“Neftin dünya bazar qiyməti 1 gündən 7 faizdən çox ucuzlaşıb. Bir gün əvvəl bareli 94.0 dollara satılan Brent markalı neft indi 88.0 dollardan ucuz təklif olunur”.

Bunu iqtisadçı deputat Vüqar Bayramov deyib. Onun sözlərinə görə, avqustun son iş həftəsinin ilk günü ilə müqayisədə neft 17 faizdən çox dəyərsizləşib:

“Neftin qiymətindəki son azalmalar qlobal iqtisadiyyatdakı resessiya riskinin güclənməsi ilə bağlıdır. Rusiya-Ukrayna müharibəsi kontkestində 2022-ci il üçün qlobal iqtisadi artım proqnozu 4.1 faizdən 2.9 faizədək azaldılıb. Avropa İttifaqı üçün builki proqnozlara yenidən baxılıb. İlin əvvəlində 4.0 faiz artım proqnozlaşdıran avropalılar bu göstəricini 2.8 faizədək azaldıblar. Bütün bunlar neftə olan tələbin azalacağı ilə bağlı bazar tərəddüdlərini artırıb və bu da qiymətlərdə müşahidə olunmaqdadır”.

Deputat bildirib ki, dünyada ikinci ən böyük neft istehlakçısı olan Çin pandemiya səbəbindən iqtisadi məhdudiyyətləri genişləndirir: “Bu isə Çin iqtisadiyyatındakı gözlənilən artımlara nail olmaqda çətinlik yaradır. Hazırda Çində 65 milyon insan sərt karantin rejimində yaşayır. Bu arada Qərbin İran ilə danışıqları daha da intensivləşib. İrana qarşı sanksiyaların yumşalacağı halda gələn ilin ikinci yarısı neftin bir barelinin qiymətinin 65.0 dollaradək ucuzlaşacağı istisna edilmir. Bütövlükdə, qlobal durğunluq, bazara daha çox neftin çıxarılması kimi proseslər neft bazarı üçün nikbinlik vəd etmir.

Təbii ki, neftin qiyməti yalnız iqtisadi deyil, eyni zamanda siyasi faktorlardan asılı olduğundan, istənilən zaman bazarda sıçrayışlar istisna edilmir. Neft bazarındakı proqnozlaşdırılmayan volatillik bir daha təsdiq edir ki, enerji resursları ilə zəngin ölkələr üçün güclü qeyri-neft sektoru formalaşdırmaq alternativsizdir. Neft bazarındakı sıçrayışlar istənilən zaman neft gəlirlərini kəskin azalda bilər”.

Ukrayna limanlarından taxıl daşıyan dörd gəminin dә yola düşdüyü bildirilib.
Teref.az xəbər verir ki, bu barәdә Türkiyənin Milli Müdafiә Nazirliyinin rәsmi ‘‘Twitter’’ sәhifәsindә verilәn bәyanatda vurğulanır.

Xatırladaq ki, iyulun 22-də İstanbulda Ukrayna limanlarında gözləyən taxılın daşınması sazişinin imzalanma mərasimi baş tutub. Mәrasimdә Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan, Birlәşmiş Millәtlәr Tәşkilatının Baş katibi Antonio Quterreş, Rusiya və Ukrayna nümayəndə heyətləri iştirak ediblәr.

Dövlət Statistika Komitəsi (DSK) ötən il üçün ərzaq balansına dair göstəriciləri açıqlayıb. Bu balansda önəmli məhsul çeşidlərinin yetişdirilməsi, xaricdən gətirilməsi və istifadəsi ilə bağlı bilgilər əks olunur. Üstəlik, həmin göstəricilər ölkədə yerli istehsalın mühüm növ məhsullarla təminat səviyyəsini ölçməyə imkan verir.

Buğda təminatı nə yerdədir?
Ərzaq balansında ən çox gözlənilən rəqəmlər buğda ilə bağlı idi. Buğda təminatı ölkədə ən çox müzakirə edilən məsələlərin, bəlkə də, başında gəlir. Axı Azərbaycan ənənəvi olaraq öz taxıl ehtiyaclarını idxal hesabına qarşılayır. Ölkənin əsas taxıl təminatçısı isə Rusiyadır. Ancaq Rusiya Ukraynaya savaş açdığından sanksiyalara məruz qalıb və bu üzdən taxıl ixracını məhdudlaşdırıb. Ukrayna da dünyanın ən böyük taxıl istehsalçılarından biri olduğu üçün son aylarda taxıl bazarı ciddi böhran yaşayır. Bu böhran taxıl məhsullarının qiymətini kəskin bahalaşdırıb.

Bu bahalaşmanın təsirləri Azərbaycanda da ciddi şəkildə hiss edilib. Əks halda son bir il içində bir neçə dəfə ölkədə çörək və un qiymətlərinin artırılmasına dair qərar qəbul edilməzdi. Prezident İlham Əliyev də taxıl təminatı ilə bağlı açıqlamasında bildirmişdi ki, yaxın illərdə Azərbaycan bu məhsuldan asılılığını aradan qaldıra bilməyəcək.

DSK-nın açıqladığı rəqəmlərdən aydın olur ki, ötən il Azərbaycanda 1 milyon 837 min ton buğda yetişdirilib. Bu rəqəm 2020-ci illə müqayisədə 20 min tona və ya 1 faizə yaxın artım deməkdir. Ancaq ötənilki göstərici 2018 və 2019-cu illərdəki rəqəmlərdən 200 min tona yaxın geri qalır. Ötən il Azərbaycan 1 milyon 148 min ton buğda idxal edib. Bu o deməkdir ki, Azərbaycanın 2021-ci ildə özünü buğda ilə təminatı 61.5 faizdir. Əvvəlki iki ildə bu göstərici 57.1 faiz idi. Amma bir məqamı da nəzərə almaq lazımdır ki, Azərbaycanın bütövlükdə buğda təminatında idxaldan asılılığı 40 faizə yaxın olsa da, sırf ərzaqlıq buğdada bu asılılıq daha kəskindir. Hökumət rəsmiləri bildirmişdi ki, Azərbaycanın öz istehsalı taxıla tələbatını cəmi 25 faiz ödəyir.

Cədvəl: 2016-2021-ci illərdə Azərbaycanda buğda istehsalı (tonla)

İl İstehsal (tonla)
2021 1 milyon 837 min
2020 1 milyon 818 min
2019 2 milyon 114 min
2018 1 milyon 991 min
2017 1 milyon 769 min
2016 1 milyon 799 min
Azərbaycan buğdanı nəyə sərf edir?
Ərzaq balansında açıqlanan göstəricilər ölkədə buğdanın hansı istiqamətlərdə istifadə edildiyini də göstərir. Rəsmi rəqəmlərə görə, ötən il Azərbaycan un istehsalı üçün toplam 2 milyon 4 min ton buğdadan yararlanıb. Bu, əvvəlki iki ildəki göstəricidən 400 min tona yaxın aşağı nəticədir. Ötən il Azərbaycanda istifadə olunan taxılın yarısından çoxu məhz un üçün sərf edilib. Ölkədə un istehsalında gərəkən buğdanın böyük hissəsi xaricdən gətirilir. Yerli buğda istehsalının daha çox paya sahib olduğu sahə isə heyvandarlıqdır. Buğdanın ən çox istifadə edildiyi ikinci sahə də elə heyvandarlıqdır. Ötən il Azərbaycanda 763 min ton buğda məhz heyvan və quş yemi kimi istifadə edilib. Daha 133 min ton buğda isə toxum kimi ayrılıb. 2021-ci ildə 4 min 154 ton buğda da ölkədə spirt və pivə istehsalına ayrılıb.

Diqqətçəkən daha bir dəyişiklik qarışıq yem istehsalına ayrılan buğda həcmindəki ciddi artımla bağlıdır. Öncəki illərdə Azərbaycanda qarışıq yem istehsalına illik ortalama 40 min ton buğda sərf edilirdi. Ötən il bu rəqəm birdən-birə 100 min ton artaraq 141 min tona çatıb. Əvəzində kraxmal istehsalına sərf edilən buğdanın həcmi azalıb. Daha öncəki illərdə bu məqsədlə hər il təxminən 430 ton buğda sərf edilirdi. Ötən il həmin rəqəm cəmi 84 ton olub. Ölkənin buğda təminatına təsir göstərən daha bir ciddi dəyişiklik itkilərin həcmindəki ciddi azalmadır. Əvvəlki illərdə hər il 200 min tondan çox buğda itkiyə gedirdisə, 2021-ci ildə bu rəqəm 59 tona enib. Əvəzində ilin sonuna qalıq buğda həcmi kəskin azalıb. 2020-ci ildən öncəki illərdə ölkədə ilsonu qalıq sayılan buğdanın həcmi 800 min tonu ötürdü. Həmin ildə bu rəqəm 567 min tona, 2021-ci ildə isə cəmi 326 min tona enmişdi.

Bəs digər taxıl məhsulları?
Ötən il arpa istehsalında artım qeydə alınıb və 2015-ci ildən bəri ilk dəfə arpa istehsalı bir milyon tonu ötüb və ölkə özünü arpayla tam yerli istehsal hesabına təmin edib. Azərbaycanın illik arpa idxalı cəmi 16 min ton olub. Ölkə ötən il hətta 36 min ton arpanı ixrac da edə bilib. Yetişdirilən arpa, əsasən, iki sahəyə yönəldilib. Onun 1 milyon 31 min tonu heyvandarlıqda yem kimi istifadə edilib, 58 min ton arpa isə pivə istehsalına yönəldilib.

Ötən il ölkədə 104 min ton qarğıdalı yetişdirilib. Qarğıdalı təminatında yerli istehsalın payı 90 faizi aşıb. Eyni zamanda, vələmir istehsalında da bu göstərici 90 faizə yaxın olub. Taxıl təminatı ilə bağlı rəqəmlərdən aydın olur ki, digər taxıl məhsullarının təminatında yerli istehsal qənaətbəxş olsa da, buğda təminatında idxaldan ciddi asılılıq davam edir.
pressklub

OPEK+ koalisiyası sentyabrın 5-də neft hasilatı üzrə yeni razılaşma əldə edib. Qərar oktyabrda Azərbaycanın gündəlik xam neft hasilatını 717 min barrelə endirməyi nəzərdə tutur.

Sentyabr üçün gündəlik hasilat norması 718 min barreldir.

OPEK+ koalisiyasında OPEK-dən Anqola, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, Ekvatorial Qvineya, Əlcəzair, İraq, Konqo, Küveyt, Qabon, Nigeriya, Səudiyyə Ərəbistanı, qeyri-OPEK ölkələrindən Azərbaycan, Bəhreyn, Bruney, Cənubi Sudan, Qazaxıstan, Malayziya, Meksika, Oman, Rusiya, Sudan yer alır.

Energetika Nazirliyinin 6 sentyabr məlumatına görə, “AzəriLayt” markalı Azərbaycan neftinin barreli 99,06 dollara satılır.

2022-ci ilin dövlət büdcəsində bir barrel neftin qiyməti 50 dollardan götürülüb, iyulun 1-dən 85 dollara qaldırılıb. “AzəriLayt” yanvara 82,49, fevrala 94,20, marta 102,30, aprelə 112,33, maya 110,70, iyuna 127,48, iyula 123,40, avqusta 105,97, sentyabra 99,67 dollarla başlayıb.

Gündəlik xam neft hasilatı yanvarda 580,9 min barrel, fevralda 566,3 min barrel, martda 579,4 min barrel, apreldə 579,1 min barrel, mayda 571,3 min barrel, iyunda 523,5 min barrel, iyulda 549,9 min barrel göstərilib.

Son vaxtlar süd və süd məhsullarının qiymətində bahalaşma müşahidə edilir.
Söhbət sənaye üsulu ilə hazırlanan ağartı məhsullarının qiymətlərindən gedir.
Alıcılar bildirirlər ki, sözügedən məhsulların qiyməti xeyli dəyişib.
Qiymətlərdə artım olduğunu satıcılar da təsdiqləyir. Lakin onların sözlərinə görə, qiymət artımı firmalarla əlaqəlidir.
Məsələ ilə əlaqədar bir neçə istehsalçı şirkət ilə əlaqə saxlanılıb. Bildirildi ki, qiymət artımının bir neçə səbəbi var. Bildirilir ki, xüsusən də pandemiyadan sonra xammalın qiyməti artıb.
Həmçinin ölkə daxilində istehsal olunan xammalın qablaşdırılması üçün lazım olan əlavələr xaricdən baha gətirilir.

Böyük Britaniyanın yeni Baş naziri Liz Trass enerji böhranına qarşı mübarizə proqramını açıqlayıb.

"Report" xarici KİV-ə istinadən xəbər verir ki, o, bu barədə Dauninq-stritdəki iqamətgahın qarşısında hökumət başçısı kimi ilk çıxışı zamanı deyib.

Yeni Baş nazir artan elektrik tarifləri ilə mübarizə üçün bir sıra tədbirlər həyata keçirəcəyinə söz verib.

"Biz insanların dözülməz elektrik ödənişləri ilə üzləşməməsini təmin edəcəyik", - Trass qeyd edib.

ABŞ dollarında 2022-ci ilin aprelindən müşahidə edilən yeni bahalaşma dalğası hələ də davam edir.

Dolların aparıcı 6 valyutaya qarşı orta məzənnə dəyərini ifadə edən dollar İndeksi bu gün 110 səviyyəsini keçib.

Dörd ay əvvəl indeks 98 səviyyəsində idi. Ötən müddətdə ABŞ dollarının aparıcı valyutalara qarşı orta dəyərinin 12 faizdən çox yüksəlməsi qeydı alınıb.

Dollardakı bahalaşma ABŞ-da yüksək inflyasiyaya qarşı mərkəzi bankın (FED) sərt pul-kredit siyasəti yürütməsidir. FED rəsmiləri bəyan edib ki, yüksək inflyasiyanı cilovlamaq üçün uçot dərəcəsini davamlı artıracaqlar. Hazırda 2,25-2,5 səviyyəsində olan uçot dərəcəsinin sentyabrın 20-21-də keçiriləcək növbəti iclasda 2,75-3 həddinə qaldırılacağı güman olunur. İnflyasiya səviyyəsinin enməyəcəyi təqdirdə dərəcənin 3,75-ə qədər artırılacağı proqnozlaşdırılır. Uçot dərəcəsinin artması ilə paralel olaraq FED dövriyyədə olan dolların miqdarını da azaldır.

Hər iki dəyişiklik isə dolların bahalaşmasına səbəb olur

İran Ermənistanda avtomobil istehsalına başlamağı planlaşdırır.

“Report” İRNA-ya istinadən xəbər verir ki, bunu İranın ticarət təşkilatının sədri Əlirza Peymanpak deyib.
Ətraflı

O bildirib ki, Ermənistanın iqtisadiyyat nazirinin müavini Narek Teryanla görüşdə ticarət əlaqələrinin inkişafı, tranzit mallarına alternativ yollara, eləcə də birgə məişət və elektron texnikaların birgə istehsalına dair məsələləri müzakirə ediblər.

Həmin görüşdə İranın Ermənistanda avtomobil istehsalı həyata keçirmək istəyindən də bəhs olunub.

Əlirza Peymanpakın sözlərinə görə, Ermənistanda İslam Respublikasının Ticarət Mərkəzinin açılması münasibətilə bu il oktyabrın ortalarında İranın ticarət nümayəndəsi İrəvana səfər edəcək.

Azərbaycanda bank sistemi bir fəlakətdir. Müştərilər nadir hallarda bank xidmətlərindən razı qalırlar. Çünki banklar vətəndaşa deyil, özünə xidmət prinsipini kredo seçiblər. Belə yanaşma isə heç bir halda insanları məmnun edə bilməz. Odur ki, tez-tez sosial şəbəkə platformalarında, onlayn mediada, həmçinin müxtəlif müraciət və şikayət məktublarında bankların bərbad, soyğunçu, müştərilərin cibinə girən siyasətindən bəhs olunur.
Məlum olur ki, faizlər yüksəkdir, Mərkəzi Bank bu məsələdə onlara heç bir təzyiq göstərmir və ölkədəki iqtisadi reallığı, əmək haqlarını, gəlirləri nəzərə almağı tövsiyə etmir, nəticədə banklar da vətəndaşları soğan qabığı kimi soymaq maliyyə-kredit siyasəti həyata keçirirlər. Nəinki dünyanın inkişaf etmiç ölkələrində, hətta qonşu İran, Gürcüstan, Türkiyə və digər ölkələrdə vətəndaşları boğan, yuxarı faizlərlə qanını içən bank sektorunu görməzsiniz.
Əksinə, banklar vətəndaşları məmnun etmək üstündə rəqabət aparır, müxtəlif kampaniyalar, layihələr reallaşdırır, müştərilərə cəlbedici təkliflər irəli sürür ki, digər banklara müraciət etməsinlər. Bu mənada təkcə fiziki şəxslər, ipoteka götürən vətəndaşlar deyil, o cümlədən fermerlər, sahibkarlar da həvəslənirlər, stimul qazanırlar.
Ancaq Azərbaycan bankları kustar, primitiv və biabırçı xidmət üzərində dayanıb – yüksək faizlə kredit verib ödəyicinin dərisinə saman təpmək, elementar pul transferlərindən komissiya tutub rahat şəkildə qazanmaq. Buna sadə formada cibgirlik də demək olar, qumar da…
Yəni dünyada ən adi məsələ maliyyə köçürmələri, kartdan karta ödənişlər, post-terminal, yaxud bankomadan vəsait çıxarışlarıdır. Azərbaycanda isə banklar vətəndaşın cüzdanına girir, ona çatacaq halal pulu bankomatdan çıxardığı üçün komissiya tuturlar. Hazırda əksər banklar hər 100 manata 1 manat, hətta 50 manat da bankomatdan çıxarmaq istəsən, yenə 1 manat faiz alırlar. Oğurluq, quldurluq, mənimsəmə…
TİA.Az məlumat verir ki, bu məsələdə əndazəni aşan isə “Bank Respublikadır”. Sözügedən subyektin bankomantından başqa bankın kartı ilə məcburiyyətdən pul çıxarmaq istəyəndə hər 100 manata 2-3 manat komissiya tutur.
Bu da “öz daxili işimdir” adı ilə müştərinin cibinə girib pulunu götürməkdir. Misal üçün bu günlərdə belə halla qarşılaşan müştərilərdən birinin sözlərinə görə, 168 manat vəsait çıxarıb, buna görə ondan 4 manat faiz tutulub. Təbii ki, haqsızlıqdır, qanunla tənzimlənməmiş addımdır.

Bu mövzuda TİA. Az-a danışan hüquqşünas, bankçılıq üzrə ekspert Əkrəm Həsənov deyir ki, komissiya haqlarının təyin edilməsində banklar sərbəstdir:
“Bankomatlardan həmin bankın kartı yox, bir başqa bankın kartı ilə pul çıxarılarsa, müəyyən məbləğdə komissiya tutulur. Burada qanunvericilik heç bir məhdudiyyət qoymayıb.
Ümumiyyətlə, “Banklar haqqında” qanuna görə, banklar öz bank xidmətləri üzrə şərtləri, o cümlədən komissiya haqları və faizləri müəyyən etməkdə tam sərbəstdirlər. O zaman vətəndaş nə etməlidir? Burada vətəndaşın edə biləcəyi yalnız bir şey var: bank seçəndə əvvəlcə bankın şərtləri ilə tanış olub sonra istifadə etmək…”