“Büdcənin yenidən baxılması neftin qiymətindən asılıdır. Neft və qazın qiymətindən əlavə gəlirlər daxil olacaqsa, büdcəyə yenidən baxıla bilər”.

Bunu “Unikal”a açıqlamasında deputat Vahid Əhmədov deyib. O bildirib ki, bu, qiymətlərin necə dəyişəcəyindən asılıdır:

“Baxaq görək qiymət məsələsində stabillik olacaq ya yox. Əlbəttə, inflyasiya proqnozlaşdırılan 5 faizdən yüksək olacaqsa, maaş, pensiya və müavinətlərə yenidən baxılmalıdır. Hazırda isə neftin qiyməti yüksəkdir”, – deyə deputat vurğulayıb.

“Vecon Consultıng” MMC qiymətləndirmə şirkəti inşaat materialları bazarında 2023-cü ilin nəticələri və 2024-cü ilin proqnozları ilə bağlı təhlil materialı dərc edib.

Həmin materialı təqdim edirik:“2024-cü ildə inşaat materialları bazarında qiymət dəyişikliklərini səciyyələndirsək, 2023-cü ilə nisbətdə qiymətlərdə azalmaların baş verdiyini söyləyə bilərik. Bahalaşma anına qədər olan qiymətlərə geridönüş olmasa da, ucuzlaşmanın bütün əsas materiallar üzrə hissedilən səviyyədə baş verməsi müşahidə olunur. Məsələn, ötən ilin yanvar ayına nisbətdə taxta materialları 12,1-13,2 faiz nisbətən ucuzlaşıb. İl ərzində isə bu rəqəm 12,65 faiz təşkil edib. Pərakəndə və topdansatış bazarında qiymətlərin ucuzlaşması tendensiyası bazar iştirakçılarının və təklif olunan material kütləsinin artımı ilə xarakterikdir. Öncəki illərə nisbətən qonşu ölkələrdən inşaat materiallarının idxal olunmasına maneələrin aradan qalxması, eyni zamanda məhdudiyyət dövründə yerli istehsalın material qıtlığını kompensasiya etməsi məqsədilə böyüməsi, istehsal gücünün artması yuxarıda qeyd olunan ucuzlaşmanın əsas faktorlarındandır. Son iki ay ərzində davam edən sorğuya əsasən bazara müraciət edənlərin də azaldığını qeyd edə bilərik. Bu əsasən mövsümi xarakter daşıyır və müvəqqəti haldır. Ötən ilin yanvar ayına nisbətdə əsas tikinti materiallarından olan armaturun qiymətində 2,4 faiz bahalaşma baş versə də, ilin əvvəlində qiymət sabiq qalıb. Dikt qiymətlərində ciddi ucuzlaşma diqqəti cəlb edir. Belə ki, ötən ilin yanvar ayına nisbətən 14,8-16,0 faiz ucuzlaşma baş verib. İlin əvvəli üçün bu rəqəm ölçülər üzrə fərqlənib. Beləki 15-lik dikt 2,6 faiz ucuzlaşsa da, 18-lik dikt 2,2 faiz bahalaşıb. Dam örtüklərinin ölçülərə müvafiq olaraq 1,2-2 faiz aralığında bahaşıb. İlin əvvəlindən isə bu rəqəmlərdə növünə görə artım 4,4-5,3 faiz aralığındadır. Yerli istehsalda rəqabət olan məhsullarda qiymət stabil qalır. Sement, alçipan, qum,

qazobeton qiymətlərini misal göstərmək olar. Metal list, profil və uqolnik qiymətləri dekabr 2023-cü il qiymətləri ilə müqayisədə artsa da (1,7-2,5 faiz), yanvar ayından başlayaraq yenidən artım müşahidə edirik (3,0-13,6faiz). Əsas tikinti materiallarından olan şüşənin qiymətində isə artım müşahidə olunur (7,1-9,5 faiz).

Ümumilikdə götürüldükdə, ötən ilin yanvar ayına nisbətən tikinti materialları ortalama 0,9 faiz, ilin əvvəli ilə müqayisədə isə 1,5 faiz bahalaşıb. İşğaldan azad olunan ərazilərin yenidən bərpası fonunda genişhəcmli tikinti işlərinin həyata keçirilir. Nəticədə 2024-cü ildə bu amil tikinti materialların qiymətinə ciddi təsir göstərəcəyi şübhəsizdir.

Əgər hər hansı isqtisadi-maliyyə böhranı, fors-major hal olmazsa, qeyd olunan proqnoz özünü tam doğruldacaq”.

Azərbaycanda vətəndaşların banklardan xarici valyuta, xüsusilə də dollar alışına bir sıra məhdudiyyətlərin olmasıyla bağlı iddialar səsləndirilir.

"Kapital Bank"ın rəsmi nümayəndəsi Günel Mavliyarova RTV-yə müsahibəsində vətəndaşları maraqlandıran bəzi məqamlara aydınlıq gətirib.

Daha ətraflı videomaterialda:

Qiymətlərin davranışı dünya bazarlarından asılı olacaq?

Dünya bazarında qiymətlərin aşağı düşməsi yerli istehlak bazarında qiymət artımının sürətini məhdudlaşdırır. Nəticədə, əvvəlki iki ilin pik səviyyələri öz yerini keçən il inflyasiyanın bir qədər azalmasına verdi. Dövlət Statistika Komitəsinin (DSK) məlumatlarından belə görünür ki, zəifləmə tendensiyası yeni ilin əvvəlində də özünü göstərib.

Rəsmi məlumatlara görə, yanvarda qiymətlər ötən ilin eyni ayı ilə müqayisədə 1,7 faiz artıb. Yeni ilin fərqli xüsusiyyəti qiymət artımının ümumi səviyyəsinə nisbətən ərzaq inflyasiyasının bariz şəkildə azalması idi. Ay ərzində ərzaq məhsullarının qiymətləri 0,7 faiz artıb, qeyri-ərzaq məhsulları üzrə inflyasiya 1,7 faiz təşkil edib. Ay ərzində əhaliyə göstərilən pullu xidmətlər 3,2 faiz bahalaşıb.

Milli Məclisin üzvü, iqtisadçı alim Vüqar Bayramovun sözlərinə görə, inflyasiyanın zəifləməsi tendensiyası əsasən idxal olunan məhsulların bahalaşma sürətinin azalması ilə bağlıdır: “Yerli istehlak bazarında qiymət artımının strukturunda idxal inflyasiyanın çəkisi kifayət qədər yüksək olduğundan, qlobal azalma qiymətlərin azalmasına səbəb olur. Amma diqqət çəkən məqam əhaliyə pullu xidmətlər seqmentinin nəzərəçarpacaq dərəcədə artmasıdır. Bu sahədə qiymət artımı artıq ümumi istehlak qiymətləri indeksindən 2 faiz bəndi yüksəkdir. Bunun əsas səbəbi bu cür xidmətlərin çeşidinin genişlənməsi olsa da, ötən ay onların dəyəri qida seqmentindən daha çox artıb”.

Bununla belə, ötən il əhaliyə göstərilən pullu xidmətlərin qiymətlərinin artımı da ümumi inflyasiyanı xeyli üstələyib. DSK-nın məlumatına görə, 2023-cü ildə əhaliyə göstərilən pullu xidmətlərin dəyəri 2022-ci ilə qədər artaraq 11 milyard 411,6 milyon manat təşkil edib.

Eyni zamanda, bu məbləğin 8 milyard 652,1 milyon manatı (75,8 faizi) hüquqi şəxslərin, 2 milyard 559,6 milyon manatı isə dövlət sektorunun payına düşüb. Bu, hər bir respublika sakini üçün orta hesabla 1124 manat təşkil edir ki, bu da əvvəlki illə müqayisədə 205 manat çoxdur. Bu sahədə qiymətlərin artım tendensiyası 2022-ci ildə də müşahidə olunub - o zaman əhaliyə göstərilən pullu xidmətlərin dəyəri 2021-ci illə müqayisədə 8% artaraq 9 milyard 253 milyon manat təşkil edib.

Bunun fonunda ərzaq məhsullarının bahalaşması daha təvazökar görünsə də, qiymət etiketlərinin artması məhsulların geniş çeşidini əhatə edib. Statistikaya görə, bu ilin yanvar ayında dekabr ayı ilə müqayisədə düyü, mal əti, toyuq, təzə balıq, süd, yumurta, zeytun yağı, naringi, limon, banan, alma, nar, xiyar, pomidor, balqabaq, sarımsaq, soğan, kartof, yerkökü, şəkər, konfet, meyvə şirələri, spirtli içkilər və tütün məmulatlarının qiymətində artım müşahidə olunub.

Düzdür, istehlak səbətinin müəyyən mallarının qiymətində ucuzlaşma müşahidə olunub. Manna və qarabaşaq yarması, un, çörək, süfrə marqarini, günəbaxan və qarğıdalı yağı, portağal, çuğundur və şəkər tozunun qiyməti ucuzlaşıb. Statistika digər ərzaq məhsullarının qiymətində ciddi dəyişiklikləri göstərmir.

Hələlik səyahət, kommunal xidmətlər, avtomobil yanacağı və dövlət tərəfindən tənzimlənən digər tariflərin qiymətləri sabit qalır. Cəmiyyətdə belə bir fikir formalaşıb ki, seçkilərdən sonra vəziyyət dəyişə bilər, qiymət artımı güclənə bilər. Ancaq bütün ekspertlər bu fikri bölüşmürlər.

İqtisadçı ekspert Pərviz Heydərov AYNA-ya şərhində deyib ki, bunun iqtisadi səbəbləri varsa, ölkənin siyasi həyatında baş verənlər qiymət artımının qarşısını ala bilməz: “Əgər qiymət artımı üçün obyektiv şərait yaranıbsa, seçkilər kimi siyasi proseslər artıma mane ola bilməz. Bu cür fikirlər tamamilə əsassızdır. Amma ümumilikdə istehlak bazarında vəziyyət kifayət qədər kövrəkdir. 2021-ci ildə başlayan qlobal inflyasiya dalğası 2023-cü ildə bir qədər səngisə də, daxili bazarda bütün bu proseslər gözlənildiyi kimi ciddi şəkildə özünü göstərmədi”.

“Bu il də inflyasiyanın tədricən aşağı düşəcəyi gözlənilir, lakin ümumi vəziyyət geosiyasi hadisələrə çox həssasdır. Əgər əmtəə qiymətləri yenidən bahalaşarsa, əmtəə bazarlarında qlobal qiymət artımı bizim bazarda da özünü göstərəcək. Amma bütün bunların seçkilərlə qətiyyən əlaqəsi yoxdur”, - deyə müsahibimiz bildirib.

İqtisadçı ekspert Natiq Cəfərli mövzuya dair AYNA-ya izahında söyləyib ki, yerli bazarda qiymət artımının yeganə səbəbi kimi qlobal inflyasiyaya istinad etmək düzgün olmaz: “Çünki qiymətləri təkcə xarici bazarlardakı proseslər deyil, həm də daxili iqtisadiyyatdakı sistemli problemlər gücləndirir. Monopoliya artıma oynayır və bu problem topdansatış bazarı üçün xüsusilə xarakterikdir, çünki orada az sayda nüfuzlu oyunçular praktiki olaraq qiymət siyasətini təyin edirlər”.

“Bu səbəbdən əlverişli və rəqabətli biznes mühitinə ciddi ehtiyac var və ən əsası pərakəndə satış obyektlərində qiymətlərin tənzimlənməsi yolunda bütün maneələri aradan qaldırmaq lazımdır. Ölkəmizdə bahalaşmanın əsas səbəbi idxal seqmentində bir neçə iri şirkətin təmsil olunduğu inhisarçılıqdır”, - deyə analitik vurğulayıb.

Yerli ekspert dairələrinin nümayəndələrinin fikrincə, iki ildən artıqdır ki, dünyada ərzaq məhsullarının qiymətləri ucuzlaşır və respublikamızda istehlak edilən ərzaq məhsullarının yarıdan çoxu xaricdən buraya gətirilir. Ona görə də bizdə qiymətlərin azalacağını gözləmək məntiqli olardı, amma qiymət etiketləri artmaqda davam edir.

Müəllif: Emma Rzayeva

Şimali Makedoniya, Cənub-Şərqi Avropanın digər ölkələri ilə yanaşı, müvafiq infrastrukturun olmaması səbəbindən ləngiyən Azərbaycan qazının tədarükünü gözləyir.
Şimali Makedoniyanın dövlət şirkəti olan "NOMAGAS" regional qazlaşdırma layihəsinin həyata keçirilməsi üçün Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankından (AYİB) 98,6 milyon avroya qədər kredit ala bilər.
Bankın məlumatına görə, kredit, xüsusilə Yunanıstanla interkonnektorun və Şimali Makedoniyada iki qaz kəmərinin tikintisinə ayrılacaq.
Qeyd edək ki, Şimali Makedoniya digər Cənub-Şərqi Avropa ölkələri ilə birlikdə Azərbaycan qazının tədarükünü gözləyir. Bu qaz isə müvafiq infrastrukturun olmaması səbəbindən ləngiyir.
Balkan ölkəsində qaz istehlakı bazarının kiçik - ildə, təqribən 500 milyon kubmetr olmasına baxmayaraq, Şimali Makedoniyaya qaz tədarükü inflyasiya səviyyəsini azaltmaq üçün çox vacibdir.
Azərbaycan qazını Yunanıstandan birbaşa almaq üçün Şimali Makedoniya hakimiyyəti Nea Mesemvriyadan (Yunanıstan) Gevgeliyaya (Şimali Makedoniya) uzunluğu 123 km və tutumu 1,5 milyard kubmetr olan interkonnektor tikmək niyyətindədir.
Layihənin həyata keçirilməsi üçün Avropa maliyyə institutları 40 milyon avrodan çox vəsait ayırıblar. Kəmərin 2024-cü ilə qədər istismara verilməsi gözlənilir. Onun işə düşməsi ilə Şimali Makedoniya Yunanıstan vasitəsilə Transadriatik boru kəmərindən (TBK) lazımi həcmdə Azərbaycan qazını birbaşa idxal edə biləcək.
Azərbaycan qazının ölkə üçün əhəmiyyəti
Qeyd etmək lazımdır ki, Şimali Makedoniya üçün Azərbaycan qazının tədarükü strateji əhəmiyyət kəsb edir - bu gün ölkə "mavi yanacağ"ı yalnız Rusiyadan idxal edir. Bundan əlavə, Rusiyadan gələn tədarüklər vaxtaşırı pozulur. Belə ki, bir müddət əvvəl Rusiya qazının Şimali Makedoniyaya tədarük edildiyi Bolqarıstan Rusiya Federasiyasından yanacağın tranzitinə vergi tətbiq etmək niyyətində olduğunu bildirmişdi.
Baş nazir Dimitar Kovacevski cavabında bildirib ki, Şimali Makedoniya Bolqarıstanın Rusiya qazına olan tranzit vergisini ləğv etmək üçün bütün qanuni vasitələrdən istifadə edəcək.
"Bolqarıstanın Rusiya qazının hər meqavat-saatına 10 avrodan çox tranzit vergisi qanunsuzdur" - Kovacevski bildirib.
"Bolqarıstan vergi tətbiq edərsə, Şimali Makedoniyada istehlakçılar üçün istilik və təbii qazın qiymətləri 20% artırılacaq" - o qeyd edib.
Bolqarıstan sonradan Rusiya qazının tranzit vergisini ləğv etdiyini bəyan etsə də, Makedoniya bazarına tədarükün diversifikasiyası məsələsi aktual olaraq qalır.

Bu ilin yanvar ayında Gürcüstandan Azərbaycana 40 milyon 924,5 min dollar dəyərində məhsul ixrac olunub.

Yeniavaz.com xəbər verir ki, bu barədə məlumatı (https://www.geostat.ge/media/60331/External-Merchandise-Trade-of-Georgia-in-January-2024.pdf) Gürcüstan Statistika İdarəsi yayıb.

Məlumatda bildirilir ki, ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə ixrac 21,2% azalıb.

Azərbaycan Dövlət Gömrük Komitəsinin eyni dövrü əhatə edən məlumatında (https://customs.gov.az/uploads/foreign/2024/2024_1.pdf?v=1708066767) isə göstərilir ki, bu ilin yanvar ayında Gürcüstandan 5 milyon 369,16 min dollar dəyərində məhsul idxal edilib.

Hər iki ölkənin açıqladığı rəsmi məlumatlardan belə görünür ki, 2024-cü ilin yanvar ayında Gürcüstan Azərbaycana 40,9 milyon dollarlıq məhsul satdığı halda, Azərbaycan Gürcüstandan 5,4 milyon dollarlıq məhsul alıb.

Nəticədə, iki ölkənin açıqladığı eyni məlumat arasında təxminən 7,6 dəfə fərq var.

Onu da bildirək ki, daha əvvəl də Azərbaycanın digər ölklərlə ikitərəfli ticarət əlaqələrində bu cür fərqlər olub. Hətta, 2016-cı ildə Dövlət Gömrük Komitəsi ticarət dövriyyəsində yaranan fərqlə bağlı açıqlama (https://oxu.az/economy/119383) da verib. Həmin açıqlamada qeyd olunurdu ki, MDB ölkələrinin əksəriyyəti və xarici ölkələrlə xarici ticarət statistikasının göstəriciləri arasında fərqlər 40%-ə çatır. Ancaq qeyd etdiyimiz kimi, yaxın qonşumuz olan Gürcüstanla ticarət əlaqələrində yaranan fərq 7,6 dəfəyə yaxındır.

Bu gün bu dövlət operatorunun mobil internetinin qiymət artımı, tarif planlarını dəyişdirməsi ilə bağlı bizə çoxsaylı müraciətlər olub, cavablandırmağa imkanım olmamışdı.

Dərhal qeyd etmək istərdim ki, mobil bazarda hökmran mövqe tutan bu dövlət şirkətinin heç bir əsaslandırma olmadan danışıq və data qiymətlərini, SMS qiymətini qaldırması, tarif şərtlərini dəyişməsi çox təəccüblüdür və qanuniliyi ağlabatan deyil.

Düşünürəm ki, ən qısa zamanda sektorun tənzimləyici qurumu olan İKTA və Antiinhisar Dövlət Xidməti bu məsələni araşdırıb , dövlət şirkətinin bu addımının qanuna uyğun olmasına rəy verməlidir. Mobil bazardakı rəqabətli mühit araşdırılmalıdır .

Görəsən bu dövlət şirkəti üçün hansı əsaslar yaranıb ki, xərcləri artıb. Həqiqətənmi bu xərclər artıb?
Ümumiyyətlə isə, Azercell dövlətləşəndən sonra qoyulan investisiya və şəbəkə xərclərinin, qiymət artımının dinamikasını analiz etmək də faydalı olardı.

Düşünürəm ki, adı çəkilən dövlət qurumlarının müvafiq rəylərinədək yeni qiymət artımları və tarif planlarındakı dəyişiklik dayandırılmalıdır.

Bu dövlət operatorunun yenidən özəlləşdirilməyə hazırlanması, mövcud xidmətlərinin keyfiyyətinə diqqət yetirməsi, yeni texnologiyalar və xidmətlər üzərində düşünməsi daha məntiqli olardı.

Yeri gəlmişkən, xatırladıram ki, qonşu ölkələrlə, region ölkələrinə müqayisədə bizdəki tariflər heç də əlçatan və aşağı deyil.

Eyni zamanda xatırladıram ki, Qazaxıstan, Ermənistan , Gürcüstan mobil operatorları bizim operatorlardan fərqli olaraq daha böyük investisiyalar yatırırlar, yəni 5G şəbəkəsi üçün ötən illərdən lisenziya alıblar və yeni şəbəkələr qururlar.

Yəni onlarda yeni şəbəkələr və yeni böyük investisiyalar var.

Amma qiymət artımı müşahidə olunmur.

Ümid edirəm tənzimləyici qurumlarımız baş verənlərin ağlabatan bir izahatını verəcəklər.

Azərbaycan İnternet Forumunun prezidenti Osman Gündüz