Dollar iyul ayından bəri ən zəif səviyyəyə düşüb.

Bu barədə “Bloomberg” məlumat yayıb.

Bildirilir ki, İsveçrə frankı isə 2015-ci ildən bəri dollar qarşısında ən yüksək səviyyəyə qalxıb. O, həmçinin, avroya qarşı təxminən doqquz ilin ən yüksək səviyyəsinə çatıb.
O da vurğulanıb ki, bu il İsveçrə frankı 10 valyuta qrupundan olan bütün analoqlarını qabaqlayır.

"Banka va digər şəxslərə pul öhdəliyi olan borclu vəfat edibsə, vərəsələri onlara miras qalmış əmlak həddində borcu ödəməlidirlər".
Bunu vəkil Vamiq Şükürov deyib.

Vəkilin sözlərinə görə, kredit təşkilatları vəfat etmiş şəxsin kredit borcunun ödənilməsini onun ailə üzvlərindən tələb edə bilməz:

"Hər kəs özünə cavabdehdir. Borclu kredit borcuna görə yalnız öz əmlakı ilə məsuliyyət daşıyır. Əmlakı yoxdursa, kredit borcu ödənilmir və buna görə borclunun vərəsələrinə qarşı hər hansı tədbir görülə bilməz. Təbii ki, vəfat etmiş şəxsə zamin durmuş şəxslərdən də borc tələb oluna bilər. İpoteka kreditləri verilən zaman müştərilər adətən ölüm və ya işləmə qabiliyyətini itirmə hallarından sığorta olunur. Yaxud borcun ödənilməsinin təminatı qismində daşınmaz və ya danışar əmlak girov qoyulubsa, borcun ödənilməsi həmin əmlakların satılması hesabına həyata keçirilir".News24.az

Yəqin ki, çoxlarınız belə bir vəziyyətlə üzləşmisiniz, supermarketlərə gedəndə nəzərdə tutduqlarınızdan daha çox şey almısınız. Yəni, daha çox pul xərcləmisiniz. Bəli, supermarketlərin qurduğu “tələ” iradəmizdən asılı olmayaraq bizi daha çox alış-verişə cəlb edir. Əslində bunun adına “tələ” də demək olmaz. Bu sadəcə marketoloqların peşəkarlığının və sözün yaxşı mənasında hiyləgərliklərinin nəticəsidir.
İlk növbədə supermarketlərin yaraşıqlı və zövqlə bəzədilən, rəngləri ilə göz oxşayan, fəsillərə uyğun, qışda isti, yayda sərin temperaturda olan satış zalları alıcının bu məkanda özünü rahat hiss etməsi üçün gözəl şərait yaradır. Digər tərəfdən isə satıcıların gülər üzü, verilən suallara yerli-yataqlı mehriban cavabları alış-verişə gələnlərin bir az da səxavətli olmasına, pul xərcləməsinə könüllü zəmin yaradır.
Supermarketlərdə müxtəlif aksiyaların keçirilməsi, endirimlər, rəngli, nəzərəçarpacaq lövhələrdə endirim qiymətlərinin əks olunması isə alver “ehtirasını” bir az da gücləndirir.
Əgər diqqət yetirmisinizsə gündəlik zəruri olan ərzaq məhsulları, məsələn çörək, yaxud süd məhsulları marketin çox da gözə görünməyən yerlərində olur. Belə ki, bu məhsulları vitrinlərdən götürmək üçün alıcı marketdə bir dövrə vurmalı olur. Alıcının “əli çörəyə çatana” kimi vitrinlərə zövqlə düşülmüş ərzaq məhsulları onun diqqətini cəlb edir və alınması həmin gün üçün nəzərdə tutulmayan ərzaqlar da qeyri-ixtiyari səbətə qoyulur.
Supermarketlərdə ət və ət məhsulları üstü şüşəli, adətən ağ rəngdə olan xüsusi işıqlandırılmış soyuducu vitrinlərdə təqdim olunur. Burada ağ rəngin və işıqlandırmanın olması heç də təsadüfi deyil. Çünki belə vitrinlərdə ət məhsulları daha təzə və xoşagəlimli rəngdə görünür ki, bu da alıcının diqqətindən yayınmır.
Alıcıların daha çox alver etməsi üçün marketoloqlar mümkün olan bütün fəndlərdən istifadə edirlər. Məsələn, pivələr düzülmüş vitrinlərin yanında hisə verilmiş balıq, quru pendir, və digər pivə çərəzləri qoyulur. Alıcı bunu marketoloqun hiyləsi kimi yox, öz istəyi kimi qəbul edir və təbii sayır ki, əgər pivə alırsa hökmən balıq və ya quru pendir də almalıdır. Yaxud başqa bir misal. Qablaşdırılmış peçenye və bu kimi ərzaq məhsullarının yanına müxtəlif şirələr və limonadlar düzülür. Bu uyğunluqdan da alıcı yan keçə bilmir.
Bir çox supermarketlərdə ətirli və insan iştahana birbaşa təsir edən ərzaq məhsulları satış zalının giriş hissəsində olur. Xüsusilə işdən sonra alverə gələn insanların mexaniki olaraq diqqəti bu məhsullara hakim kəsilir. Yeməyə tələbatı olan və aclıq hissi keçirən alıcı sobadan yenicə çıxmış ətirli və isti bulkalardan, pirojnalardan vaz keçə bilmir.
Satış zallarında həmçinin meyvə və tərəvəzlər də ən gözəgəlimli yerdə təqdim olunur. Supermarketə gələn alıcının gözü meyvə-tərəvəzə sataşan kimi bu qida məhsullarının orqanizm üçün faydalarını yada salır və onlardan nə isə almağa qərar verir. Halbuki, həmin alıcı bu mənzərəni görməsəydi bu faydalar haqqında bəlkə də düşünməzdi.
Supermarketlərin qiymət siyasətində də diqqəti cəlb edən bir məqam var. Məsələn, 10 manat yuvarlaq vahid kimi alıcıya çox görünə bilər. Amma qiymət 9.99 olanda bu sanki qiymətin ucuz olması təəssüratını yaradır. Xüsusilə də 9 böyük 99 kiçik yazılanda bu fərq alıcıya bütöv 10 manatdan xeyli ucuz görünür. Bəlkə də belə qiymət siyasətinin başqa mənası da var. Amma hər halda alıcıya təsiri qeyd etdiyimiz kimidir.
Supermarketlərdə insanları daha çox alış-veriş etməyə sövq edən məsələlərdən biri də alıcıların ixtiyarına verilən arabalardır. Ticarət mərkəzlərində olan belə arabalar 1938-ci ildən peyda olub. Həmin dövrdən hazırkı vaxta qədər bu arabaların tutumu düz iki dəfə böyüyüb. Bu arabaların həcmi 4-5 nəfərlik ailənin “istehlak səbəti”ndən çox böyükdür. Əgər alıcı alver zamanı bu arabanın yarısını doldurursa, ona elə gəlir ki, etdiyi bazarlıq yarımçıqdır, tam deyil. Bunun nəticəsində də nəyi isə almağı unutduğunu düşünən alıcı supermarketdə daha bir dövrə vurmağı lazım bilir. Əgər nəzərə alsaq ki, bir çox arabalarda körpə uşaqların gəzdirilməsi üçün də xüsusi yer düzəldilib, onda alıcı öz alverini daha arxayın edir.
Supermarketlərdə satışa qoyulan malların qarşısından tələsik keçməmək üçün isə daha bir “ağıllı” ideya düşünülüb. Alıcı istəsə də vitrinlərin qarşısından tələsik keçə bilməz. Çünki bir çox supermarketlərin satış zallarının döşəməsindəki daşların arasında maneələr elə qoyulur ki, arabaların sürətli hərəkətlərinə maneçilik törədir və elə bunun nəticəsində də alıcı məcburi olaraq vitrinlərdə olan məhsullara daha çox diqqət yetirmək vaxtına və imkanına malik olur.
Arabasını dolduran alıcı ödəniş etdiyi zaman da supermarketin “cazibə” qüvvəsindən çıxa bilmir. Kassanın böyür-başında quraşdırılmış rəflərə o qədər xırda-xuruş düzülür ki, alıcı növbəsini gözləyərkən vaxtını bekar sərf etməmək üçün bu saysız-hesabsız çeşidlərdən seçim etməyə başlayır.
Nəhayət, supermarketi tərk edən alıcı evə çatıb cibinə nəzər yetirəndə görür ki, həmin gün üçün xərcləməyi nəzərdə tutduğu puldan ikiqat artıq pul xərcləyib.
Budur supermarketlərin yaratdığı “cazibə” qüvvəsi. Bu, dünyanın hər yerində belədir. Bu “cazibə” qüvvəsinin təsiri altına düşmək istəmisinizsə supermarketlərə gedəndə əvvəlcədən alacağınız məhsulların siyahısını hazırlayın.
İlham Cəmiloğlu, Musavat.com

Deputat: “İdxalın artması, ixracın azalması bizim üçün arzuolunmazdır”

İqtisadçı: “Müstəqil Azərbaycan heç vaxt bu sahədə inkişafa nail ola bilmədi”

Bu il Azərbaycanda idxalın mövqeyi xeyli yüksələrək ekspert dairələrində müəyyən narahatlığa səbəb olub. İqtisadçılar xaricdən idxalı artan malların, xüsusilə də ərzaq məhsullarının idxalının ölkənin makroiqtisadi göstəricilərinə xələl gətirdiyini, xarici ticarət balansına mənfi təsir etdiyini və yerli istehsalın inkişafına mane olduğunu əsas gətirirlər.

Bu ilin on ayı ərzində xarici ticarət strukturunda xaricdən məhsulların idxalının artması neft və qazdan ixrac gəlirlərinin azalması ilə də ekspertləri təəccübləndirir. Onların fikrincə, xarici valyutanın daxil olmasının nisbətən cüzi göstəricilərinə baxmayaraq, onun xarici malların idxalı müqbilində ölkədən çıxışı nəinki azalmayıb, hətta artıb. Nəticədə ötən illə müqayisədə xarici ticarət əməliyyatlarının müsbət saldosu azalıb.

Deputat və iqtisadçı alim Vüqar Bayramovun dediyinə görə, qeyd olunan aylarda ötən illə müqayisədə aktiv xarici ticarət balansında azalma müşahidə olunub: “Respublikanın xarici ticarət dövriyyəsi 37 milyard 367 milyon dollar təşkil edib. Bununla yanaşı, ixrac 23 milyard 193 milyon dollar, idxal isə 14 milyard 174 milyon dollar təşkil edib. Hesabat ayları ərzində ölkəyə idxal 4,6 faiz artıb, ixrac isə 7,7 faiz azalıb”.

“Xarici ticarət balansının strukturuna diqqətlə nəzər salsanız, görə bilərsiniz ki, enerji daşıyıcılarının qiymətinin əvvəlki illə müqayisədə aşağı düşməsi ixracımızın dəyərinin azalmasına səbəb olub. Bununla belə, idxalın artması tendensiyası davam edir. Yəni ötən illə müqayisədə biz bu maliyyə dövründə daha çox xarici məhsul almışıq. Məlumdur ki, idxal ölkədən valyuta axınına gətirib çıxarır, ixrac isə əksinə valyuta gəlirləri gətirir. Ona görə də artan idxal mövqeləri bizim üçün arzuolunmazdır”, - deyə mütəxəssis bildirib.

Bayramov ərzaq məhsullarının idxalının da artdığını qeyd edib: “Məsələn, mal əti idxalı 93,3 faiz, siqaret 48,9 faiz, unlu qənnadı məmulatları 12,7 faiz, şokolad və şokolad məmulatları 12,6 faiz, təzə tərəvəz idxalı 4,9 faiz artıb. Bütün bunlar yerli ərzaq istehsalının genişləndirilməsi ilə, xüsusilə qida seqmentində idxalın əvəzlənməsi proseslərinin sürətləndirilməsinin zəruriliyindən xəbər verir”.

Azərbaycanın ticarət tərəfdaşları olan Rusiya və Türkiyənin valyutalarının ucuzlaşması da buraya idxal olunan malların miqdarının artmasına səbəb olur. İdxal daha güclü milli valyuta ilə alındıqda qiymətin aşağı düşməsi baxımından sərfəli olur. Lakin bütün bunlar qiymətlərin azalmasına heç bir şəkildə təsir göstərmir - Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, ərzaq inflyasiyası azalsa da, hələ də ikirəqəmli səviyyədə qalır.

Yanvar-noyabr aylarında istehlak qiymətləri indeksi ötən illə müqayisədə 109,4 faiz, ərzaq məhsulları, içkilər və tütün məmulatları 110,4 faiz, qeyri-ərzaq məhsulları 108,9 faiz, əhaliyə göstərilən pullu xidmətlər 108,6 faiz təşkil edib. Göründüyü kimi, ərzaq məhsullarının qiymətləri xüsusilə bahalaşır.

İqtisadçı ekspert Rauf Qarayev AYNA-ya şərhində deyib ki, idxalın artımı ilə bağlı mövcud vəziyyət yerli istehsal, xüsusilə də yüngül sənaye sahəsində kifayət qədər çətin vəziyyətin nəticəsidir: “Türkiyə valyutasının ucuzlaşması və qonşu Türkiyədə malların ucuzlaşması qonşu ölkədən kütləvi idxalın yerli istehsal sektorlarına mənfi təsirini artırıb”.

Həmsöhbətimizin sözlərinə görə, yerli istehsalı inkişaf etdirmək üçün ölkəmizdə biznes marağı artırmaq lazımdır ki, sahibkarların respublikada işləməsi maraqlı və sərfəli olsun: “Bu məqsədə çatmaq üçün biz korrupsiyadan, bazarda inhisarçılıqdan qurtulmalı, məhkəmə-hüquq sistemində əsaslı dəyişikliklər həyata keçirməliyik. Yalnız buna nail olmaqla biznesin inkişafını, investisiya axınını və yerli mal istehsalını gözləmək olar. Əks halda, potensial investorların heç biri pullarını bura yatırmaz”.

“Daim eşidirəm ki, xaricdə yaşayan soydaşlarımız Azərbaycanda öz bizneslərini qurmaq istəyirlər, lakin yerli reallıqlarla tanış olduqdan sonra fikirlərindən daşınırlar. Biz daim eşidirik ki, Azərbaycanda məmurların dəstəyi olmadan biznes qurmaq mümkün deyil”, - deyə Qarayev vurğulayıb.

Ekspert əlavə edib ki, Türkiyə istehsalı olan malların kütləvi şəkildə idxalı yerli yüngül sənayenin tənəzzülünə gətirib çıxarır: “Bu da onsuz da bir çox problemləri olan sahəni daha da arzuolunmaz vəziyyətə salır. Türkiyənin yüngül sənaye məhsulları Azərbaycan bazarını ələ alıb. Bir çox iş adamları bu vəziyyətdən narazıdırlar, bu sahənin potensialına təlabat azalır. Sovet dövründə bizim öz yüngül sənayemiz var idi, lakin müstəqil Azərbaycan heç vaxt bu sahədə inkişafa nail ola bilmədi. Problem həm də ondan ibarətdir ki, ölkədə müəssisələr yaradanda belə, onların istehsalı etdiyi məhsulun satışı üçün bazar tapmaq çətindir”.

Müəllif: Emma Rzayeva