Dəhşətə gələcəksiniz! ŞƏHİDİN yaşadığı ev və DEPUTATIN yaşadığı villa!
Azərbaycanda kimə dəyər verilir? Vətən uğrunda canından keçən ŞƏHİDƏ yoxsa vətən üçün heç bir iş görməyən DEPUTATA?
Daha ətraflı aşağıdakı videoda:
 |
|
|
Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi aprelin 4-də orta aylıq pensiyanın beynəlxalq dollar ifadəsində MDB, Gürcüstan və Ukrayna üzrə müqayisəli sıralamasında Azərbaycanın 2-ci yerdən 1-ə yüksəldiyini açıqlayıb. Bu, “sosial islahatlar nəticəsində pensiyalarda artım dinamikasının nəticəsi” kimi qiymətləndirib: “Eyni zamanda, ölkəmiz minimum və orta aylıq pensiya göstəricilərinin Alıcılıq Qabiliyyəti Pariteti (AQP) əsasında hesablanmış dollar ifadəsində həmin sıralamada ilk yeri tutmaqda davam edir”.
Nazirliyin təqdim etdiyi cədvələ əsasən, Azərbaycanda minimum pensiya 165, orta pensiya isə 249 dollardır. Alıcılıq qabiliyyətinə görə isə bu məbləğ, müvafiq olaraq, 424 və 663 dollar təşkil edir.
Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin üzvü Aydın Hüseynov “Turan”a məsələni şərh edərkən bildirib ki, nazirlik həmin göstəricini yayıbsa, deməli, rəsmi statistikaya müraciət edir: “Həm də MDB məkanında digər ölkələrlə müqayisədə bizdə alıcılıq qabiliyyəti yüksəkdir”.
Deputat əlavə edib ki, Azərbaycan dövləti sosialyönümlü siyasət həyata keçirir: “Büdcəmiz artdıqca təqaüdlər, maaşlar artır. Hesab edirəm ki, bu ilin özündə də yeni bir sosial paketinin şahidi olacağıq. Büdcəmiz artdıqca biz xüsusilə pensiya və təqaüdlərin, sosial müavinətlərin, əmək haqlarının artırılması ilə bağlı cənab prezidentin sərəncamlarının şahidi oluruq”.
İqtisadçı Qubad İbadoğlu isə AzadlıqRadiosuna bildirib ki, alıcılıq qabiliyyəti deyəndə pensiyaçının aldığı təqaüdün nə qədər mal və xidmətlər əldə etməyə imkan yaratması nəzərdə tutulur: “Azərbaycanda hazırda minimum pensiya 165 dollardır və bu pensiya ilə o, Avropada yaşaya bilməz. Amma Azərbaycanda bu 165 dollara minimum səviyyədə olsa da, müəyyən məhsulları əldə edə bilər. O baxımından Azərbaycandakı pensiyanın alıcılıq qabiliyyətini həmin məbləğlə Avropadakı alıcılıq qabiliyyəti ilə müqayisə edəndə Azərbaycanda bu göstərici yüksək olur. Çünki Azərbaycandakı məhsul və xidmətlərin qiymətləri Avropadakı ilə müqayisədə aşağıdır”.
O hesab edir ki, bu yanaşma qüsurludur, çünki AQP əsasında Dünya Bankı Ümumi Daxili Məhsulu (ÜDM) hesablayır: “Bu, ÜDM-nin real həcmini müqayisə etməyə imkan yaradır. ÜDM bütün növ əmtəə xidmətlərdən, həm istehlakdan, həm istehsaldan formalaşır. Amma pensiyaçının istehsalla nə əlaqəsi var? Bizim pensiyaçının xərcləri arasında yalnız istehlak təyinatlı məhsullardır. Bu, əsas ərzaq məhsullarıdır, kommunal xidmətlərdir”.
İbadoğlunun sözlərinə görə, pensiyaçılar üçün ən doğru olan minimum və orta pensiya ilə yanaşı, median pensiya məbləğinin hesablanmasıdır: “Çünki Azərbaycanda kiçik bir qrup pensiyaçıların pensiyası çox yüksəkdir. Əksəriyyətinin pensiyası isə minimum pensiyaya yaxın bir məbləğdədir. Ona görə də Azərbaycanda orta pensiya yüksək alınır. Median pensiya o deməkdir ki, pensiyaçıların yarısı bu məbləğdən aşağı, yarısı isə yuxarı pensiya alır. Həmin məbləği isə Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi hesablamalıdır. Onda biz daha doğru rəqəmləri görə bilərik”.
İqtisadçının fikrincə, Azərbaycandakı median pensiya məbləği hesablansa və dollara çevrilsə, məlum olacaq ki, Azərbaycan MDB-də ən aşağı yerlərə düşür: “Həmçinin Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinə təklif edirəm ki, pensiyaların minimum dəyərini də gerçək qiymətlər əsasında hesablasın. Ümumiyyətlə, pensiyaçılar üçün ayrıca bir inflyasiya səbəti yaradılmalıdır”.
3 saylı Uşaq Evinin 17 yaşlı sakini M. H. oradakı qida çatışmazlıqları ilə bağlı açıqlamasından sonra uşaq evlərindəki təminatla bağlı məsələlər yenidən gündəmə gəlib. Uşaq evləri və oradakı təminat məsələləri Bakı Şəhər İcra Hakimiyyətinə aid olsa da, qida norması Nazirlər Kabinetinin hazırladığı normativlər əsasında müəyyənləşir.
Nazirlər Kabinetinin 9 mart 2014-cü ildə qəbul etdiyi “Təhsil müəssisələrində, xəstəxanalarda və sosial sahənin digər ictimai müəssisələrində vətəndaşların qida normalarının tətbiq edilməsi haqqında” qərarda qeyd olunub ki, bütün tip internat məktəblərində olan valideynlərini itirmiş uşaqlar və valideyn himayəsindən məhrum olmuş uşaqlar üçün qida norması kimi günlük çörək, ət, müxtəlif növ meyvələr, süd, çay, şəkər və digər zəruri qidalar verilməlidir.
İqtisadçı ekspert Qubad İbadoğlu deyir ki, 2023-cü ilin dövlət büdcəsindən uşaq evləri (Bakı şəhəri üzrə 1, 2 və 3 nömrəli, Gəncə, Şəki və Lənkəran şəhər uşaq evləri) üçün 5,1 milyon manat vəsait ayrılıb. Onun sözlərinə görə, uşaqların sayı açıqlanmır deyə bir uşağa ümumilikdə nə qədər vəsait ayrılır, araşdırmaq olmur:
“Uşaqların hüquqları ilə məşğul olan müstəqil qeyri-hökumət təşkilatlarının 2014-cü ildən başlayaraq sıradan çıxarılması, Uşaq Ombudsmanın olmaması da belə problemlərin mövcudluğu üçün şərait yaradır. Nəhayət, belə müəssisələrdə çalışanların maaşları aşağı olduğundan onlar daim uşaqlara ayrılan ərzağı mənimsəyirlər və bu işin başında da direktor durur".
İqtisadçı təklif edir ki, Hesablama Palatası bu işə maliyyə nəzarətini gücləndirməlidir, Maliyyə Nazirliyi uşaq büdcəsini ayrıca dərc etməlidir, UNİCEF-ə və müstəqil uşaq birliklərinə bu hadisənin monitorini aparmaq və açıqlamalar vermək imkanı yaradılmalıdır, Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsi xüsusi təhqiqat komissiyası ilə araşdırma aparıb, yekun açıqlamasını yaymalıdır, uşaqlar üçün müavinətlər verilməlidir ki, onlar ailələrini maddi sıxıntılara görə tərk etməsinlər.
Bakıda yerləşən 1 saylı Uşaq Evindən bildirilib ki, orada ümimilikdə 76 uşaq qalır. Bir uşaq üçün günlük qida norması ilə bağlı sualı isə cavablandırmaqdan imtina ediblər.
2 saylı Uşaq Evinin müdir müavini Məxməri Alayeva bildirib ki, uşaqların sayı və günlük qida norması ilə bağlı məlumat verə bilməz:
“Bu məsələ ilə bağlı ümumiyyətlə məlumat verə bilmərəm, bildiyim sahə deyil. İnanmıram kimsə sizə bu məlumatı versin. Uşaqlara günlük hansı yeməklərin verilməsilə bağlı danışa bilmərəm”.
3 saylı Uşaq Evinin müdirəsi Məhbubə Hüseynova deyir ki, uşaq evində ümumilikdə 77 uşaq qalır. Bir uşağın 1 günlük qida norması ilə bağlı suala isə o, cavab verməkdən imtina edib:
“Bunu indi deyə bilmərəm axı. Elə o məsələ ilə bağlı yoxlama gedir, yoxlayırlar hazırda”.
Ancaq Hüseynova Azadlıq Radiosuna açıqlamasında bildirib ki, qidalanma ilə bağlı vahid norma var, onun az olması, onların məsuliyyəti deyil: “Qidalanma üçün xüsusi norma var. Biz də qidaları həmin normaya əsasən veririk, ola bilər ki, bu uşaqlara çatmasın. Normadan kənara çıxmağa ixtiyarım yoxdur. Hətta bəzi sexlər əlavə çörək də verirlər, sağ olsunlar. Qanunla təyin olunan normanın az olması da bizlik deyil axı, 17-18 yaşında olanlara 10 qram versək, doymamaqları normaldır".
Abzas Media Gəncədə, Şəkidə və digər əyalətlərdə olan uşaq evlərinin rəsmi nömrələrilə əlaqə saxlamağa çalışsa da, nömrələr işlək olmayıb.
Millət vəkili Aydın Hüseynov deyir ki, uşaq evləri, uşaq bağçaları Azərbaycanın genofondudur və qidaları normal olmalıdır. Onun sözlərinə görə, son zamanlar hər bir uşağın qida norması, kalorisi müəyyənləşdirilir, buna uyğun da menyular hazırlanır:
“Ancaq biz deyə bilmərik ki, bu sahədə vəziyyət idealdır, çatışmazlıqlar var. Bu qurumlar hara tabedirsə, təminat da ordan olmalıdır və bu istiqamətdə diqqət artırılmalıdır"- deputat bildirib. //abzas.org//
Bu gün Azərbaycanda təxminən 260-270 ömürlük, 20-30 il cəza çəkən ömürlük məhbuslar var.
Ömürlük Məhbusların Müdafiə Komitəsinin rəhbəri Akif Nağı Qaynarinfo-ya açıqlamasında bildirib ki, “ömürlük”lərin arasında müxtəlif səbəblərdən həbs olunan şəxslər yer alıb:
“Amma biz Müdafiə Komitəsi olaraq onların hamısını müdafiə etmirik. Biz 25-30 nəfərə qədər şəxsi müdafiə edirik ki, onlar da bir neçə qrupa ayrılır. Məsələn, Qarabağ partizanı Məmməd Məmmədov 2003-cü ildə həbs olunub. 20 ildir ki, həbsdədir. Digər nümunəyı nəzər salaq. “OMON”çular – Elçin Əmiraslnov, Səfa Poladov, Arif Kazımov 1996-cı ildən həbs həyatı yaşayırlar. Onların dövlət qarşısında xidmətləri olub və əfv edilə bilərlər. Hesab edirik ki, 1998-cü ildə güllələnmə hökmündən ömürlük həbsə keçənlərin bir qismi əfv olunması mümkündür.
Dördüncü kateqoriya 30 ildən artıq həbsdə olan Əli Quliyev və digərləri daxildir. Beşinci kateqoriya ləğv edilmiş MTN-nin sabiq rəhbəri Eldar Mahmudovun qanunsuz hərəkətlərinin qurbanlarıdır ki, onların da biri Samir Sanıyevdir”.
Akif Nağı deyib ki, “ömürlüklər”in cəzasının yüngülləşdirilməsi üçün dövlət komissiyası yaradılmalıdır:
“Onlar müddətli həbs cəzasına keçməlidirlər. Təklif edirik ki, 20 il həbs cəzası çəkəndən sonra onlar azad olunsunlar, amma daimi nəzarətdə saxlanılsınlar. Biz bu istiqamətdə onların hüquqlarını müdafiə edirik”.
Doğuş meyllərinin təhlili göstərir ki, 2050-ci ilə qədər əhalinin artımı yavaşlaya bilər və 2100-cü ilə qədər Yer kürəsindəki insanların ümumi sayı 6 milyard nəfərə düşəcək.
Lent.az xarici mətbuata istinadən bildirir ki, bu cür məlumatlar "Roma klubu"qeyri-kommersiya təşkilatının apardığı araşdırmadan irəli gəlir. Onlar proqnozlaşdırırlar ki, hazırda 7,96 milyard olan dünya əhalisi əsrin ortalarında pik həddə - 8,6 milyarda çatacaq, sonra isə əsrin sonunda demək olar ki, 2 milyard azalacaq.
Bu proqnozun bəşəriyyət üçün həm müsbət, həm də mənfi tərəfləri var:
Yerin ekoloji problemləri əhalinin azalmasına təsir göstərəcək, lakin bu, onları tamamilə həll etməyəcək.
Əhalinin azalması bütövlükdə bəşəriyyətin qocalmasına və əmək qabiliyyətli yaşda olan insanların nisbətinin azalmasına gətirib çıxaracaq ki, bu da səhiyyənin və pensiyaların maliyyələşdirilməsində gənclərin üzərinə daha böyük yük qoyacaq.
“Biz bilirik ki, aşağı gəlirli ölkələrdə sürətli iqtisadi inkişafın doğum səviyyəsinə böyük təsiri var. Norveç Biznes Məktəbinin Davamlılıq Mərkəzinin direktoru Per Espen Stoknes deyir ki, qızlar təhsilə, qadınlar isə iqtisadi imkanlara və daha yaxşı səhiyyə xidmətlərinə çıxış əldə etdikcə, doğuş nisbətləri azalır.
Maraqlıdır ki, Birləşmiş Millətlər Təşkilatı 2022-ci il üçün a dünya əhalisinin 2050-ci ilə qədər 9,7 milyarda, 2100-cü ilə qədər isə 10,4 milyarda çatacağı proqnozlaşdırırdı. Bununla belə, BMT-nin hesablamaları da əhalinin daha sonrakı da artımının 11 milyarda çatacağını göstərir.
Digər tədqiqatlar da əhalinin artımını proqnozlaşdırır. Bununla belə, Earth4All modeli enerji artıqlığı, bərabərsizlik, ərzaq istehsalı, gəlir səviyyələri və qlobal istiləşmənin gələcək təsirləri kimi ekoloji və iqtisadi amillər bir qədər daha mürəkkəb dəyişiklikləri nəzərə alır.
Azərbaycanda hər pensiyaçının banka ortalama 758 manat borcu var . Təqaüdçülərin banklarda istehlak kreditləri 863 milyon manat təşkil edir — 1 ildə 27% artıb.
DİA.AZ-ın məlumatına görə, iqtisadçı Pünhan Musayev Bizimyol.info xəbər portalına açıqlamasında bildirib ki, yaş qruplarından asılı olmayaraq, xüsusən istehlak kreditlərinin artım motivlərinin bir neçə səbəbi vardır. Bu, mövcud stiuasiyadan irəli gələrək iqtisadiyyatın cari durumu, qiymətlərin səviyyəsi, insanların gəlirləri, habelə cəmiyyətdə baş verən dəyişikliklərdən qaynaqlana bilər.
“Məsələn, istehlakçılar iqtisadiyyatın yüksəlişdə olduğuna əmin olduqları halda alış qərarı verirlər – ev, avtomobil və digər həyati əhəmiyyətli preditmetlər kimi. Nəticə etibarilə bu istehlak kreditlərinə də təlabatı artıra bilər.
Son bir ildə nəinki təkcə təqüdçülərin, bank kreditləri sturkturuna baxsaq, bütövlükdə istehlak kreditlərinin əhəmiyyətli dərəcədə artdığını görə bilərik. Müqayisə üçün, son rəsmi məlumatlara əsasən, bu ilin yanvar ayında ötən ilin eyni dövrünə nisbətən ümumi kredit portfeli 17 faiz, habelə biznes kreditləri 11 faiz artdığı halda, istehlak kreditləri üzrə bu dinamika 26 faiz olmuşdur. Burada ağıla gələn ilk səbəb inflyasiyadır – qiymətlərin artması. İnflyasiya yüksək olanda insanların gəlirləri real olaraq, yəni onların ala biləcəkləri məhsullar azalır və təbii olaraq pula tələb artır”-deyə iqtisadçı qeyd edib. Onun sözlərinə görə, son bir ildə dünyada olduğu kimi, Azərbaycanda da inflyasiya kifayət qədər artıb. Rəsmi rəqəmlərə görə, ötən ötən ilin sonu 14-15 faiz civarında qeydə alınmışdı. Əhalinin istehlakının əsas komponenti olan qida məhsullarında isə bu göstərici 20 faizə çatırdı.
İqtisadçının fikrincə, artıma təsir edən digər ən mümkün hal kimi, ağıla iqtisadiyyatda müşahidə olunan nağdsızlaşdırma prosesi də gəlir. Belə ki, insanların əmək fəaliyyətinin rəsmi qeydiyyata alınması həm də kart sistemindən istifadənin geniş vüsət almasına təkan vermiş olur. Beləliklə, bu da insanlar arasında kredit kartından istifadə ənənəsinin də formalaşmasına zəmin yaradır. Kredit kartları müştəriyə götürdüyü məbləği faizsiz əsasda hissə-hissə ödəmək imkanı yaradır ki, bu cəmiyyətdə kredit götürmə motivlərini artıran amillərdən hesab olunur.
“Nəzərə almaq lazımdır ki, ötən ilin müvafiq dövrünə nisbətən bu il bank sistemində dövriyyədə olan kredit kartları 29 faizə qədər və ya mütləq ifadədə 400 mindən çox artmışdır”-deyə Pünhan Musayev əlavə edib.
İqtisadçının sözlərinə görə, ümumiyyətlə, borclanma istər təminatlı, istərsə də təminatsız kreditlər üzrə riskli faktordur. Çünki əsas vəsaitdən əlavə, faiz və cərimələr də burada əhatə olunmaqdadır.
“Təbii ki, insan istənilən yaş kateqoriyasında borc almağın risklərini, müsbət və mənfi tərəflərini götür-qoy edir. Bu baxımdan, mənim şəxsi qənaətim belədir ki, hazırkı kredit artımlarının əsas səbəbi yüksək inflyasiyadır”,- deyə iqtisadçı əlavə edib.
Bakı şəhərindəki bəzi orta məktəb və uşaq bağçalarının bir qrup müəllimi tərəfindən Hurriyyet.az saytının redaksiyasına şikayət məktubu daxil olub. Şikayətçilər iddia edirlər ki, onların əmək haqları və dərəcələri aşağı salınıb, buna səbəb kimi isə qeyri-ixtisas müəllimi olmaları göstərilir:
“Hər birimiz ali təhsilli müəllimik. Müxtəlif bağça və məktəb müəllimləriyik. Bizim əmək haqlarımız və dərəcələrimiz aşağı salınıb. Buna səbəb olaraq qeyri-ixtisas müəllimi olmağımız göstərilir. Halbuki, bir çoxlarımız 1996-ci ildən 2009-cu ilədək öz ixtisasımız üzrə işləmişik”.
Adının müəyyən səbəblərə görə açıqlanmasını istəməyən şikayətçilərdən biri deyir ki, Bakıdakı uşaq bağçalarının birində tərbiyəçi vəzifəsində işləyir: “14-cü dərəcəyəm, mart ayının maaşı köçəndə, əmək haqqımın az olduğunu görüb, bunun səbəbi ilə maraqlandım. “İxtisasınızda məktəbə qədər sözü yoxdur, ona görə də 10- cu dərəcəyə salınmısınız”, – dedilər. Maraqlandım, bütün bağçalarda vəziyyət eynidir. Staj nəzərə alınmadan ali təhsillilər 10-cu dərəcəyə salınıb.
Xahiş edirik, bütün müəllimələr adından bu məsələyə aydınlıq gətirəsiniz. Əgər həqiqətən də qanuna uyğun addım atılıbsa, deyəcək sözümüz yoxdur. Biz müəllimlər haqqımızı tələb etməyə də qorxuruq, çünki işimizi itirməkdən ehtiyat edirik.
Bəllidir ki, prezidentin qərarı ilə maaşlar 15 faiz qalxdı, amma bizdə əksinə oldu. Yəni Təhsil Nazirliyi prezidentin qərarının əksinə getdi. Qalxan maaş bir yana qalsın, illərdir əmək verib qazandığımız stajı yoxa saydılar və əvvəlki maaşımız da aşağı salındı.
Xahiş edirik bu mövzunu işıqlandırasınız. Təhsil Nazirliyi niyə bizim haqqımızı tapdalayır?!”
Məsələ ilə bağlı Təhsil Nazirliyi ilə əlaqə saxlayıb, suallarımıza cavab tapmaq istəsək də, zənglərimizə cavab verən olmadı.
Belə fikirləşirik ki, təhsildən önəmli işləri olduğu üçün zənglərimiz cavabsız qaldı.
Redaksiyadan: Qarşı tərəfin mövqeyini dərc etməyə hazırıq.
Bu sözləri martın 28-də Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin qarşısında etiraz aksiyası keçirən Vətən müharibəsi iştirakçılarından Elşad Dursunov deyib.
Həmin gün bir neçə İkinci Qarabağ müharibəsinin iştirakçısı Nazirliyin qarşısında etiraz aksiyası keçiriblər. Onların bəziləri işsizlikdən, bəziləri isə əlillik dərəcəsi ala bilmədiklərindən narazı olduqlarını dilə gətiriblər. Aksiya zamanı qazilərlə polislər arasında mübahisə yaranıb və qazilərin bir neçəsinin səhhəti pisləşib.
Daha ətraflı:
Dəhşətə gələcəksiniz! ŞƏHİDİN yaşadığı ev və DEPUTATIN yaşadığı villa!
Azərbaycanda kimə dəyər verilir? Vətən uğrunda canından keçən ŞƏHİDƏ yoxsa vətən üçün heç bir iş görməyən DEPUTATA?
Daha ətraflı aşağıdakı videoda:
Azərbaycanda pensiyaçıların sayı azalır. Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, 2023-cü il yanvarın 1-i vəziyyətinə Dövlət Sosial Müdafiə Fondunda 1 milyon 114,2 min pensiyaçı qeydiyyatda olub. 2022-ci il yanvarın 1-i vəziyyətinə isə bu rəqəm 1 milyon 200,5 min idi. Beləliklə, pensiyaçıların sayı 86 min 300 nəfər azalıb.
DİA.AZ-ın məlumatına görə, pensiyaçıların azalması ilə bağlı iqtisadçı-ekspert Xalid Kərimli Sputnik Azərbaycan-a bildirib ki, azalmanın əsas səbəbi pensiya yaşının kəskin artırılmasıdır:
"Azərbaycanda kişilərin pensiya yaşı 63, qadınlarda isə 60 idi. 2017-ci ildən başlayaraq pensiya yaşı hər il 6 ay artırılır. Başqa sözlə, "Əmək pensiyaları haqqında" qanuna əsasən, kişilərin yaş həddi 2017-ci il iyulun 1-dən başlayaraq 2021-ci il iyulun 1-dək, qadınların yaş həddi 2017-ci il iyulun 1-dən başlayaraq 2027-ci il iyulun 1-dək hər il 6 ay artırılır. Artıq kişilər üçün pensiya yaşı 65 yaşdır və bu proses 2021-ci ildə başa çatıb. Qadınların pensiya yaşının hər il 6 ay artırılması isə 2027-ci ilə qədər davam edəcək və qadınların da pensiya yaşı 65 yaşa çatdırılacaq".
Saxta və əsassız pensiya işləri ləğv edilib
İqtisadçı qeyd edib ki, azalmanın digər səbəbi saxta və əsassız pensiya işlərinin ləğv edilməsidir. Bu sahədə şəffaflaşma və həmçinin qaydaların sərtləşdirilməsi həyata keçirilib. Əmək qabiliyyətinin itirilməsi ilə əlaqədar pensiyaya çıxmaq qaydalarında da müəyyən sərtləşmə olub. Bu da nəticədə pensiyaçıların sayının azalmasına gətirib çıxardıb.
Onun sözlərinə görə, bu gün cəmiyyətlərin ən böyük problemi pensiyaçıların əhalinin yaş strukturunda faizinin qalxması yox, gənclərin artırılmasıdır. İnkişaf etmiş ölkələrin ən böyük problemlərindən biri pensiyaçıların əhalinin yaş strukturunda faizinin artmasıdır. Məsələn, bu gün Almaniya miqrasiya ilə bağlı qanunvericiliyi liberallaşdırır. Almaniya yüksək ixtisaslı işçi qüvvəsinin cəlbi üçün ölkəyə girişi və onlara vətəndaşlıq verməyi asanlaşdırır ki, hər il 400 min işçi ölkəyə gəlsin.
"Pensiyaçıların, yaşlı təbəqənin əhalinin yaş strukturunda faizinin artması arzumuz, istəyimiz deyil", - deyə o əlavə edib.
Pensiyaçıların sayında artım proqnozlaşdırılır
Qeyd edək ki, bu il Azərbaycanda pensiyaçıların sayında artım proqnozlaşdırılır. Bu məsələ "Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun 2023-cü il büdcəsi haqqında" qanun layihəsinə Hesablama Palatasının rəyində öz əksini tapıb.
Sənədə deyilib ki, bu ilin sonunda pensiyaçıların sayında müsbət dinamikanın olacağı proqnozlaşdırılır. Bu da kişilər üzrə yaşa görə pensiyanın təyin edilməsi üçün müəyyən edilmiş yaş həddinin sabitləşməsi, müraciət hüququ qazanan şəxslərin sayının artması nəticəsində yeni təyin edilmiş işlərin sayının uçotdan çıxarılmış işlərin sayından çox olması ilə əlaqədardır.
Hesablama Palatası bu ildən başlayaraq pensiyaçıların sayında nəzərdə tutulmuş artımın əsasən həm pensiya təyinatı üçün müraciət edəcək şəxslərin sayının artması, həm də qanunvericilik üzrə şərtlərin optimallaşdırılması ilə əlaqəli olması qənaətindədir.
2018-ci ildən başlayaraq pensiyaçıların sayında azalma var
Sənədə əsasən, pensiyaçıların sayında baş verən azalma 2018-ci ildən başlayaraq müşahidə edilir. Bu da 2017-ci ilin 1 iyul tarixindən "Əmək pensiyaları haqqında" qanuna edilmiş dəyişiklikdən sonrakı dövrdə pensiya təyinatı üzrə müəyyən edilmiş şərtlərin əvvəlki illərlə müqayisədə sərtləşdirilməsi və nəticədə pensiya hüququ qazanan şəxslərin sayının qeydiyyatdan çıxarılan şəxslərin sayından az olması ilə əlaqədardır.
Hesablama Palatasının rəyinə görə, əlilliyə görə təyin edilmiş pensiya işlərinin sayında müşahidə edilən azalma əvvəlki dövrlərdə barəsində əlillik dərəcəsi müəyyən edilmiş şəxslər tərəfindən əlillik dərəcəsinin qüvvədə olma müddəti başa çatdığı hallarda müddətin artırılması üçün yenidən müraciət edilməməsi, yaxud müraciət edilməsi hallarında isə çox zaman göstəricilərin əlilliyin müəyyən edilməsi üçün əsaslı olmaması səbəbindən əlillik dərəcəsinin ləğv edilməsi və nəticədə pensiya ödənişinin dayandırılması ilə izah oluna bilər.
Qeyd edilməlidir ki, 2017-ci ildə qanunvericiliyə edilmiş dəyişiklik nəticəsində həm yaşa görə, həm də əlilliyə görə yeni təyin edilmiş pensiya işlərinin sayının kəskin azalmasının qarşısının alınması məqsədilə 2019-cu ilin yanvar ayından "Əmək pensiyaları haqqında" qanuna "Əmək pensiyasının avtomatlaşdırılmış qaydada təyinatı zamanı 2006-cı il yanvarın 1-dək olan sığorta stajının hesablanması xüsusiyyətləri" adlı maddə əlavə edilib. Bu maddəyə əsasən 2019-cu il 1 yanvar tarixindən başlayaraq şəxsə əmək pensiyası təyin edilərkən, onun fərdi hesabının sığorta hissəsində 2018-ci ilin 1 iyul tarixinə qeydə alınmış pensiya kapitalı olduğu halda yaşa görə əmək pensiyası növündə onun 2006-cı il yanvarın 1-dək olan sığorta stajı 25 il, əlilliyə görə əmək pensiyası növündə isə onun 2006-cı il yanvarın 1-dək olan sığorta stajı həmin dövrə olan əmək qabiliyyətli yaş dövrünün hər ili üçün 4 ay götürülməklə hesablanır. Bu da mövcud şərtlər daxilində pensiya hüququ qazanan şəxslərin sayının sabitliyinin qorunması baxımından, eləcə müəyyən edilmiş yaş həddinə çatmış, yaxud əmək qabiliyyətini itirmiş şəxslərin sosial müdafiəsi baxımından effektiv addımdır.
Pensiyaçılar ölkə əhalisinin 11 faizini təşkil edir
Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına əsasən, 2023-cü il yanvarın 1-i vəziyyətinə Dövlət Sosial Müdafiə Fondunda 1114,2 min (ötən ilin yanvarın 1-i vəziyyətinə 1200,5 min) pensiyaçı qeydiyyatda olub ki, bu da ölkə əhalisinin 11 faizini təşkil edir. Onların 62,5 faizi yaşa, 24,5 faizi əlilliyə, 13 faizi isə ailə başçısını itirməyə görə pensiya alır. Əmək pensiyasının minimum məbləği 16,6 faiz artırılaraq 2023-cü ilin 1 fevral tarixindən 280 manat müəyyən olunub.
Ölkədə pensiyaçıların sosial müdafiəsini daha da gücləndirmək məqsədilə Azərbaycan Prezidentinin müvafiq sərəncamı ilə 2023-cü ilin 1 yanvar tarixindən orta aylıq nominal əməkhaqqının illik artım tempinə uyğun olaraq bütün növ əmək pensiyalarının sığorta hissəsi indeksləşdirilərək artırılıb.
Müavinət alanların sayı artıb
Bununla yanaşı, əhalinin sosial müdafiəsinin təmin edilməsi məqsədilə ayrı-ayrı kateqoriyadan olan şəxslərə müxtəlif növ aylıq sosial müavinətlər təyin edilir. Belə ki, 2023-cü ilin yanvarın 1-i vəziyyətinə yaşa görə müavinət alanların sayı 128,3 min (ötən ilin yanvarın 1-i vəziyyətinə 113,6 min) nəfər, əlilliyə görə - 46,7 min nəfəri 18 yaşınadək əlilliyi müəyyən edilmiş şəxslər olmaqla, cəmi min 209,5 min (müvafiq olaraq 55,8 min və 206,1 min) nəfər, ailə başçısını itirməyə görə - 56,1 min (54,3 min) nəfər, digər müavinət növlərini alanların sayı isə 24,3 min (22,9 min) nəfər olub.
Xatırladaq ki, "Əmək pensiyaları haqqında" qanuna görə, 63 yaşına çatmış kişilərin və 60 yaşına çatmış qadınların fərdi hesabın sığorta hissəsində qeydə alınmış pensiya kapitalı əmək pensiyasının minimum məbləğindən az olmayan pensiya təminatına imkan verdikdə sığorta stajından asılı olmayaraq, bu pensiya təminatına imkan vermədikdə isə azı 25 il sığorta stajı olduqda (2017-ci il iyulun 1-dək yaşa görə əmək pensiyası təyin edilmiş şəxslər istisna olmaqla) yaşa görə əmək pensiyası hüququ var.
Gədəbəydə yerləşən kəndlərin birində bütün evlər satışa çıxarılıb.
KONKRET.az xəbər verir ki, bu barədə görüntülər sosial şəbəkələrdə paylaşılıb.
Kənd sakinin sözlərinə görə, evlər 1000-3000 manat aralığında satışa çıxarılıb.
Həmin görüntüləri təqdim edirik: