Bu gün Dövlət Şəhərsalma və Arxitektura Komitəsinin təşkilatçılığı ilə Azərbaycan Respublikasının Biznes Mühiti və Beynəlxalq Reytinqlər üzrə Komissiyasının “Tikintiyə icazələrin verilməsi” İşçi qrupunun növbəti iclası keçirilib.

"Biznesin yerləşdiyi yer (tikintiyə icazələrin verilməsi)” indikatoru ilə bağlı müvafiq sahədə təkmilləşmələrin həyata keçirilməsinə dair 2024-cü il üzrə “Yol xəritəsi” və cari dövr ərzində görülmüş işlərə dair təqdimat” mövzusunda keçirilən tədbirdə dövlət qurumları və özəl sektorlardan olan nümayəndələr iştirak ediblər.

İclası giriş sözü ilə açan Dövlət Şəhərsalma və Arxitektura Komitəsi sədrinin birinci müavini, İşçi qrupun rəhbəri Namiq Hümmətov ötən illər ərzində tikintiyə icazələrin verilməsi prosesində edilən mühüm dəyişikliklər və bu məqsədlə yaradılan elektron icazə portalından, həmçinin qurumlararası əlaqələrin əhəmiyyətindən danışıb.

Cari ilin 6 ayı ərzində bütün növ obyektlərin tikinti və istismarına icazə prosesinin artıq yalnız elektron qaydada, Komitə tərəfindən yaradılan "Bir Pəncərə" prinsipi əsasında aparıldığını qeyd edib.

Maraqlıdır, Azərbaycanda tikintiyə icazə almaq asanlaşacaq? “Bir Pəncərə” prinsipi qəbul edildikdən sonra sənədsiz yaşayış evlərinin tikintisinə son qoyulacaq?

Məsələ ilə bağlı iqtisadçı-alim Vüqar Qocayev “Cebheinfo.az”-a açıqlamasında deyib ki, elektron sənədləşdirmədən öncə sənədsiz yaşayış evlərini sənədləşdirmək mümkün idisə, indi bunu etmək çox çətin olacaq:

“Bildirim ki, Azərbaycan müstəqillik əldə etdikdən sonra dövlət tərəfindən torpaqlar vətəndaşlara paylanıldı. Vətəndaşlar da onlara verilən pay torpaqlarını dəyər-dəyməz kimə gəldi satdılar. Məhz dövlət tərəfindən vətəndaşlara verilən pay torpaqlarını böyük bir hissəsi kənd təsərrüfatın yararlı idi.

Qeyd edim ki, məhz bu gün Bakı və Bakıətrafı ərazilərdə tikilən yaşayış evlərinin demək olar ki, böyük bir hissəsinin sənədi yoxdu. Hazırda sənədisiz evlərin bir çoxu təhlükəli ərazilərdə, yüksək gərginlikli elektrik xətlərinin altında, hətta neft quyularının üzərində tikilib”.

Onun sözlərinə görə, artıq bir çox evlərin elektron qaydada sənədləşdirilməsi mövcud qanunvericiliyin tələbinə uyğun olaraq sənədləşdirilməsi çox çətindir:

“Çünki bələdiyyə sənədi ilə tikilən əksər yaşayış evləri tikinti normalarına uyğun inşa olunmayıb. Sənədsiz evlərlə bağlı dəfələrlə Daşınmaz Əmlakın Dövlət Kadastrı və Reyesterinə müraciət edilsə də, heç bir faydası olmur. Sadəcə olaraq, vətəndaşın müraciətini qeydə alırlar, mühəndis gəlib baxır, ancaq o evin sənədləşdirmir. Nəticə də vətəndaşın əmlakınını sənədləşdirilməsinə imtina verilir. Bu arada vətədaşın vaxtı gedir. Lakin amnistiya tətbiq edilərsə, o zaman vətəndaşların sənədsiz evləri sənədləşdirilə bilər”.

Ekspert qeyd edib ki, “Bir Pəncərə” prinsipi qəbul edilmədən öncə mütləq şəkildə sənədsiz evlərin sənədləşdirilməsi üçün qanunda yumşalmalar edilməlidir:

“Əgərləri istəyiriksə, elektron qaydada 500 mindən çox evlərin sənədləşdirilməsi və digər əmlak məsələri öz müsbət həllini tapsın, o zaman sənədsiz evlərin sadələşdirilməsi asanlaşdırılmalıdır.

Çünki evlərin sənədləşdirilməsi birbaşa olaraq iqtisadiyyat üçün faydalıdır. Belə ki, əmlak sığortası və digər vergilər vətəndaşlardan alındıqda dövlət büdcəsinə toplu halda pul axınına zəmin yaradacaqdır”.

Bu gün Hesablama Palatasının sədri Vüqar Gülməmmədovun rəhbərliyi ilə Kollegiya iclası keçirilib.
Tribunainfo.az Palataya istinadən xəbər verir ki, iclasda ilk olaraq “Naxçıvan Muxtar Respublikası Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin tabeliyində Sosial Xidmətlər Agentliyi tərəfindən dövlət vəsaitinin və dövlət əmlakının istifadəsinin auditinin nəticələrinə dair Auditor hesabatı” müzakirə edilib.

Müzakirələrin nəticəsinə əsasən auditor hesabatının təsdiq olunmasına, aşkar edilmiş nöqsanların qurum tərəfindən aradan qaldırılması məqsədilə zəruri işlərin görülməsinə dair qərar qəbul olunub.
Daha sonra “İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Əmlak Məsələləri Dövlət Xidməti və tabeliyindəki qurumlar tərəfindən dövlət vəsaitinin və balansında olan dövlət əmlakının idarə edilməsinin hüquqi aktlara uyğunluğunun auditi”nin keçirilməsi müddətinin artırılması qərara alınıb, habelə “Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının İşlər İdarəsi tərəfindən dövlət vəsaitlərinin və digər dövlət əmlakının idarə olunmasının auditi”nə dair kənar dövlət maliyyə nəzarəti tədbirinin proqramı təsdiq edilib.

Dövlət qulluqçularına ömürlük müavinət növündə müavinət alan şəxsin müavinətinin hansı halda dayandırılacağı məlum olub.

Bu, Nazirlər Kabinetinin təsdiqlədiyi “Sosial ödənişlərin təyin edilməsi, ödənilməsi, ödənişinin dayandırılması və sosial ödəniş işlərinin mühafizəsi Qaydası”nda əksini tapıb.

Azərbaycan Respublikasının Dövlət Qulluqçuları Reyestrində dövlət qulluqçularına ömürlük müavinət növündə müavinət alan şəxsin yenidən dövlət qulluğuna qəbul edilməsi barədə məlumat mövcud olduqda sosial ödənişlərin ödənilməsi Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin Mərkəzləşdirilmiş elektron informasiya sisteminin “Sosial ödənişlər” altsistemi tərəfindən avtomatik olaraq dayandırılır.

Azərbaycanda sənədsiz evlərlə bağlı ayrıca normativ hüquqi aktın qəbulu nəzərdə tutulub. Rəsmi məlumata görə, Azərbaycanda təxminən 400 min sənədsiz fərdi yaşayış evi var və bunların əksəriyyəti mühafizə zonalarında, yüksək gərginlikli xətlərin keçdiyi ərazilərdə yerləşir. Sözügedən hüquqi aktın qəbulu ilə sənədsiz evlərlə bağlı bir sıra problemin aradan qaldırılacağı gözlənilir. Ehtimal olunan odur ki, sənədsiz evlərlə bağlı yeni hüquqi aktın hazırlanması bu tip əmlaklara çıxarışların verilməsi prosesini sürtələndirə bilər.

Əmlak məsələləri üzrə ekspert Elnur Fərzəliyev İqtisadiyyat.az-a açıqlamasında deyib ki, hazırda ölkədə, xüsusən paytaxt Bakı və Abşeron ərazisində 100 minlərlə çıxarış ala bilməyən fərdi həyət evləri və torpaq sahələri mövcuddur. Onun sözlərinə görə, bu əmlaklara çıxarışların verilməməsinin müxtəlif səbəbləri var:

"Bəzi səbəblər bu əmlakların torpaqlarının təyinatlarının digər təyinatlı torpaqlar olmasıdır. Yəni hər hansısa bir fərdi həyət evinə çıxarışın verilməsi üçün mütləq şəkildə həmin fərdi həyət evinin yerləşdiyi torpaq sahəsinin təyinatı yaşayış məntəqələri torpaqları olmalıdır. Lakin çıxarış ala bilməyən əmlakların böyük əksəriyyətinin torpaqları kənd təsərrüfatı və yaxud da digər təyinatlı torpaqlardır ki, təyinat dəyişikliyinin mümkünsüzlüyü səbəbindən artıq bu əmlaklara çıxarışlar verilə bilmir”.

Eyni zamanda ekspert qadağan olunmuş ərazilərdə tikilən əmlaklara çıxarışların verilməsinin qanunla mümkün olmadığını vurğulayıb:

"Qadağan olunmuş ərazilərdəki bir sıra əmlaka - əgər kommunikasiya xətləri çəkilən ərazilərin mühafizə zolağında tikilibsə - kommunikğasiya xətlərinin yeri dəyişildikdən sonra çıxarışlar verilə bilər. Müəyyən əmlaklar da var ki, onların tikintisi zamanı tikinti normativləri kobud şəkildə pozulub. O baxımdan da tikintilərdə ara məsafələrinin qorunmaması səbəbindən bu əmlaklara çıxarışlar verilə bilmir. Təbii ki, bu tip əmlaklara çıxarışların verilməsi üçün hər hansısa bir hüquqi aktın qəbul olunması, yəni yeni qanun layihəsinin təsdiq olunması mütləqdir ki, bu tip əmlaklar birmənalı olaraq çıxarışla təmin oluna bilsin. Yəni araşdırmalar aparılaraq prosesin daha uzun müddət sürmədən bu tip əmlaklara hər hansısa bir yeni qanun layihəsi hazırlanarsa çıxarışlar verilə bilər. Bu baxımdan düşünürəm ki, sözügedən yeni hüquqi aktın hazırlanması bu tip əmlaklara çıxarışların verilməsi prosesini sürtələndirə bilər”.

Əmlak məsələləri üzrə ekspert Ramil Qasımzadə isə sənədsiz evlərlə bağlı hüquqi aktın qəbul olunmasının bir müddətdir nəzərdə tutulduğunu söyləyib. O, bununla əlaqədar illərdir işlərin aparıldığını və bütün evlərlə bağlı invertarlaşdırmanın həyata keçirildiyini deyib. Ekspertin sözlərinə görə, yeni hüquqi akt qəbul olunarsa belə, bəzi evlərə yenə də çıxarışlar verilməyəcək:

"Təbii ki, insanların sağlamlığına ciddi ziyan törədə biləcək ərazilərdə yerləşən, xüsusilə də yüksək gərginlikli işıq, qaz xətlərinin və su kəmərlərinin mühafizə zonasında yerləşən evlərin sənədləşdirilməsi həyata keçirilməyəcək və gələcəkdə onların sökülməsi məsələsi də müzakirə edilə bilər. Amma heç bir mühafizə zonasında olmayan, neft kontraktına aid olmayan torpaqlarda yerləşən fərdi yaşayış evlərinin isə sənədləşdirilməsi həyata keçiriləcək”.

“Azərbaycanda sənədsiz evlərlə bağlı ayrıca normativ hüquqi aktın qəbulu nəzərdə tutulub”.

Bunu Daşınmaz Əmlakın Elektron Reyestri və Kadastrı İnformasiya Sisteminin yaradılması ilə bağlı tədbirdə Daşınma Əmlakın Dövlət Kadastrı və Reyestri publik hüquqi şəxsin idarə heyətinin sədri Nigar Alimova deyib. Onun sözlərinə görə, Azərbaycanda təxminən 400 min sənədsiz fərdi yaşayış ev var:

"Bunların əksəriyyəti mühafizə zonalarında, yüksək gərginlikli xətlərin keçdiyi ərazilərdə yerləşir. Sənədsiz evlərlə bağlı problem daim olub və biz bunun həlli istiqamətində çalışırıq".

Qeyd edək ölkədə 500 minə yaxın sənədsiz evlərin olduğu və onların çıxarışla təmin ediləcəyi deylirdi. Hazırda isə onların sayı 400 min göstərilir. Bəs sənədsiz evlərlə bağlı normativ hüquqi akt dedikdə nə nəzərdə tutulur?

Daşınmaz əmlak məsələləri üzrə ekspert Elnur Fərzəliyev “Cebheinfo.az”-a bildirib ki, çıxarışı olmayan həyət evlərinin hər birinin hansısa bir sənədlə, təyinatla, yaxud tikinti normalarının pozulması ilə bağlı bir qüsuru var:

“Onlara çıxarışların verilməsi üçün hansısa normativ hüququ akt olmalıdır ki, həmin sənədə əsasən onların qüsurları ləğv olunur və çıxarışla təmin olunmalıdır. Düşünürəm ki, normativ hüquqi akt dedikdə bunu nəzərdə tuturlar. Çıxarış verilməyən əmlakların bəzilərində torpaqların təyinatı fərqlidir, bəziləri qadağan olunmuş ərazilərdə tikilib, bir qismini tikinti normativlərinə uyğun olmayan formada tikiblər və s. Bu cür çoxsaylı problemlər var ki, bu səbəbdən çıxarışlar verilə bilmir. Onun verilməsi üçün də mütləq şəkildə bir növ amnistiya tipli normativ hüquqi akt olmalıdır ki, əsaslandırıb çıxarışla təmin eləsinlər. Yəni hansısa formada əsaslandırmalıdırlar”.

O ki qaldı sənədsiz evlərlə bağlı rəqəmin 400 min göstərilməsinə, ekspertin sözlərinə görə, orada yaşayış evi olmayan torpaq sahələri, qeyri-yaşayaış obyektləri kimi çox sayda əmlak da var.

ƏMDX qanunsuz ödəniş tələbini TŞ-nin qərarı ilə əsaslandırır
Azərbaycan Respublikasında ən yüksək hüquq qüvvəsinə malik olan
qanunun Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasının olması elə Ana
Qanunun 147-ci maddəsində yazılıb. Konstitusiyanın 149-cu maddəsinin III
hissəsinə görə, qanunların icrası və tətbiqi məcburidir. Di gəl, məcburi
icra edilməli aktları tətbiq etmək dövlət qurumlarının heç yadına düşmür.
Yada salanda isə elə əndrabadi cavablarla, izahatla üzləşirsən ki!
30 ildən çoxdur istifadələrində olan bağ sahəsinə qeydiyyat çıxarışı almaq
istəyən Qarabağ savaşı veteranlarına İqtisadiyyat Nazirliyi, yanındakı
Əmlak Məsələləri Dövlət Xidməti sənədlərlə birlikdə “ ASAN Xidmət”
mərkəzlərinə müraciət etməyi məsləhət görüb. 06.06.2024-cü ildə 5 saylı
“ASAN Xidmət” mərkəzində sənədlər qəbul olunub və 04.07.2024-cü ildə
qeydiyyat çıxarışının hazır olacağı bildirilib. Qarabağ qaziləri “müharibə
veteranı” vəsiqələrini də təqdim edib, “Veteranlar haqqında” qanunun 11-
ci maddəsinə əsasən ödənişdən azad olduqlarını vurğulayıblar. İnsafən,
sənədləri qəbul edən şəxs də bu “azadlığa” “hə” deyib və heç bir ödəniş
tələb etməyib. Heç demə, ödəniş sənəd hazır olandan sonra tələb
edilirmiş.
12.07.2024-cü ildə ƏMDX sms-lə sənədin hazır olduğunu və dövlət
rüsumunun 125 manat, xidmət haqqının 118 manat təşkil etdiyini bildirib.
“Veteranlar haqqında” qanunun 11-ci maddəsinin 2-ci abzası bir daha
“skrin-şot” edilib ƏMDX-nın qanunsuz ödəniş tələb edən diqqətinə
çatdırılıb: “MÜHARİBƏ VETERANLARININ İSTİFADƏSİNDƏ OLAN
DÖVLƏT BAĞLARI VƏ BAĞÇILIQ sahələri ƏVƏZSİZ olaraq onların
ŞƏXSİ MÜLKİYYƏTİNƏ verilir”. Bu diqqətə çatdırmaya cavab verməyi
ƏMDX Daşınmaz Əmlakın Dövlət Kadastrı və Reyestri Xidmətinə (DƏDKR)
tapşırıb. DƏDKR-in cavabı elə əndrabadi olub ki, hüquq orqanlarının işə
qarışmasını qaçılmaz edir.

İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Əmlak Məsələləri Dövlət Xidməti Daşınmaz
Əmlakın Dövlət Kadastrı və Reyestri Xidməti publik hüquqi şəxsin idarə
heyətinin sədr müavini Elvin Məmmədovun 23.07.2024-cü il tarixində
imzaladığı cavabla bildirilib ki, daşınmaz əmlak üzərində hüquqların
dövlət qeydiyyatı və nəzərdə tutulan ödəmələrlə bağlı yaranan
münasibətlər (?-M.B.) “ Daşınmaz əmlakın dövlət reyestri
haqqında” və “Dövlət rüsumu haqqında” qanunlarla və DİGƏR
QANUNVERİCİLİK AKTLARI (seçdirmə bzimdir- M.B.), eləcə də Tarif
Şurasının 31.07.2023 tarixli 5 nömrəli qərarı ilə tənzimlənir”. Heç
demə, Tarif Şurasının 31.07.2023 tarixli, 5 nömrəli qərarı ilə şəhid
ailələrinin, hərbi əməliyyatlar nəticəsində ƏLİL olmuş hərbi
qulluqçuların və mülki şəxslərin daşınmaz əmlaklarına
hesablanmış xidmət haqqı məbləğlərinə 0.5 əmsalı tətbiq edilir.
Bunu DƏDKR-in müavini Elvin Məmmədov bildirir, amma “daşınmaz
əmlaka hesablanmış xidmət haqqı məbləğinin” nə demək olduğunu və
haradan götürüldüyünü açıqlamır. Eləcə də DİGƏR QANUNVERİCİLİK
AKTLARI ilə nəzərdə tutulan tənzimləmələrə aydınlıq gətirilmir. Axı,
vurğuladığımız kimi, “Veteranlar haqqında” qanunun 11-ci maddəsi
müharibə veteranlarının istifadəsində olan bağ sahələrinin
ƏVƏZSİZ , yəni heç bir xidmət haqqı, rüsum ödənilmədən onların
ŞƏXSİ MÜLKİYYƏTİNƏ verilməsini doğrulayır! İqtisadiyyat Nazirliyi ,
ƏMDX , DƏDKR bəyəm Tarif Şurasının (məsələyə aid olmayan) qərarını
QANUNdan üstün tutur? Belə qanun aliliyi, hüquq üstünlüyü təmin olunar?
Açıq-aşkar qanunun , konstitusiyanın rüşvətə, korrupsiyaya qurban verildiyi
göz önündədir.
Əcəb hüquqdur, TARİF ŞURASI QƏRARLA QANUNU, KONSTİTUSİYANI
LƏĞV EDİB! Yəqin “LƏĞVETMƏ KOMİSSİYASI” da öz sözünü deyər.
Məğrur Bədəlsoy
TEREF