“2025-ci ilin birinci rübündən başlayaraq proses bu şəkildə gedərsə, dollara qarşı tələbat müəyyən qədər artarsa, Neft Fondunun rezervində azalma, eyni zamanda neftin qiymətində dəyişikliklər baş verərsə, Azərbaycanda devalivasiya riski ola bilər. Amma hazırda iqtisadi proqnozlar əsas verir ki, 2025-ci ilin sonuna qədər devalivasiya olma ehtimalı çox aşağıdır”.

TEREF xəbər verir ki, bu sözləri Pravda.az-a açıqlamasında iqtisadçı-ekspert Elmir Səfərli deyib.

O bildirib ki, son dönəmlər ən çox müzakirə olunan mövzulardan biri dollara tələbatın artması və devalivasiya ilə bağlı narahatlıqdır: “Ümumiyyətlə, 2024-cü ildə devalivasiyanın olma riski çox aşağıdır. Çünki bunun üçün müəyyən iqtisadi faktorlar lazımdır ki, hazırkı dönəmdə bunları görmürük. Birinci növbədə, Neft Fondunda yetəri qədər rezervimiz var. Bilirsiniz ki, banklar və dövriyyəyə buraxılan dollar adətən Neft Fondunun rezervindən satınalma ilə həyata keçirilir. Neft Fondu əlindəki rezervləri, dövlət büdcəsinə transfertləri manatla apardığı üçün əlindəki dollarları satır. Birinci növbədə, özəl banklar bazardan ehtiyacı olan qədər dollar alır. Hərraca çıxarılan dolların geri qalan qismini Mərkəzi Bank alır, öz rezervində saxlayır. Yəni bu gün Neft Fondunun sabit məzənnəni saxlamaq üçün yetəri qədər rezervi var. Ümumiyyətlə, banklarda dollara olan tələbatın artması dollar depozitlərinin və dollara qoyulan əmanətlərin faiz həddinin çox aşağı olmasına görədir. Buna görə də vətəndaşlar dollar əmanətlərini banka qoymurlar. Bu da o deməkdir ki, dövriyyədə artıq dollar qıtlığı yaranır və dollara olan tələbat artır. Təbii ki, neftin qiymətinin büdcədə nəzərdə tutulandan yuxarı olması, həmçinin dünya bazarında birjalarda yuxarı olması önəmlidir. Təbii ki, bütün bu iqtisadi prosesləri nəzərə alaraq 2024-cü ildə dolların devalivasiya olmasını, hələlik, proqnozlaşdırmırıq, uyğun görmürük”.

Azərbaycanda illik inflyasiya 2,1 faizdən 1,7 faizədək azalıb.

Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına əsasən, 2024-cü ilin yanvar ayında istehlak qiymətləri indeksi (inflyasiya göstəricisi) 2023-cü ilin yanvar ayına nisbətən 1,7 faiz, o cümlədən qida məhsulları, içkilər və tütün məmulatları üzrə 0,7 faiz, qeyri-qida məhsulları üzrə 1,7 faiz, əhaliyə göstərilmiş ödənişli xidmətlər üzrə 3,2 faiz artıb.

2024-cü ilin yanvar ayında istehlak qiymətləri indeksi əvvəlki aya (dekabra) nisbətən 0,5 faiz yüksəlib. Qida məhsulları, içkilər və tütün məmulatları üzrə istehlak qiymətləri indeksi əvvəlki aya nisbətən 1,1 faiz artıb. Qeyri-qida məhsulları üzrə istehlak qiymətləri indeksi əvvəlki aya nisbətən 0,1 faiz artıb.

Əhaliyə göstərilmiş ödənişli xidmətlər üzrə istehlak qiymətləri indeksi isə əvvəlki aya nisbətən dəyişməyib.

Maraqlıdır, bu rəqəmlər nə dərəcədə həqiqəti əks etdirir?

Məsələ ilə bağlı İqtisadçı-ekspert Natiq Cəfərli "Cebhe.info"-ya açıqlamasında bildirib ki, Azərbaycanda statistik rəqəmlər haqqında alternativ fikir söyləmək çox çətindir:

"Çünki Azərbaycanda alternativ mənbələr yoxdur, yanlız dövlətin rəsmi qurumları makroiqtisadi göstəricilər haqqında açıqlama verir. Bir çox ölkələrdə rəqəmləri alternativ mənbələrlə müqayisə edirlər.

Məsələn, qardaş Türkiyədə təkcə Dövlət Statistika Komitəsi yox, həmkarlar ittifaqı təşkilatının da öz statistikası olur. Azərbaycanda isə alternativ rəqəmlər olmadığına görə, sadəcə hökümətin açıqladığı rəqəmlər üzərindən danışmağa məcburuq.

Bu zaman müəyyən rəqəmlərin həqiqətəuyğun olub-olmaması ilə bağlı mübahisələr yaranır. Yaxşı olardı ki, Azərbaycanda da alternativ statistika mərkəzləri yaradılsın. Bu zaman keyfiyyətli və elmə əsaslı fikirlər söyləməyə şərait yarada bilər".

Son günlər ölkə ərazisində hava şəraiti mövsümə uyğun olmayaraq əsasən yağmursuz və isti keçir.

"Report"un Muğan bürosunun əməkdaşı havaların quraq və günəşli keçməsinin kənd təsərrüfatına mənfi təsirlərini araşdırıb.

Kənd təsərrüfatı mütəxəssisi Mirsahib Zəkiyev deyir ki, qış aylarında havaların isti keçməsi məhsuldarlığa mənfi təsir edir:

"İsti hava meyvə ağaclarının tez tumurcuqlanmasına gətirib çıxarır. Amma qəfil düşəcək şaxta cücərmiş bitkiləri məhv edə bilər. Məhv olan, çürüyən bitkilərin isə yazda göyərməsi mümkün deyil".

Ekspert, həmçinin qeyd edib ki, havaların belə keçməsinin taxılçılığa da ziyanı var. Belə ki, isti hava zərərverici bakteriyaların və gəmiricilərin sayının artmasına şərait yaradır ki, bu da öz növbəsində məhsuldarlığın aşağı düşməsinə səbəb olan amillərdəndir.

Qeyd edək ki, isti hava şəraitinin sabah da müşahidə olunacağı bildirilir. Fevralın 12-də havanın temperaturunun 23 dərəcəyədək yüksəlməsi proqnozlaşdırılır.

Sıralarını genişləndirməkdə olan “BRICS Plus” ölkələrinin ortaq valyuta buraxacaqları ilə bağlı iddialar ABŞ dollarının beynəlxalq ödəmələrdəki statusunu sual altında qoyur.

Bu iddianı gücləndirən başlıca səbəb isə “BRICS Plus” ölkələrinin dünya iqtisadiyyatında payının sürətlə artmasıdır.

Hesab edilir ki, yeni valyuta ABŞ dollarından fərqli olaraq bir yox, bir neçə ölkənin iqtisadiyyatına bağlı olacaq.

Bu baxımdan maraqlıdır, yaxın gələcəkdə ABŞ dollarının dünyadakı hökmranlığına son qoyula bilərmi?

Ətraflı Baku TV-nin süjetində:

Hələ ötən ilin dekabrında məlum idi ki, sığorta şirkətləri ili böyük mənfəətlə başa vurur. Ödənilən məbləğ toplanan vəsaiti 600 milyon manatdan çox geridə qoyurdu. Avtomobillərə dəyən zərəri lazımınca ödəməməyin nəticəsində bu göstərici ortaya çıxmışdı. 2022-ci ilin analoji dövrü ilə müqayisədə yığımlarda 300 milyon manatdan çox artım nəzərə çarpır.
Bizimyol.info xəbər verir ki, 2023-cü ildə sığorta şirkətlərinin rekordu qeydə alınıb. Şirkətlər heç vaxt olmadığı qədər ili böyük mənfəətlə başa vurublar. Ümumiyyətlə, 18 sığorta şirkətindən 17-si ödənilən məbləğdən xeyli çox vəsait toplaya bilib. Yalnız “Azərbaycasn Sənaye Sığorta” daha çox pul ödəməli olub. Şirkət bunun səbəbini açıqlayıb. 2022-ci ildə Sumqayıtda yerləşən “Azərbaycan Sənaye Parkı”nda böyük yanğın olmuşdu, ciddi zərər qeydə alınmışdı. “Azərbaycan Sənaye Sığorta” bu fakta görə 25 milyon manata yaxın ödəniş edib. Təsəvvür edin, şirkətin il ərzində həyata keçirdiyi ödənişlərin 80 faizi həmin hadisənin payına düşür. “Azərbaycan Sənaye Sığorta” ümumilikdə 20 milyon manat toplaya bilmişdi. “Azərsun Holdinq”ə ödənilən həmin böyük məbləğlə birlikdə 32 milyon manat ödəniş rəsmiləşib.

“Meqa Həyat Sığorta” il ərzində cəmi 15 min, “İpək Yolu Sığorta” isə 620 min manat ödəniş həyata keçirib. Yəni ümumi məbləğ heç 1 milyon manata çatmayıb. “İpək Yolu Sığorta” da bir hadisəyə görə böyük xərcə düşüb. AZAL-a məxsus sərnişin təyyarəsinin mühərriki zədələnib, 431 min manatdan çox ödəmək lazım gəlib. Naxçıvan-Bakı reysi zamanı təyyarənin mühərrikinə yad cisim düşüb, problem yaranıb.

Təsəvvür edin, sürücülərə nə qədər az pul ödənilir. Böyük şirkətlərin başına iş gəlməsə, sığorta şirkətləri heç ciddi xərcə düşmür. Sürücülər şirkətlərin arxasınca aylarla sürünür. Avtomobilə dəyən zərəri ödətmək cəhənnəm əzabına çevrilir. Dərinə gedəndə, sığorta şirkəti heç üzərinə məsuliyyət də götürmür, məhkəməyə yönləndirir. Amma il başa çatandan sonra məlum olur ki, yığımlarda, qazancda rekord qeydə alınıb. Sürücülərin halına acımaqdan başqa deməyə söz də qalmayıb.

Əmlak Məsələləri Dövlət Xidməti tərəfindən mənzillərə çıxarış verilərkən eyni zamanda onların əmlak qiymətləndirilməsi də aparılır. Bu qiymətləndirmə təkcə mənzillərdə deyil, fərdi yaşayış evləri və torpaqlara çıxarış verildikdə də tətbiq olunur.

Bir çox vətəndaşlarda qiymətləndirmənin bazar qiymətinə uyğun aparılması və əmlakın dəyərinin düzgün hesablanması ilə bağlı müəyyən suallar yaranır. Görəsən həqiqətən Əmlak Komitəsinin apardığı qiymətləndirmə real bazar dəyərinə uyğundurmu?

TEREF xəbər verir ki, mövzu ilə bağlı yenisabah.az-a danışan Azərbaycan Qiymətləndiricilər Cəmiyyətinin (AQC) İdarə Heyətinin sədri Vüqar Oruc Əmlak Komitəsi tərəfindən aparılan qiymətləndirmənin mövcud bazar qiymətinə uyğun olmadığını deyib:

“Mənzilə qiymət qoymaq üçün müəyyən peşəkar biliklər malik olmaq şərtdir. Hər hansı bir qurumun bu istiqamətdə qərar qəbul etməsi üçün müəyyən standartlara əsasən qiymətləndirmə işini həyata keçirməlidir.

Əgər söhbət Əmlak Komitəsi tərəfindən aparılan qiymətləndirmələrdən gedirsə, məndə olan məlumatlara görə həmin qurum sadəcə işləri qiymətləndirir və bu beynəlxalq standartlara uyğun, mövcud bazar qiymətinə əsaslanan qiymətləndirmə deyil. Bu sadəcə ümumi qiymətin formalaşması üçün aparılır və alqı-satqı zamanı qiymətləndirmənin nəticələri əsas götürülmür.

Digər tərəfdən əmlakın qiymətləndiriməsi barədə sifariş məcburi deyil və vətəndaş tərəfindən istənilə bilər. Təkcə mənzillərin deyil, fərdi yaşayış evləri və torpaq sahələrinin hardasa 1 səhifə həcmində olan qiymətləndirməsi həyata keçirilir.

Bu baxımdan “Qiymətləndiricilər Palatası” yaradılıb və “Qiymətləndirmə fəaliyyəti haqqında” qanun qəbul olunub. Bu qanuna əsasən qiymətləndirici şəxs mütləq şəkildə bu palatanın üzvü olmalıdır. Belə olduqda qiymətləndirmə prosesi vahid mərkəzdən idarə olunacaq və daha düzgün formada aparılacaq”.

Vüqar Oruc peşəkar qiymətləndirmənin aşağıdakı formalarda aparılmalı olduğunu vurğulayıb:

“Əmlak Komitəsinin apardığı qiymətləndirmə kütləvi xarakter daşıyır və onun əsasında hər hansı obyektə kredit ayırmaq və ya alqı-satqı həyata keçirmək məqsədəuyğun deyil. Bu sadəcə əmlak sahibinə bilgi vermək üçün nəzərdə tutulmuş qiymətləndirmədir.

Amma real və peşəkar qiymətləndirmə tamamilə fərqli formada həyata keçirilir. Bunun üçün müəyyən kriteriyalar tələb olunur və həmin qiymətləndirmə 1 səhifədən ibarət olmur. Ciddi şəkildə mənzilin təhlili, onun yerləşdiyi ərazinin inkişaf perspektivləri həmin hesabatda təhlil olunmalıdır. Üstünlükləri və çatışmazlıqları qeyd edilməlidir. Əgər geniş hesabat aparılmırsa, həmin qiymətləndirmə real qiymətləndirmə deyil. Mənzilin dəyəri mütləq şəkildə bazar qiymətinə uyğun formada müəyyənləşdirilməlidir”.