”Tarixi Nadir” kitabı 1736-1747-ci illərdə hakimiyyətdə olan türk soylu Əfşarlar sülaləsinin banisi Nadir Şah haqqındadır. O, Azərbaycan, İran, Türküstan və Hindistanın şahı olub.
Bəzi tarixçilər ona hərbi nailiyyətlərinə görə ”Şərqin Napoleonu” və ya ”İkinci Makedoniyalı İskəndər” ləqəblərini veriblər. Dahi Üzeyir Hacıbəyovun ”O olmasın, bu olsun” operettasında Məşədi İbadın dediyi ”Mən özüm ”Tarixi Nadir” kitabını yarıya qədər oxumuşam, amma sənin dediyini anlamıram. Bu bisavadlar neyləsin?” ifadəsi də məhz bu kitab haqqındadır.
Məşədi İbadın bu sözləri sonradan məşhur zərbi-məsələ çevrildi. İndi də adətən nəyisə anlamayanda bu cümləni çoxumuz istifadə edirik. Çoxlarımız da ”Tarixi Nadir” kitabının 3 səhifədən ibarət olduğunu zənn edirik.
Kitabın əsli, Ərkivan qəsəbə sakini, kəndin din xadimlərindən olan Hacı Həmid Məmmədov tərəfindən qorunur.
Maraqlısı budur ki, Hacı Həmidin ”Tarixi Nadir” kitabının əslinə sahib olması 2009-cu ildə üzə çıxıb. O, bu illər ərzində həmin kitabı evdə həm atasından yadigar olaraq, həm də qədim kitab kimi qoruyub saxlayıb.
”2009-cu il idi, Həcc ziyarətindən təzə gəlmişdim. Radio kanallarından birində ”Dİn və cəmiyyət” mövzusunda müzakirə gedirdi və mən də müsahibə verirdim. Söhbət əsnasında bir söz işlətdim. Xanım aparıcı da qeyri-ixtiyari olaraq ”Mən ”Tarixi Nadir” kitabını yarıya qədər oxumuşam dediyinizdən heç nə anlamadım” cümləsini işlətdi.
Mən sual etdim ki, ””Tarixi Nadir” kitabı neçə səhifədir?” Xanım 3 səhifə olduğunu bildirdi. Mən yenə başqa sualla müraciət etdim: ”Xanım, siz şah olsanız, Anadoludan Hindistana qədər ərazini fəth etsəniz, sizin haqqınızda cəmi 3 səhifəlik kitab yazılmasına razı olarsınızmı?”. Xanım ”Əlbəttə, xeyr” dedi”.
Əslində isə əsər 147 səhifədən ibarətdir.
Bir müddət sonra isə AMEA-dan bir komissiya gəldi. Kitabın əsl nüsxə, yəni orijinal olmasını təstiq etdilər. Elə ondan sonra da dilimizdən ”3 səhifəlik ”Tarixi Nadir” kitabı kəlməsi” çıxarıldı.
Məlumat üçün bildirək ki, kitabın əsl adı ”Kitabi tarixi cahənkəşan məşhur və Tarixi Nadir”dir. Hicri-qəməri tarixi ilə 1272-ci ildə çap edilib. Kitabın müəllifi Nadir şahın şəxsi münşisi Mirzə Mehdi xandır.
Kitabda bu kitabın əsl nüsxəsi olması haqqında qeyd var və Molla Saleh adlı şəxsin mətbəəsində çap edildiyi bildirilir. Kitabda 3 möhür var, bunlar Şahın möhürü, kitabı çap edən mətbəənin möhürü və kitabı yazan müəllifin möhürüdür.
interpress.az

Müasir Monqolustan ərazisində Göktürk Dövlətinin qurucusu, Bilgə Xaqanın (683-734) atası Qutluq İltəriş (eli toplayan) Xanın abidəsi tapılıb. Bura “Türk” adının ilk dəfə çəkildiyi güman edilən Orhun ərazisindən daha qədimdir. Ötüken bölgəsindəki Nomqon düzündə 2019-cu ildə başlanan qazıntılar uğurla başa çatıb. Tapılmış kitabə üzərində 12 sətir qədim türk yazısı və qədim yunan soqd yazısı var. Ekspedisiyada iştirak edən alimlər mətnlərdə “Tanrı”, “Türk”, “Kutluk” kimi bir sıra sözləri müəyyən etmişlər.
Eldar Tağıyev
TEREF: Xocanın Blogu

Rusiyalı artist Maksim Qalkin konsert verməyi planlaşdırdığı İndoneziyanın Bali adasına buraxılmayıb.

Şoumenin özü “Instagram” sosial şəbəkəsində bu hadisənin niyə baş verdiyini açıqlayıb.

“Həqiqətən də pasport nəzarəti zamanı İndoneziyaya giriş qadağan edilib. Eyni zamanda, iki gün əvvəl iş vizası təsdiq edilib. Tamaşanın bütün sənədləri qaydasında idi. Söhbət heç bir “qara siyahı”dan getmir. Mənə qarşı heç bir düşmənçilik yoxdur. Sərhəd xidmətinin zabitləri çox nəzakətli idilər. Səbəbi dərhal mənə dedilər və sərhəd xidmətinin zabitləri tərəfindən bir neçə dəfə təkrar olundu. Rusiya Federasiyası hökumətindən məni Baliyə buraxmamağı xahiş edən məktub var idi. Məktubu mənə göstərdilər, amma təbii ki, nüsxəsini verməkdən nəzakətlə imtina etdilər. Bütün xidmətlər, istər nəqliyyat, istərsə də sərhəd, mənim Rusiya hakimiyyətinin belə bir şərəfə və şəxsi diqqətə layiq olduğuma görə çaşqınlıq içində idi”, - deyə Qalkin yazıb.

Qalkinin sözlərinə görə, bunun İndoneziya hökumətinin mövqeyi olduğuna dair bütün fərziyyələr gülüncdür.

“Onlara konkret naməlum artistin məsələsini ayırd etməkdənsə, Rusiya Federasiyasının tələbini yerinə yetirmək daha rahatdır. Tailandda Rusiya hakimiyyəti başqa sxem üzrə işləyirdi - Rusiya konsulluğu və Rusiya turizmi ilə güclü əlaqələri olan zalların sahiblərinə təzyiq göstərirdilər. Gülməli odur ki, Rusiya dövləti ölkəsinin rifahı naminə daha layiqli işlər görə biləcək adamların vaxtını və səyini buna sərf edir.

Mən baş verənləri indiki şəraitdə iş vaxtı kimi qəbul edirəm. Son il yarım ərzində mən İsrail, Yunanıstan, İtaliya, İspaniya, Avstraliya, Yeni Zelandiya, Almaniya, Avstriya, Fransa, Niderland, Belçika, Böyük Britaniya, İrlandiya, Portuqaliya, Finlandiya, ABŞ, Kanada, Türkiyə, Azərbaycan, Moldova, Latviya, Litva, Estoniya, Çexiya, Polşa, Kipr, İsveçrə, BƏƏ və s. 150-dən çox konsert vermişəm.

Mənbə: fontanka.ru

Baku TV-nin Qərbi Azərbaycan Departamenti bu həftədən yeni televiziya layihəsinə start verir.

Sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru Elçin Əlibəylinin təqdimatında “İrsimiz” rubrikası ilə Qərbi Azərbaycanın etno-mədəniyyəti, adətləri, şifahi yaddaşı, memarlıq, tətbiqi-dekorativ sənəti, xalq yaradıcılığı, toponimləri araşdırılacaq.

Məqsədi Qərbi Azərbaycanın mahal və kəndlərində itməkdə olan irsimizin qorunub saxlanılması, yaşadılması və təbliği olan layihədə böyük türk izlərinin araşdırılması kənd sakinləri, tarixçilər, etnoloqlar, etnoqraflar, folklorşünasların dəlil və söhbətləri ilə aparılır.

Burada qədim inanclar, Göktürk və Zərdüşti, Xəzərlər, Xristian-Qıpçaq, Oğuz dövrünü və orta əsrlər, eləcə də 1988-ci ilə qədər Qərbi Azərbaycanın yerli əhalisinin yaratdığı maddi və mədəni abidələr, böyük tarixi irsi təqdim olunacaq.

“Evli kəndi - “Gor oğlu” irsini yaşadan yurd yeri” adlı bugünkü buraxılışda Loru mahalının Evli, o cümlədən Xarrat, Aşıq Novruz, Molla Eyyub adları ilə də tanınan kəndin mədəni irsi və etnoqrafiyası araşdırılır.

Verilişdə yaşı 3 min ili keçən Lulubi imperiyasının adını daşıyan Loru mahalda qədim türklərin izi – məbədlər və qəbirlər, oyuq daş, Koroğlu mağarası, Xıdır Nəbi törəni, həmçinin gora girmək kimi maraqlı və müəmmalı məqamlara aydınlıq gətirilir.

Xatırladaq ki, Qərbi Azərbaycan Xronikası layihəsinin məqsədi tarixi qədim torpaqlarımızın adının yaşadılması, tanıdılması, həmçinin azərbaycanlıların ermənilər tərəfindən deportasiyaya məruz qoyulmasından, həmin ərazilərdə mövcud olmuş, lakin adı silinən toponimlərin, saysız-hesabsız yeraltı və yerüstü maddi mədəniyyət nümunələri – qədim yaşayış məskənləri, nekropollar, kurqanlar, qala, saray və istehkam qalıqları, karvansaralar, körpülər, qəbirüstü sənduqələr, xaçdaşlar, at-qoç heykəlləri, məbəd, kilsə, məscid, pir və ocaqların üzə çıxarılması, həmin ərazinin təmiz oğuz-türk məskənləri olduğunu təsdiq edən faktların dünya ictimaiyyətinə çatdırılmasıdır.

Həmçinin Prezident İlham Əliyevin Qərbi Azərbaycanla bağlı dediyi “XX əsrin əvvəllərinə təsadüf edən xəritə bir daha onu göstərir ki, Qərbi Azərbaycan tarixi Azərbaycan diyarıdır, şəhərlərin, kəndlərin adları Azərbaycan mənşəlidir və biz yaxşı bilirik ki, indiki Ermənistan ərazisində tarix boyu Azərbaycan xalqı yaşayıb. İndi əsas vəzifə ondan ibarətdir ki, dünya ictimaiyyəti də bunu bilsin”, – fikrini əsas tutaraq Qərbi Azərbaycan İcmasının hazırladığı Qayıdış Konsepsiyasında irəli gələn vəzifələrin təbliğidir.

Bundan əlavə, Qərbi Azərbaycanla bağlı tarixçilərin, araşdırmaçıların düşüncələrini, deportasiyaya məruz qalmış şəxslərin həyat hekayəsini işıqlandırmaqdır.