Pirallahı rayon Mənzil-Kommunal Təsərrüfatı tərəfindən keçirilən 2 tender müsabiqəsinin (Kotirovka sorğuları) qalibləri "Regıon-LD.2022” MMC (VÖEN-1805932851) və “Bugat-N.P” MMC (VÖEN – 1805932981) olub.

"Regıon-LD.2022” MMC Pirallahı rayon Mənzil-Kommunal Təsərrüfatına 39 min 451 manat dəyərində nəqliyyat vasitələri üçün ehtiyat hissələri, “Bugat-N.P” MMC isə 24 min 871 manat 40 qəpik dəyərində sanitariya-gigiyena malları satacaq.

Məlumat üçün bildirək ki, hər 2 tender müsabiqəsi 16.09.2022-ci il tarixində elan olunub. Qalib gələn hər 2 şirkət cəmi 2 ay əvvəl eyni gündə – 22.07.2022-ci il tarixində dövlət qeydiyyatına alınıblar.

Maraqlıdır ki, hər 2 şirkət eyni ünvanda (Sabunçu rayonu, Bakıxanov ŞTQ, Muxtar Fətəliyev pr., ev 35, m. 17), eyni nizamnamə kapitalı ilə (20 manat) dövlət qeydiyyatına alınıblar. Hər 2 MMC-nin qanuni təmsilçisi də eyni şəxs – Piriyev Nurbala Ali oğlu olub.

Məlumat üçün bildirək ki, "Dövlət satınalmaları haqqında" Qanunun 6-cı maddəsində malgöndərənlərin (podratçıların) ixtisasına dair tələblər yer alıb. Həmin maddənin 6.2.1-ci bəndində açıq şəkildə yazılır ki, satınalma müqaviləsinin icrasını təmin etmək üçün müvafiq sahədə peşəkarlığının, təcrübəsinin, texniki və maliyyə imkanlarının, işçi qüvvəsinin, idarəetmə səriştəsinin, etibarlığının olması lazımdır.

Cəmi 2 ay əvvəl yaranan, nəinki rəsmi veb-səhifəyə, hətta sosial şəbəkə hesabına sahib olmayan bu şirkətlərin hansı peşəkarlığa və təcrübəyə sahib olacağı aydın deyil.

OPEC+ texniki komitəsinin oktyabrın 4-nə planlaşdırılan iclası ləğv edilib.
Bakupost.az TASS-a istinadən xəbər verir ki, bu barədə nümayəndə heyətlərindən birindəki mənbə məlumat verib.
Qərarın səbəbi açıqlanmayıb.
Qeyd edək ki, OPEC alyans ölkələri nümayəndələrinin 2020-ci ilin martından bəri ilk dəfə oktyabrın 5-də təşkilatın Vyanadakı mənzil-qərargahında üzbəüz görüş keçirəcəyini bildirib. Əvvəlcə monitorinq komitəsinin iclası, daha sonra isə nazirlərin iclası nəzərdə tutulub. İddialara görə, OPEC+ ölkələri neft hasilatını sutkada 1 milyon bareldən çox azaltmağı nəzərdən keçirir.

Ukrayna Qara dəniz üzərindən taxıl ixracına dair sazişlərin uzadılmasında maraqlıdır. “Report” xəbər verir ki, bunu BMT Baş katibinin sözçüsü Stefan Dujarrik keçirdiyi mətbuat konfransında bildirib.

“Ukrayna ilə taxıl ixracı müqavilələrinin uzadılması Baş katib (BMT-nin Baş katibi Antonio Qutereş – Red) üçün prioritet məsələdir. Onların çox effektiv olduğu və qlobal ərzaq qiymətlərinə böyük təsir göstərdiyi sübut edilmişdir. Bizə açıq şəkildə bildirildi ki, Ukrayna Prezidenti (Volodimir Zelenski – Red) və danışıqlar apardığımız insanlar Baş katibin bu istiqamətdə səylərini dəstəkləməyə davam edirlər” - deyə, o bildirib.

Qeyd edək ki, Ukraynadan taxıl ixracına dair sazişlər iyulun 22-də imzalanıb, ilk gəmi avqustun 1-də Ukrayna limanlarını tərk edib. Müqavilənin müddəti 120 gündür. Bundan əvvəl Ukrayna bəyan etmişdi ki, ixrac üçün təxminən 20 milyon ton ərzaq göndərə bilər.

“Taxıl dəhlizi” çərçivəsində bu gün, oktyabrın 2-də daha beş gəmi Ukrayna limanlarını tərk edib. Onlar Afrika və Avropa ölkələrinə kənd təsərrüfatı məhsullarını daşıyırlar.

Bu barədə Ukrayna İnfrastruktur Nazirliyinin “Facebook” səhifəsində məlumat verilib.

“Bu gün "taxıl təşəbbüsü"nün həyata keçirilməsi çərçivəsində Odessa, Çornomorsk və Yujnı limanlarından beş gəmi çıxıb. Onlar Afrika və Avropa ölkələri üçün 114,7 min ton kənd təsərrüfatı məhsulu daşıyır”, - məlumatda deyilir.

Eyni zamanda, BMT-nin Ümumdünya Ərzaq Proqramı tərəfindən icarəyə götürülmüş beşinci gəmi olan “New Island” gəmisi yüklənmə üçün bu gün Çernomorsk limanına gəlib. Buğda yükləndikdən sonra o, Somaliyə gedəcək.

Xatırladaq ki, iyulun 22-də Ukrayna, Rusiya, BMT və Türkiyə Qara dənizlə Ukrayna taxılının ixracına imkan yaradan dördtərəfli saziş imzalayıb. Taxıl daşıyan ilk gəmi avqustun 1-də Odessa limanını tərk etdi.

Ümumilikdə, indiyədək 257 gəmi Asiya, Avropa və Afrika ölkələrinə göndərilib.

2022-ci il ərzində iki dəfə Azərbaycanda taxıl məhsullarının qiyməti artırılıb. Qiymət artımı dünya bazarlarındakı bahalaşma ilə izah olunurdu. Taxılın dünya bazarında qiymətində son 3 ayda ucuzlaşma müşahidə olunur. Amma bu prosesin ölkədəki qiymətlərə təsiri görünmür.

Teref.az Toplum.tv-yə istinadən xəbər verir ki, ekspert Vahid Məhərrəmov bunun ölkədəki taxıl sektorunun inhisarlaşdırılması ilə əlaqələndirir.

O daxili bazara nəzarəti həyata keçirən qurumların taxıl şirkətlərinə təsir edə bilmədiyini deyir.
Bildirir ki, bu şirkətlərin arxasında yüksək vəzifəli məmurlar durur. Əziyyəti isə əhali çəkir. Onun fikrincə, buğdanın ucuzlaşması və keyfiyyətinin artması üçün hökumətin ciddi addımlarına ehtiyac var.

Millət vəkili Vahid Əhmədov deyir ki, dünya bazarında ucuzlaşma davam etsə, bu daxili bazara təsir edər. Amma hələ ki ciddi ucuzlaşmadan söhbət getmir.

Vahid Məhərrəmovun sözlərinə görə artıq ciddi ucuzlaşma barədə danışmaq olar:

“İyun, iyul, avqust aylarında dünyada buğdanın qiymətində çox ciddi enmə var. Birinci ayda orada 4.7-di, ikinci ayda 14.4-dü, yəni belə götürəndə, iyun, iyul, avqust aylarını götürəndə, üçüncü ayda da 5.1 fazidi. Yəni ümumilikdə götürəndə ciddi enmə var”.

Azərbaycanda taxılın hazırki qiyməti 1 il öncəkidən 16-17 faiz bahadır. Un və çörəyin qiyməti isə ötən ilkinə nisbətdə 50 faiz bahalaşıb.

AzadlıqRadiosunun rus xidməti yazır ki, South Stream Transport B.V. şirkətinin daxili sənədləri ilə tanış olub.

Bu, Rusiyanın qaz nəhəngi Gazprom-un Niderlanddakı törəmə şirkətidir və Türk Axını qaz kəmərinə texniki xidmət göstərməklə məşğul olur.

Sənədlərdən bəlli olur ki, qaz kəməri ilə nəql əslində sentyabrın 17-dən dayandırılmalı idi.

Bu isə o deməkdir ki, Macarıstan və Serbiya qazsız qala bilər.

AzadlıqRadiosunun tanış olduğu sənədlərdən biri də sözü gedən şirkətin direktoru Oleq Aksyutinin 14 sentyabr tarixli məktubudur.

Məktubdan məlum olur ki, Niderlandın Mərkəzi İdxal-İxrac İdarəsi South Stream Transport B.V. şirkətinin lisenziyasını sentaybrın 17-dən, yəni vaxtından əvvəl ləğv edəcək.

Sanksiyalı avadanlıq

Aksyutin bu məktuba əsaslanaraq Türk Axını kəmərinə bütün xidmətlərin göstərilməsinin dayandırlmasına sərəncam verib.

Lisenziya ləğv edildikdən sonra da qaz kəməri ilə qazın nəqli davam etdiriləcək, amma ona yalnız qəza xidməti göstəriləcək.

Bu da qeyd olunur ki, South Stream Transport B.V. bundan sonra Rusiyaya sanksiya siyahısına salınmış heç bir avadanlıq və material göndərə bilməyəcək.

AzadlıqRadiosunun məlumatına görə şirkət lisenziyanın təzələnməsi üçün müraciət edib və Türkiyə tərəfini yaranmış problem barədə məlumatlandırıb.

Bütün kəmərlərdə problem

İyul ayında Türk Axını kəməri ilə sutkada 44 milyon kubmetr qaz verilib.

Bu, hazırda Rusiya qazını maneəsiz olaraq Avropaya nəql edən yeganə kəmərdir.

Belarusdan keçərək Polşaya gedən “Yamal-Avropa” qaz kəməri ilə qazın verilməsi may ayında dayandırılıb.

Şimal Axını kəmərlərinin zədələnməsi ilə bağlı bu kəmərlərlə qazın verilməsi 30 faizədək azalıb.

Ukrayna ərazisindən keçən Urenqoy-Pomarı-Ujqorod sutkada 167 milyon kubmetr əvəzinə hazırda 42 milyon kubmetr qaz nəql edir.

Gazprom sentyabrın 27-də bildirib ki, Ukrayna ərazisi ilə qazın nəqli tamamilə dayandırıla bilər.

Avropanın təchizatı daha 16 milyard kubmetr azala bilər

Türk Axını kəmərinin iki qolu ilə ildə 33 milyard kubmetr qaz nəql edilir. Bunun yarısı Türkiyəyə gedir, kəmərin ikinci qolu isə Avropa İttifaqına daxil olur.

İkinci kəmər qolu Bolqarıstandan keçərək qazı Yunanıstan, Şimali Makedoniya, Serbiya və Macarıstan arasında paylayır.

Ekspertlərin fikrincə bu kəmərlə qazın nəqli dayandırılarsa, Cənub-Şərqi Avropanın təchizatı ildə 16 milyard kubmetr azalacaq.

AzadlıqRadiosu South Stream Transport B.V. şirkətinə, Niderlandın Mərkəzi İdxal-İxrac İdarəsinə, habelə Türkiyənin müvafiq dövlət orqanlarına sorğu göndərsə də, hələki cavab almayıb.

Mərkəzi Bank riskləri önləyəcəyini bəyan edir
Azərbaycanın 2023-cü il üzrə dövlət büdcəsi layihəsində manatın dollar qarşısında məzənnəsi 1 dollar = 1,7 manat həddində proqnozlaşdırılır. İqtisadiyyat Nazirliyi tərəfindən təqdim olunmuş makroiqtisadi proqnozlarda hətta 2023-2026-cı illər üzrə manatın ABŞ dollarına qarşı məzənnəsi 1,7 manat səviyyəsində götürülüb. Büdcə layihəsində həmçinin Azərbaycanın əsas gəlir mənbəyi olan xam neftin orta bazar qiyməti 50 dollardan hesablanıb.

Bu isə o deməkdir ki, hökumət yaxın 3 il ərzində Azərbaycanda manatın məzənnəsinə ciddi təsir göstərəcək amil görmür. Lakin 2015-2016-cı illərdə baş verənlər göstərir ki, belə amillər bir neçə həftənin içindəcə formalaşa və manatı kəskin dəyərsizləşdirə bilər. Söhbət, əlbəttə, ölkədə makroiqtisadi sabitliyin qarantına çevrilmiş xam neftin dünya bazar qiymətlərindən gedir. Bu ilin fevralından - Ukraynada müharibə başlayandan neft bazarında qiymətlərin yüksəlməsi müşahidə olunur. SOCAR-ın məlumatlarına görə, 2022-ci ilin birinci yarımilində “Azeri Light” markalı neftin qiyməti orta hesabla 110 ABŞ dolları olub ki, bu da illik ifadədə 68 faiz yüksəkdir. Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı (AYİB) yüksək enerji qiymətlərinin yaxın perspektivdə Azərbaycanda iqtisadi artımı dəstəkləyəcəyini proqnozlaşdırır. Bankdan qeyd edilir ki, Azərbaycanda qeyri-neft sektorunun güclü göstəriciləri 2022-ci ilin ilk yeddi ayı ərzində 6,2 faiz artıma səbəb olub. Karbohidrogen qiymətlərinin artması ixrac gəlirlərini demək olar ki, iki dəfə artırıb, cari hesabda və büdcədə böyük profisit yaradıb. Bununla belə, 2022-ci ildə Cənubi Qafqaz regionu üçün qeydə alınan güclü iqtisadi artım 2023-cü ildə azalacaq. Azərbaycan üçün qeyri-müəyyənlik həm enerji qiymətlərindən, həm də inflyasiyadan qaynaqlanır. Azərbaycan iqtisadiyyatının bu il 4,5 faiz artacağı, gələn il isə 2,5 faizə qədər yumşalacağı proqnozlaşdırılır: “İndi inflyasiya orta hesabla Cənubi Qafqaz regionu üzrə 10 faizə düşüb ki, bu, hələ də yüksəkdir, lakin ümumilikdə AYİB regionları üzrə orta göstərici - 16,5 faizdən əhəmiyyətli dərəcədə aşağıdır”.

Ukrayndakı müharibənin enerji qiymətlərinə artırıcı təsirinin qalması fonunda beynəlxalq analitiklər ən azı 2023-cü ilin birinci rübünə qədər neft bazarında qiymətlərin hazırkı səviyyədə - 90-100 dollar civarında qalacağını proqnozlaşdırırlar. Rusiya neftinə qiymət tavanının tətbiqinin də qiymətləri aşağı çəkəcək gücdə olmadığı hesab edilir. Belə ki, Rusiya tavan təyin olunarsa, ona əməl edəcək ölkələrə öz məhsulunun satışını dayandıracağı ilə hədələyir. Bundan əlavə, Rusiyanın işğal etdiyi Ukrayna ərazilərini tam ilham etmək qərarına gəlib ki, bu da beynəlxalq gərginliyin son dərəcə artmasını şərtləndirib. İlham formal olaraq rəsmiləşdikdən sonra Rusiyanın Ukraynaya nüvə zərbələri endirməklə hədələməsi yaxın həftələrdə müharibənin miqyaslarının bütün dünyanı təhdid edəcək qədər böyüməsinə gətirib çıxara bilər.

Hətta bunlar baş verməsə belə, yüksək enerji qiymətlərinin, müharibə və pandemiyanın səbəb olduğu yüksək inflyasiya bütün inkişaf etmiş ölkələrdə mərkəz bankların sərt monetar siyasətə keçərək faiz dərəcələrini kəskin qaldırmasına səbəb olub. Xüsusilə ABŞ Federal Ehtiyatlar Sistemi faiz dərəcələrini artırdıqdan sonra dünyanın bir saylı valyutası olan dolların məzənnəsində möhkəmlənmə sürətlənib. Bu isə dünyanın ən böyük iqtisadiyyatında - ABŞ-da resessiyanın sürətlənməsinə gətirib çıxara bilər. Çünki faiz dərəcələrinin artımı, dövriyyədəki pul kütləsinin məhdudlaşdırılması iqtisadiyyatım artım dinamikasını saxlamaq üçün vacib olan investisiya imkanlarını kəskin məhdudlaşdırır. Artıq bir çox ekspertlər dünya iqtisadiyyatının resessiya içərisində olduğunu, onun dərin böhrana keçməsi riskinin yarandığını bildirirlər. Belə böhran başlayarsa, xammal və qiymətli kağızlar bazarlarında ciddi enmələr baş verəcək.

FED-in uçot dərəcəsinə etdiyi dəyişiklik Azərbaycanda da hiss olunmaqdadır. Sentyabrın 28-də ölkədə avronun məzənnəsi 1,6236 manata enib. Bu isə sentyabr ayının 1-i ilə müqayisədə Avropa valyutasının 4,6 faiz, 2022-ci ilin əvvəlindən isə 17,7 faiz ucuzlaşması deməkdir. Qeyd edək ki, 2022-ci ilin əvvəlində avro 1,9191 manata ticarət edilmişdi. Federal Açıq Bazar Komitəsinin (FOMC) bəzi üzvləri FED-in 2022-ci ilin sonuna qədər uçot dərəcəsini 4,25-4,5 faizə qədər artıracağını gözləyirlər. Bu isə o deməkdir ki, bu ilin sonuna kimi avro və digər valyutalar dollar qarşısında, o cümlədən manat qarşısında ucuzlaşmaqda davam edəcək (APA).

Azərbaycanda manata nəzərən dolların məzənnəsinin artmamasının yeganə səbəbi valyuta bazarının Mərkəz Bank tərəfindən tam nəzarətdə saxlanmasıdır. Ölkədə milli valyutanın üzən məzənnə rejiminə keçilməyib, məzənnəni Mərkəz Bank tənzimləyir. Buna görə də ilin əvvəlindən bəri yüksək neft qiymətləri, həmçinin qeyri-neft ixracının artması fonunda milli valyutanın məzənnəsi dəyişməz qalın.

Dünya Bankının (DB) sentyabr ayı üzrə hesabatına əsasən Azərbaycanın bəzi ticarət tərəfdaşlarının valyutalarının ucuzlaşması manatın nominal effektiv məzənnəsini 10,5 faiz artırıb. Bankdan bildirilib ki, manatın məzənnəsinin sabit qalması Azərbaycan Mərkəzi Bankının ehtiyatlarını artırıb: “Neft Fondunun valyuta satışları avqust ayında iki dəfədən çox artıb, baxmayaraq ki, bir il əvvələ nisbətən 4,6 faiz azdır. AMB-nin ehtiyatları avqust ayında nominal ifadədə 1,3 faiz artaraq 7,5 milyard ABŞ dolları təşkil edib. Belə ki, valyuta tələbinin zəifləməsi ehtiyatların yığılmasına imkan verib”.

Avqust ayında həmçinin Azərbaycan manatının dövretmə sürəti azalıb. Mərkəzi Bankdan bildirildiyinə görə, ötən ay manatın dövretmə sürəti 4,72 bənd təşkil edib. Bu isə iyul ayı ilə müqayisədə 0,12 faiz bəndi azdır: “Tədiyə balansı məlumatlarına görə, I yarımillikdə cari əməliyyatlar hesabında ümumi daxili məhsulun 27.6 faizi səviyyəsində profisit olub. Əsas ixrac məhsullarının yüksək dünya qiymətləri, qeyri-neft ixrac potensialının reallaşması, eləcə də ölkəyə daxil olan pul baratlarının artması iri həcmli cari hesabın formalaşmasına şərait yaradır. Qeyri-neft ixracı 7 ayda ötən ilin müvafiq dövrünə nəzərən 24.2 faiz artıb. Cari hesabın başlıca komponenti olan xarici ticarət balansının profisiti 7 ayda ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 3 dəfə artıb. Proqnozlara görə, cari ilin yekunu ilə yanaşı, 2023-cü ildə də cari əməliyyatlar hesabı profisitli olacaq. Beynəlxalq təşkilatların proqnozlarına əsasən növbəti ildə də Azərbaycanın ixracının əsasını təşkil edən məhsulların dünya qiymətləri yüksək qalacaq”.

AMB-dən bildirilir ki, qurumda Dövlət Neft Fondunun iştirakı ilə təşkil olunan valyuta hərraclarında təklif tələbi üstələməkdə davam edir: “Ümumilikdə cari ilin əvvəlindən bəri (yanvar-avqust aylarında - red.) keçirilən hərracların 77 faizində təklif tələbi üstələyib. Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Fondunun satışları üzrə əhəmiyyətli qənaət var. Cari ilin aprel ayından başlayaraq dövlət büdcəsinin birbaşa valyuta xərclərinin əsasən dövlətin valyuta gəlirləri hesabına ödənilməsi də hərraclardakı tələb-təklif nisbətinə təsir edib. Mərkəzi Bankın valyuta bazarına müdaxiləsi alışyönlü olmaqla yanvar-avqust aylarında 606.7 milyon dollar, o cümlədən aprel-avqust aylarında 473.8 milyon dollar olub”.

Qeyd edək ki, bu ilin yanvar-avqust aylarında Dövlət Neft Fondu 3 milyard 392 milyon dollar məbləğində xarici valyuta satıb. Bu, 2021-ci ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 9,3 faiz azdır. Avqustda fondun xarici valyuta satışı 440,5 milyon dollar təşkil edib. Sentyabr ayında isə Mərkəzi Bankda 8 valyuta hərracı keçirilib. Bu hərraclardan valyutaya tələb 69,4 milyon dollar, 43,8 milyon dollar, 48,4 milyon dollar, 38,6 milyon dollar, 32,3 milyon dollar, 45,7 milyon dollar və 57 milyon dollar olmaqla, cəmi 335,2 milyon dollar satılıb. Bu, avqust ayı ilə müqayisədə 24 faiz, 2021-ci ilin sentyabrı ilə müqayisədə isə 40,7 faiz azdır.

Azərbaycan manatının məzənnəsinə olmasa da, alıcılıq qabiliyyətinə təsir edən əsas amil, əlbəttə, inflyasiyadır. Mərkəzi Bankın məlumatına əsasən, Azərbaycanda illik inflyasiya 2022-ci ilin avqustunda 14.2 faiz, orta illik inflyasiya isə 13.2 faiz təşkil edib. Baza inflyasiya isə illik 12.1 faiz, orta illik 10.2 faiz hesablanıb: “Ümumi inflyasiya səviyyəsinin yüksəlməsinə ərzaq məhsullarının bahalaşması daha çox təsir göstərib. Avqustda illik inflyasiyaya 9.1 faiz bəndi ərzaq, 2.1 faiz bəndi qeyri-ərzaq, 3.1 faiz bəndi isə xidmətlərin qiymət və tariflərinin dəyişimi töhfə verib. Aparılmış təhlillər inflyasiyanın dinamikasını müəyyənləşdirən amillər arasında xarici mənşəli xərc amillərinin üstün rola malik olduğunu göstərir. Avqust ayında dünya ərzaq qiymətləri 1.9 faiz azalsa da onun illik artımı 7.9 faiz səviyyəsindədir və müəyyən zaman intervalı ilə daxili qiymətlərə ötürülür. Eyni zamanda təchizat zənciri ilə bağlı xərcləri xarakterizə edən indekslər son aylar azalsa da, ümumilikdə yüksək olaraq qalır”.

Getdikcə artan geosiyasi gərginlik və COVİD-19-a yoluxma hallarının artması fonunda daşınma-logistika xərclərinin yenidən artması və dünya əmtəə qiymətlərinin tədricən azalması proqnozlarının qarşıdakı dövrdə özünü doğrultmaması, nəticədə tərəfdaş ölkələrdə inflyasiyanın yüksəlməsini AMB ölkədə inflyasiyanı yüksəldə biləcək xarici risklər hesab edir: “Bu risklər hökumətin və Mərkəzi Bankın koordinasiya olunmuş antiinflyasiya tədbirləri, o cümlədən adekvat monetar şəraitin təmin edilməsi ilə idarə ediləcək. Mərkəzi Bank tərəfindən pul siyasətinin yeni əməliyyat çərçivəsinin tətbiqi monetar şəraiti daha effektiv tənzimləməyə imkan verir. 2023-cü il və orta müddətli dövrdə məcmu tələbin izafi artımına yol verilməməsi də dayanıqlı makroiqtisadi sabitliyi, o cümlədən qiymət sabitliyini dəstəkləyəcək”.

Dünya SAKİT,

“Yeni Müsavat”

“Z/Yen Group Ltd.” maliyyə və konsaltinq şirkəti hər yarım ildən bir dünyanın ən böyük maliyyə mərkəzlərinin reytinqini açıqlayır. 2007-ci ildən bəri yayımlanan reytinq 11 min respondentin rəyi əsasında hesablanır. Respondentlər bankçılıq, maliyyə, idarəetmə, sığorta, investisiya idarəçiliyi, ticarət birlikləri və digər bu kimi sahələrin təmsilçiləridir.

Beynəlxalq maliyyə qurumlarının da söykəndiyi builki ikinci buraxılışı yayımlanıb. Reytinqə dünyanın 119 şəhərinin göstəriciləri daxil edilib. Bakı da bu reytinqə əksini tapıb, ancaq Azərbaycan paytaxtının reytinqdəki yerini heç də uğurlu saymaq olmaz. Nəticələrə görə, Bakı siyahıdakı şəhərlərdən cəmi üçünü qabaqlaya bilib və 119 şəhər arasında 116-cı yeri tutub. Bu, həm də o deməkdir ki, Bakı şəhərinin mövqeyi 2020-ci illə müqayisədə iki pillə geriləyib. Bakının qabaqlaya bildiyi üç şəhər Barbados və Çinin Sian və Uhan şəhərləridir. Bu nəticə ilə Bakı həm də Şərqi Avropa və Mərkəzi Asiya regionunda reytinqə daxil şəhərlər arasında sonuncu yeri tutub.

Dünyanın ən böyük maliyyə mərkəzləri hansılardır
Sözügedən reytinq siyahısına artıq dörd ildir ki, Nyu-York şəhəri (ABŞ) başçılıq edir. Siyahının ikinci pilləsində Böyük Britaniyanın paytaxtı London, üçüncü yerdə Sinqapur şəhəri dayanır. Honkonq və San-Fransisko şəhərləri də siyahıda ilk beş yerə çıxıb. Ən çox geriləmə yaşayan şəhər İndoneziyanın paytaxtı Cakarta olub. Bu şəhər 26 pillə geriləyərək 95-ci yerə düşüb.

Mövqeyini ən çox yaxşılaşdıran şəhərlər arasında 16 pillə irəliləyərək 26-cı yerə yüksələn Berlin və 10 pillə yüksələrək dünyada ən böyük 13-cü maliyyə mərkəzi olan Sidney diqqət çəkir.

Siyahıya Azərbaycanla qonşu ölkələrin də şəhərləri daxil edilib. Məsələn, İstanbul dünyanın ən böyük maliyyə mərkəzləri reytinqində 119 şəhər arasında 77-ci yerdə qərarlaşıb. Son dövrlər Türkiyə iqtisadiyyatının yaşadığı problemlər bu reytinqə də təsir göstərib, axı İstanbul biröncəki illə müqayisədə 13 pillə geriləyib. Sanksiyalar ucbatından çətin günlər yaşayan Rusiya şəhərlərinin də reytinqi aşağı düşüb. Paytaxt Moskva bir il öncə dünyanın ən böyük 51-ci maliyyə mərkəzi sayılırdısa, bu il siyahıda 73-cü olub. Ölkənin digər böyük şəhəri Sankt-Peterburqsa 17 pillə geriləyərək 114-cü yerdə qərarlaşıb. İranın paytaxtı Tehran son dönəmlər mövqeyini 6 pillə yaxşılaşdıraraq 112-ci pilləyə yüksəlib.

Siyahıda diqqətçəkən daha bir məqam Qazaxıstanla bağlıdır. Azərbaycanla nisbətən bənzər iqtisadi struktura sahib Qazaxıstanın iki şəhəri dünyanın ən böyük maliyyə mərkəzləri reytinqində yer alıb. Hər iki şəhərin – həm Almatı, həm də Nursultanın (artıq yenə Astana adlanır) göstəriciləri Bakı ilə müqayisədə daha yaxşıdır. Almatı 66-cı, Astana 89-cu pillədə yer ala bilib.

Azərbaycanın reytinqi niyə ürəkaçan deyil
Azərbaycanda maliyyə bazarlarının zəif inkişafı tez-tez dartışılır. Müstəqil ekspertlərin fikrincə, ölkənin maliyyə bazarlarının gəlişməsini əngəlləyən bir çox problem var. Bunlardan ən ciddilərindən biri ölkə iqtisadiyyatına özəlliklə xarici kapitalın giriş imkanlarının məhdudluğudur. Həmin problem ölkədə məmur sahibkarlığının geniş yayılmasından və bir çox sahədə rəqabət ortamının olmamasından qaynaqlanır. Bazara inzibati müdaxilə imkanlarının olması inkişafa ciddi maneədir, axı xarici investorların hər hansı bir ölkəyə yatırım etməsinə təsir göstərən ən vacib amillərdən biri həmin ölkədə rəqabət imkanlarının yaxşı səviyyədə olmasıdır.

Yatırım qərarlarına təsir edən digər bir amilsə ölkədə qanunun aliliyinin təmin edilməsi və məhkəmə-hüquq sisteminə güvənlə bağlıdır. Azərbaycanda bu istiqamətdəki durumun da əcnəbi yatırımçıların gözləntilərini qarşıladığını demək mümkün deyil. Bu baxımdan, ölkədə iqtisadiyyatın liberallaşdırılması və hər kəsə eyni fürsət və rəqabət imkanlarının yaradılması çox önəmlidir.

Hüquq-məhkəmə sisteminə güvənin yaradılması və əlaqədar qurumların şəffaf fəaliyyəti də ölkə iqtisadiyyatı üçün çox vacib sayılmalıdır. Qiymətli kağızlar və investisiya bazarının gəlişməməsi maliyyə sektorunda yalnız bankları gözə çarpdırır. Azərbaycan banklarının əsas fəaliyyəti isə, əsasən, kreditləşmə ilə məhdudlaşır.

İrs Fondunun (Heritage Foundation) “İqtisadi Azadlıq İndeksi”nə görə, Azərbaycan bu il Avropa regionunda yerləşən 45 ölkə arasında 37-ci yerdədir, başqa sözlə, regionda cəmi səkkiz ölkəni qabaqlaya bilib. Azərbaycanın dünya üzrə göstəricisi isə 177 ölkə arasında 75-ci olub. Cənubi Qafqazda yerləşən digər iki ölkənin göstəricisi Azərbaycanla müqayisədə daha yaxşıdır. Azərbaycanın 75-ci olduğu siyahıda Gürcüstan iqtisadi azadlığa görə 26-cı, Ermənistansa 58-ci olmağı bacarıb.