Avtomobili geri idarə etmək də dəbə “mindi”, eləmi? Günün mövzusu bu olmamalı. Amma, təəssüf… Dövlət Neft və Sənaye Universitetinin tələbəsi bir neçə gün öncə avtomobili geriyə idarə etdi, həm də əynini soyunmuş halda. Bir tələbənin qanunazidd hərəkəti “dəb”ə çevrildi. Artıq onun “davamçıları” peyda olub. Dünən paytaxtda daha bir “gerisürmə əməliyyatı” gerçəkləşib. VAZ-21099 markalı 24-BD-091 dövlət nömrə nişanlı avtomobilin sürücüsü paytaxtın “20 Yanvar” metro stansiyası istiqamətində, tunelin içərisinə doğru nəqliyyat vasitəsini geriyə sürüb.

Bakı şəhər Dövlət Yol Polisi İdarəsi şəhərin mərkəzində nəqliyyat vasitələrinin axınının əks-istiqamətində, nəqliyyat vasitəsini geriyə idarə edən sürücü ilə bağlı məsələyə münasibət bildirib. İdarənin açıqlamasında qeyd olunur ki, yeni “trend”ə qoşulanlarla bağlı, eləcə də videogörüntüləri yayılan VAZ-21099 markalı avtomobilin sürücüsü ilə bağlı araşdırma aparılır, tədbir görüləcək.

BDYP tədbir görməyində olsun, cəmiyyətdə yaranmış zərərli axın barədə bəs psixoloq nə deyir?
Teref.az yazır ki, “Şərq”ə açıqlamasında psixoloq Fərqanə Mehmanqızı qeyd etdi ki, kütlə kimi qəhrəman görürsə, fərdlər də onu qəhrəman sayır:

- Psixologiyada “həmrəylik psixologiyası” anlayışı var. Birisinin etdiyi hərəkəti, davranışı digəri və digərləri də təkrarlamağa can atır. Ümumiyyətlə, insanın xisləti belədir. Nə zaman ki cəmiyyətdə müsbət davranışlar təbliğ edilir, kütlə də onun arxasınca gedir. Amma cəmiyyətə mənfi, qanundankənar davranışlar təbliğ edilirsə, kütlə də onu örnək alır. İllərdir “qaranlıq dünya”, “yeraltı dünya”nın adamları dizilər, filmlər vasitəsilə efirlərdə təbliğ olunur. Bu insanlar qanunu pozmaqla yeni qanunlar yazır, özlərinin tərtib etdiyi qanunlarla hərəkət edirlər. Cəmiyyətimiz onları görür, onlardan “nümunə” götürür. Onlar standartlardan çıxan adamlardır və kütlə onları “qəhrəman” hesab edir. Bu zərərli axının sonu belə də olmalıydı. Əynini soyunmuş halda avtomobilin sükanı arxasına keçib onu geriyə idarə edən o gənc sosial şəbəkələrin, internetin “qəhrəmanı” oldu. Mən rəylərə baxıram, dəhşətə gəlirəm. Əksəriyyət o gənci bəyənir, dəstək verir, tərifləyir. Bu çox təhllükəli haldır. Belə çıxır ki, qanunu pozanlara cəmiyyətdə rəğbət var?! Bir günün içində gənc kütlənin diqqətini çəkdi, tanındı, məşhurlaşdı. Nəyin hesabına? Qanunu pozmaq, qaydaları çeynəmək hesabına. Ona görə də ertəsi gün eyni hərəkəti bir başqası təkrarladı. Qanun və qaydaları, həmçinin cəmiyyətdəki etik davranış qaydalarını pozanlara qarşı ciddi və sərt cəzalar tətbiq edilməlidir ki, digərlərinə görk olsun. Cəmiyyət qanun pozuntusunun yolverilməz olduğunu, hər kəsin təhlükəsizliyinin, rahat yaşayışının təmin edilmiş olduğunu bilsin. Mən şəxsən övladımın həyatı üçün əndişə keçirirəm. Avtomobili arxa-arxaya idarə edən sürücü sabah mənim övladımın həyatına təhlükə yarada bilər. Bu hadisə zamanı insan tələfatı olmadı, qəza baş vermədi. Amma eyni hadisənin sabah qəzasız-bəlasız, faciəsiz bitməyəcəyinə təminat yoxdur. Hər cür qəza da baş verə bilər, piyadaların, digər sürücülərin həyatı təhlükə altına düşər. Ona görə də cəzalar sərt olmalıdır.
F.Mehmanqızı tələbənin guya psixoloji problemlərinin olması və onun xəstəxanaya yerləşdirilməsinin aldadıcı və cəzadan yayındırılmaq məqsədi daşıdığını bildirdi: - O gəncin heç bir psixoloji problemi yoxdur. Psixoloji problemli adam avtomobili arxa-arxaya idarə edə bilməz. Ümumiyyətlə, avtomobil idarə etmək asan iş deyil. İllərin sürücüləri avtomobili park edəndə yüz-ölçüb bir biçir. O ki ola arxa-arxaya, həm də uzun müddət idarə etmək. Sürücü yolu səhv gedə bilər, səhv getdiyini biləndə avtomobilin arxa işıqlarını təhlükəsizlik siqnalı şəklində yandırmaqla xəbərdarlıq edərək minik vasitəsini arxa-arxaya sürə bilər ki, düzgün istiqamətə yönlənsin, digər sürücülər üçün təhlükə yaratmasın. Avtomobil idarə etməyi az-çox bilirik. O gənc isə avtomobili bilərəkdən, nümayişkaranə şəkildə axra-arxaya sürüb, özünü “super-qəhrəman” kimi göstərmək, “məşhurlaşmaq” istəyib. İstəyinə də nail olub. Bir insan kimsədən, o cümlədən də qanundan, cəzadan çəkinməyərək avtomobili qaydalara zidd şəkildə idarə edir və cəmiyyətə mənfi tendensiya yaradırsa, o, təhlükəli biridir, sabah başqa qanunazidd hərəkət də edəcək. Bu adama elə bir cəza verilməlidir ki, həyatının şokunu yaşasın. O və onun kimilər ali məktəbdən uzaqlaşdırılmalıdır. İnsan savadlı ola bilər, amma əgər mənəviyyatsızdırsa, onun savadı heç bir əhəmiyyət daşımır. Mənəviyyatsız savadlı adamlar cəmiyyət üçün böyük təhlükədir.
F.Mehmanqızı məlum hadisədən sonra gəncin cəzalandırılmaq əvəzinə haqqında müsbət rəy formalaşdırılmasına göstərilən cəhdləri tənqid etdi:
- Təhsil aldığı ali məktəb bu hadisəni qınamaq yerinə, “yaxşı tələbə” fikri formalaşdırır. Deməli, bu gənc cəzalanmayacağına da əmin olub. Psixoloji problem adı altında cəzadan yayınma baş verir. Psixoloji problemi olan şəxsə sürücülük vəsiqəsi necə verilib? Cəza yoxdur, ictimai qınaq da yoxdur. “Əla!”. Davamı gələcək o zaman. Cəzalar ona görə mövcuddur ki, insanlar cəmiyyətdə necə davranılmalı olduğunu bilsinlər. Hər bir insan bilməlidir ki, hansı cəmiyyətdə yaşayır və bu cəmiyyətin qaydaları hansılardır. Bunu bilməyən, valideyni tərəfindən öyrədilməyən, tərbiyə almayan uşaq sabah istənilən qanunsuzluğu edə bilər.

Baku TV-də yayımlanan “Qərbi Azərbaycan xronikası” verilişinin növbəti buraxılışı efirə gedib.

Verilişin qonağı Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Tarix İnstitutunun Qərbi Azərbaycan şöbəsinin müdiri Cəbi Bəhramov olub.

O, Azərbaycan torpaqlarının daşnaklara verilməsi vədindən bəhs edib:

“Qərbi Azərbaycanın İrəvan şəhəri də daxil olmaqla 9 min kvadratkilometri 1918-ci ilin may ayının 29-da heç bir referendum keçirilmədən, üstəlik, həmin ərazidən seçilən üç deputatın iki dəfə etiraz etməsinə baxmayaraq, Azərbaycan Milli Şurasının qəbul etdiyi qeyri-legitim qərarla ermənilərə güzəştə gedilib. Bu məkanda Ermənistan mövcud olmayıb. 1918-1920-ci illərdə daşnak Ermənistanı ilə sovet Rusiyası arasında gedən məxfi danışıqlar nəticəsində onlara sovet hakimiyyətini qəbul edəcəkləri təqdirdə Azərbaycan SSR-in torpaqlarından veriləcəyi vəd edilmişdi”.

Daha ətraflı süjetdə:

Bu dəfəki qonağımız veteran jurnalist Allahverdi Əsədovdur. Allahverdi Əsədov 1984-cü ildən AzTV-nin Qarabağ bölgəsi üzrə xüsusi müxbiri olub. Onunla Qarabağda proseslərin necə başlaması, proseslərin gedişi, öz başına gələn hadisələr, helikopterin Qarakəntdə vurulması, Xocalı soyqırımının çəkilməsi, haqısızlıqlar, ona qarşı edilən sui-qəsd və digər məsələlərdən danışmışıq.
Teref.az

Əməkdar jurnalist Xoşqədəm Hidayətqızının həyat yoldaşı, müğənni Doğuş Teleqraf.com-un suallarını cavablandırıb.

Teref.az müsahibəni təqdim edir.

- Doğuş bəy, həyatınıza aid film çəkilməsi haqqında xəbərlər yayılmışdı. Nə dərəcədə doğrudur?

- Hələ ki həyatıma aid film çəkməyin vaxtına var. Amma "Əqrəbin doğuşu" adlı film çəkməyi planlaşdırırıq. Ekran əsəri bir çox ölkələrdə yayımlanacaq. Hazırlıq prosesi davam edir.
Filmdə necə bir obraz canlandıracağım haqqında öncədən məlumat vermək istəmirəm. Amma "Əqrəbin doğuşu" filmi türk dünyasının nə qədər güclü və böyük olduğunu göstərən bir layihə olacaq.

- "Sokak" filminə çəkilirsiniz. Filmin çəkilişləri necə gedir?

- Bəli, "Sokak" filminin 90 faizi çəkilib. Ekran əsərinin bitməsinə çox az qalıb.

- Xoşqədəm Hidayətqızı ilə ARB televiziyasında yayımlanan "Günaydın Azərbaycan" verilişində tərəf müqabilisiniz. Veriliş reytinqdə öndədir. Təəssüratlarınızı eşitmək istərdik.

- Təqdir aldıq, heç zaman reytinqdə birinciyik və sair demirik. Çünki ayağımızı yerə sağlam atan insanlarıq. Amma təqdir aldıq.

- Peşəkar aparıcı Xoşqədəm Hidayıtqızı ilə tərəf müqabili olmaq necə bir hissdir?

- Xoşqədəm xanım hər şeyin ən yaxşı, keyfiyyətli olmasını istəyir. O, öz verilişində çox ciddidir. Amma "Günaydın Azərbaycan" ev proqramı olduğu üçün çox rahatdır və axarına görə davam edir. Övladlarımız da yanımızdadır. Yəni "Günaydın Azərbaycan" tam bir ilə ailə proqramıdır.

Prezident İlham Əliyevin sərəncamı ilə Məsim Məmmədov Prezidentin Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonuna daxil olan Laçın rayonunda xüsusi nümayəndəsi təyin olub. Bununla Prezidentin regionlar üzrə xüsusi nümayəndələrinin sayı beşə çatıb.

Bundan öncə Fuad Nəcəfli Naxçıvan Muxtar Respublikasında, Emin Hüseynov Qarabağ iqtisadi rayonuna daxil olan işğaldan azad edilmiş ərazilərdə (Şuşa rayonu istisna olmaqla), Aydın Kərimov Şuşa rayonunda, Vahid Hacıyev isə Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonuna daxil olan Qubadlı, Cəbrayıl və Zəngilan rayonlarında Prezidentin xüsusi nümayəndəsi vəzifəsinə təyinat alıblar.

Prezident İlham Əliyev yeni vəzifəyə təyinatı münasibətilə Məsim Məmmədovu qəbul edərkən bildirib ki, azad edilmiş ərazilərdəki yeni idarəetmə modeli ölkəmizin bütün digər hissələrində də tətbiq edilməlidir. Bundan öncəki çıxışları zamanı da dövlət başçısı mövcud regional idarəetmə modelinin sovetlər dövründən qaldığını, zamanın tələblərinə cavab vermədiyini bəyan edib.

Qeyd edək ki, Elm və Təhsil, Gənclər və İdman, Ədliyyə, Mədəniyyət və digər nazirliklərin iqtisadi rayonların təsnifatı üzrə regional idarələri yaradılıb. Rayonlar üzrə şöbələr isə həmin idarələrin tərkibində sektor kimi fəaliyyət göstərir.

Bununla yanaşı, icra hakimiyyətlərinin ləğv olunmayacağı ilə bağlı versiyalar da dolaşır. Bəzi ehtimallara görə, Prezidentin xüsusi nümayəndələri təyin olunandan sonra da icra hakimiyyətəri ikili tabeçilik formasında öz fəaliyyətini davam etdirəcək.

Regional idarəetmə sahəsində islahatlar hansı formada həyata keçirilməlidir? Bu islahalar regionlarımızın inkişafına töhfə verə biləcəkmi? Müxtəlif nazirlik və dövlət qurumlarının timsalında tətbiq olunan bu model özünü doğruldubmu?

DİA.AZ-ın məlumatına görə, Milli Məclisin Hüquq siyasəti və dövlət quruculuğu komitəsinin üzvü Vüqar İsgəndərov AYNA-ya açıqlamasında deyib ki, yeni idarəetmə formasına keçid dövrün tələbidir: “Cənab Prezident İlham Əliyev Laçın rayonu üzrə xüsusi nümayəndə təyin edərkən, eləcə də ondan sonrakı çıxışları zamanı dəfələrlə bəyan edib ki, yeni idarəetmə modelinə keçid təmin ediləcək. 2018-ci ilin Prezident seçkilərindən sonra inauqurasiya çıxışı zamanı cənab Prezident ölkəboyu kompleks islahatların həyata keçiriləcəyinin anonsunu verdi. Ötən dövr ərzində cəmiyyətin əksər sahələrində, bütün hakimiyyət qollarında islahatlar aparılıb. İcraedici, qanunverici, məhkəmə hakimiyyətləri yenilənib, idarəetməyə gənc və peşəkar kadrlar cəlb olunub. Dövlət-vətəndaş münasibətləri keyfiyyətcə yeni mərhələyə qədəm qoyub”.

“Heç şübhəsiz, regional idarəetmə orqanları da bu prosesdən kənarda qala bilməz. Prezidentin regionlar üzrə xüsusi nümayəndə təyinatları uğurlu bir başlanğıcdır və yaxın gələcəkdə digər iqtisadi rayonlar üzrə də xüsusi nümayəndələrin təyin olunmasına şahidlik edəcəyik”, - deyə həmsöhbətimiz bildirib.

Deputatın sözlərinə görə, bu sahədə islahatlar bələdiyyələrin də cəmiyyətdə rolunu artıra bilər: “İdarəetmənin optimallaşdırılması, regional idarəçiliyə keçid dünya təcrübəsində geniş istifadə olunur. Hesab edirəm ki, bütün regionlar üzrə xüsusi nümayəndə təyinatları ölkəmizin hərtərəfli inkişafına töhfə verməklə yanaşı, bu sahədə olan neqativ halları da aradan qaldıracaq”.

“Etiraf etmək lazımdır ki, icra hakimiyyətləri müasir dövrün tələblərinə cavab vermir və öz fəaliyyətini buna uyğun formada təşkil edə bilmir. İlkin olaraq işğaldan azad edilmiş ərazilər üzrə xüsusi nümayəndə təyinatları müsbət addımdır və həmin bölgələrin inkişafına stimul verəcək. O ki qaldı bəzi dövlət qurumlarının timsalında regional idarələrin fəaliyyətinə, açıq şəkildə söyləmək olar ki, məhz bu təsisatların yarannasından sonra rüşvət və korrupsiya faktlarının sayında əhəmiyyətlə dərəcədə azalma müşahidə olunur. Yəni, regional idarəetməyə keçidin vacibliyi bu qurumların təcrübəsində özünü doğrultdu, - deyə İsgəndərov vurğulayıb.

TEREF.AZ-ın məlumatına görə, iqtisadçı ekspert Natiq Cəfərli də AYNA-ya şərhində söyləyib ki, sovetdən qalma idarəetmə modeli olaraq icra hakimiyyətləri özünü doğrultmur: “Əksər icra başçısı özünü çalışdığı rayonun rəhbəri yox, “şahı”, “xanı” kimi aparır. Çoxsaylı korrupsiya faktlarına yol verir və vətəndaşları süründürməçiliyə salırlar. Buna görə həbs edilən başçılar da olub”.

“İcra hakimiyyəti təsisatı sovetdən qalma katiblik institutunun davamıdır. Onların səlahiyyət və məsuliyyət bölgüsü də müəyyənləşməyib. İcra hakimiyyərləri ölkədə biznesin, liberal bazar iqtisadiyyatının inkişafının qarşısını alan, onların fəaliyyətinə süni maneçiliklər yaradan bir instituta çevrilib. İnstusional olaraq bu təsisat özünü doğrultmayıb. Bu səbəbdən bundan imtina olunmalıdır”, - deyə müsahibimiz diqqətə çatdırıb.

Xüsusi nümayəndələrin təyin olunması məsələsinə gəldikdə, Cəfərli bunu müsbət addım hesab edir, lakin yetərli olmadığı qənaətindədir: “Paralel olaraq bələdiyyə institutlarının gücləndirilməsi, mer seçkilərinin təyini və bələdiyyə strukturları ilə bağlı qanunvericiliyə müəyyən dəyişikliklərin olunmasına ehtiyac yaranacaq. Seçim vətəndaşa verilməlidir. Məhz bu yolla otimal idarəetməyə keçidi və şəffaflığı təmin edə bilərik”.