarqarlara aid olduğu deyilir. (Təəssf ki, bu qəbirlər də tədqiq olunmayıb)
Tədqiqatçılar Qafqaz Albaniyasının şimal-qərbində də qarqarların yaşadıqlarını göstərirlər. Oğuz rayonunun qərb qonşusu Şəkinin “Qarqarlar ölkəsi” (V.Areveltsinin əlyazmaları-XIII əsr) adlandırılması, şərq qonşusu Qəbələdə Qarqar etnonimini əks etdirən “Qaraqar” (Xarxar) xarabalığının olması, Oğuzun özündə isə V əsrdə erməni cöğrafiyaçılarının əsərlərində də adı çəkilən “Xalxal” toponiminin (kənd) və hidroniminin (kəndin yaxınlığından Xalxal adlı çay da axır) mövcudluğu qarqarların bu ərazilərdə yaşamasından xəbər verir. Filologiya elmləri doktoru, professor H.Mirzəyev göstərir ki, dil və tarixi faktlara əsasən demək olar ki, nəinki XarXar (Qaraqar), hətta Xalxal toponimi də mənşə etibarı ilə qarqar etnonimi ilə bu və ya digər cəhətdən, az və ya çox dərəcədə bağlıdır. Coğrafiya elmləri doktoru, professor N.Məmmədov da Xarxar və Xalxal sözlərinin qarqar sözünün fonetik variantları hesab edir. (Bax: K.Səmədova: “Qərbi Azərbaycan etnotoponimlərinin arealları”, Bakı, “Nurlan”-2008, səh:75-77). Fikrimizcə, mənbəyini Malqamut dağının cənub yamacından (2700 m. yüksəklikdən) alan, Filfilli kəndinin yaxınlığından keçən Qalaçay, həmin kəndin şərqindəki Qoşunqar dağının və Ərmənət kəndinin şimalındakı Qaladağın, Kərimli kəndinin cənubundakı Karqaya ərazisinin adları da qarqar sözünün fonetik variantları ola bilər. Şair tədqiqatçı, “Oğuzda Avestanın izləri” əsərinin müəllifi Y.Rza isə Oğuzun Muxas kəndinin şimalındakı Qərovuz kənd xarabalığının da qarqarlarla bağlı olduğunu ehtimal edir. Deməli, Oğuzun ərazisində qarqarların da izləri var və onlar burada yaşamış amazonlarla həqiqətən qonşu olublar! Bu qonşuluq isə amazonların Oğuz ərazisində də yaşadıqlarının daha bir sübutudur.
Miladdan öncə V yüzillikdə yaşamış məşhur tarixçi Heredot amazonların İskit (Sak, Saka) dilində danışdığını, sicilyalı Diodorus isə onların iskitli olduğunu göstərirdi. (Antik iskit mumiyalarından alınan DNA testlərinə görə iskitlər türklərdir). Amerikalı arxeoloq J.D.Kimball da DNA testlərinə istinadən amazonların türk mənşəli olduqlarını sübut etmişdir. (Bax: https://www.sabah.com.tr/aktuel/2013/02/16/amazonlarin-turk-oldugu-nasil-ortaya-cikti).
Uzun müddət Qafqazdilli sayılmış qarqarlar da türk mənşəlidirlər. Bunu qarqar/karkar kimi səslənən çox sayda adların türk xalqlarına mənsub olması və bu ərazilərin əsas əhalisinin türklərdən ibarət olduğu da sübut edir. Bəli, qarqarlar türk mənşəlidirlər və qıpçaq-qarqar dilində danışıblar. (Bax: C.M.Qaraşarlı: “Egey-aralıq dənizləri regionunun və Qafqaz Albaniyasının onomastikasında ümumi elementlər”, BDU-nun xəbərləri (Humanitar elmlər seriyası), 2007, №1, səh:5) Bunu türk alimi Ə.Qanoqçu da təsdiq edir.
Deməli, bu qonşu xalqlar hər ikisi də türksoylu olublar. Çox güman ki, onlar öz aralarında Albaniyada dövlət dili funksiyasını ifa edən qıpçaq-qarqar dilində anlaşmışlar.
Beləliklə, yuxarıda göstərilənlərə və Strabonun təsvir etdiyi coğrafi mövqe ilə Oğuzun coğrafi mövqeyinin oxşarlığına əsasən Oğuz rayonunun ərazisində də bir zamanlar igid və qoçaq qadınların – amazonların yaşadıqlarını əminliklə söyləmək olar.
Bizcə, bu gün amazonlar haqqında neqativ fikirlər səsləndirmək, onları tariximizdən silməyə çalışmaq, amazon tədqiqatçılarının əsərlərinə kölgə salmaq heç də doğru deyil. İndi amazonluq dünya rəssamlıq, incəsənət, ədəbiyyat və tarixində igidlik, şücaət, qəhrəmanlıq simvolu olaraq tanınmaqda, qəbul edilməkdədir. Biz də bunu belə qəbul edərək dünyanın ən qədim qəhrəman qadınlarının məhz bizim torpaqlarımızda yetişmiş olduğunu dünyaya sübut etsək, ölkəmiz də, mədəniyyətimiz də, tariximiz də daha çox qazanmazmı?!
Amazonlarla qarqarların aralarındakı intim münasibətlərə gəldikdə isə bu, tamamilə başqa bir söhbətin mövzusudur.
İmran Verdiyev,
Azərbaycan Respublikasının Əməkdar müəllimi.
TEREF
Bakı Media Mərkəzinin prezidenti Arzu Əliyeva sosial media hesabında Ramazan bayramı münasibətilə paylaşım edib.
Paylaşımda deyilir:
"Ramazan bayramınız mübarək!"
Heydər Əliyev Fondunun vitse-prezidenti, IDEA İctimai Birliyinin təsisçisi və rəhbəri Leyla Əliyeva sosial media hesabında Ramazan bayramı münasibətilə paylaşım edib.
Demokrat.az xəbər verir ki, paylaşımda deyilir:
"Ramazan bayramınız mübarək!"
“Mən 35 ildir, bu ünvanda yaşayıram. Evimizin çıxarış sənədi var. “Melissa Park” şirkəti ilə heç bir razılığımız olmayıb. Qonşularımız ilə danışıblar, onlara söküntüyə görə istədikləri qədər ödəniş ediblər. Bizə də müraciət edəcəklərini gözləmişik, lakin heç bir danışıq olmayıb”.
TEREF xəbər verir ki, bu fikirləri Oxu.az-a açıqlamasında Yasamal rayonu, Alatava qəsəbəsində tikinti işi aparan şirkətin qanunsuz dağıtdığı evin sahibəsi Elarə Hacıyeva deyib.
O, fikirlərinə belə davam edib:
“2024-cü il dekabrın 24-də üzərində oğlumun - yəni ev sahibinin adı, içində isə Məlahət Hacıyevanın adı qeyd edilmiş bildiriş məktubu almışıq. Orada bizim evə 173 min manat qiymət, evi boşaltmağımız üçün də 10 gün vaxt verilib. Oğlum həmin gün məktubu təkzib edərək geri göndərib və şirkət nümayəndəsi Tural Vəliyevlə danışıb. O da oğluma bildirib ki, bu, formal məktubdur, alınan bütün evlərin sahiblərinə göndərilib, danışıqlar davam edəcək”.
E.Hacıyeva vurğulayıb ki, problemlər bundan sonra başlayıb:
“Həmin gündən evin hər yanında ağır texnika ilə işləyir, evə təzyiq göstərirlər. 3 yaşında nəvəm stolun altında yaşayır. Evdə 5-6 ballıq zəlzələ hiss edirik. Hər ailə üzvümüz evdə zəlzələ çantası saxlayır”.
O deyib ki, dünən saat 17:30-da üzündə maska olan şəxs evin yaxınlığında ekskavator saxlayıb:
“Adam maska geyinmişdi. Oğluma tapşırdım ki, nəvəmi evdən çıxarsın. Biz dörd qadın və oğlum gecəni yatmadıq. Gecə saat 4-də işığımızı kəsdilər. Həyətə çıxıb baxdıq ki, kanalizasiya xəttini də dağıdıblar. Həmin vaxt Prezident Administrasiyasına, “Azərişıq” ASC-yə, Daxili İşlər Nazirliyinə müraciət etdik. Kameraları deaktiv etmişdilər”.
Qadın əlavə edib ki, evin uçurulması bu gün 10:30-da baş verib:
“Səsə baxdım ki, ekskavator sürən maskalı oğlan və bir də nəzarətçi dayanmışdı. Sonra anidən səs qopdu. Mən qışqırdım ki, evdəyik, amma uçurdular. Hadisə zamanı onkoloji xəstə olan bacımın qoluna daş düşdü, mənim isə şüşə qolumu kəsdi.
Aşağı düşüb ekskavatorun qarşısında dayanıb dedim, etmə, mən sənin anan yaşındayam. Ekskavatorun çömçəsini başımın üstündə saxladı, sonra geri çəkib sürətlə uzaqlaşdı”.
"Dələduzluğu bankların özləri edir..." "DİA-AZ" xəbər verir ki, konkret olaraq Azərbaycan Beynəlxalq Bankı ilə bağlı bu ittihamı səsləndirən jurnalist Zümrüd Məmmədova konkret faktı da açıqlayıb.
Jurnalist yazır: "60 yaşlı qadın Cəvahir Əhmədova banka yaxınlaşıb rayondan ona gələn pulu almaq üçün kömək istəyib. Oranın əməkaşı ona bir kart verib. Deyib bunu götür... bura atsınlar. O da kartı gətirib evə, istifadə də etməyib. Heç kartdan anlayışı da yoxdur.
Xoş günlərin birində bankdan ona xəbər gəlib ki, 3700 manata yaxın borcun var və onu da yönəldiblər yetimin pensiya kartına. Araşdıranda məlum oldu ki qadın kartdan pul çəkməyib. Pul "Nizami Mall"un qarşısındakı bankomatdan çəkilib. Polisə şikayət verdik. Yazdı ki məhkəməyə ver, məhkəmə də dedi polisə. Bu ara ABB bank qadının aldığı 300 manat pensiyasını qəpiyinə kimi tutdu.
Yazıq küçədən butulka yığıb dolanır.
Hal hazırda iş Nəsimi Pİ- dədir. Müstəntiqə deyirik, bank versin görüntüləri. Deyir, Bank vermir. Əcəb işdir! Müstəntiq mıxa nala vurur. Hiss edirik ki müstəntiq Anar Aydəmirov qərar vermək gücündə deyil. Polis İdarəsi ABB Bankın qabağında gücsüzdür.
Maləsəf... yaxın gündə qadın intihar edəcəyini söyləyib. Hələ ki...."
İstanbulun Beykoz rayon prokurorluğu 2009-cu ildə "Miss Globe Türkiye" seçilən model Banu Öztürkə qarşı Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanı təhqir etdiyi iddiası ilə istintaq başladıb.
Yeniavaz.com NTV kanalına istinadən xəbər verir ki, istintaq çərçivəsində saxlanılan Öztürk polis bölməsinə aparılıb.
Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanı və dövlət rəsmilərini təhqir etdiyi iddia edilən keçmiş model Beykoz Prokurorluğunun göstərişi ilə saxlanılıb.
Polislər evinə gələndə kamera qeydini açan Öztürk, aşağıdakı ifadələri işlədib: "Məni həbs etmək üçün qapımı sındıracaqlar. Prezidentə təhqir etdiyim üçün oruc vaxtı qapıma gəlib məni aparmağa çalışırlar".
Qeyd edək ki, Banu Öztürk 7 mart 1985-ci ildə anadan olub. Florida Beynəlxalq Universitetində təhsil aldıqdan sonra ABŞ-də teatr, musiqi və rəqs sahələrində təhsilini davam etdirib. 2009-cu ildə "Miss Globe Türkiye" kraliçası seçilən Öztürk, aktyorluq karyerasında "Avrupa Yakası", "Adanalı", "Derman", "Geniş Ailə", "Şen Yuva" və "Güzel Çirkin" kimi məşhur seriallarda rol alıb.
2014-cü ildə iş adamı İsmail Akay ilə ailə quran Öztürkün bu evlilikdən bir oğlu var. Cütlük 2017-ci ildə boşanıb. Maddi çətinliklər səbəbindən Öztürk bir müddət qadın sığınacağında yaşayıb.
Danimarka Müdafiə Nazirliyi 2026-cı ildən etibarən qadınların məcburi hərbi xidmətə cəlb olunacağını açıqlayıb.
TEREF xəbər verir ki, bununla bağlı xarici KİV məlumat yayıb.
Bildirilib ki, Danimarka ilk dəfə olaraq qadınları məcburi hərbi xidmətə cəlb etmək və hərbi xidmət müddətini uzatmaq planlarını açıqlayıb.
Hazırda 4 ay olan hərbi xidmət müddəti kişilər və qadınlar üçün 11 aya qaldırılacaq. Norveç və Danimarka İsveçdən sonra bunu edən üçüncü Avropa ölkəsi olacaq.
Ötən il hərbi xidmətə gedən 4700 nəfərin təxminən dörddə biri qadınlardır.
Qeyd edək ki, Danimarkada hərbi xidmət qadınlar üçün könüllü, 18 yaşından yuxarı kişilər üçün isə məcburidir.
“Qafqazinfo”