Nazirlər Kabineti “Ərzaq məhsullarının dövlət sifarişi ilə satın alınması” elektron portalında barəsində məlumatlar yerləşdirilən istehsalçıların, eləcə də satıcıların fəaliyyətinin monitorinqinin aparılması Qaydaları”nı təsdiqləyib.

Bununla bağlı qərarı Baş Nazir Əli Əsədov imzalayıb.

Məqsəd Prezidentin 11 aprel 2016-cı il tarixli fərmanı ilə təsdiq edilmiş “Dövlət müəssisə və təşkilatları (idarələri) tərəfindən ərzaq məhsullarının mərkəzləşdirilmiş qaydada dövlət büdcəsinin vəsaitləri hesabına satın alınması Qaydası”nın 3.1.5-ci yarımbəndinin icrasını təmin etməkdir.

Qaydalar istehsalçı və satıcıların ərzaq məhsullarının dövlət sifarişi ilə satın alınmasında iştirakları ilə bağlı “Elektron kənd təsərrüfatı” informasiya sistemi və (və ya) yerində baxış vasitəsilə monitorinqin təşkili və həyata keçirilməsi qaydalarını tənzimləyir.

Avtomobillər üçün mühərrik yağlarının qiyməti xeyli bahalaşıb.

Teref.az Xəzər TV-yə istinadən xəbər verir ki, əvvəllər 50-55 manata satılan avtomobillərin mühərrik yağları indi 75-80 manata təkilif olunur.

Sürücülərin sözlərinə görə, bahalaşma bir neçə aydır ki, müşahidə edilir. Onlar deyirlər ki, istehsalçı ölkədən asılı olaraq yağların litrində minimum 5, maksimum 15 manat artım var.

Yağ satışı və dəyişimi ilə məşğul olanlar deyirlər ki, qiymət artımı əsasən Avropadan idxal edilən yağlarda qeydə alınır.

Bəs buna səbəb nədir?

Bu sahə üzrə fəaliyyət göstərən sahibkar Əfqan Əsədov hesab edir ki, qiymətə təsir edən amillərdən biri də daşıma xərcləridir.

Sahibkarlar vurğılayıblar ki, mövcud vəziyyətin hələ nə qədər davam edəcəyi dəqiq bilinmir.

Beynəlxalq Valyuta Fondu (BVF) ölkələrin iqtisadi artım proqnozlarını əhatə edən “Dünya İqtisadi Baxış” hesabatının oktyabr sayını yayımlayıb. Hesabata görə, fond bu il Azərbaycanda Ümumi Daxili Məhsulun (ÜDM) real artımının 3.7 faiz olacağını proqnozlaşdırır. Ötən il bu artım 5.6 faiz olmuşdu. 2020-ci ildə isə ÜDM-də bütövlükdə azalma qeydə alınmışdı. Həmin il pandemiya və enerji qiymətlərinin azalması ucbatından ÜDM 4.2 faiz azalmışdı.

Fondun hesabatında qarşıdakı illərdə ölkənin böyümə göstəricilərinin azalmasına da ayrıca diqqət çəkilir. BVF-nin hesabatında qeyd edilir ki, 2023-cü ildə Azərbaycan iqtisadiyyatının builki proqnozdan daha az – 2.5 faiz böyüməsi gözlənilir. 2027-ci ildə də ÜDM artımının 2.5 faiz olması gümanlaşdırılır. Azərbaycanın Cənubi Qafqazdakı digər iki qonşusu – Ermənistan və Gürcüstanın nəticələrini gözdən keçirdikdə aydın olur ki, həmin ölkələrin iqtisadiyyatlarının böyümə göstəricisi qarşıdakı illərdə Azərbaycanı qabaqlayacaq. BVF-nin proqnozlarına görə, 2023-cü ildə Gürcüstan iqtisadiyyatı 4 faiz, Ermənistan iqtisadiyyatı 3.5 faiz artacaq. Azərbaycanla bağlı proqnoz 2.5 faizdir. 2027-ci ildə Ermənistanın iqtisadi böyüməsinin 4.5 faiz, Gürcüstanın iqtisadi böyüməsinin 5.2 faiz olacağı gözlənilir. Eyni il Azərbaycan iqtisadiyyatı ilə bağlı böyümə gözləntisi cəmi 2.5 faizdir. Deməli, 2027-ci ildə digər iki Cənubi Qafqaz ölkəsinin iqtisadi artım tempinin Azərbaycan iqtisadiyyatını iki dəfəyə yaxın qabaqlaması ehtimal edilir.

Cari il ilə bağlı böyümə proqnozlarına görə də Gürcüstan və Ermənistan Azərbaycandan irəlidədir. Əgər 2022-ci ildə BVF Azərbaycan iqtisadiyyatının 3.7 faiz böyüməsini gözləyirsə, Gürcüstanda bu rəqəm 10.4 faiz, Ermənistanda 7 faizdir. Deməli, bu il Gürcüstan və Ermənistan iqtisadiyyatının artım göstəriciləri Azərbaycan iqtisadiyyatı ilə bağlı uyğun göstəriciləri iki-üç dəfə qabaqlaya bilər.

Qarşıdakı illərdə inflyasiya necə olacaq?

Hazırda Azərbaycan iqtisadiyyatının ən ciddi çətinliklərindən biri bahalaşma sürətinin artmasıdır. İndi ölkədə inflyasiya göstəricisi 14 faizə yaxınlaşır. Bu, ölkədə bir il ərzində iki dəfə devalvasiyanın yaşandığı 2015-ci ildən sonrakı dövrdə qeydə alınan göstəricilərdən də yüksəkdir. Özəlliklə qida inflyasiyasının 21 faizə çatması insanların sosial rifahına ciddi təsir göstərir. BVF-nin açıqladığı proqnozda növbəti il inflyasiyanın nisbətən səngiyəcəyi düşünülür. Fond 2023-cü ildə ölkədə inflyasiya göstəricisinin 9 faiz olacağını güman edir. Azərbaycan Mərkəzi Bankı ölkədə inflyasiya göstəricisini, adətən, 4 faiz olaraq hədəfləyir. Bu baxımdan, gələnilki inflyasiyanın da hədəf göstəricisini aşacağı inandırıcı görünür. Növbəti ilin inflyasiya göstəricisinə görə də digər iki qonşusu ilə müqayisədə Azərbaycan iqtisadiyyatının daha pis göstəricisi var. BVF gələn il Azərbaycanda 9 faiz illik inflyasiya planlayırsa, Ermənistanda bu proqnoz 6 faiz, Gürcüstanda 3.8 faizdir. Hazırda inflyasiya sarıdan ciddi problemlər yaşayan Türkiyə ilə bağlı proqnozdan aydın olur ki, növbəti il də Türkiyə vətəndaşları üçün ağır keçəcək. BVF bu ilin sonunda Türkiyədə 73.5 faiz, gələn il 37 faiz inflyasiya proqnozlaşdırır. Rusiyada bu il 12.5 faiz səviyyəsində proqnozlaşdırılan inflyasiyanın gələn il 4 faizə enməsi proqnozlaşdırılıb. Azərbaycanın digər bir qonşusu İran da yüksək inflyasiya gözləntiləri olan ölkələr arasındadır. BVF bu il üçün İranda 45 faiz, gələn il 35 faiz inflyasiya gözləyir. İnkişaf etmiş ölkələrdə gələnilki inflyasiyanın 3.2 faiz olması proqnoz edilir.

Bəs neft qiymətləri?

İxracın 90 faizdən artığı neft-qaz sektoru hesabına formalaşan Azərbaycanda enerjidaşıyıcıların qiymətlərinin gözlənilən səviyyədə olması həyati önəm daşıyır. Axı büdcə gəlirləri planlanan şəkildə olmadıqda hökumət maliyyə öhdəliklərini yerinə yetirməklə bağlı ciddi çətinliklərlə üzləşir. Beynəlxalq Valyuta Fondunun açıqladığı proqnozlar arasında neft qiymətləri ilə bağlı göstəricilərə də yer verilib. BVF iyuldakı hesabatıyla müqayisədə gələn ilə gözlənilən neft qiymətlərinə dair proqnozunu aşağı endirib. Əgər iyulda fond gələn il neftin orta qiymətinin 91 dollar olacağını proqnozlaşdırırdısa, oktyabr hesabatında bu göstərici 85 dollara endirilib. 2023-cü ilin dövlət büdcəsi hazırlanarkən Azərbaycan neftinin bir barelinin orta qiyməti 50 dollardan hesablanıb. BVF 2025-ci ilədək neft qiymətlərinin bir qədər də azalaraq 76 dollar olacağını ehtimal edir. Bütün bunlarla yanaşı, onu da qeyd etmək lazımdır ki, son illər dünya iqtisadiyyatında baş verən qlobal və geosiyasi hadisələr tez-tez gözlənilməz hadisələr doğurur. Bu səbəbdən növbəti illərdə həm iqtisadi artım, həm inflyasiya, həm də neft qiymətləri ilə bağlı göstəricilərin formalaşmasına iqtisadi amillərlə yanaşı, siyasi proseslərin də ciddi təsir imkanları var.(Azadliq radiosu)

12 oktyabr saat 8.40-dan 8.58-dək Ukraynanın cənubunda Silahlı Qüvvələrin hava əleyhinə raket bölmələri Rusiyanın ən azı dörd hücum helikopterini (Ka-52) məhv edib.

Bu barədə Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin Baş Qərargahı məlumat yayıb.

İlkin məlumata görə, işğalçılardan azad edilmiş əraziyə bir helikopter düşüb, qalanları toqquşma xəttindədir.

Qeyd olunub ki, təsdiqlənmiş vurulan helikopterlərin sayının artma ehtimalı yüksəkdir.

“Bu gün ölkəmizdə yığılan pambıqları zavodlar alır və bizim pambıq daha çox xaricə ixrac olunur, əsasən də Türkiyəyə. Türkiyədə də pambıqdan hazırlanan parçalar ölkəmizə daxil olur, yaxud da bu parçalardan geyimlər tikilir. Bunu nəzərə alsaq görərik ki, ölkəmizdə pambıq əkilsə də, onun daxili bazarı ödəməməsi müşahidə olunur. Təbii ki, bu da zavodların apardığı siyasətlə bağlıdır. Çünki onlar burada pambığı alır və onu xarici ölkəyə yönəldir. Ola bilsin ki, gəlir baxımından ixrac daha sərfəlidir. Hesab edirəm ki, Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi bu sahədə ciddi iş görməlidir. Yəni, yeni fabriklər açılsın və pambıq birinci yerli bazarı ödədikdən sonra xaricə çıxarılsın”.

TEREF.AZ yazır ki, bu fikirləri Demokrat.az-a açıqlamasında iqtisadçı ekspert Rauf Qarayev deyib.

İqtisadçı bildirib ki, ölkəmizdə taxıl sahəsində də vəziyyət ürəkaçan deyil:

“Təəssüf ki, ölkəmizdə yetişdirilən taxıl da yerli bazarı ödəmir. Bu baxımdan da, biz yenə də xarici bazardan asılıyıq. Son vaxtlar müşahidə olunur ki, bizə Qazaxıstan müəyyən qədər dəstək olacaq. O baxımdan ki, oradan taxıl məhsulları ölkəyə gətirilərək, burada anbara yığılacaq. Həm digər ölkələrə yönəltmək üçün, o cümlədən də daxili bazar üçün nəzərdə tutulub. Bizdə taxılın yararlı olmadığını bildirirlər, bunu da onunla əlaqələndirirlər ki, ölkədə yetişdirilən taxıl Rusiayda yetişdirilən taxıldan çox aşağı səviyyədədir. Ondan alınan un aşağı olduğu üçün istehsal ettmək gəlirli hesab olunmur. İstehsal olunduqdan sonra onu yalnız dən məhsulları kimi həyət evlərində olan quşların yemi üçün istifadə oluna bilər, qismən də çörək istehsalında istifadə oluna bilər. Ölkəmizdə taxılın az əkilməsi məhz bununla bağlıdır. Hesab edirəm ki, Qarabağ zonası minalardan tam təmizlənəndən sonra yüksək formada taxılın istehsalı üçün işlər görüldəcək və ölkəyə xaricdən taxılın gətirilməsinə ehtiyac olmayacaq. Hətta, Azərbaycan başqa ölkələrə taxıl satacaq.”

İqtisadçının sözlərinə görə, ölkəmizdə kartof əkilsə də, təəssüf ki, o da daxili tələbatı ödəmir:

Kartofun daxili bazarı ödəməməsinin əsas səbəbi onun Rusiya bazarlarına getməsiylə bağlıdır. Bu gün də kartof Rusiyaya getməkdə davam edir, çünki bu onların bağldıığı müqavilədən irəli gələn bir məsələdir. Bunun nəticəsində kartof daxili bazarı ödəmir. Bunun nəticəsində də, biz Pakistan, İrandan ölkəmizə kartofun gəlməsini müşahidə edirik. Hesab edirəm ki, bizim yerli istehsal olunan kartof daha keyfiyyətli olduğu üçün Rusiya bazarına gedir və onun yerində daxili tələbatı ödəmək üçün digər ölkələrdən kartof gətirilir. Bu gün ölkəmizdə yetişdirilən kartof yerli bazarı ödəyir. Sadəcə olaraq, kartof Rusiya bazarlarına getdiyi üçün yerli bazarda qıtlıq əmələ gəlir. Qıtlığın da qarşısnı almaq üçün digər ölkələrdən bura kartof gətirilir. Burada digər məsələ də var ki, bazarlarda da biz müşahidə edirik ki, əvvəllər bir-iki furalar kənd təsərrüfatı ilə bazara daxil olurdusa, indi bunun sayı çoxalmaqddır. Çoxalırsa, demək ki, digər ölkələrdən gətirilən kənd təsərrüfat məhsulları yerli bazarlarda olan məhsulları sıxışdırıb çıxarır. Bunun da səbəbi birbaşa tək kəndlinin üstünə deyil, həm də Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin də üzərinə düşür. Bu maneələri yerli bazarlarda canlandırmaq üçün müəyyən hərəkətlər etməlidirlər ki, ölkədə istehsal olunan kartof birinci növbədə yerli bazarı ödəsin, ondan sonra digər ölkələrə getsin”.

Azərbaycanda mikro, kiçik və orta sahibkarlıq subyektlərinin vahid reyestri aparılacaq.

Bu barədə Milli Məclisin bu gün keçirilən plenar iclasında müzakirəyə çıxarılan yeni hazırlanmış “Mikro, kiçik və orta sahibkarlığın inkişafı haqqında” qanun layihəsində qeyd olunub.

Layihəyə əsasən, səlahiyyətli qurum mikro, kiçik və orta sahibkarlıq subyektləri haqqında müvafiq məlumatların daxil edildiyi mikro, kiçik və orta sahibkarlıq subyektlərinin vahid reyestrini yaradacaq.

Mikro, kiçik və orta sahibkarlıq subyektlərinin vahid reyestrinin aparılması qaydası və həmin reyestrə daxil edilməli olan məlumatların siyahısı mikro, kiçik və orta sahibkarlıq subyektlərinin vahid reyestri haqqında əsasnamə ilə müəyyən ediləcək. Müəyyən edilən məlumatların əldə edilməsi “İnzibati icraat haqqında” qanuna uyğun olaraq həyata keçiriləcək.

Mikro, kiçik və orta sahibkarlıq subyektlərinin vahid reyestri haqqında əsasnamə müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqan (qurum) tərəfindən təsdiq ediləcək.

Layihə səsverməyə çıxarılaraq I oxunuşda qəbul olunub.

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatı (FAO) sentyabr ayında bitki yağı qiymətlərinin azaldığını açıqlayıb. FAO Bitki Yağı Qiymətləri İndeksi aylıq müqayisədə 6,6 faiz azalaraq, sentyabr ayında 152,6 bənd təşkil edib. Bu göstərici son bir ilin ən aşağı həddidir. Azərbaycanda isə vəziyyət digər ölkələrdən bir qədər fərqlidir. Belə ki, həm bitki yağlarının, həm də bütövlükdə duru yağların qiymətində kəskin artım müşahidə edilir. Əvvəlki illərdə artım aşağı həcmdə olduğu üçün çox nəzərə çarpmasa da, son bir ildə yağlarda 1-5 manat aralığında bahalaşmanın olduğu açıq görünür.

Maraqlıdır, dünya bazarında yağın qiymətində ucuzlaşma olduğu halda, Azərbaycanda niyə hələ də bahalaşma davam edir?

Məsələni şərh edən Liberal İqtisadçılar Mərkəzinin sədri Akif Nəsirli ilk olaraq dünya bazarında ərzaq qiymətlərinin ucuzlaşma səbəblərindən danışıb.

O bildirib ki, əsas səbəb bir neçə ay bundan əvvəl Avropanın və Afrikanın ərzaq təminatında müstəsna rola malik olan Ukrayna limanlarının açılmasıdır:

“Bu hadisə ucuzlaşmaya təkan verdi. Beş ay Ukrayna limanları bağlı qaldı və həmin müddətdə Ukraynanın ərzaq alıcıları məhsul ala bilmədilər deyə öz ehtiyatlarından istifadə etdilər, nəticədə qıtlıq yarandı və qiymətlər bahalaşdı. Amma Ukraynadakı ərzaq olduğu kimi qaldı. Birdən-birə limanların açılması dünya bazarına xeyli miqdarda məhsulun atılmasına səbəb oldu ki, bu da qiymətlərin ucuzlaşmasına gətirib çıxardı.

Bundan başqa, yay kənd təsərrüfatı məhsullarının mövsümüdür. Mövsüm başlayanda bütün dünyada bu ilin kənd təsərrüfatı üçün çox münbit bir il olduğu, məhsuldarlığın yüksək olacağı müşahidə olundu. Buğdanın məhsuldarlığı Rusiyada 30-40 faiz artıb. Nəticədə ötən illə müqayisədə bu il Rusiya iki dəfə çox ərzaq buğdası, dənli bitkilər istehsal edə bilib. Ukrayna, Braziliyada da həmçinin məhsuldarlıq yüksək olub. Ona görə də dünya bazarında təklif spektri genişlənib. Bu da, sözsüz ki, qiymətlərin aşağı düşməsinə səbəb olub. Yəni bitki yağlarının qiymətinin dünya bazarında ucuzlaşmasının ilkin səbəbi Ukrayna limanlarının açılması idisə, ikinci səbəb ərzaq məhsullarının bolluğu ilə bağlıdır. Hətta Meksikada da məhsuldarlıq ötən illə müqayisədə 40-50 faiz artıb”.

Ekspert Azərbaycanda yağların, xüsusilə bitki yağlarının qiymətlərinin bahalaşma səbəbinin isə ümumi olduğunu deyib:

“Bu gün Azərbaycanda idxal da, daxili istehsal da inhisardadır. İnhisarçı sahibkar isə heç vaxt məhsulun ucuzlaşması barədə düşünmür. Digər tərəfdən, istehsalçı da əgər istehsal etdiyi mal və məhsul inhisardadırsa, qiymətlərin bahalaşmasından narahat olmur. Əsassız olaraq qiyməti artırırlar, bu da onunla bağlıdır ki, həmin sahibkarların bazarda rəqibi yoxdur. İnhisarçılar məhsulları öz aralarında gizli şəkildə bölüblər, ixtisaslaşıblar, bir qrup taxıl, digər qrup başqa məhsul idxal edir”.

İqtisadçı həmin şəxslər arasında gizli sazişin olduğunu və ona uyğun olaraq qiymət müəyyənləşdirdiklərini diqqətə çatdırıb:

“Özləri üçün xeyir götürürlər, onların qiymət artımı isə əhliyə ziyan vurur. Bu gün bazarda hansısa inhisarçının rəqibi yoxdursa, onlar nəyə görə qiyməti ucuzlaşdırmalıdır, bahalaşmanı niyə dayandırmalıdır? Bahalaşmanın dayandırılması, optimal qaydada qiymətin qoyulması və keyfiyyətin yüksəlməsi üçün bazarda mütləq rəqabət olmalıdır, rəqabət olmayan bazarda heç vaxt qiymətin ucuzlaşmasını müşahidə etmək mümkün deyil. Biz Azərbaycanda ucuzlaşmanı və keyfiyyətin yüksəlməsini o vaxt müşahidə edəcəyik ki, Azərbaycan iqtisadiyyatı inhisardan azad olsun, heç olmasa, inhisar azalsın. Çünki bu gün iqtisadiyyatımızın böyük hissəsi inhisardadır. Ona görə də biz Azərbaycanın daxili bazarında nə qiymətin ucuzlaşmasını, nə də keyfiyyətli məhsulu gözləyək. Çünki keyfiyyətli məhsul maya dəyərini artırır. Maya dəyəri artırsa, inhisarçı sahibkarın gəlirləri azalır. Qiymətlərin ucuzlaşması üçün heç bir mexanizm, təzyiq vasitəsi yoxdur. Ona görə də sahibkar getdikcə qiyməti artırır ki, gəliri artsın”./oxu.az

Fransa hakimiyyətinin qiymət artımlarının məhdudlaşdırılması, xüsusən də enerji resursları ilə bağlı gördüyü tədbirlər 2023-cü ilin sonuna qədər 100 milyard avroya başa gələ bilər.

Yenicag.az xəbər verir ki, bu barədə ölkənin iqtisadiyyat, maliyyə, sənaye və rəqəmsal suverenlik naziri Bruno Le Mer deyib.

“2021-ci ilin oktyabrında biz elektrik enerjisi və qaz tariflərinin artımına limit tətbiq etməklə son beş ilin ən mühüm qərarlarından birini qəbul etdik. Ümumilikdə, 2021, 2022, 2023-cü illərdə soydaşlarımızı qiymətlərin sürətli artımından qorumaq üçün 100 milyard avro xərcləməliyik”, – deyə nazir bildirib./Trend/