 |
|
|
Aprelin 2-də Azərbaycanın Kəlbəcər rayonunun Ermənistan tərəfindən işğal edilməsindən 32 il keçdi. 1936 kvadrat kilometr ərazisi, 60 min əhalisi, 128 kəndi olan Kəlbəcər rayonu Qarabağ müharibəsi başlayandan sonra iki tərəfdən mühasirədə olub.
1992-ci ilin mayında Laçının işğalından sonra Kəlbəcərin daha bir tərəfi bağlanıb və rayon 3 tərəfdən düşmən mühasirəsində qalıb. Kəlbəcərin Azərbaycanın digər bölgələri ilə əlaqəsi yalnız 3500 metr hündürlükdə olan Murov dağı vasitəsilə həyata keçirilirdi. Ermənistan və Dağlıq Qarabağdakı separatçı rejimin hərbi birləşmələri Kəlbəcərin mühasirədə qalmasından yararlanaraq Rusiya hərbçilərinin köməyi ilə 1993-cü il aprelin 2-də oranı işğal ediblər. Kəlbəcər uğrunda gedən döyüşlərdə 55 hərbçi və 220 mülki şəxs həlak olub, minlərlə sakin yaralanıb, 321 nəfər əsir götürülüb. Ovaxtkı qiymətlərlə rayonun xalq təsərrüfatına 703 milyard 528 milyon rubl ziyan dəyib.
Azərbaycanın o dövrdə ərazicə ən böyük rayonu olan Kəlbəcər ölkənin bir nömrəli strateji nöqtəsi sayılırdı. Qarabağın qala qapısı adlanan Kəlbəcərin işğalı ilə Ermənistan və Dağlıq Qarabağdakı separatçı rejim 3500 metr hündürlükdə olan Murov yüksəkliyini ələ keçirdi. Həmçinin Dağlıq Qarabağla Ermənistan arasında ən yaxın quru yolu açılmış oldu. Məhz bu üstünlükləri əldə etdikdən sonra çox keçmədi ki, Ermənistan qısa zamanda Azərbaycanın daha beş rayonunu işğal edə bildi.
İşğal illərində Ermənistan Kəlbəcərin nadir təbii sərvətlərini talan etdilər, infrastrukturunu, yaşı min ildən yuxarı olan tarixi abidələrini də dağıtdılar. Rayon işğal olunarkən 140 iri və orta müəssisə, 90 məktəbəqədər uşaq müəssisəsi, 115 ümumtəhsil məktəbi, 1 texniki peşə məktəbi, 107 xəstəxana və tibb müəssisələri, 214 mədəniyyət ocağı ermənilər tərəfindən yandırılıb, darmadağın edilib. İşğal nəticəsində Kəlbəcər rayonunun əhalisi ölkənin 61 rayon və şəhərində məskunlaşmağa məcbur qaldı. 1993-cü ildə BMT Kəlbəcər rayonunun qeyd-şərtsiz azad edilməsi, erməni qoşunlarının çıxarılması barədə 4 qətnamə qəbul etdi. Lakin Ermənistan həmin qətnamələri yerinə yetirmədi. BMT kimi dünyanın ən böyük beynəlxalq qurumu isə verdiyi qətnamələrin yerinə yetirilməsi üçün Ermənistana heç bir təzyiq etmədi. İşğalçı Ermənistan isə bundan istifadə edərək daha bir məkrli niyyətini - Kəlbəcərdə erməni əhalinin məskunlaşdırılmasını həyata keçirməyə başlamışdı. Ermənistan həm öz vətəndaşlarını, həm də Suriyadan köç edən erməniləri Kəlbəcər rayonunda qanunsuz məskunlaşdırmışdı.
Azərbaycan dövləti, xalqı, ordusu erməni işğalına öz gücü ilə son qoydu. 2020-ci ilin 27 sentyabrında Ermənistanın hərbi təxribatına cavab olaraq Azərbaycan Ordusu Vətən müharibəsinə başladı. 44 günlük müharibədə Ermənistan ordusu diz çökdürüldü. Dünya müharibə tarixində çox nadir hallarda rast gəlinən uğura məhz Azərbaycan Ordusu, onun Ali Baş Komandanı imza atdı. 44 günlük Vətən müharibəsində ordumuz torpaqlarımızı işğaldan azad etdi.
Ermənistan ordusu diz çökdürüldü və Ermənistan Kəlbəcər, Laçın, Ağdam rayonunu döyüşsüz Azərbaycana geri qaytarmağa məcbur oldu. Ermənistan hərbi əməliyyatların dayandırılması üçün yalvardı və Azərbaycan Prezidenti cənab İlham Əliyevin şərtinə razılaşdılar. İlham Əliyev dəfələrlə bəyan etmişdi ki, ərazilərimizi geri qaytarmağa imzaları ilə razılaşdıqlarını bəyan etsinlər, dərhal əməliyyatlar dayanacaq. Ermənistan öz ordusunun tamamilə məhv ediləcəyini görürdü və buna görə Kəlbəcəri, Laçını və Ağdamı kapitulyasiyaya imza atmaqla Azərbaycana geri qaytarmağa məcbur qaldı. Bu, dediyimiz kimi, dünya müharibə tarixində az rast gəlinən qələbə idi və belə bir qələbəni 44 günlük Vətən müharibəsində Azərbaycan Prezidentinin diplomatik məharəti, prinsipiallığı, dəmir iradəsi və Azərbaycan Ordusunun qüdrəti ilə qazandıq. Bu qələbə Kəlbəcərin döyüşsüz azad edilməsini reallaşdırdı. Şübhəsiz, Füzulidə, Cəbrayılda, Zəngilanda, Qubadlıda, Şuşada ordumuzun apardığı döyüşlər həm də Kəlbəcərin azad edilməsi üçün yol açırdı. Məhz bu yol uğura gətirib çıxardı.
Vətən müharibəsinin ilk günlərində Azərbaycan Ordusunun Kəlbəcərin Murov istiqamətində müəyyən strateji yüksəkliklərini işğaldan azad etməsi ermənilərin nəqliyyat-kommunikasiya infrastrukturuna nəzarət etməyə imkan verirdi. Ermənistan çıxış yolunun olmadığını dərk edərək Kəlbəcəri döyüşsüz geri qaytarmağa razılaşdı.
Artıq Kəlbəcərdə böyük tikinti-quruculuq işləri həyata keçirilir. Yaxın vaxtlarda Kəlbəcər şəhərinə sakinlərin köçürülməsi nəzərdə tutulub.
Bəs Kəlbəcəri 1993-cü ildə erməni işğalından qoruyub saxlamaq olardımı?
Hikmət Babaoğlu
Milli Məclisin deputatı Hikmət Babaoğlu “Yeni Müsavat”a bildirdi ki, Kəlbəcər öz relyefi ilə tarixi təbii səngərdə yerləşir. Rayon hərbi-strateji baxımından bir qala qədər möhtəşəm və qala qədər təhlükədən qoruna biləcək ərazidədir: "Amma təəssüf ki, 1993-cü il aprelin 2-də Kəlbəcər işğal edildi. Əlbəttə ki, Kəlbəcəri dediyimiz amillərə görə qoruyub saxlamaq olardı. O dövrdə daxildə hərc-mərclik, mübarizə getməsəydi, müdafiə qabiliyyətli və vahid komandanlığa malik ordu formalaşdıra bilsəydilər, rayonun işğalının qarşısını almaq mümkün idi. Təəssüf ki, ordu yaratmaq əvəzinə hakimiyyətdə vəzifədə olan hər kəs özünə bir silahlı dəstə düzəldirdi. Daxili işlər nazirinin özünün silahlı dəstəsi var idi, Müdafiə Nazirliyinin içərisində vahid komandanlığa tabe olan hərbi birləşmələr yox idi, hətta siyasi partiya sədrlərinin silahlı dəstəsi var idi, vahid komandanlıq yox idi. Beləliklə, Azərbaycan gücsüz və müdafiəsiz vəziyyətdə qalmışdı. Ermənistanın o zamankı quldur rejimi və onların havadarları bu vəziyyətdən istifadə edərək Kəlbəcəri işğal etdilər. Kəlbəcərin işğal olunması Azərbaycan xalqını Kəlbəcər yüksəkliyindən aşağı salmış oldu. Amma müzəffər Ali Baş Komandanımızın sayəsində Azərbaycan xalqı 2020-ci ildə yenidən Kəlbəcər yüksəkliyinə ucaldı. Düşmən 44 günlük müharibədə diz çökdürüldü və Kəlbəcəri döyüşsüz geri qaytarmağa məcbur qaldı. Bu, tarixin bir ibrətidir. Azərbaycan xalqı bu tarixləri unutmamalıdır”.
Akif Nağı
Azad Vətən Partiyasının sədri Akif Nağı isə bildirdi ki, o dövrkü siyasi, ictimai, hərbi vəziyyəti uzun illər dərindən öyrənib, təhqiqat aparıb və bir nəticəyə gəlib ki, ordumuzun o zamankı vəziyyəti, ictimai-siyasi mühit işğal prosesinin qarşısını almağa imkan vermirdi: "Kifayət qədər hərbi qüvvəmiz yox idi. Ölkənin bütün qüvvələri səfərbər olunsaydı, bəlkə də işğalın qarşısını almaq olardı. Amma həmin dövrdə bu mümkün olmadı. Həmin dövrdə, hərbçilərin dediyinə görə, döyüşə bilən qüvvələri öncədən Kəlbəcərdən kənarlaşdırdılar. Niyə belə edildi? Suallar həddən artıq çoxdur. Kəlbəcərdə yerli əhali işğala qarşı müqavimət göstərirdi, yerli batalyonlar fədakarlıqla döyüşürdü. Lakin dövlət səviyyəsində mütəşəkkillik yox idi, silah-sursatla tam təminat yox idi. Ölkədə bir siyasi hakimiyyət böhranı hökm sürürdü. Bütün bu və digər məqamlar rayonun işğalının qarşısını almağa imkan vermirdi”.
Etibar SEYİDAĞA,
“Yeni Müsavat”
Bu gün Aprel döyüşlərinin başlamasından doqquz il ötür.
Azərbaycan Ordusu 2016-cı il aprelin 1-dən 2-nə keçən gecə Ermənistan silahlı qüvvələrinin təxribatlarına cavab verərək sürətli əks-hücum əməliyyatı ilə düşməni ağır məğlubiyyətə uğradıb.
Ermənistan isə bu xülyaya qapılmışdı ki, guya Azərbaycana dərs verəcək, amma bunun tam əksi baş verdi.
Azərbaycan dördgünlük müharibə ilə Füzuli, Cəbrayıl və keçmiş Ağdərə rayonlarının işğal altındakı ərazilərinin 2 000 hektardan çox hissəsini azad edib və daha çox ərazi əməliyyat baxımından hərbçilərimizin nəzarəti altına keçib.
Azərbaycan Ordusu Aprel zəfəri ilə Ermənistanın özü haqqında yaratdığı mifi darmadağın etdi. Çünki döyüşlər zamanı hərbçilərimiz "Ohanyan müdafiə xətti"ni cəmi 20 dəqiqəyə yarmışdılar.
Azərbaycan Aprel döyüşlərində ən müasir silahlardan - "Harop" pilotsuz kamikadze aparatlarından, "cəhənnəm silahı" adlandırılan "TOS-1A" ağır odsaçan artilleriya sistemlərindən istifadə etmişdi, bu isə Ermənistanı əməlli-başlı qorxudurdu.
Ordumuz Aprel döyüşlərində Lələtəpə yüksəkliyini, Talış yüksəkliyini və digər bir sıra mühüm strateji yüksəklikləri işğaldan azad etdi.
Geniş ərazini nəzarətdə saxlamaq imkanı verən olduqca strateji əhəmiyyətli Lələtəpə yüksəkliyinin işğaldan azad olunması Cəbrayılın Cocuq Mərcanlı qəsəbəsinin və Füzulinin Horadiz şəhərinin təhlükəsizliyini təmin edib.
Ordumuzun qəti zərbələri nəticəsində düşmənin 30-dan çox tankı, 25-dən çox artilleriya qurğusu və digər zirehli texnikası məhv edilib, 320 hərbçisi öldürülüb, 1 000-dən artıq döyüşçüsü yaralanıb.
Döyüşlərdən sonra bir sıra yolların - Goranboyun Gülüstan kəndi, Tərtərin Suqovuşan (həmin zamanlar Madagiz adlanırdı) üzərindəki yolların nəzarətdə saxlanılması təmin edilib.
Əməliyyatlar aprelin 5-də Azərbaycan və Ermənistan silahlı qüvvələrinin baş qərargah rəislərinin Moskva razılaşmasına əsasən dayandırılıb.
Aprel döyüşləri Azərbaycan üçün böyük zəfərin başlanğıcı idi. Dördgünlük müharibə işğalda qalan torpaqların Vətən müharibəsində azad edilməsində həlledici rol oynadı.
Azərbaycan öz torpaqlarını işğaldan azad etdikdən sonra postmünaqişə dövründəki açıq qalan məsələlələri tənzimləyən 10 Noyabr Bəyanatının müddəalarının da yerinə yetirilməsində qətiyyət göstərir.
2022-ci ilin martında Fərrux dağı və eyniadlı kənd nəzarətə götürülüb.
2022-ci ilin avqustun 3-də Azərbaycan Ordusu bölmələrinin keçirdiyi "Qisas" cavab əməliyyatı nəticəsində Qırxqız yüksəkliyi, həmçinin Kiçik Qafqaz dağ sisteminin Qarabağ silsiləsi boyu Sarıbaba və bir sıra digər əhəmiyyətli hakim yüksəkliklər nəzarətə götürülüb.
Ardınca isə Buzdux və digər hakim yüksəkliklər də ordumuzun nəzarətinə keçib.
Həmin ilin avqust ayının axırlarında Laçın şəhəri, Zabux və Sus kəndlərinə nəzarət bərpa edilib.
2023-cü ilin mart ayı ərzində Xankəndi-Xəlfəli-Turşsu və bu marşrutdan şimaldan keçən Xankəndi-Kosalar-Mirzələr-Turşsu yollarında hərbi tədbirlər görülüb.
Bundan sonra isə Laçın rayonunun Cağazur və Zabux kəndləri arasında yerləşən bir neçə hakim yüksəklik, əsas və yardımçı yollar, eləcə də sərhədboyu geniş sahələr nəzarətə götürülüb.
Onu da xatırlatmaq yerinə düşər ki, 2021-ci ilin noyabrında və 2022-ci ilin sentyabrında Azərbaycan-Ermənistan sərhədində genişmiqyaslı toqquşmalar baş verib.
Bundan sonra Azərbaycan böyük ərazini nəzarətdə saxlamağa imkan verən yüksəklikləri nəzarətə götürüb.
19 sentyabr 2023-cü ildə, səhər saatlarında Qarabağda həyata keçirilən lokal xarakterli antiterror tədbirləri Azərbaycan silahlı qüvvələrinin Rusiya sülhməramlı kontingentinin 10 noyabr 2020-ci il tarixli bəyanatına əsasən yerləşdirildiyi ərazilərdə aparılıb.
Azərbaycan Ordusunun Qarabağda həyata keçirdiyi lokal xarakterli antiterror tədbirləri zamanı Ermənistan ordusunun tör-töküntülərinə və separatçılara ağır zərbələr vurulub. Beləliklə, 24 saatdan az müddətdə həyata keçirilən antiterror tədbirləri nəticəsində Azərbaycan ərazisində qanunsuz yerləşən Ermənistan ordusu tam şəkildə tərk-silah edilib. Separatçıların əsas rəhbərləri həbs ediliblər. Düşmənin qüdrətli Ordumuzun qarşısında 23 saat 50 dəqiqə dayanmağa gücü çatıb.
Ermənistanın hərbi təcavüzü nəticəsində sülh və insanlıq əleyhinə cinayətlər, müharibə cinayətləri, o cümlədən təcavüzkar müharibənin hazırlanması və aparılması, soyqırımı, müharibə qanunlarını və qaydalarını pozma, habelə terrorçuluq, terrorçuluğu maliyyələşdirmə, hakimiyyəti zorla ələ keçirmə, onu zorla saxlama və digər çoxsaylı cinayətlər törətməkdə təqsirləndirilən Ermənistan Respublikasının bir qisim vətəndaşları hazırda Bakıda keçirilən ədalət məhkəməsində əməllərinə görə cavab verirlər.
“Dünyanın ABŞ, Rusiya və Fransa kimi nəhəng ölkələrinin və ən böyük beynəlxalq təşkilatların 30 il ərzində həll edə bilmədiyi bir problemi Azərbaycan öz gücü ilə 44 gündə həll edəndən sonra çoxlarının maskası yırtıldı və əsl siması ortaya çıxdı. Məlum oldu ki, həm Ermənistan, həm də Azərbaycan tərəfdən milyonlarla insanın əzab-əziyyəti, on minlərlə insanın ölümü, şikəstliyi ilə nəticələnən bu münaqişəyə səbəb olan da, 30 il ərzində onun bitməyini istəməyən də və bu gün bölgəni yenidən müharibə meydanına çevirməyə çalışan da elə həmin dövlətlər, həmin təşkilatlar və onların yerlərdəki əlaltılarıdır”.
Deputat, Qərbi Azərbaycan İcmasının sədri Əziz Ələkbərli bu fikirləri Milli Məclisin iclasında söyləyib.
Musavat.com-un məlumatına görə, deputat deyib ki, dünənə qədər bunu siyasətlə edənlər 44 günlük müharibədən sonra artıq bunu açıq şəkildə edirlər:
“ABŞ-nin, Qərbin imperialist təfəkkürlü ölkələri, siyasətçiləri və təşkilatları, bu 30 ildə Azərbaycan torpaqları Ermənistan tərəfindən işğal edilməmiş kimi, Azərbaycanın bir milyon insanı yurd-yuvasından qovulmamış kimi, işğal altında olan yüzlərlə kənd və şəhərimiz ermənilər tərəfindən yer üzündən silinməmiş kimi, minlərlə tarixi-mədəni abidəmiz ermənilər tərəfindən məhv edilməmiş kimi, utanmadan, qızarmadan qalxıb-qalxıb Azərbaycanı ittiham etməyə, Ermənistanı sülh göyərçini kimi göstərməyə çalışırlar”.
Ə.Ələkbərli daha sonra rəsmi İrəvana mesajını da çatdırıb:
“Ermənistanı öz imperialist maraqlarına alət edənlər, erməni xalqını bu yolda zəlil, erməni zehniyyətini əlil edənlər birdəfəlik anlamalıdırlar ki, Şərqi Avropada və Yaxın Şərqdə oynadıqları oyunlara Azərbaycan xalqının və Azərbaycan dövlətinin qarnı toxdur. Biz 30 ildə kimin kim olduğunu gördük. Bu günlərdə mədəni və dini irsin vəziyyəti ilə bağlı Azərbaycana hansısa beynəlxalq müşahidəçilər göndərilməsi tələbini irəli sürən ABŞ-nin Dini Azadlıq Komissiyasına xatırlatmaq istərdik ki, belə bir missiyanın öz dini tolerantlığı ilə dünyaya örnək olan Azərbaycana deyil, etnik və dini mənsubiyyətinə - azərbaycanlı və müsəlman olduğuna görə Qərbi Azərbaycandakı ata-baba yurdlarından sonuncu nəfərinə qədər qovulub çıxarılan indiki Ermənistana göndərmək lazımdır. Və “Dini Azadlıq” pərdəsi arxasında gizlənmiş bu qurum yaxşı olar ki, hesabat verəndə son 35 il ərzində indiki Ermənistanda dağıdılmış 300-ə yaxın müsəlman məscidi, 500-dən artıq müsəlman qəbiristanlığı barədə də hesabat versin”.
E.Paşasoy,
Musavat.com
Az əvvəl Azərbaycanın Müdafiə Nazirliyi aşağıdakı məlumatı paylaşıb:
Martın 28-də Azərbaycan Respublikasının Belarus Respublikasındakı Səfirliyinin və Silahlı Qüvvələrinin hərbi attaşelik aparatının nümayəndələri, həmçinin Belarusun Azərbaycan İcmaları Konqresi beynəlxalq ictimai birliyinin nümayəndələri birinci Qarabağ müharibəsində Vətənimizin ərazi bütövlüyü uğrunda əvəzsiz qəhrəmanlıqlar göstərərək döyüşmüş Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı, Belarus əsilli mayor Davidoviç Anatoliy Nikolayeviçin anadan olmasının 60-cı ildönümü ilə əlaqədar onun məzarını ziyarət edib, önünə gül dəstələri qoyaraq xatirəsini ehtiramla yad ediblər.
Mərasimdə hərbi orkestr tərəfindən hər iki ölkənin Dövlət himnləri səsləndirilib.
Tədbir iştirakçıları, həmçinin Milli Qəhrəmanın anası Kima Davidoviçin evini ziyarət edib, onun səhhəti və qayğıları ilə yaxından maraqlanıblar. Milli Qəhrəmanın anası övladının xatirəsinə olan ehtirama, eləcə də göstərilən diqqət və qayğıya görə Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə və Müdafiə Nazirliyinin rəhbərliyinə minnətdarlığını bildirib.
Qeyd edək ki, A.Davidoviç 1992-ci ilin iyun ayının 13-də şəhid olub. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 3 iyul 1992-ci il tarixli Fərmanı ilə mayor Davidoviç Anatoliy Nikolayeviçə ölümündən sonra “Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı” adı verilib.
***
"DİA-AZ" bildirir ki, Müdafiə Nazirliyinin aşağıda təqdim etdiyi fotolar isə bir başqa mənzərədən xəbər verir...
Məlumdur ki, Davidoviç Anatoliy Nikolayeviç Azərbaycanın belorus əsilli yeganə Milli Qəhrəmanıdır. Azərbaycanın dövlət başçısının həm Belorusa, həm də elə xüsusi olaraq Azərbaycan uğrunda canını fəda edənlərə... - milli və sosial-siyasi kimliyindən asılı olmayaraq... münasibəti də bəllidir və hər zaman Azərbaycan dövləti onun uğrunda zərrə qədərində addım atanlara dünya qədərində dəyər verib...
İndi isə aşağıdakı fotolara diqqət yetirin və ölkəmizin Belorusdakı səfirliyinin bu günə qədər harda yatdığının yerini söyləyin...
Azərbaycan dövləti o qədər kasıb deyil ki, onun Milli qəhrəmanının uyuduğu məzarlıq o yolsuzluq şəriaitində olsun, qəhrəmanımızın anasının isə evinin divarları üstünə gəlsin...
Məlumdur ki, hər il dövlətimizin büdcəsindən səfirliklərimizə ciddi şəkildə vəsait ayrılır. Və bu vaxta qədər eşitməmişik ki, Belorusdakı səfirliyimiz harasa ciddi məbləğdə pul xərcləsin...
Hətta bu halda belə... Davidoviç Anatoliy Nikolayeviçin məzarının abadlaşdırılması, anasının yaşadığı evin isə təmiri bizim səfirlik üçün BİR ŞƏRƏF MƏSƏLƏSİ İDİ...
Amma biz fotolardan da aydın şəkildə həmin ŞƏRƏFLİ MƏNZƏRƏNİ görə bilmirik...
MALƏSƏF...
P.S. Bilmirik Belorsudakı səfirimiz kimdir... maraqlı və önəmli də deyil... Çünki önəmli olanı ORTADAKI AYIBDIR...
"DİA-AZ"
Prezident İlham Əliyevin sosial şəbəkə hesablarında dövlət başçısının birinci xanım Mehriban Əliyeva ilə Ağdamın Sarıcalı kəndinə səfərindən görüntülər paylaşılıb.
TEREF paylaşımı tədqim edir:
https://x.com/azpresident/status/1905288743310721191?ref_src=twsrc%5Etfw%7Ctwcamp%5Etweetembed%7Ctwterm%5E1905288743310721191%7Ctwgr%5Ee4f9734bc6e489d92b7a2238a2d3c05d7d28d051%7Ctwcon%5Es1_c10&ref_url=https%3A%2F%2Ftns.az%2Fresmi%2F82026-prezident-ilham-eliyevin-sosial-shebeke-hesablarinda-saricali-kendine-seferden-goruntuler-paylashilib%2F
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və birinci xanım Mehriban Əliyeva martın 27-də Ağdam rayonunun Sarıcalı kəndinin birinci mərhələsinin açılışında iştirak ediblər.
“Dövlət başçısı və birinci xanım burada görülmüş işlərlə tanış olub, yerli icra strukturları üçün inşa olunmuş çoxfunksiyalı inzibati binanın açılışını ediblər.
Sonra Prezident İlham Əliyev və birinci xanım Mehriban Əliyeva Sarıcalıda inşa olunmuş fərdi evlərdə yaradılan şəraitə baxıb, körpələr evi-uşaq bağçası və tam orta məktəb binasının açılışlarında iştirak edib, yeni mənzillərə köçən sakinlərlə görüşüb və onlara evlərin açarlarını təqdim ediblər.
Əzəli torpaqlarımızda quruculuq işləri sürətlə irəliləyir. Ağdamda genişmiqyaslı tikinti və bərpa işləri həyata keçirilir. Şəhərin və kəndlərin sürətli bərpası ilə yanaşı, burada yaşayacaq sakinlər üçün müasir infrastruktur yaradılır. Keçmiş məcburi köçkünlərin öz doğma yurdlarına qayıtması üçün hər cür şərait təmin edilir.
Musavat.com "ATV Xəbər"ə istinadən məlumat verir ki, yenidən qurulan Ağdam şəhəri ilə yanaşı, kəndlərin də tikintisi davam edir. Böyük Qayıdış proqramı çərçivəsində Sarıcalı, Kəngərli və Xıdırlı kəndlərində genişmiqyaslı tikinti və quruculuq işləri aparılır, infrastruktur layihələri həyata keçirilir.
Bu kəndlərdə tikinti işləri artıq son mərhələyə çatıb. Xıdırlı kəndində 719, Sarıcalıda 200, Kəngərlidə isə 292 fərdi evin tikintisi tamamlanmaq üzrədir. Eyni zamanda, burada emalatxanalar, icma mərkəzləri, çoxfunksiyalı binalar, məktəblər, bağçalar və kənd bazarlarının tikintisi də başa çatmaq üzrədir.
Qeyd edək ki, 2025-ci ilin sonuna qədər Ağdamda 10 minə yaxın əhalinin məskunlaşması nəzərdə tutulur.
Mövzu ilə bağlı daha ətraflı videomaterialı təqdim edirik:
“Naxçıvandan Qarsa səyahət müddətini 85 dəqiqəyə endirəcəyini nəzərdə tutan Türkiyəni Azərbaycanla birləşdirəcək Qars-İğdır-Naxçıvan dəmir yolu layihəsi artıq icra mərhələsindədir”.
"DogruXeber.az" xəbər verir ki, bunu “Report”a açıqlamasında layihə rəhbəri Osman Beserek bildirib.
Onun sözlərinə görə, gələcəkdə Bakı-Tbilisi-Qars (BTQ) dəmir yolu xətti ilə inteqrasiya olunması planlaşdırılan bu marşrut, Avropa və Asiya arasında ticarət əlaqələrini genişləndirəcək, beynəlxalq yük daşımalarında yeni perspektivlər yaradacaq: “Layihənin icrası beynəlxalq ticarət və logistika sahəsində mühüm dönüş nöqtəsi hesab olunur”.
O. Beserek vurğulayıb ki, bu marşrut mövcud BTQ dəmir yolu xəttinə alternativ kimi nəzərdə tutulub və Orta Asiya ilə Avropa arasında sərnişin daşımalarının müddətini 18 gündən 12 günə endirəcək. Onun sözlərinə görə, layihə çərçivəsində Türkiyə ərazisində 5 stansiya inşa ediləcək: Digor, Tuzluca, İğdır, Aralıq və Dilucu: “Əlavə stansiyaların tikintisi ilə bağlı təkliflər hazırlanır. Hazırda əsas işlər İğdır şəhərində aparılır”.
O bildirib ki, Qars-İğdır-Naxçıvan dəmir yolu xəttinin uzunluğu 224 kilometrə yaxın olacaq: “Tikinti üçün bir neçə baza qurulacaq, onlardan biri artıq İğdır şəhərində inşa edilir. Burada işlər sürətlə davam edir və yekunlaşdıqdan sonra dəmir yolu xəttinin tikintisinə start veriləcək”.
Layihə rəhbəri əlavə edib ki, layihə tam elektrikləşdirilmiş və siqnallaşdırılmış ikizolaqlı dəmir yolu xəttini əhatə edir və 5 il ərzində tamamlanması planlaşdırılır. Layihə çərçivəsində 3 viyadük inşa ediləcək (ümumi uzunluğu təxminən 2 800 metr), 5 tunel tikiləcək (ümumi uzunluğu 11,3 km), 10 körpü, 480 menfez, 145 alt keçid, 27 üst keçid, 19 açılıb-bağlanan keçid inşa olunacaq. Bununla yanaşı, bir çox ərazidə torpaq möhkəmləndirmə və qazma-doldurma işləri aparılacaq: “Qars-İğdır-Naxçıvan dəmir yolu Zəngəzur dəhlizinin bir hissəsidir və yalnız Türkiyə ilə Azərbaycanı birləşdirməklə kifayətlənmir, eyni zamanda qlobal nəqliyyat və ticarət marşrutlarının əsas arteriyalarından birinə çevriləcək”.
O. Beserek qeyd edib ki, Qars-İğdır-Dilucu layihəsinin davamı olaraq Naxçıvan bölgəsində Vəli Dağı və Ordubad arasında mövcud olan 177 km-lik dəmir yolu xətti yenidən qurulacaq: “Hazırda təkzolaqlı olan bu xəttin ikizolaqlıya çevrilməsi nəzərdə tutulub. Daha sonra Zəngəzur dəhlizində sıfırdan 45 km-lik yeni bir dəmir yolu xətti inşa ediləcək. Bundan əlavə, Ağbənd-Füzuli-Horadiz xəttində 110 km-lik marşrutun 85 km-i artıq tamamlanıb və tikinti işləri davam edir. Artıq Horadiz-Bakı xətti fəaliyyət göstərir, bu isə layihənin Azərbaycanın əsas nəqliyyat şəbəkəsinə birbaşa inteqrasiyasını təmin edəcək”.
Onun sözlərinə görə, Qars-İğdır-Naxçıvan dəmir yolu xətti istifadəyə verildikdən sonra burada saatda 160 km sürətlə hərəkət edən qatarlar işləyəcək: “Beləliklə, bu qatarlar təkcə Azərbaycan və Türkiyə arasında ticarət yükünü deyil, həm də insanların ümidini və qlobal bazarların ehtiyaclarını daşıyacaq”.
Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevə razılaşdırılmış sülh müqaviləsi layihəsinin imzalanması ilə bağlı dərhal məsləhətləşmələrə başlamağı təklif edib. O, artıq sənədi imzalamağa hazır olduğunu da vurğulayıb.
Beləliklə, Ermənistan lideri beynəlxalq ictimaiyyətin tezliklə sülh müqaviləsi bağlamaq çağırışlarına cavab verib. Bununla belə, Azərbaycan öz ilkin şərtlərinin yerinə yetirilməsində israr etməkdə davam edir.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Nezavisimaya qazeta” yazıb.
Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunub:
“Azərbaycan və Ermənistan tarixi sülh sazişi üzrə danışıqların başa çatdığını elan ediblər. Biz bu mühüm addımı alqışlayırıq və hər iki tərəfi mümkün qədər tez imzalamaq üçün irəliləməyə çağırırıq”, - Böyük Britaniyanın xarici işlər naziri Devid Lammi bildirib.
Ərəb Dövlətləri Liqasının (LAS) Baş Katibliyi də sazişi tam dəstəklədiyini bəyan edib. Təşkilat “iki tərəf arasında bütün həll edilməmiş məsələləri həll edəcək yekun hərtərəfli sülh sazişinin tezliklə imzalanmasına” ümid etdiyini bildirib. Ərəb Liqası əlavə edib ki, diplomatik dialoq uzanan münaqişənin həlli üçün yeganə əlverişli yol olaraq qalır.
ABŞ dövlət katibi Marko Rubio deyib:
“İndi sülhə sadiq olmaq, müqaviləni imzalamaq, ratifikasiya etmək və Cənubi Qafqaz xalqları üçün yeni tərəqqi dövrünü açmaq vaxtıdır”.
Avropa İttifaqı (Aİ) Şurasının sədri Antonio Kosta da İrəvan və Bakını sazişin imzalanması istiqamətində sürətlə irəliləməyə çağırıb. “Avropa İttifaqı Cənubi Qafqazda davamlı sülh və təhlükəsizlik istiqamətində atılacaq bütün addımları dəstəkləməyə hazırdır”, - o vurğulayıb.
Yeri gəlmişkən, Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi Ermənistandan atəşə tutulması barədə məlumat verməkdə davam edir. Martın 16-dan belə xəbərlər gündə bir neçə dəfə yayılır. Paşinyan iddia edir ki, o, hərbçilərə atəşkəsi pozmamaq üçün aydın göstərişlər verib, həmçinin Bakıya iddia edilən pozuntularla bağlı birgə araşdırma aparmağı təklif edib. Lakin Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyi onun təklifini məsuliyyətdən yayınmaq üçün növbəti cəhd kimi qiymətləndirib.
“Ermənistan tərəfinin mücərrəd və praktiki olaraq qeyri-mümkün təkliflərinin heç bir əsası yoxdur, məsələn, Ermənistan tərəfindən Azərbaycan ərazilərinin 30 ilə yaxın işğalı zamanı olduğu kimi... Sülh sazişinin mətninin tamamlanması və iki ölkə arasında dövlətlərarası münasibətlərin qurulması ilə bağlı Ermənistanın guya xoşməramlı olmasına gəlincə, xatırlatmaq yerinə düşər ki, Ermənistan bütün vasitələrlə onu pozmaq üçün ilk addımları atıb”, - deyə diplomatik idarənin mətbuat katibi Ayxan Hacızadə bildirib.
Bundan əlavə, o xatırladıb ki, Bakı İrəvandan Qarabağın Ermənistana birləşdirilməsindən bəhs edən Müstəqillik Bəyannaməsinə istinadı Konstitusiyadan çıxarmağı tələb edir. Azərbaycan hakimiyyəti də ATƏT-in Minsk qrupunun rəsmən buraxılmasında israrlıdır.
“Paşinyan sazişin imzalanmasının qarşısında duran sonuncu maneəni – Ermənistan Konstitusiyasının dəyişdirilməsini də keçməlidir. O, artıq bu haqda danışır, ancaq 2026-cı ildə keçiriləcək parlament seçkilərindən sonra məsələni nəhayət həll etmək niyyətindədir. Bununla belə, dünyada və regionda hadisələr sürətlə inkişaf edir və konstitusiyanın dəyişdirilməsi üçün bir il uzun müddətdir”, - “Atlas” Azərbaycan Siyasi Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri Elxan Şahinoğlu NG-yə bildirib.
Bununla yanaşı, ekspertin fikrincə, son vaxtlar atəşkəs rejiminin intensiv şəkildə pozulması regionda gərginliyi artırır. “Ermənistan ordusunda Paşinyana tabe olmayan qüvvələr var. Onlar sülhə əhəmiyyət vermirlər. Məncə, atəşkəsi pozan da onlardır. Paşinyan ordusuna nəzarət edə bilmirsə, bu, onun problemidir. Atəşkəs rejiminin pozulması hallarının sayı artarsa, sülh sazişinin imzalanması ləngiyəcək və regionda yeni müharibə riski artacaq”, - deyə E. Şahinoğlu bildirib.
Bu arada Ermənistan müxalifəti xəbərdarlıq edir ki, sülh müqaviləsi bağlanandan sonra Ermənistanla Azərbaycan arasında qarşıdurma bitməyəcək. Xüsusilə, “Hraparak” qəzetinin yazdığı kimi, Bakı nə dəhliz, nə azərbaycanlıların Ermənistana köçürülməsi, nə də anklavların qaytarılması mövzusundan əl çəkir.
Nəşrin məlumatına görə, hakim “Mülki müqavilə” partiyasının son qapalı iclaslarından birində Paşinyan öz komandasına Bakının Tiqranaşenə (Azərbaycanın Kərki anklavı) iddiası olduğunu bildirib. Kənd İrəvanı Sünik rayonu ilə birləşdirən yolun üstündə yerləşir.
Politoloq Tiqran Köçəryan hesab edir ki, Paşinyan sülh müqaviləsini imzalamağa tələsir, çünki Ermənistanda vaxtından əvvəl parlament seçkiləri keçirilə bilər.
“Baş nazir olaraq qalmaq üçün o, sülh müqaviləsi bağlamağa nail olmalıdır. Əks halda, o, öz ətrafında hakim koalisiya qura bilməyəcək. Paşinyan narahatdır ki, Rusiya və ABŞ tezliklə Ukrayna ilə bağlı razılığa gələ bilər və bundan sonra Moskva Cənubi Qafqazda mövqelərini gücləndirməyə başlayacaq. Bu, onun hakimiyyətinə mənfi təsir göstərəcək”, - Köçəryan NG-yə bildirib.
Onun fikrincə, Azərbaycan sənədi imzalamağa tələsmir, çünki Ermənistan hakimiyyətindən hələ hər şeyi, bütün güzəştləri almadığına əmindir.
Qarabağ Universitetində Novruz bayramı münasibətilə ilk tonqal qalanıb.
Bayram tədbirində universitetin rektoru Şahin Bayramov da iştirak edib.
Rektor tədbirin görüntülərini sosial media hesabında paylaşaraq, bu qüruru onlara yaşadanlara sonsuz təşəkkürlərini bildirib.
Tonqal qalama mərasimində tələbələr və universitet kollektivi də fəal iştirak edərək, Novruzun gəlişini böyük sevinclə qeyd ediblər.