Dünya Bankının İcraçı Direktorlar Şurası bu gün hazırda icra olunan Azərbaycanda Məşğulluğa Dəstək Layihəsini (AMDL) genişləndirmək üçün 150 milyon ABŞ dolları məbləğində əlavə maliyyələşdirməni təsdiqləyib.

Bu barədə Dünya Bankından bildirilib. Qeyd olunub ki, layihənin məqsədi məcburi köçkünlər, qadınlar, gənclər və uzunmüddətli işsizlərə xüsusi diqqət yetirməklə əhalinin ən həssas qrupları üçün özünüməşğulluq imkanlarını təşviq etməkdir.

Son üç il ərzində 5 mindən çoxu qadın olmaqla 15 min benefisiar öz bizneslərinə başlamaq üçün alət dəstləri alıb. Benefisiarların qiymətləndirilməsinə əsasən, AMDL iştirakçılarının 70%-dən çoxu layihə tərəfindən təmin edilmiş aktivləri aldıqdan sonra azı 24 aydır bizneslərini davam etdirir. Bu uğura əsaslanaraq, bu gün təsdiqlənmiş maliyyələşdirmə mövcud məşğulluq proqramlarını və xidmətlərini genişləndirəcək və daha çox insana xidmət etmək və AMDL çərçivəsində biznesin davamlılığını təşviq etmək üçün başqa mexanizmləri hazırlayacaq və sınaqdan keçirəcək.

“Azərbaycan həssas qruplar üçün əmək bazarının nəticələrini yaxşılaşdırmaq üçün səylər göstərir. Bununla belə, bacarıq uyğunsuzluğu, yüksək qeyri-formallıq və qadınlar arasında yüksək işsizlik kimi problemlər hələ də qalmaqdadır”, – Dünya Bankının Azərbaycan üzrə ölkə meneceri Şteffi Ştallmeister bildirib. “Bu layihə ölkədə daha inklüziv, özəl sektorun aparıcı rol oynadığı iqtisadi artımı təmin etmək üçün bu problemlərin həllinə kömək edir”.

Əlavə maliyyələşdirmə iqtisadi fəaliyyətin şaxələndirilməsini və şoklara qarşı dayanıqlılığı təşviq etmək üçün istehsal və xidmətlər kimi yeni sektorları əhatə etməklə Azərbaycanın Özünüməşğulluq Proqramına dəstəyini davam etdirəcək. Bundan başqa, bu maliyyələşdirmə benefisiarlara öz bizneslərini genişləndirmək üçün nağd vəsaitlərdən istifadə etməyə imkan verən təkmilləşdirilmiş nağd qrantlar mexanizmini sınaqdan keçirməyə kömək edəcək.

AMDL üçün əlavə maliyyələşdirmə həm də Azərbaycan Dövlət Məşğulluq Agentliyinin iş axtaranlar üçün xidmət və proqramlarının çeşidini genişləndirmək imkanı yaradacaq. Bu yeni dəstək vasitəsilə Agentlik iş yerində təlim, əmək haqqı subsidiyaları, şagirdlik proqramı, peşə hazırlığının inkişafı və seçilmiş peşələr üzrə sertifikatlaşdırma xərclərinin kompensasiya edilməsi kimi əlavə aktiv əmək bazarı tədbirlərini həyata keçirəcək. Bu proqramların işaxtaranların, o cümlədən qadınların və digər həssas əhali qruplarının məşğulluğunu stimullaşdıracağı, onların istehsal və xidmət sahələrində işləmək imkanlarını artıracağı gözlənilir.

Layihəni hazırlayan Dünya Bankı komandasının rəhbəri Mirey Ovadiya bildirib ki, “Bu yeni maliyyələşdirmə ilə biz bacarıqların inkişafı və işaxtaranlar və işəgötürənlər üçün stimulların dəstəklənməsi üçün aktiv əmək bazarı tədbirlərinin həyat qabiliyyətini yoxlayacağıq. Bu yanaşma ilə Azərbaycan gələcək üçün daha məhsuldar və davamlı iş yerləri yarada bilər”.

AMDL-in insan kapitalı potensialının artırılması, habelə məşğulluq xidmətlərinin effektivliyinin gücləndirilməsi, bacarıqların inkişaf etdirilməsi və inklüzivlik kimi Azərbaycanın əsas inkişaf prioritetlərinin həyata keçirilməsinə töhfə verəcəyi gözlənilir. Bundan əlavə, layihə həm də Dünya Bankı Qrupunun Azərbaycan Hökuməti ilə hazırda müzakirə olunan Azərbaycan üzrə Ölkə Tərəfdaşlıq Çərçivəsində (2025-29-cu illər) vurğulanan daha məhsuldar və inklüziv iş yerlərinin təşviqi məqsədinə uyğundur.

Dövlət İmtahan Mərkəzi (DİM) dünən satınalma üzrə bağladığı müqaviləyə əsasən 107 min 970 manatlıq plastik qutu alacaq. Bu barədə e-tender.az saytında məlumat yerləşdirilib.

Məlumatda deyilir ki, plastik qutuların alınması üçün satınalma müqaviləsi “GLOBAL DƏFTA OFİSİ” MMMC ilə bağlanılıb.

Maraqlıdır, DİM bu qədər plastik qutunu nə üçün alır? Bu qutuların təyinatı nədir?

Sosial şəbəkələrdə "ƏDV Geri al" ilə bağlı yeni fırıldaqçılıq növü ortaya çıxıb.

"Ölkə.Az"ın məlumatına görə, reklam paylaşımında son bir ildə toplanmış ƏDV-lərin karta köçürülməsi təklif olunur.

Bununla da, linkə daxil olan şəxsdən vəsiqə və kart məlumatları tələb olunur.

İqtisadçı ekspert Samir Əliyev də bununla bağlı paylaşım edib: "Facebook"da belə bir reklam qarşıma çıxdı və yoxlamağa qərara gəldim. Çünki bildim ki, fırıldaqçılardır. Mövzu diqqətçəkən olduğundan fikirləşdim xeyli adam tora düşə bilər. Reklam mətnində EDVGERİAL.AZ portalına giriş olduğu qeyd edilir, lakin linkə daxil olanda https://edv-kocur.com-a yönləndirilir. Sizdən FİN kodun yazıması istənilir. FİN kodu yazdıqdan sonra yeni səhifə açılır və kart məlumatlarının yazılması istənilir. Göründüyü kimi, CVC rəqəmi istənilir. Hətta utanmazcasına kartın balansının yazılması təklif edilir".

"Əminəm ki, bu reklam çoxlarının qarşısına çıxıb. Sadəcə xəbərdarlıq edirəm ki, dostlarımız diqqətli olsunlar, kart məlumatlarını heç yerə yazmasınlar. Bu reklam qarşılarına çıxsa sadəcə report etsinlər. Dövlət Vergi Xidməti isə yaxşı olardı sosial şəbəkələrdə paralel olaraq belə reklamların da monitorinqini aparsın və operativ olaraq əhalini məlumtlandırsın", -deyə ekspert əlavə edib.

Hesabı boş olan kart vasitəsilə prosesi yoxlayan sosial şəbəkə üzvlərindən biri isə aldığı cavabı paylaşıb:

"Bir kiloqramını 50 qəpikdən satdığımız pomidoru marketlərin vitrinində 4-5 manata görəndə yanıb tökülürük. Belə çıxır ki, əziyyətini biz çəkirik, bəhrəsini başqaları görür. Camaat da pomidora baxa-baxa qalır, alıb bol-bol yeyə bilmir. Bir sözlə, alverçilər kəndlidən dəfələrlə çox qazanır".
Bu sözləri Sputnik Azərbaycan-a açıqlamasında Masallı rayonundan olan fermer Əşrəf Əsgərov söyləyib. O, son günlər Bakıda pomidorun qiymətinin kəskin bahalaşmasından xəbərdar olduğunu, lakin bunun onlara zərrə qədər də xeyrinin olmadığını söyləyib.
Həmsöhbətimiz bildirib ki, pomidor satışından ona hər kiloqram üçün 20 qəpik mənfəət qalır. Ə.Əsgrov öz məhsulunu paytaxtda satmağa bazar tapmadığını, bu səbəbdən də çarəsiz qalıb alverçilər hansı qiymət desə, ona razılaşdığını söyləyib. Bildirib ki, Bakıda məhsullarını satmaq onlar üçün çətindir.

"Fermerin bazara birbaşa çıxışına imkan verilmir, şərait yaradılmır. Yarmarkalar isə həftədə bir dəfə təşkil olunur. Belə bir vəziyyətdə bu qədər məhsulu satmaq olmaz. Ona görə də, mLI alverçilərə aşağı qiymətə satmağa məcburuq. Əks halda məhsul əlimizdə qalıb xarab olacaq. Əziyyəti biz çəkirik, qazananlar isə başqalarıdır. Camaat da baha qiymətə alır. Alverçilər bizdən çox qazanırlar", - deyə masallılı fermer gileylənib.

Qeyd edək ki, son günlər paytaxtda bazar və marketlərdə pomidorun qiymətində kəskin bahalaşma müşahidə edilir. İstehlakçılar pomidorun qiymətinin 2 dəfə artdığını bildirir. Belə ki, hazırda bazar və supermarketlərdə pomidorun bir kiloqramı 3-4 manata təklif olunur. İstehlakçılar yay fəslində pomidorun bu qiymətə satılmasının fantastik olduğunu bildirirlər. Masallı rayonunda isə kilosu 30 qəpiyə satılan pomidorun alıcısının olmadığı barədə məlumat yayılıb. Rayonlarda pomidorun bir kiloqramı 30 qəpiyə satıldığı halda Bakıdakı qiymətlərdə bu qədər fərqin yaranması bir çox suallara yol açıb.
Digər masallılı fermer Anar Abbasov Sputnik Azərbaycan-a açıqlamasında bildirib ki, 27 kiloqramlıq pomidor yeşiyini 15 manata satır:
"Pomidorun bir kiloqramını 42- 50 qəpiyə satırıq. Bizə şərait yaratmırlar ki, öz məhsulumuzu özümüz sataq. Qırxa yaxın işçimiz var ki, hər gün onlara 800 manat əmək haqqı ödəyirik. Dövlətdən isə bir manat bizə köməklik yoxdur".

A.Abbasov şərait yaradılarsa, öz məhsullarını Bakıda əhaliyə aşağı qiymətə satmağa hazır olduğunu söyləyir.
"Bizə açıq yaşıl zolaq ayırsalar, pomidoru Bakıda 1 manata, hətta 80 qəpiyə satmağa razıyıq. İndi alverçiyə az qala yalvarırıq ki, məhsulu bizdən alsın. Qarşısına süfrə açıb çay-çörək qoyuruq ki, təki məhsulumuz əlimizdə qalmasın. Qısası, pomidoru 50 qəpikdən satanda sevinirik. Vaxtında məhsulumuzu sata bilmədiyimizdən pomidor tağda qalır. Bu isə məhsuldarlığa mənfi təsir göstərir. Vaxtında yığıb satsaq daha çox məhsul götürərik. Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin əməkdaşları da bizim şikayətlərimizi gəlib yazıb gedirlər, amma bir tədbir görmürlər. Fermerlərə gündəlik öz məhsullarını satmağa bazar versələr, biz pomidoru dəyər-dəyməzə satmarıq. Öz məhsulumuzu özümüz satsaq, Bakıda əhali də pomidoru ucuz qiymətə alar. Biz də normal qazanarıq, camaat da", - deyə Anar Abbasov bildirib.

Həmsöhbətimiz onu da deyir ki, Masallıdan Bakıya pomidor daşıyan yük maşınları iki saat yarıma paytaxta çatırlar. Üç ton pomidor daşıyan yük maşınının Bakıya getmə xərci 60 manat tutur. Beləliklə, bir ton pomidorun paytaxta daşınması 20 manata başa gəlir:

"Alverçi isə bizə deyir ki, "Meyvəli"də onlardan bazara giriş üçün 30 manat pul alınır. Vaxt keçdikdən sonra hər saata görə əlavə pul alınır. Əlavə xərcləri də çıxır ki, onları açıqlamırlar. Bir kiloqram pomidorun "Meyvəli" bazarında satılması onlara 30 qəpiyə başa gəlir. Yəni, 25 kiloqramlıq pomidor yeşiyinə 7 manat 50 qəpik əlavə xərc çıxır. Dediklərinə görə, buna görə pomidoru baha satmalı olurlar", - deyə fermer bildirib.
Kənd təsərrüfatı məsələləri üzrə ekspert Vahid Məhərrəmov Sputnik Azərbaycan-a açıqlamasında bildirib ki, Azərbaycanda pomidorun qiyməti Türkiyə və Gürcüstanla müqayisədə iki dəfə yüksəkdir. Ekspert bildirib ki, qış aylarında belə Moskvada Azərbaycan pomidoru yerli bazardan aşağı qiymətə satılır.

"Qışda Bakıda pomidor 5 manata satılanda, eyni keyfiyyətdə pomidor Moskvada 3 manat 20 qəpiyə təklif olunurdu. Hazırda fermerlərin Masallıda bir kiloqram pomidoru 30 qəpiyə satdıqları bildirilir. Bakıda isə pomidorun qiyməti 4-5 manatdır. Deməli, problem qiymətlərin Bakıda bir topdansatış bazarı tərəfindən diktə olunmasındadır. Bakıda meyvə-tərəvəz məhsulları üçün cəmi bir iri topdansatış bazarı var. Həmin bazar monopolistdir. Bazarda digər oyunçular yoxdur. Onlar kəndlidən kənd təsərrüfatı məhsullarını çox ucuz qiymətə alıb çox baha qiymətə satırlar", - eskpert bildirib.
Onun sözlərinə görə, Bakıdakı ticarət mərkəzləri şəbəkə kimi inhisarçıların əlində cəmləşib.
"Bütün şəbəkələr məhsulu onlardan aldıqlarından, bazarda qiyməti də onlar müəyyən edir. Bakı ətrafında pomidor istehsalçıları da kartel sövdələşməsinə gedərək qiyməti diktə edirlər. Burada söhbət 10 hektar istixana ərazisi olan insanlardan gedir. Pomidor tez xarab olan məhsul olduğundan, 100 kiloqram gətirib Bakıda satmaq sərf etmir. Bakıda kəndlilərə şəraitli, soyuducuları olan böyük bazarlarda imkan yaradılmalıdır ki, məhsullarını iriqabaritli yük maşınları ilə paytaxta gətirib burada hissə-hissə sata bilsinlər. Şəmkir rayon fermerləri mənə şikayətlənmişdilər ki, Bakıda topdansatış bazarında onların məhsulu çox ucuz qiymətə tələb olunur. Onlar da məcbur olub öz məhsullarını Rusiya bazarına çıxarmalı olublar", - deyə Vahid Məhərrəmov bildirib.

Ekspert deyir ki, Bakıdakı yarmarkalar öz funksiyalarını düzgün yerinə yetirmirlər:
"Yarmarkaların təşkili olduqca vacibdir. Türkiyənin Ankara şəhərində bir neçə dəfə yarmarkada olmuşam. Orada xüsusi yerlərdə hər həftənin birinci günü kəndlilər məhsullarını satışa çıxarırlar. Bu, bizim ölkədə də tətbiq olunmalıdır. Bakıdakı yarmarkalar öz funksiyalarını yerinə yetirmirlər. Bazardan inhisarçılıq götürülərsə, çoxsaylı yarmarkalar təşkil olunarsa, qiymətlər də ucuzlaşar. Həmçinin Bakıda bir necə topdansatış bazarında satışı təşkil edilməlidir. Əgər Bakıda 4-5 topdansatış bazarı olsa, o zaman həm istehsalçı, həm də tədarükcu normal qazanacaq. Həm də qiymətlər istehlakçılar üçün sərfəli olacaq".

İqtisadiyyat naziri Mikayıl Cabbarov, sitat: "Özəl sektorda aktivliyi artırmaq niyyətindəyik".
Hörmətli Mikayıl müəllim, bəlkə tezdi, niyə belə fikrə düşdünüz?! Bəlkə bir az da gözləyəsiz, nədir ki, cəmi 5-cə ildir də İqtisadiyyat Naziri və iqtisadiyyata aid daha bir neçə vəzifə sahibisiniz, 5-cə ildən sonra özəl sektorta aktivliyi artırmaq niyyətini bəyan etməyiniz tezdir axı, imkan verin özəl sektor çöksün, sürünsün, iqtisadiyyatda payı lap azalsın, sonra aktivliyini artırarsınız da, bu nə qaçhaqaçdı...
Natig Jafarli
TEREF

İyulun 27-si səhər saatlarında Bakının Nərimanov rayonu, Fətəli xan Xoyski küçəsi 5 ünvanındayıq. Burada Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi tərəfindən “Kənddən şəhərə” həftəsonu yarmarkası keçirilir. Həftəsonu, səhər saatları və havanın küləkli olmasına baxmayaraq şəhər sakinləri yarmarkaya axışırlar. Hətta bəzi piştaxtalarda məhsulların çoxu satılmışdı. Buna səbəb məhsulların qiymətinin bazardan xeyli ucuz olmasıdır. İki gün davam edəcək yarmarkada 20 regiondan 40-a yaxın fermer 100 çeşiddə müxtəlif kənd təsərrüfatı məhsullarının satışını həyata keçirir.Foodinfo.az-ın məlumaına görə, AZƏRTAC-ın əməkdaşları yarmarkada olub və alış-satış prosesini yaxından izləyib.Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi tərəfindən təşkil edilən bal yarmarkalarının iştirakçısı olan arıçı fermer Qəhrəman İbrahimov bura Astara rayonundan gəlib. O, əvvəlki illərə nisbətən bal istehsalında bir qədər durğunluq müşahidə edildiyini deyir. Durğunluğu havaların dəyişkənliyi ilə əlaqələndirən Q.İbrahimov bu səbəbdən də əvvəlki illərə nisbətən qiymətlərdə bahalaşmanın olduğunu bildirib.Fermerin sözlərinə görə, 30 manatdan başlayan qiymətlər balın çeşidlərinə görə dəyişir. “Alıcıların xahişlərini nəzərə alıb qiymətlərdə endirimlər də edirik. Hazırda mövsümlə əlaqədar olaraq baldan az istifadə olunur. Qış aylarına nisbətən alıcı qüvvəsi bir qədər aşağı düşüb. Daimi müştərilərim də var. Bal istəyənlərə çatdırılma xidmətini də təşkil edirik. Bundan əlavə, qış aylarında keçirilən yarmarkada öz təsərrüfatımda yetişdirdiyim sitrus meyvələrini də satıram”.Müxtəlif növ tərəvəz məhsullarını Qubadan gətirib yarmarkada satan fermer Elşad Mirzəyev isə alıcı qüvvəsindən xeyli razıdır.“Mövsümlük meyvələrin 1 kiloqramının qiyməti 1 manatdır. Bibərlərin kiloqramı 1 manat, badımcanın kiloqramı isə 60 qəpikdir. Lobyanın kiloqramı 2 manat 50 qəpikdir. Xiyarın qiyməti 80 qəpiklə 1 manat arasında dəyişir. Pomidorun kiloqramı isə 1 manat 30 qəpiklə 1 manat 50 qəpik arasında dəyişir. Alıcı qüvvəsi də yaxşıdır. Müştərilərin çoxu pomidoru ucuz satdığımıza görə gəlib bizdən alır”.Aqrar Tədarük və Təchizat Açıq Səhmdar Cəmiyyətinin (ATT) nümayəndəsi Asiman Aslanova AZƏRTAC-a bildirib ki, iki gün davam edəcək yarmarka saat 09:00-dan 19:00- kimi alıcılar üçün açıq olacaq. O vurğulayıb ki, satışa çıxan məhsulların keyfiyyətinə Azərbaycan Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi tərəfindən nəzarət edilir. A.Aslanova əlavə edib ki, yarmarkada səyyar qida laboratoriyası fəaliyyət göstərir.“Əgər vətəndaşların aldığı məhsulla bağlı hər hansı bir sualı və narazılığı yaranarsa, laboratoriyaya yaxınlaşıb məhsullardan analiz verə bilər. Yarmarkada bütün xidmətlər fermerlər üçün ödənişsiz təşkil olunur. Onlara piştaxta, soyuducu, tərəzi və digər lazımi avadanlıqlar verilir. Yarmarkanın keçirilməsində əsas məqsəd fermerlər üçün alternativ satış nöqtələri yaratmaq, onların məhsullarının bazara çıxışını təmin etmək, eləcə də şəhər əhalisini həm təbii, həm də sağlam kənd təsərrüfatı məhsulları ilə təmin etməkdən ibarətdir. Qeyd edim ki, yarmarkada məhsulların qiyməti fermerlərin özü tərəfindən müəyyənləşdirilir. Buradakı məhsulların qiymətləri bazardan ucuzdur” - deyə, A.Aslanova vurğulayıb.

Bu ilin yanvar-iyun aylarında Azərbaycanın Amerika Birləşmiş Ştatları (ABŞ) ilə ticarət dövriyyəsinin ümumi həcmi 184,1 milyon ABŞ dolları və ya 73 % artaraq 436,5 milyon ABŞ dollarını üstələyib.

Dövlət Gömrük Komitəsinin hesabatında xəbər verlir ki, bu ilin ilk 6 ayında Azərbaycandan ABŞ-yə 164,4 milyon ABŞ dollar dəyərində məhsul ixrac edilib ki, bu da ötən ilin göstəricisindən 159,3 milyon ABŞ dolları və ya 31,8 dəfə çoxdur.

ABŞ-dən Azərbaycana idxal edilən məhsulların dəyəri isə 24,8 milyon ABŞ dolları və ya 10,1 % artaraq 272 milyon ABŞ dolları təşkil edib.

Hesabat dövründə ölkənin ümumi ticarət dövriyyəsində ABŞ ilə ticarətin payı 2 % təşkil edib ki, bu da bir il öncəki göstəricidən 1,04 % bəndi çoxdur.

İlin birinci yarısı iqtisadi sürətlənmə dinamikasının artması ilə yadda qaldı. Bu ilin əvvəlindən tendensiyanın ardınca, Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, daha yüksək artım templərini qeyri-resurs sektoru nümayiş etdirir, lakin yerli analitikləri ən çox neft sektorundakı vəziyyət narahat edir – bu sektor son altı ay ərzində cüzi artım göstərib.

İlin birinci yarısında neft-qaz sektorunda 0,6 faiz artım qeydə alınıb. Bu barədə deputat, ekspert Vüqar Bayramov AYNA-ya bildirib. Onun sözlərinə görə, ümumilikdə bu dövrdə Azərbaycanda ümumi daxili məhsulun (ÜDM) həcmi 59 milyard 520 milyon manat təşkil edib ki, bu da ötən ilin hesabat dövrü ilə müqayisədə 4,3 faiz çoxdur. Bununla yanaşı, ölkədə qeyri-neft-qaz sektorunda 6,9 faizlik iqtisadi artım elan edilir.

“Bu artımın strukturuna diqqət yetirsəniz, aydın olur: sürətlənmə qaz hasilatının artırılması hesabına əldə edilir və neftin bununla heç bir əlaqəsi yoxdur. Əksinə, əmtəəlik neft hasilatı 4,9 faiz azalıb, əmtəəlik qaz hasilatı isə 5,3 faiz artıb. Təbii ki, qaz hasilatının artması müsbət haldır, çünki bu, ixracımızın artması deməkdir və bu da öz növbəsində respublika üçün ciddi maliyyə və strateji əhəmiyyət kəsb edir”, Baydamov qeyd edib.

O, həmçinin bildirib ki, yerli sənaye istehsalının strukturunun 65 faizi hələ də mədənçıxarma sektorunun payına düşür və bu sənayedə hər 100 manat əlavə dəyərin 65-ə qədərini təşkil edir. Ona görə də qeyd olunan istiqamətdə hər hansı problemlər qeyri-enerji iqtisadi komponentinin artımını dəstəkləmək zərurətini doğurur.

“Bütün bunlar qeyri-resurs sektorunun inkişafı üçün islahatların dərinləşdirilməsi ilə bağlı prioritetlərdən xəbər verir”, - deputat izah edib.

Onun sözlərinə görə, üstəlik, ÜDM-in gələcək artımı bundan sonra birbaşa olaraq qeyri-enerji sektorundakı dəyişikliklərdən asılı olacaq.

Deputat hesab edir ki, təkcə neft hasilatı deyil, həm də xarici əmtəə bazarlarında “qara qızıl”ın dəyəri vacibdir, çünki neft sektorunda yaradılan dəyər bu amillərin məcmusundan asılıdır: “Bütün bunlar bu sahədə istehsal iqtisadiyyatın tamamilə sabitləşdirilməsinin aktuallığını gücləndirir. Çünki biz yalnız real iqtisadiyyatda, onun qeyri-karbohidrogen seqmentində irəliləyiş əldə etməklə dünya bazarlarındakı vəziyyətdən asılılığı minimuma endirə bilərik”.

Göründüyü kimi, zəngin neft illəri artıq keçmişə çevrilir. Azərbaycanda neft hasilatı azalmaqda davam edir - hökumətin makroiqtisadi proqnozlarına əsasən, “qara qızıl” hasilatı 2024-cü ildə cəmi 29,5 milyon ton təşkil edəcək, gələn il isə tamamilə azalaraq 28,3 milyon tona düşəcək. 2026-2027-ci illərdə respublikada neft hasilatı müvafiq olaraq 27,5 milyon tona və 26,9 milyon tona düşəcək. Bu vəziyyət Dövlət Gömrük Komitəsinin ixrac göstəricilərində ardıcıl olaraq özünü göstərir. Komitənin məlumatına görə, bu ilin yanvar-may aylarında neft və qaz ixracı 9 milyard 877 milyon dollar təşkil edib ki, bunun da 6 milyard 258 milyon dollarını xam neft və neft məhsulları təşkil edib. Qaz ixracı respublikaya cəmi 3451 milyard dollar gəlir gətirib.

Müqayisə üçün qeyd edək ki, ötən ilin eyni aylarında neft və qaz ixracından əldə olunan gəlirlər 14,648 milyard dollar səviyyəsində olub ki, bunun da 7,220 milyardı neft, 7,103 milyard dolları isə təbii qazdır.

Neft və qazdan valyuta daxilolmalarının aşkar azalması ümumi ixrac göstəricilərinin azalmasına səbəb olub - hesabat ayları ərzində bu, 11,138 milyard dollar təşkil edib. Müqayisəli məlumatlar göstərir ki, son bir ildə ixrac 30,9 faiz azalıb, idxal isə 6,75 faiz artaraq 7,3 milyard dolları ötüb. Vəziyyət respublikanın sərvət göstəricisinin aşağı düşməsi ilə nəticələndi – xarici ticarət balansı hələ də müsbət diapazonda qalır, lakin xeyli azalıb. Yanvar-may aylarında ixrac və idxal arasındakı fərq cəmi 3,838 milyard dollar təşkil edib ki, bu da illik müqayisədə 2,4 dəfə azdır.

Qeyri-neft ixracının azalması da strateji əhəmiyyətli iqtisadi dəyərlərin azalmasına səbəb olub. Qeyri-resurs sektorlarında iqtisadi artımın nəzərəçarpacaq dərəcədə sürətlənməsinə baxmayaraq, beş ayın sonunda qeyri-karbohidrogen məhsullarının satışından əldə olunan gəlirlər 1,260 milyard dollara qədər azalıb. Müqayisə üçün qeyd edək ki, ötən ilin eyni aylarında bu rəqəm 1,465 milyard dollar səviyyəsində olub. Bu tendensiyadan sonra Dövlət Neft Fondunun gəlirləri azalıb.

İqtisadçı ekspert Natiq Cəfərli AYNA-ya bildirib ki, neft hasilatının aşağı düşməsi və qazın qiymətinin gözləniləndən aşağı olması səbəbindən ölkəyə valyuta daxilolmaları azalıb: “Nəticədə, ticarət və tədiyyə balansının müsbət saldosunun azalması milli valyutanın sabitliyi üçün risklər yaradır”.

Rusiya baş nazirinin müavini Aleksandr Novak dizel ixracına qadağa qoymağı planlaşdırmadıqlarını bildirib.
Novak paytaxt Moskvada jurnalistlərə açıqlamasında ölkənin yanacaq bazarı ilə bağlı qiymətləndirmələr edib.

Rusiyanın dizel istehsalının yetərli səviyyədə olduğunu vurğulayan Novak, "Ciddi miqdarda istehsal etdiyimiz və hazırda vəziyyət çox stabil olduğu üçün dizel ixracına qadağa qoymayacağıq" deyib.

Novak iyulun 23-də verdiyi açıqlamada Rusiyada benzin ixracına qoyulan qadağanın avqustun 1-dən yenidən qüvvəyə minəcəyini bildirib.

Rusiyada neft emalı zavodlarının pilotsuz təyyarələrin hücumuna məruz qalması və xüsusilə kənd təsərrüfatı sektorunda tələbatın artması səbəbindən benzinin qiymətində artım olub.

Qiymət artımı ilə əlaqədar ölkədə hökumət vaxtaşırı ixraca məhdudiyyətlər qoyur.