Millimiz ötən gün beynəlxalq yoldaşlıq matçı çərçivəsində Şimali Makedoniyanı məğlub etməklə qazandığı ardıcıl qələbələrin sayını 5-ə çatdırdı. Bu, azərbaycanlı futbolsevərlər üçün nə qədər sevindirici hal olsa da, bizi məyus edən digər bir məqam var – U-21-in durumu. Sonuncu yoldaşlıq matçında İsveç yığmasına 1:8 hesabı ilə məğlub olan Samir Əliyevin rəhbərlik etdiyi komandanın durumu hər kəsi narahat edir.
Təcrübəli mütəxəssis, AFFA-nın Məşqçilər Komitəsinin üzvü Şakir Qəribov Qaynarinfo-ya müsahibəsində hər iki yığmamızın çıxışını dəyərləndirib.
– Əvvəlcə, əsas millinin son çıxışıları haqqında fikirlərinizi bildirərdiniz…
– Millimiz səfərdə oynasa da, həqiqətən də çox gözəl oyun keçirdi. Görünür ki, oyunçularda inkişaf var. Düşünürəm ki, bu “Qarabağ”ın, “Sabah”ın, “Neftçi”nin çempionatda yaxşı iştirak etməsindən və həmin komandaların üzvlərinin milliyə dəvət olunmasından irəli gəlir. Xüsusən də “Qarabağ”ın Çempionlar Liqası və Avroliqadakı oyunları göstərir ki, futbolçular xeyli hazırdırlar. Özlərinə inam var ki, istənilən rəqiblə oynaya bilərlər. “Lex”i, “Fernetsvaroş”u keçmişik. “Viktoriya”ya uduzsaq da, yaxşı oynadıq. Bu rəqiblərə qarşı hücumda oynayırıq, qol vəziyyətləri yaradırıq, mübarizə aparırıq və bunun milliyə təsiri var. Uşaqlar göstərdilər ki, həqiqətən də potensial var. Millidə oynayan futbolçuların istəkləri var. Həmişə deyirdik ki, uduzsunlar, amma yaxşı oynasınlar. İndi həm yaxşı oynayırlar, həm də qələbə qazanırlar. Top nisbətində də rəqiblərdən üstünük.
– Son 5 oyunda qələbəyə görə hər kəs tərif yağdırır. Millidə nə dəyişib? Bunu inkişaf adlandırmaq olarmı?
– Siz də, mən də, ümumiyyətlə, hamımız istəyirik ki, hər şey tez olsun. Bir az oynayan kimi nəticə tələb edirik. “Qarabağ”ı nümunə göstərim. Qurban Qurbanov gələndən sonra 3-4 il nəticə əldə etmədilər. Nisbətən aşağı yerləri tuturdular, Avroliqada irəliləyə bilmirdilər. Yalnız bir neçə ildən sonra çempion oldular. Onu demək istəyirəm ki, uşaqlar da inkişaf etməlidir. Ola bilər ki, qaçırsan, amma tullanmağı bacarmırsan. Yaxud tullanırsan, amma qaça bilmirsən. Bunları bir yerə yığmaq üçün vaxt lazımdır. Reallığa baxanda, hər oyunçunun püxtələşməsi, formaya düşməsi, topla yaxşı davranması, sürəti olması, mübarizə aparması üçün zamana ehtiyacı var. Şimali Makedoniyanı indiyəcən udmamışdıq. Ancaq dünən heç bir əziyyət çəkmədən qələbə qazandıq. Düzdür, qol buraxdıq, amma uşaqlar özünəinamlı oynayırdı. Musa Qurbanlı ilk dəfə 90 dəqiqə oynadı və özünü yaxşı tərəfdən göstərdi. Ramil Şeydayevi, o cümlədən millidə debüt edən Ceyhun Nuriyevi qeyd edərdim. Nuriyev debüt etdi, ancaq sanki 2-3 ildir milliyə çağırılır. Adaptasiyadan əlavə, kollektiv yaxşı oynadı. Zəif çıxış edən futbolçu olmadı. Uşaqların nə vaxtsa inkşaf dövrünə çatacağını gözləyirdik, indi həmin vaxt gəlib çatıb. Klublar yaxşıdırsa, milli də o şəkildə oynayacaq. Uşaqlar da klublarda hazırlaşıb yığmaya gəlir. Millidə əsas taktikadır. Nə fiziki hazırlıq, nə də başqa amillər var. Məşqçilər komandanı taktiki və psixoloji cəhədən hazırlayırlar. Kimlər hazırdırsa, onlar da dəvət alır. Bəzən deyirik ki, niyə 26 nəfər çağırırlar, onsuz da, onların 15-i oynayır. Bunun sirrini də deyim. Komandanın içində olmaq, o havanı udmaq lazımdır. Nə olsun ki, oynamırsan, oturub baxırsan, izləyirsən. Ora gedən və oynamayan uşaqlar var ki, onlarda inam yarandı, təcrübə qazandılar. Əslində, ehtiyatda oturanlar daha çox oynamaq istəyirlər. Onların bu oyunları görməsi özü bir təcrübədir. Bundan da artığına qadir ola bilərik.
– Düşünmək olar ki, milli “Qarabağ”ın taktikasına yaxın, yəni hücum futbolu sərgilədiyi üçün uğur qazandı? Çünki həmişə De Byazi müdafiə futboluna görə təqnid olunurdu…
– Əvvəl 5 müdafiəçi ilə oynayırdılar ki, çox top buraxmasınlar. Ancaq hər klubun, millinin 2-3 taktiki planı olmalıdır. Hər komanda qarşısına fərqli taktika ilə çıxmaq lazımdır. Həmişə az top buraxmaq üçün eyni taktikanı seçib oynamaq olmaz. Bu, əvvəllər də var idi. Futbol yerində dayanmır, gündən-günə inkişaf edir. Bəzən komandada əvəzetmə uğurlu olanda deyirlər ki, “məşqçi “əjdahadır”. Amma uğursuz olanda yenə məşqçi günahlandırılır. İki oyunçunu dəyişməklə oyunda nə qədər gediş dəyişir. Bəzi futbolçuları meydana buraxırlar və hücuma qoşulmamaq tapşırığı verirlər. Hücum futbolu oynamaq üçün onun xırdalıqlarına varmaq lazımdır. Biz sual veririk, amma cavabının açıqlanmasını gözləmirik. Hər şey aydınlaşmalıdır: nəyə görə hücum futbolu?
– Qarşıdan Avropa çempionatının seçmə mərhələsi gəlir. Millimizin şanslarını necə dəyərləndirirsiniz?
– Hamı deyir ki, Estoniyanı məğlub edək, bununla da hər şey bitəcək. Amma mən belə düşünmürəm. Baxın, Azərbaycan futbolunun lideri “Qarabağ”dır. Klubumuz Avropaya səs salıbsa, deməli, imkanlarımız var. “Sabah” yavaş-yavaş pik formasına çatır. “Neftçi” bu il axsayır. Əvvəlki illərdə milliyə çox futboçu verirdilər. Avstriya, İsveçlə, Belçika ilə əvvəllər də oynamışıq. Üstündən görün nə qədər zaman keçib? Əlbəttə ki, bu müddətdə onlar inkişaf ediblər. Biz də inkişaf etməliyik. 5 qələbədən sonra rəqiblər bizi təhlil edəcəklər, Şeydayevə, İsayevə, Almeydaya, Mahirə qarşı necə oynamaq lazım olduğunu fikirləşəcəklər. Azərbaycan millisində taktiki cəhətdən dəyişikliklər oldu. Moldovadan, Şimali Makedoniyadan belə oyun gözləmirdik. Fikirləşirdik ki, qələbələr təsadüfən oldu. Amma son iki oyun göstərdi ki, heç də təsadüf deyil. Statisikaya baxsaq, görərik ki, heç kimdən geri qalmırıq. Fikrimcə, Avropa çempionatının seçmə mərhələsindəki rəqiblərlə oyunda çətinlik çəkməyəcəyik. Sürət baxımından və qol vəziyyətlərindən istifadədə bizdən müəyyən mənada üstün ola bilərlər. Çünki futboçularımız indi-indi o formaya çatır. Əsas odur ki, bu inamı, birliyi, oyunumuzu mart ayına qədər saxlayaq. Məncə, belədə nə Belçika, İsveç, nə də Avstriyadan geri qalacağıq. Elə də böyük fasilə olmayacaq. Çempionatımız davam edir. Futbolçular öz formasını saxlamalıdır. İndi elə nəsil yetişib ki, oynamaq istəyir. Biri var, oynamaqdan yorulasan, biri də var yeni “qan” gəlib. 26 nəfərin içində xeyli yeni adlar var. Onlar daha yaxşı oynamaq, özlərini göstərmək istəyir.
– Çatışmayan cəhət kimi nəyi göstərmək olar?
– Bütün komandalarda “Real”da “Barselona”da, “Çelsi”də, “Mançester Siti”də də çatışmazlıqlar olur. Komanda uduzanda çatışmazlıqlar daha çox görünür. Bunlar aradan qalxacaq. Fərq odur ki, uşaqlarda inam var. İnam olan yerdə çatışmazlıqlar gözə girmir. Bəhlul oynamadı, Bəxtiyar Həsənalızdə onu əvəzlədi. Hansı ki, klubunda əsas heyətdə oynamırdı. Uşaqlarda birlik, inam, əsas da odur ki, oyun var. Belə olanda istənilən rəqibə qarşı oynamaq mümkündür. İnanıram ki, millimiz bundan sonra da yaxşı oynayacaq.
– U-21-in də durumu ilə bağlı fikirlərinizi öyrənmək maraqlı olardı. Komanda niyə bu gündədir?
– Samir Əliyev komandanı yeni götürüb. Uşaqların əksəriyyəti öz klublarında oynamırlar. Çətinlikləri var. Samir istərdi ki, özümüzdən güclü rəqiblərlə oynayaq ki, çatışmazlıqları tez görək. Əsas problem odur ki, uşaqlar öz heyətlərində az oynayırlar. Orqanizm o yükə öyrəşməlidir. Oynamayan futbolçunu heyətə dəvət edirik və gedib İsveçlə oynayırıq. Sonra da deyirik ki, niyə 1:8 uduzduq? Ancaq gəlin baxaq, o uşaqlar Azərbaycan çempionatında neçə dəqiqə oynayıb? Fərq bundadır ki, analiz etməmiş deyirik ki, Samir məşqçi deyil.
– Yəni, günahkar klublardır?
– Bəli, uşaqlar daxili çempionatda oynamırlar. Bu, Samirin günahı deyil. Həmişə milli komandaların məşqçilərindən tələb edirik ki, kimin neçə dəqiqə oynaması haqda statistika gətirsinlər. Samir Əliyev neyləsin? Birdən-birə nəticə əldə etsin? Bu uşaqlar birlikdə oynamalı, bərkiməlidir. Yoldaşlıq görüşləri keçirilməlidir. Biz nə kömək lazımdırsa edərik. Ancaq o uşaqlar da oynamalıdır axı. Qolların vurulduğu dəqiqələri gördünüz? Sona yaxın 4-5 qol vurdular. Yəqin ki, fiziki cəhətdən çatdıra bilməyiblər. Ya da o səviyyədə deyillər. Bizim uşaqların o komandalarla oynaması hələ tezdir. Əlbəttə, nəticənin 1:8 olması yaxşı deyil. Amma qolların əksəriyyəti 75-ci dəqiqədən sonra vuruldu. Samir çox yaxşı məşqçidir. Bilirəm ki, qısa müddətdə öz işinin öhdəsindən gələcək. Ona vaxt lazımdır. Məşqçilər bütün oyunları izləyirlər, ən yaxşı uşaqları seçiblər. Öz fəlsəfəsini oturtması üçün zamana ehtiyacı var. O, ən azı bir-iki il işləməlidir ki, ona irad tuta bilək. İnşallah yaxşı olar. Əsas millimiz belə nəticələr göstərirsə, aşağıdakılar da onlara baxıb yaxşı çıxış edəcək.
Səbuhi Həsənov

"Qərbin Rusiyanı təcrid etmək siyasəti Avropa ölkələri üçün çox ciddi nəticələrə gətirib çıxaracaq".

Bunu Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan "Rossiya 1" telekanalında yayımlanan "Moskva. Kreml. Putin" proqramına müsahibəsində deyib.

"Bədəli sonsuz olacaq. Bu bədəli getdikcə daha çox Avropa ödəyir, onunla bərabər Polşa", -Türkiyə lideri xəbərdarlıq edib.

Bundan əvvəl Türkiyə prezidenti vurğulamışdı ki, ABŞ başda olmaqla Qərb Rusiyaya faktiki olaraq heç bir məhdudiyyət olmadan hücum edir. Buna görə də Moskva müqavimət göstərmək məcburiyyətində qalır.

Rusiya Prezidenti Vladimir Putinin Valday forumunda Ermənistanla Azərbaycan arasında sülh sazişinin Rusiya və Washington variantlarından bəhs etməsi Ermənistanda birmənalı qarşılanmayıb. Ölkənin siyasi analitika çevrələrində Vladimir Putinin bu açıqlamasının son zamanlar Ermənistanda geniş vüsət almış Rusiya əleyhinə meyilləri “yumşaltmaq” məqsədi daşıdığını ehtimal edirlər.

Putin demişdi ki, erməni xalqı və ya Ermənistan rəhbərliyi sülh müqaviləsinin bütövlükdə Qarabağ üzərində Azərbaycanın suverenliyinin tanınmasını nəzərdə tutan “Washington variantını seçmək istəyirlərsə, buyursunlar, özləri bilərlər.

Həftə bu gün: Azərbaycan və Ermənistan Rusiyaya qarşı, Qarabağ erməniləri Moskvaya üz tutur, Bakıdan Təbrizə dəstək
Ermənistan rəhbərliyi hesab edirsə ki, Qarabağın öz xüsusiyyətləri var və bu xüsusiyyətlər gələcək sülh müqaviləsində nəzərə alınmalı, danışılmalıdır, bu da mümkündür. Amma təbii ki, Azərbaycanla razılaşdırmaq lazımdır. Bu razılaşmaların qarşı tərəf – Azərbaycan üçün də məqbul olması lazımdır”, – Putin əlavə etmişdi.

Ermənistan Qlobalizasiya və Regional Əməkdaşlıq Analitik Mərkəzinin direktoru Stepan Qriqoryan BBC News Azərbaycancaya müsahibəsində vurğulayıb ki, “kağızda Ermənistanın strateji müttəfiqi olaraq Rusiyanın Azərbaycan meyilli siyasət yeritməsi”nin Ermənistan cəmiyyətində narazılıqlara səbəb olduğunu Moskvada anlayırlar. O son vaxtlar Yerevanda KTMT-dən (Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatı), hətta MDB-dən çıxmaq çağırışları ilə bir neçə kütləvi etiraz aksiyalarının keçirilməsini bu narazılığın əksi kimi qiymətləndirib.

BBC: – Sizcə, erməni ictimaiyyətinə nə mesaj çatdırmaq istəyib?

Stepan Qriqoryan: – Düşünürəm ki, Vladimir Putini Ermənistanda insanların Rusiyanın yeritdiyi Azərbaycan meyilli siyasətindən narazılığı narahat edir.

Rusiya həm Ermənistanda, həm Qarabağda nə edirsə, Azərbaycanı dəstəkləmək üçün edir və həm Qarabağda, həm Ermənistanda ərazilər itkisinə gətirir.

Və, görünür, Putin öz cavabları ilə Ermənistan vətəndaşlarının mövqeyini yumşaltmağa çalışırdı. Lakin onun köməkçiləri onu yaxşı hazırlaşdırmayıblar. Məsələn, o deyir: Biz Ermənistanın 5 rayon təhvil verəcəyini nəzərdə tuturduq. Yəni ki, Kəlbəcər və Laçın təhvil verilmir.

Onda sual olunur: hamıya məlumdur ki, müharibənin sonunda, noyabrın 9-da Putin bəyan etmişdi ki, Qarabağı əhatə edən ərazilər də, Qarabağın özü də Azərbaycanın ayrılmaz hissəsidir.

Burada isə o, birdən-birə öz konsepsiyasını dəyişir. Müharibədən sonra çox aydın, son dərəcə konkret deyirdi ki, 7 rayonun hamısı qaytarılmalıdır, Dağlıq Qarabağ – Azərbaycandır, indi isə Qarabağ barəsində bir söz də danışmır, deyir ki, söhbət 5 rayonun qaytarılmasından gedir.

Stepan Qriqoryan – Ermənistan Qlobalizasiya və Regional Əməkdaşlıq Analitik Mərkəzin rəhbəri
İkinci ziddiyyət isə ondan ibarətdir ki, Putin özü bəyan etmişdi ki, 9 noyabr sənədi şəxsən özü yazıb. Həmin sənəddə deyilir ki, Laçın dəhlizi Azərbaycana ötürülməlidir.

Sual olunur: o, nə vaxt doğru deyib – indi, yoxsa o zaman [10 noyabr 2020-ci ildə], sənəddə yazanda ki, ermənilər Laçin dəhlizindən çıxmalıdırlar?

Üstəlik, orada deyilirdi ki, üç ildən sonra çıxmalıdırlar. Lakin faktiki bir il yarımdan sonra çıxmağa məcbur etdilər.

Ziddiyyətlər çoxdur. Eləcə də Amerika sənədi üzrə. Mən bilmirəm o nəyi nəzərdə tutur, lakin ehtimal edirəm ki, o məqamı ki, amerikalılar deyirlər: əgər sülh sazişində Qarabağ xatırlanmasa, o zaman ayrıca beynəlxalq format yaradılmalıdır – Stepanakert (Xankəndi-red.) və Bakı arasında. Bunda pis nə var ki? Putin isə, əksinə, deyir ki, ayrıca bir vahid kimi Qarabağ yoxdur.

Mən hesab edirəm ki, bu, Ermənistanda bir qədər insanların əhval-ruhiyyəsinin dəyişməsinə yönəlmiş uğursuz cəhd olub. Guya “mənim günahım deyil, başqalarının günahıdır…”. Ona görə ki, onun Valdayda dedikləri prinsipcə müharibə zamanı və müharibədən sonra dediklərinə ziddir.

BBC: – Son zamanlar Qərbin – ABŞ, Avropa İttifaqı və s. Ermənistan-Azərbaycan probleminin tənzimlənməsi prosesinə daha fəal qatılması müşahidə olunur. Demək olarmı ki, Putinin narahatlığı Rusiyanın öz nüfuz məkanı hesab etdiyi regiona “başqalarının müdaxiləsi” ilə bağlıdır?

S. Q.: – Şübhəsiz. Putin narahatdır ki, regionda alternativ peyda olub. Ermənistan həm ATƏT-ə, həm BMT Təhlükəsizlik Şurasına, həm Avropa İttifaqına müraciət edib… Və həm ATƏT müşahidəçiləri, həm Avropa İttifaqının humanitar missiyası Ermənistana gəliblər.

Bu, o deməkdir ki, prinsipcə həm Dağlıq Qarabağ məsələsi ətrafında, həm Ermənistan-Azərbaycan münasibətlərində vəziyyət dəyişir – Charles Miche (Aİ Şurası Prezidenti-red.), Emmanuel Macron (Fransa prezidenti-red.) simasında, ABŞ kimi ciddi vasitəçilər meydana gəlir, hansılar ki, deyirlər: yox, Rusiya, sən Azərbaycanla birlikdə zəif Ermənistanı məcbur edə bilməzsən.

BBC: – Hər necə olsa da, hazırda Qarabağ ermənilərinin təhlükəsizliyi və vəziyyətin sabitliyi Rusiya sülhməramlılarının mövcudluğu ilə əlaqələndirilir. Və həm Ermənistanda, həm Qarabağda bir çoxları onların çıxarılmasını real təhlükə kimi nəzərdən keçirir. Digər tərəfdən də Putin Washington-un sülh sazişi proqramına əsasən, Qarabağın “Azərbaycana təhvil verilməsi”nin tələb olunduğunu deyir. Sizcə, ermənilərin seçimi necə olmalıdır?

S. Q.: – Rusiyanın dedikləri atdığı addımları ilə uyğun gəlmir. Qarabağ məsələsi bir yana qalsın. Niyə Rusiya Azərbaycanın Ermənistan ərazisinə qarşı 13 sentyabr təcavüzünü pisləmədi?

Burada ki, hər şey aydındır. Kim bilmir ki, Cermuk Azərbaycan deyil?.. Bu ki, eləcə sərhəd mübahisəsi deyil. 6-7 kilometrədək müdaxilə ediblər.

Rusiya heç bir reaksiya vermədi. Söhbət nədən gedir?..

Bu ki artıq sərhəd mübahisəsi deyil… Rusiya bir reaksiya vermədi.

Mən emosiyalara və ya hər hansı fərziyyələrə varmıram, mən faktlara əməl etməyə meylliyəm.

Rusiya 100 şey deyə bilər… Amerikanın planı belədir, bizim planımız başqadır… Bunların hamısını yoxlamaq lazımdır.

Bəs nəyi yoxlamaq lazım deyil!? Fakt odur ki, Rusiya Ermənistana qarşı təcavüzü pisləməyib.

Bu təcavüzü ABŞ, Böyük Britaniya, Kanada, Fransa, bir çox Avropa İttifaqı ölkələri, Avropa Parlamenti, Hindistan pislədilər…

Kimin konkret bizi dəstəklədiyi özünü büruzə verdi. Rusiya dəstəkləmir…

Onlar eləcə saxta fəallıq nümayiş etdirir.

Bu da Rusiyanın növbəti manipulyasiyasıdır, qorxuzur ki, əgər belə etsəniz, Qarabağı itirərsiniz…

Tək sadəlövh insanlar düşünə bilər ki, biz Qarabağı itirməmişik.

Bu gün Ermənistanın Qarabağa heç bir təsiri yoxdur. Bir az maliyyə yardımı edir. Vəssalam. Bundan başqa heç bir təsiri yoxdur.

Rus sülhməramlıları oradadır. Odur ki, hazırda Qarabağ rus sülhməramlılarının əlindədir.

Odur ki, qoy nağıl söyləməsinlər ki, Ermənistan Qarabağı itirər…

İndi, Allah eləməsin! – Qarabağın başına bir iş gəlsə – deməli, rusların işidir, onlar Azərbaycana təhvil veriblər. Orada Ermənistan qoşunları yoxdur. Orada Qarabağın özünümüdafiə qüvvələri vardır.

Mən bilmirəm, belə söhbətlərlə kimi aldatmaq istəyirlər, kimin üçün nəzərdə tutulub. İnsanlar nə dərəcədə savadsız olmalıdır ki, belə nağıllara inansınlar ki, amerikalılar nəyi isə təhvil vermək istəyir…

Əvvəla, konkret olaraq, Putin özü artıq Qarabağı, onun bir hissəsini Azərbaycana təhvil verib. Bu ki, dəqiqdir, bunu hamı bilir. […] Bu, böyük sirr deyil, hamı bilir.

Kəlbəcərdən və Laçından isə ruslar bizimkilərə deyiblər: çıxın! – Azərbaycan döyüşlə almayıb Kəlbəcəri, Berdzoru (ermənilər Laçını belə adlandırırlar-red.) Ruslar deyiblər: çıxın, planımız belədir.

Bu cəhdlər – məsuliyyəti başqalarının – Nikol Paşinyanın, Avropa İttifaqının, ABŞ-ın, digər beynəlxalq mərkəzlərin boynuna atmaq – uğursuz cəhdlərdir.

BBC: – Bir daha dəqiqləşdirək. Belə olan halda, ermənilər, Ermənistan nə etməlidir?

S. Q.: – Ermənistan hökuməti, hər halda son yarım ildə, çox fəal xarici siyasət yeritməyə başlayıb.

Bu, düzgündür. Regiona başqa oyunçular gətirmək lazımdır. Alternativ olmalıdır. Çünki Rusiya Azərbaycanla birlikdə faktiki olaraq bizim axırımıza çıxırlar.

Nə üçün?

Aydındır – nə üçün. Rusiya istəyir ki, biz ittifaq dövlətə daxil olaq.

Stepan Qriqoryan – Ermənistan Qlobalizasiya və Regional Əməkdaşlıq Analitik Mərkəzin rəhbəri
Ermənistanı başqa nə cür öz müstəqilliyindən imtina etməyə məcbur etmək olar? Zəiflətmək lazımdır.

Azərbaycanın marağı isə ondadır ki, biz Qarabağdan hüquqi olaraq imtina edək. Bundan başqa – Zəngəzur dəhlizi… Burada da Azərbaycanın və Rusiyanın maraqları var.

Ona görə də həmişə bu təzyiq olacaq. Bu təzyiq olmasın ya zəifləsin deyə, başqa oyunçular cəlb edilməlidir.

Baxın, Azərbaycan hər gün müharibəyə başlamağa hazırdır. Bəs nə üçün ay yarımdır ki, hərbi əməliyyatlara başlamaq qərarına gələ bilmirlər? Tək ona görə qərar verə bilmirlər ki, Amerika və Avropa İttifaqı bizim işlərimizlə fəal məşğul olmağa başlayıblar.

Bəs onları bizə, necə deyərlər, yardım etmək üçün kim bura dəvət edib? – Ermənistan. Və düzgün edib. Əməkdaşlıq gücləndirilməlidir… Qərblə, Hindistanla, Avropa İttifaqı, Kanada və sairə… Və yalnız bu, bizi xilas edə bilər.

BBC: – Bütün bunlar erməni cəmiyyətində ziddiyyətlər yarada bilər. Hətta qarabağlılar və ermənistanlılar arasında. Və yenidən Ermənistanda izdihamlı etiraz aksiyalarına səbəb olar…

S. Q.: – İnsanların əhval-ruhiyyəsi, münasibəti necə olursa olsun… Qarabağda vəziyyətə nə təsir mexanizmlərimiz var? Heç nə…

Qarabağlıların vəziyyəti çox ağırdır. Mən onları mövqelərinə görə qınamıram. Onlar Rusiyanın köməyi ilə xilas olmaq istəyirlər. Lakin, mənə elə gəlir ki, bu yol tamamilə Qarabağın itirilməsinə gətirəcək.

Çünki Rusiya onları müdafiə etmək niyyətində deyil. Rusiya onları Qarabağda maraqları olanadək müdafiə edəcək. Məsələn, Türkiyə Rusiyaya, tutalım, nə isə (Suriyada, Liviyada…) təklif etsə, onlar Stepanakerti həmin maraqlara dəyişərlər.

Lakin Dağlıq Qarabağ erməniləri və rəhbərliyini tənqid edə bilmərəm. Onların vəziyyəti mürəkkəbdir.

Mən onlara tək onu deyə bilərəm ki, siz anlamalısınız ki, Nikol Paşinyanın, hazırkı hakimiyyətin bu gün heç bir təsir vasitəsi yoxdur. Orada sülhməramlılar şahlıq edir.

Bizim qoşunlarımız çıxarılıb, heç bir müdafiə mexanizmi yoxdur. Yalnız siyasi vasitələr vardır… Və onlar bundan istifadə edirlər. Odur ki, Nikol Paşinyanın “biz Rusiyanın planı əsasında Azərbaycanla işləməyə hazırıq” deməsi – Qarabağ xatirinə edilir.

Ancaq mən Rusiyaya və Putin Rusiyasına yaxşı bələdəm. Onlar öz mövqelərindən dönməyəcəklər. Onlar Azərbaycan və Türkiyə ilə maraqları naminə bizə qarşı heç nədən çəkinməzlər.

BBC: – Erməni tərəfi Rusiya ilə Qərbin planları arasında seçim edərkən nəyi əsas tutmalıdır?

S. Q.: – Məsələ ondadır ki, Qərblə işləyərkən “yox” demək çətin deyil. Avqustda Charles Michel-in təklifləri erməni tərəfin narazılığını doğurmuşdu, onlar sənədi geri götürdülər, ərazimizə qoşun yeritməklə hədələmədilər.

ABŞ da hazırda müəyyən təkliflər edir, bizim tərəf bəzi şeylərlə razılaşmır, mübahisə edir – yenidən nəzərdən keçirilər.

Qərbin bizim üçün pozitiv rolu ondadır ki, onlar bizi dinləyirlər. Rusiya dinləmir, Rusiyaya “yox” demək mümkün deyil.

Bu fərqi hiss etməmək bədbəxtlikdir, bizim siyasi elita üçün. Bu fərqi anlamaq lazımdır.

Qərb də ideal deyil. Onların ənənəsi, qaydaları var – münaqişə tərəflərini danışıq masası arxasına gətirirlər. Mübahisəli məqamlarda onlar geri çəkilməyi bacarırlar. Onlar deyirlər: bizim məqsədimiz müharibə deyil, sülhdür.

Rusiya isə yox, Rusiya deyir: mən dediyim kimi etməlisən, Zəngəzur dəhlizini verməlisən, verməsən – sənə pis olacaq!

Və biz görürük – necə pisdir. Qara gölü bizdən aldılar, Sotk-Xoznavar istiqamətində ərazimizə girdilər. İndi də Cermuk istiqamətində daxil olublar.

Bizim hər bir “yox” və ya sualımıza qarşı güc ilə cavab verirlər.

Odur ki, hesab edirəm ki, tam da olmasa, Qərbin cəlb edilməsi düzgün seçimdir.

Sualınıza cavab olaraq, deyə bilərəm ki, hər iki variantın – Rusiya və Qərb – bir-birinə təsirinin nəticəsi müsbət olar. Qərb variantı birmənalı Rusiya variantından yaxşı olacaq. Lakin Rusiya öz variantının həmçinin Ermənistan üçün məqbul olması üçün onu təkmilləşdirməyə məcbur olacaq.

Naxçıvanın baş akademiki İsmayıl Hacıyev 2021-ci ildə AMEA-nın rəsmi saytına verdiyi müsahibəsində deputat Siyavuş Novruzovun və AMEA prezidenti İsa Həbibbəylinin yalan dediklərini, əksinə Naxçıvanın indiki statusunun Moskva və Qars müqavilələrinə zidd olduğunu təsdiqləyir.
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Naxçıvan Bölməsinin sədri, akademik İsmayıl Hacıyev həmin müsahibədə deyib:
“1921-ci ilin fevral-mart aylarında Moskvada Rusiya-Türkiyə konfransı keçirilmiş və yekun olaraq qeyd etdiyiniz kimi, 16 mart 1921-ci ildə "Dostluq və qardaşlıq haqqında" Moskva müqaviləsi 16 maddədən və 2 əlavədən ibarət qəbul edilmişdi. Müqavilənin 3-cü maddəsinə əsasən belə bir qərar qəbul edildi ki, Naxçıvan vilayəti bu müqavilənin 1(C) əlavəsində göstərilən sərhədlərdə Azərbaycanın himayəsi altında, həmin protektoratı Azərbaycanın heç bir üçüncü dövlətə güzəştə getməməsi şərti ilə muxtar ərazi təşkil edir”.
Göründüyü kimi, burada söhbət hansısa respublikadan, dövlətdən getmir, sadəcə muxtar ərazidən bəhs olunur. Naxçıvanın Konstitusiyasına görə isə bu bölgə Muxtar dövlətdir. Yəni Naxçıvanın indiki statusunun özü əslində Moskva müqaviləsi ilə ziddiyyət təşkil edir.
İsmayıl Hacıyev həmçinin etiraf edir ki, Qars müqaviləsi də Moskva müqaviləsinin bu tələblərinə əsaslanır və faktiki olaraq Rusiya Naxçıvan üzərindəki iddialarından vaz keçir:
“Naxçıvanın statusu məsələsi Rusiya ilə Türkiyə arasında bağlanmış Moskva müqaviləsi ilə müəyyən edilmişdi. Həmin müqavilədə Naxçıvanın statusunda 3 mühüm məsələ yer almışdı:
1. Naxçıvana muxtariyyət statusu verilir.
2. Naxçıvan Azərbaycanın himayəsi altında olmalıdır.
3. Azərbaycan bu himayə haqqını heç bir zaman üçüncü bir dövlətə güzəştə getməyəcək.
...Qars müqaviləsi ilə təsdiq edilmiş Naxçıvanın muxtariyyət statusu Moskva müqaviləsindəki 3 məsələdən bir qədər fərqlidir. Müqavilədə yenə də Naxçıvanın Azərbaycanın tərkibində saxlanması və muxtariyyət verilməsi məsələsi təsbit olunmuşdu. Moskva müqaviləsindən fərqli olaraq, Qars müqaviləsinin V maddəsində Naxçıvanın statusu məsələsində razılığa gələn tərəflər müəyyən edilmişdi - bunlar Türkiyə, Azərbaycan və Ermənistan hökumətləri olmuşdu. Müqavilənin bu maddəsində göstərilirdi ki, "Türkiyə hökuməti, Azərbaycan və Ermənistan Sovet Respublikaları müqavilənin III əlavəsində göstərilən sərhədlər daxilində Naxçıvan vilayətinin Azərbaycanın himayəsi altında muxtar ərazi təşkil etməsi haqqında razılığa gəlirlər".
Gəlinən nəticə: Naxçıvanın muxtar statusu ləğv olunarsa, bu gün öz başının hayına qalan Moskvanın Azərbaycana etiraz etməyə hüquqi baxımdan da haqqı çatmır. Ermənistanın isə Naxçıvanın taleyinə qərar verməsi siyasi baxımından qəbul edilə bilməz. Hər halda ölkəmizdə Siyavuş Novruzovdan başqa heç kim bu absurd və ermənipərəst iddiaları dilə gətirmir, gətirə də bilməz.
https://science.gov.az/en/news/open/16456?fbclid=IwAR3khWgmALAoIHxjdQHyrOn2bdS4abzhKXm6HpeysrOzX5DaHu0nLLco3pY
Heydər Oğuz
Teref.az