“Sübutlar Qazaxıstanda qəzaya uğrayan Azərbaycan Hava Yollarının təyyarəsinin Rusiya tərəfindən vurulduğunu göstərir”.

“Qafqazinfo” xəbər verir ki, bunu Ağ Evin sözçüsü Con Kirbi jurnalistlərə açıqlamasında deyib.

“Bu təyyarənin Rusiya hava hücumundan müdafiə sistemləri tərəfindən vurulması ehtimalına işarə edən bəzi ilkin əlamətlər müşahidə etmişik”.

Kirbi bildirib ki, ABŞ hökuməti Qazaxıstan və Azərbaycan rəsmilərinə istintaqda kömək etməyi də təklif edib.

The Financial Times qəzetinin yazdığına görə, Bakı Rusiyanın AZAL-a məxsus “Embraer-190” təyyarəsinin vurulması ilə bağlı məsuliyyəti açıq şəkildə qəbul etməsini tələb edir.

Azərbaycan hökuməti və parlamenti səviyyəsində Rusiyanın hərəkətləri sərt ittiham edilir və beynəlxalq ictimaiyyəti də bu məsələyə reaksiya verməyə çağırır.

Musavat.com -un hazırladığı xəbərdə bildirilir ki, qəzaya görə Rusiyanın məsuliyyətini vurğulayan əsas məqamlar:

• Azərbaycanın Nəqliyyat naziri Rəşad Nəbiyev: “Yaralı sərnişinlər və sağ qalan stüardessalar Qroznı üzərində olarkən partlayış səsi eşitdiklərini bildiriblər. Xəsarət alan Rusiya vətəndaşları da eyni versiyanı təsdiqləyiblər. Təyyarəyə zərbə çöldən dəyib.”
• Deputat Rasim Musabəyov: “Təyyarə Rusiya ərazisində, Qroznı səmasında vurulub və bunu inkar etmək olmaz,” – deyə “Turan” agentliyinə bildirib.

Beynəlxalq dəstək artır

ABŞ, Azərbaycan və Qazaxıstan tərəfindən yaradılan birgə istintaq qrupuna texniki və hüquqi dəstək təklif edib. Bununla yanaşı, Ukrayna Prezidenti Volodimir Zelenski də məsələ ilə bağlı sərt mövqeyini ortaya qoyub:

“Qəza yerindəki aydın əyani sübut Rusiyanın faciəyə görə məsuliyyət daşıdığını göstərir. Əgər Moskva MH17 hadisəsində olduğu kimi, yenə yalan danışarsa, beynəlxalq ictimaiyyət buna sərt reaksiya verməlidir.”

Qazaxıstan və İsrailin tədbirləri

• Qazaxıstan yanvarın 27-dək Yekaterinburqa uçuşları dayandırıb və davam edən risk qiymətləndirilməsini gözlədiyini açıqlayıb.
• İsrail isə Tel-Əviv-Moskva reyslərini təhlükəsizlik səbəbilə müvəqqəti olaraq ləğv edib.

Azərbaycandan daha yüksək səviyyədə ittihamlar gözlənilir

Məqalədə vurğulanır ki, Azərbaycan yalnız nazir və deputat səviyyəsində deyil, yaxın günlərdə daha yüksək siyasi səviyyədə Rusiyaya qarşı mövqeyini ifadə edəcək. Prosesin belə inkişaf etməsi Azərbaycanın məsələ ilə bağlı nə qədər ciddi olduğunu göstərir.

Cənubi Qafqazda Rusiyanın təsirinin zəifləməsi

Hadisə Azərbaycanın Qarabağ bölgəsini nəzarətə götürməsindən sonra baş verir. Bu, Rusiyanın bölgədəki təsirinin zəifləməsinə səbəb olan əsas dönüş nöqtəsi hesab olunur. Regional Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri Riçard Giragosyan qeyd edir ki:

“Bu qəza Azərbaycanın Rusiyaya qarşı daha sərt mövqe nümayiş etdirməsinə şərait yaradır. Cənubi Qafqazda Rusiyanın gücü və nüfuzu açıq şəkildə azalır.”

“Embraer-190”: dünyanın ən təhlükəsiz təyyarələrindən biri

“The Financial Times” qeyd edir ki, qəza nəticəsində 38 nəfərin həlak olduğu “Embraer-190” modeli dünyanın ən etibarlı təyyarələrindən biridir. Təyyarənin vurulması ilə bağlı artan sübutlar Rusiyanın zenit-raket sistemlərindən istifadəyə işarə edir.

Azərbaycan ictimaiyyəti, beynəlxalq istintaqın obyektiv aparılmasını və məsuliyyətin qəbul edilməsini gözləyir. “Azərbaycan Hava Yolları” isə hazırda Qroznıya və Rusiyanın digər cənub şəhərlərinə reysləri dayandırıb.

Dekabrın 25-də AZAL-a məxsus Bakı-Qroznı aviareysini həyata keçirən sərnişin təyyarəsinin qəzası ilə bağlı çoxlu cavabsız suallar var.

TNS xəbər verir ki, bu barədə Türkiyənin "Haber Global" telekanalının hazırladığı süjetdə qeyd olunub.

Süjetdə bildirilir ki, hadisənin arxasında Rusiyanın olduğu üzə çıxıb, indi xeyli sual var: "İçərisində 67 nəfər olan "Azərbaycan Hava Yolları"na məxsus təyyarə çərşənbə günü Qroznıya getmək üçün Bakıdan havaya qalxıb. Lakin o, Çeçenistanın paytaxtına yaxınlaşarkən qəfil marşrutunu dəyişərək Qazaxıstanın Aktau şəhərinə doğru irəliləyib. Təyyarə təcili eniş etmək istəyərkən yerə çırpılıb. Azərbaycan rəsmilərinin məlumatına görə, hadisəyə Rusiyaya məxsus raketlər səbəb olub. Təyyarə Rusiya hava məkanına daxil olarkən Ukrayna PUA-larını vurmağa çalışan Rusiya hava hücumundan müdafiə sistemi tərəfindən hədəfə alınıb. "Pantsir-S" sistemindən atılan raket təyyarənin düz yanında partlayıb. Qəlpə parçaları təyyarənin gövdəsində irili-xırdalı dəliklər yaradıb. Pilotlar qəza siqnalı verib və təcili eniş tələb ediblər, lakin zədələnmiş təyyarənin Rusiyanın iki hava limanına enməsinə icazə verilməyib. Əksinə, təyyarə daha uzağa - Xəzərin o biri sahilindəki Aktau hava limanına yönəlib".

Qeyd olunur ki, bu məqamlar hadisənin məqsədyönlü şəkildə törədildiyini göstərir: "Mütəxəssislərin fikrincə, təyyarənin Xəzər dənizinə düşməsində maraqlı olan qüvvələr ola bilərdi. Çünki Rusiya izi itirə bilərdi. Rusiya Mülki Aviasiya İdarəsinin təyyarənin quş sürüsü ilə toqquşması ilə bağlı açıqlaması da diqqət çəkir. Ehtimal olunur ki, sürətli şəkildə verilən bu bəyanat fikirləri Rusiya raketi ilə bağlı reallıqdan yayındırmağa hesablanıb".

Süjetdə vurğulanıb ki, cavabı tapılmalı olan daha bir neçə sual var: "Həmin vaxtlarda Çeçenistanın hava məkanı niyə mülki təyyarələr üçün bağlı deyildi? Qroznı hava limanında uçuşlar niyə dayandırılmadı? Bu cavabsız sual dəhşətli səhlənkarlığa işarə edir. Bəs bundan sonra nə olacaq? Azərbaycan tərəfi Rusiyanın bilərəkdən və ya bilməyərəkdən məsuliyyətini qəbul edib rəsmi üzr istəməsini gözləyir. Həmçinin 39 nəfərin öldüyü təbii fəlakətin səbəbkarlarının cəzalandırılması tələb olunur. Aktau faciəsindən sonra hava nəqliyyatında təhlükəsizlik xəbərdarlığı davam edir".

AZAL-a məxsus Qroznıya uçan təyyarənin Aktau yaxınlığında qəzaya uğraması ilə bağlı Çeçenistanda matəm elan olunub.

Bu barədə “RİA Novosti” xəbər verir.

Çeçenistan hakimiyyəti qəza ilə bağlı dekabrın 28-ni matəm günü elan edib.

Rusiya mətbuatı bu barədə respublika başçısı Ramzan Kadırovun sərəncamına istinadən xəbər yayıb.

Qeyd edək ki, sözügedən təyyarənin qəzaya düşməsinə səbəb kimi Rusiya raketi göstərilir. Rəsmi Moskva isə faktı qəbul etməyə tələsmədiyini, yekun araşdırmanın nəticəsini gözlədiyini bildirib.

Bundan öncə isə, Azərbaycan qəza ilə bağlı Çeçenistanın yardımlarını qəbul etməyib.

Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenski “Azərbaycan Hava Yolları”na məxsus təyyarənin Aktau yaxınlığında qəzaya uğraması ilə bağlı Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevə başsağlığı verib.

Bu barədə o, “X” sosial şəbəkəsindəki hesabında yazıb.

““Azərbaycan Hava Yolları”na məxsus təyyarənin dəhşətli qəzası ilə bağlı daha çox təfərrüatlar məlum olur. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevə və Azərbaycan xalqına başsağlığı verirəm.

Hər bir insan həyatı qiymətlidir və hər bir itki həqiqəti müəyyən etmək üçün hərtərəfli araşdırmaya layiqdir.

Qəza yerindəki aydın əyani sübut Rusiyanın bu faciəyə görə məsuliyyət daşıdığını göstərir.

Əgər Rusiya MH17 ilə olduğu kimi yalan yaymağı seçərsə, biz həqiqəti bərqərar etmək və ədaləti təmin etmək üçün Moskvaya bütün beynəlxalq təzyiqləri birləşdirməliyik”, – paylaşımda qeyd olunub.

Qeyd edək ki, dekabrın 25-i Bakı-Qroznı marşrutu üzrə uçan “Embraer 190” sərnişin təyyarəsi Aktaunun hava limanından 3 km məsafədə qəzaya uğrayıb.

Aktau şəhərində qəzaya uğrayan Bakı-Qroznı reysini yerinə yetirən “Embraer 190” təyyarəsində 62 sərnişin, 5 ekipaj üzvü olmaqla, ümumilikdə 67 nəfər olub.

Qəzadan sonra xəstəxanaya 27 şəxs daxil olub. Onlardan 15 nəfər Azərbaycan Respublikasının, 8 nəfər Rusiya Federasiyasının, 3 nəfər Qırğızıstan Respublikasının vətəndaşıdır. Bir nəfərin şəxsiyyəti, hələlik müəyyən edilməyib.

Hər iki pilot da daxil olmaqla 3 ekipaj üzvü həlak olub, iki ekipaj üzvü isə sağ qalıb.

26 dekabr tarixində Azərbaycana 14 yaralı və 4 nəfərin cəsədi gətirilib.

Təyyarənin “qara qutu”su artıq aşkar edilib və onun beynəlxalq aviasiya konvensiyalarına uyğun olaraq təhlili üçün prosedurlar aparılır. Hazırda qəzanın səbəbləri araşdırılır. Bütün zəruri tədqiqatlar və məlumatların təhlili başa çatdıqdan sonra yekun nəticələr açıqlanacaq.

Bir sıra KİV-lər, o cümlədən “Euronews” Azərbaycan hökumətindəki mənbələrə istinadən məlumat yayıb ki, Azərbaycan Hava Yollarına məxsus təyyarənin Aktau yaxınlığında qəzaya uğramasına Rusiyanın zenit raketi səbəb ola bilər.

Lent.az vesti.az-a istinadla bildirir ki, ehtimallara görə, raket Qroznı ərazisində pilotsuz təyyarələrdən istifadə etməklə döyüş əməliyyatları zamanı buraxılıb və sərnişin təyyarəsinin yaxınlığında partlayıb.

İlkin məlumatlara görə, raket qalıqları təyyarənin gövdəsinə ciddi ziyan vurub və bu faciəyə səbəb olub. Azərbaycanlı mütəxəssislər daxili araşdırma və təyyarəyə dəyən ziyanın ətraflı təhlili zamanı bu qənaətə gəliblər.

APA-nın araşdırması təyyarənin vurulması ilə bağlı təkzibolunmaz sübutlar təqdim edir.

Xüsusilə, hesabatda pilotun Bakıya qayıtmamaq qərarına gələrək, təyyarəni Aktau istiqamətinə yönəltməsinin səbəbi ətraflı izah edilib. Bunun əsas səbəbi Rusiya hava məkanında təhlükəsizliyə təhdid olub. Pilot Mahaçqaladan Bakıya olan məsafənin Aktaudan 50 km az olmasına baxmayaraq, oranı mümkün qədər tez tərk etməyə çalışıb.

Bir sıra Rusiya mənbələri təyyarənin Rusiya hava limanlarında enişinə icazə verilmədiyini təsdiqləyir və bu, ekipajla dispetçer arasındakı danışıqların stenoqramında qeyd olunur. Təyyarənin raketlə vurulmasından az sonra hava limanlarında “Xalça” rejiminin işə salınması da qeyd olunub.

Əməkdar pilot Tair Ağakuliyev Vesti.az-a müsahibəsində bildirib ki, təyyarə qəsdən Xəzər dənizinə göndərilib. Onun sözlərinə görə, bu qərar təyyarənin Aktauya uça bilməyəcəyi və çox güman ki, Xəzər dənizinə düşəcəyi gözləntiləri ilə bağlıdır. Əlavə çətinləşdirən amil dəniz üzərindəki uçuş marşrutu boyunca GPS naviqasiyasının tıxanması idi ki, bu da pilotları dəqiq naviqasiya etmək imkanından məhrum edirdi.

Sağ qalan stüardessa Zülfüqar Əsədov açıq şəkildə bildirdi ki, təyyarə üç dəfə vurulub.

“Biz Qroznıya enməyə gələndə qatı duman var idi, ərazini görmək mümkün olmurdu. Pilot şəhərin üzərində üç dövrə vurub, sonra başqa istiqamətə dönüb. Məhz bu anda üç partlayış səsi eşitdik. Sərnişinləri sakitləşdirmək üçün kabinəyə girdim, lakin qəfildən kəskin ağrı hiss etdim – qolumdan yaralandım”, - Əsədov bildirib.

Yerli və xarici mediaya müxtəlif açıqlamalarda mənbələr rəsmi Bakının Rusiyanın rəsmi şəkildə üzr istəməsini və faciəyə görə günahını etiraf etməsini gözlədiyini bildirir. Bununla bağlı Azərbaycan Çeçenistanın təklif etdiyi yardımı qəbul etməkdən imtina edib.

Bakı vurğulayır ki, səhvlərə görə məsuliyyət dərk edilməli və “sakit” hərəkətlərin arxasında gizlənməməlidir.

Bundan əlavə, Azərbaycan Rusiya və Qazaxıstanın MDB komissiyasını istintaqa cəlb etməsinə icazə verməkdən qəti şəkildə imtina edib və bunu belə yanaşmanın obyektiv olmaması ilə əsaslandırıb. Əvəzində beynəlxalq araşdırma tələbi irəli sürülüb. Rəsmi Bakı artıq Türkiyəyə müraciət edərək, öz ekspertlərinin faciənin baş vermə şəraitinin öyrənilməsində iştirakını təmin etmək xahişi ilə müraciət edib.

Rəsmi üzr və etiraflar gözləntisi ilə paralel olaraq, bir sıra Rusiya federal KİV-ləri, eləcə də Rusiyayönlü Qazaxıstan nəşrləri təyyarənin göyərtəsində qaz balonunun partlaması versiyasını təbliğ etməyə başlayıblar. Bu, açıq şəkildə istintaqı faciənin əsl səbəblərindən yayındırmaq və ictimai rəyi çaşdırmaq məqsədi daşıyır.

Maraqlıdır ki, bu versiyanı dəstəkləmək üçün media Manqistau vilayətinin səhiyyə nümayəndəsinə istinad edir, lakin onun belə bəyanatlar vermək səlahiyyəti yoxdur.

Sağ qalan stüardessa Zülfüqar Əsədov bu versiyanı qəti şəkildə rədd edir: “Kabində qaz balonunun partlaması ideyası tamamilə ağlasığmazdır”.

Faciədən sonra ilk gündə sağ qalan sərnişinlərdən biri eyni Rusiya mətbuatına müsahibəsində "təyyarənin sağ qanadının yan tərəfdən zərbə gördüyünü" söylədi. Bu sözləri hadisənin şahidi olan digər sərnişinlər də təsdiqləyir.

Əldə olan bütün faktlar, o cümlədən videomateriallar, zərərçəkmişlərin ifadələri, eləcə də Rusiyanın bir sıra hərbi Teleqram kanallarında dərc olunan məlumatlar bir şeyi göstərir: Bakı-Qroznı reysinin sərnişin təyyarəsi vurulub.

“VChK-OPGU” Telegram kanalında təqdim edilən məlumata görə, təyyarə Çeçenistanın Naurski rayonu üzərində hücuma məruz qalıb, burada bir neçə hərbi hissə, o cümlədən hava hücumundan müdafiə sistemləri olan bölmələr yerləşib.

Çeçenistan hakimiyyətinin qurbanlara və qurbanların ailələrinə yardım təklif etməsi xüsusi diqqət çəkir. Belə bir təklif, deyəsən, mövzunu başqa istiqamətə yönəltmək və ola bilsin ki, geniş ictimaiyyəti cəlb etmədən hadisəni bağlamaq cəhdi kimi görünür.

Əgər Çeçenistan bu işə qarışmayacağına əmin olsaydı, o zaman belə addımlara ehtiyac qalmazdı...

Kapitan İqor Kşnyakin, ikinci pilot Aleksandr Kalyaninov və baş göyərtə bələdçisi Hökümə Əliyeva təcili eniş zamanı həlak olublar. Ekspertlər vurğulayırlar ki, sərnişinlərin həyatının xilas edilməsində onların rolu danılmazdır.

Oxu.Az xəbər verir ki, bu barədə “Euronews” yazıb.

Qeyd olunur ki, Aktauda qəzaya uğrayan “Azərbaycan Hava Yolları” QSC-nin (AZAL) J2-8243 saylı reysinin son dəqiqələrinin təfərrüatı ortaya çıxdıqda, daha çox ekspert təyyarənin ekipajını qəhrəman adlandırırlar. Onların fikrincə, sona qədər sərnişinləri xilas etmək üçün əlindən gələni edən pilotların və bələdçilərinin rolu danılmazdır.

“AZAL-ın məlumatına görə, İqor Kşnyakin 15 min saatdan çox uçuş təcrübəsinə malik olub. Mütəxəssislərin fikrincə, o, köməkçi pilot Kalyaninovla birlikdə heyrətamiz pilotluq məharəti nümayiş etdirərək, təyyarəni Xəzər dənizinin üzərindən keçirərək Aktau hava limanının uçuş-eniş zolağından cəmi 3 km aralıda təcili eniş etməyə nail olublar.

Qəza yerinin və təyyarənin qalıqlarının videogörüntülərinə əsaslanaraq, aviasiya mütəxəssisləri belə qənaətə gəliblər ki, “Embraer 190″ın ​​sol üfüqi stabilizatoru böyük ehtimalla, qəlpələrlə deşilib və təyyarə öz hidravlik sistemini, o cümlədən sükanın idarəetməsini itirib. Pilotların yumşaq eniş etmək imkanı olmayıb, onlar qəza rejimində eniş etmək məcburiyyətində qalıblar” – məqalədə deyilir.

Dünyanın onlarla ölkəsi ilə yanaşı ABŞ və NATO çoxsaylı insanın ölümü ilə nəticələnən təyyarə qəzası ilə bağlı Azərbaycana başsağlığı verib.

ABŞ Dövlət Departamentinin AZAL-ın təyyarəsinin Aktau şəhəri yaxınlığında qəzaya uğraması ilə əlaqədar başsağlığı barədə Dövlət Departamentinin sözçüsü Metyu Miller X sosial şəbəkəsində yazıb.

“Azərbaycan Hava Yolları" QSC-yə məxsus təyyarənin Qazaxıstanda qəzaya uğraması xəbərindən dərindən kədərləndik. Düşüncələrimiz və dualarımız həlak olanların ailələri ilə birlikdədir, yaralananlara isə tezliklə şəfa diləyirik. Biz Qazaxıstan və Azərbaycanın hakimiyyət orqanlarına kömək etməyə hazırıq”, Metyu Miller vurğulayıb.

NATO-nun mətbuat katibi Fərəh Daxlallah "X" hesabında paylaşım edib.

"Düşüncələrimiz və dualarımız "Azərbaycan Hava Yolları"nın Bakı-Qroznı aviareysinin qurbanları və ailələri ilə birlikdədir. Qəzada xəsarət alanların tezliklə sağalmasını arzulayırıq və məsələni hərtərəfli araşdırmağa çağırırıq", məlumatda qeyd edilib.

Qeyd edək ki, dekabrın 25-də Bakı-Qroznı marşrutu üzrə uçan "Embraer 190" sərnişin təyyarəsi Aktaunun hava limanından 3 kilometr məsafədə qəzaya uğrayıb.

Aktau şəhərində qəzaya uğrayan Bakı-Qroznı reysini yerinə yetirən “Embraer 190” təyyarəsində 62 sərnişin, 5 ekipaj üzvü olmaqla, ümumilikdə 67 nəfər olub. Qəzaya uğrayan təyyarənin göyərtəsində 37 Azərbaycan, 16 Rusiya, 6 Qazaxıstan və 3 Qırğızıstan vətəndaşı olub, Qazaxıstan Nəqliyyat Nazirliyi məlumat yayıb.

Qazaxıstanın nəqliyyat naziri Marat Karabayev “Azərbaycan Hava Yolları” aviaşirkətinə məxsus Bakı-Qroznı reysini yerinə yetirən “Embraer 190” təyyarəsinin təcili eniş edərkən Aktau şəhərində qəzaya uğraması nəticəsində 38 nəfərin həyatını itirdiiyini, 29 nəfərin sağ qaldığını bildirib.

"Azərbaycan Hava Yolları" (AZAL) aviaşirkətinə məxsus təyyarənin Aktauda qəzaya uğraması faktı ilə bağlı Cinayət Məcəlləsinin 262.3 (hava nəqliyyatının hərəkət təhlükəsizliyi və istismarı qaydalarını pozma - ehtiyatsızlıqdan iki və daha çox şəxsin ölümünə səbəb olduqda) və 314.3-cü (səhlənkarlıq - iki və daha çox şəxsin ölümünə səbəb olduqda) maddələri ilə cinayət işi başlanıb.

Təyyarə qəzasının səbəblərinin araşdırılması üçün baş nazir Əli Əsədovun sədrliyi ilə dövlət komissiyası yaradılıb.

Öz növbəsində insidentlə bağlı istintaq Qazaxıstan Baş Prokurorluğunun nəzarəti altında aparılır.

Qazaxıstanın baş nazirinin müavini Kanat Bozumbayev Aktauda keçirdiyi brifinqdə bununla bağlı deyib ki, qara qutu tapılaraq araşdırmaya təqdim edilib: “İdarələrarası istintaq qrupu yaradılıb. Mənimlə həm məhkəmə ekspertləri, həm də Aviasiya Administrasiyamızın ekspertləri gəlib. Məhz bu hava insidenti araşdırılır. Cinayət işinin tərkib hissəsi kimi bütün sübutları toplayacaqlar, lazımi ekspertiza aparacaqlar və müvafiq olaraq təyyarənin düşmə səbəbi öyrəniləcək. Qara qutu deşifrə ediləcək. Və təbii ki, biz bununla bağlı məlumat dərc edəcəyik”, o qeyd edib.

Sosial şəbəkələrdə yayılan videogörüntülərdə əks olunanlara və sağ qalmış sərnişinlərin dediyinə görə, təyyarənin quyruğunda mərmi izlərini xatırladan deşiklər var.

İstintaq prosesi başa çatana qədər "Azərbaycan Hava Yolları" (AZAL) aviaşirkətinin Bakı-Qroznı-Bakı və Bakı-Mahaçqala-Bakı marşrutları üzrə reysləri dayandırılıb.

Dekabrın 26-da Azərbaycanda matəm elan edilib.

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev bununla bağlı Sərəncam imzalayıb.

Azərbaycandan olan hökumət nümayəndə heyətinin nümayəndələri göstərilən köməyə görə Qazaxıstan xalqına minnətdarlıqlarını bildirib.