Hər şey itirilməyib: sadəcə daha çox işləmək lazımdır

ABŞ Ukraynanı təkcə silahla deyil, həm də kəşfiyyat məlumatları ilə təmin etməyi dayandırıb. Hər şeydən əvvəl “kəşfiyyat məlumatları” dedikdə nəyi nəzərdə tutduğumuzu başa düşməliyik. Bu, qoşunların hərəkəti, bəzi silahların tədarükü haqqında məlumat və ya alınan məlumatlar əsasında hazır təhlildir.

Bu necə baş verir? Deyirik ki, məsələn, qoşunların hansısa yerdəyişməsi olub, hansısa məhvetmə vasitələri gətirilib. Və buna əsasən, biz məlumat alırıq ki, məsələn, hansısa istiqamətdən əks-hücum hazırlanır və ya düşmən tərəfindən hansısa başqa hərəkətlər edilir. Onu da demək olar ki, Şimali Koreya və İran tərəfindən Rusiya Federasiyasına silah tədarükü ilə bağlı müəyyən razılaşmalar var. Belə olan halda biz özümüzü buna hazırlamalıyıq ki, Şimali Koreya ballistik raketləri ilə yanaşı, İran ballistik raketləri də bizə qarşı istifadə olunacaq. Yaxud, məsələn, koreyalı generallar düşmən ərazisində hansısa məskunlaşan əraziyə gəliblər, oraya zərbə endirək...

Bu kəşfiyyat məlumatlarıdır ki, bizim əldə edə bilməyimiz mümkün deyil. Yəni söhbət bəzi müşahidələrin hərtərəfli təhlilindən gedir. Bəzilərini artıq görürük. Ukraynada deyəndə ki, ABŞ kəşfiyyat məlumatlarını dayandırdıqdan sonra “biz kor olduq”, düzgün deyil... Biz kor olmadıq. Çünki bizim düşməni “izləmək” üçün bir şeyimiz var. Sadəcə, müəyyən sahələri gücləndirməliyik.

Bu məqsədlə bizim dost Avropa ölkələrinin bir qrup peykimiz var ki, onlar Ukraynanı kəşfiyyat məlumatları ilə təmin edə bilər və etməyə hazırdırlar.

Bundan əlavə, biz NATO AWAX təyyarələrinin ayrıca eskadronundan istifadə etməyə davam edə bilərik. Nəzərə almaq lazımdır ki, biz NATO ilə “dalaşmamışıq”. Bu təyyarələri İsveçdən almaq da yaxşı olardı. Onlar real vaxt rejimində məlumat ötürə və ümumiyyətlə bir çox məsələləri həll edə bilirlər.

Həmçinin, OSINT-i unutmamalıyıq. Açıq mənbə kəşfiyyatı nəticə verir, çünki ruslar çox danışmağı sevirlər. Və onu da qeyd etmək lazımdır ki, bizim öz kəşfiyyat pilotsuz təyyarələrimiz var, onların köməyi ilə düşmənin hara irəliləməyə çalışdığını da görə bilərik. 28 saata qədər havada qala bilən və 2500 kilometr uça bilən dronlarımız var. Ölçülərinə görə ən kiçik olan, lakin SAR radarlarını daşıyan dronlar var. Bu radar meteoroloji şəraitdən və ərazinin təbii işıqlanma dərəcəsindən asılı olmayaraq yüksək ayırdetmə qabiliyyətinə malik relyef sahəsinin ikiölçülü görüntüsünü əldə edir. Xüsusi silahları hədəfə almaq üçün lazer təyinatlı dronlar var.

Ümumiyyətlə, bizim öz kəşfiyyat imkanlarımız, eləcə də onları bizə təqdim edə biləcək tərəfdaşlarımız var. Mən "hər şey itirildi" deyə bilmərəm. Bəli, biz əvvəllər hazır məlumat alırdıq, amma indi bu məlumatları özümüz toplamalı olacağıq və onları toplayaraq müəyyən addımlar atmalıyıq. Beləliklə, daha çox işləməli olacağıq.

Müəllif: Anatoli Xrapçinski – Ukrayna elektron müharibə avadanlıqları istehsal edən şirkətin baş direktorunun müavini.

Mənbə: UNİAN

Tərcümə AYNA.AZ-a məxsusdur.

Ermənistan hakimiyyəti xarici auditoriyaya ünvanlanmış sülhə hazır olduqlarını bildirən bəyanatlarına baxmayaraq, Azərbaycanla yeni müharibəyə fəal şəkildə hazırlaşır.

Bunu Caliber.az nəşri yazıb.

Nəşr bildirir ki, rəsmi İrəvanın son addımlarının məntiqi – revanşist əhval-ruhiyyənin güclənməsi və sürətli militarizasiya prosesi – bölgənin Ermənistan tərəfindən təxribat törədilmiş yeni müharibə astanasında olduğunu göstərir.

Üstəlik, Ermənistan artıq qarşıdurmanın yeni mərhələsinə hazırlığını gizlətmir – belə ki, keçən həftə hökumət iclasında elan edilib ki, 1 aprel – 13 iyun tarixləri arasında ölkədə ehtiyatda olan hərbçilərin toplanışı keçiriləcək.

Nəşr yazır:

Diqqətçəkən məqam odur ki, bu toplanış rekord müddətdə – tam 10 həftə davam edəcək ki, bu da standart hazırlıq müddətini xeyli üstələyir. Bundan əlavə, Caliber.Az redaksiyasına etibarlı mənbələrdən daxil olan məlumata görə, İrəvan apreldə müharibəyə başlamağı planlaşdırır. Toplanan faktlar və məlumatlar Ermənistanın sərhəddə aqressiv hərəkətlərə məqsədyönlü şəkildə hazırlaşdığını göstərir ki, bu da yeni eskalasiya təhlükəsini real edir.

Daha əvvəl də bildirmişdik ki, Ermənistanın hərbi planlamasında “blitskriq” konsepsiyası – şərti sərhəddəki yaşayış məntəqələrinin ildırım sürətilə işğalı nəzərdə tutulur. Son aylarda Ermənistanın hərbi avantüraya hazırlaşmasının sübutları daha da aydın görünməyə başlayıb.

Eskalasiya prosesində xüsusi rolu rəsmi olaraq “müşahidə missiyası” kimi təqdim edilən Aİ-nin missiyası oynayır. Lakin onların fəaliyyəti tamamilə fərqli mənzərə yaradır. Sərhəd boyunca, xüsusilə də mümkün toqquşma zonalarında kəşfiyyat işləri fəallaşıb. Avropalı “müşahidəçilər” sistematik olaraq əraziləri araşdırır, zəif mövqeləri müəyyənləşdirir, Azərbaycan ordusunun dislokasiyasını təhlil edirlər. Faktiki olaraq, monitorinq adı altında Ermənistan hərbi komandanlığına məlumat ötürməklə məşğuldurlar ki, bu da neytrallıq prinsipinin kobud şəkildə pozulması deməkdir.

Bu aktivlik Ermənistanın militarizasiyasının digər təhlükəli əlamətləri ilə üst-üstə düşür. Ermənistanın hücuma hazırlaşdığını açıq şəkildə göstərən əsas əlamətlərdən biri də Azərbaycanla sərhəddə 10 istehkamlaşdırılmış hərbi mövqenin tikilməsidir. Bu obyektlər struktur və yerləşmə baxımından müdafiə üçün deyil, hücum üçün nəzərdə tutulub. Onların dislokasiyası strateji əhəmiyyətli əraziləri atəş nəzarətində saxlamaq üçün xüsusi hesablanıb, bu da sərhədyanı bölgələrin təhlükəsizliyini ciddi şəkildə təhdid edir. Üstəlik, bu mövqelər xüsusi tunellərlə birləşdirilir və bu tunellər Ermənistanın diversiya qrupları tərəfindən Azərbaycana qarşı təxribat törətmək üçün istifadə ediləcək.

Ermənistan yeni hərbi təxribat hazırlayaraq, reallığı dəyişdirmək və sonra bunu artıq baş vermiş fakt kimi təqdim etməyə çalışır. Plan ondan ibarətdir ki, sərhəddə vəziyyətin qəfil dəyişməsi Azərbaycanı fakt qarşısında qoyacaq və onu aqressiyanın özünə deyil, nəticələrinə reaksiya verməyə məcbur edəcək.

Belə planları həyata keçirmək üçün ciddi resurslar lazımdır. Son iki ildə Ermənistan hərbi alışlarını kəskin şəkildə artıraraq, Fransa və Hindistandan silah almağa milyardlarla dollar xərcləyib. Xüsusilə ötən ilin payızında məlum olub ki, Hindistan Ermənistana ilk Akash zenit-raket komplekslərini göndərir. “New Indian Express” nəşrinin məlumatına görə, Ermənistan 2022-ci ildə Hindistanla 15 Akash raket sistemi almaq üçün 60 milyard rupi (təxminən 710 milyon dollar) dəyərində müqavilə imzalayıb və bu silahı alan ilk xarici ölkə olub. Akash sistemi “yer-hava” tipli raketlərdən ibarət olub, 25 km məsafədə qırıcı təyyarələrə, qanadlı raketlərə, “hava-yer” raketlərinə, pilotsuz uçuş aparatlarına və digər hava hədəflərinə qarşı istifadə edilə bilir.

Fransa isə öz maraqlarını bölgədə gücləndirmək məqsədilə Ermənistanı hava hücumundan müdafiə sistemləri, artilleriya və zirehli texnika ilə təchiz edir. Belə ki, Ermənistana müasir “CAESAR 155” mm-lik özüyeriyən artilleriya qurğuları və onların komplekt hissələri, həmçinin tank əleyhinə raket sistemləri və “hava-hava” tipli raketlər tədarük edilib. Bundan əlavə, Ermənistan ordusu R511 və R530 “hava-hava” raketləri, 30 ədəd ERYX tank əleyhinə raket kompleksi, Almaniya istehsalı olan DM32 (“bunkerfaust”) qumbaraatanları və “Panzerfaust 3” tank əleyhinə sistemləri əldə edib. Bundan əlavə, Ermənistan Silahlı Qüvvələrinə Fransanın Apilas tipli 500 ədəd birdəfəlik reaktiv qumbaraatanı və ABŞ istehsalı olan 50 ədəd BGM-71 TOW tank əleyhinə raket kompleksi tədarük olunub.

Aİ də öz rolunu oynayır – xüsusilə də Avropa Sülh Fondu vasitəsilə ayrılan maliyyə yardımları birbaşa və ya dolayısı ilə Ermənistanın militarizasiyasına sərf edilir.

Bu, misli görünməmiş silahlanma səviyyəsidir və Ermənistanın “müdafiə strategiyası” ilə heç bir uyğunluğu yoxdur. Bütün faktlar göstərir ki, Ermənistan aqressiyaya hazırlaşır.

Ermənistanın hərbi infrastrukturunun digər əsas elementi Lori bölgəsinin Xarkop kəndində yunan tərəfinin fəal dəstəyi ilə inşa edilən körpüdür. Bu, vacib bir logistika obyektidir və hərbi texnikanın və qüvvələrin döyüş zonasına sürətli şəkildə çatdırılmasına imkan verəcək. Beləliklə, qısa müddət ərzində sərhəddə qüvvələrin kəskin artırılması üçün şərait yaradılır ki, bu da qəfil hücum ssenarisi üçün kritik amildir.

Bütün bu faktlar vahid strateji planın mövcudluğunu göstərir və yeni eskalasiyaya istiqamətlənmişdir. Bu vəziyyətdə mümkün döyüş əməliyyatlarının başlanmasının bütün məsuliyyəti Ermənistanın və onun himayədarlarının üzərinə düşəcək. Azərbaycan dəfələrlə sülh dialoquna hazır olduğunu nümayiş etdirib, lakin hər hansı güc tətbiqi ssenarisi qətiyyətlə dəf ediləcək. Bakı öz ərazi bütövlüyünü və vətəndaşlarının təhlükəsizliyini qorumaq üçün kifayət qədər imkanlara malikdir. Ermənistan rəhbərliyi yeni hərbi təxribat kartına oynayır, lakin bu addım onların özləri üçün fəlakətli nəticələrə səbəb olacaq. “Dəmir yumruq” yerindədir və ölkəmizə qarşı istənilən avantüra sərt və ildırım sürətli cavabla qarşılanacaq. Bundan sonra İrəvan yenidən mərhəmət diləməyə məcbur olacaq. Ermənistanın hərbi-siyasi rəhbərliyinin hələ də düşünmək üçün vaxtı var. Əks halda, İrəvandakı bütün inşaat texnikası “Yerablur” qəbiristanlığının genişləndirilməsi üçün istifadə olunacaq. Nə üçün? Yeni “yük-200” karvanları üçün...

Fransa Ukraynaya Rusiya aktivlərinin dondurulmasından əldə olunan faizlərlə 195 milyon avroluq hərbi yardım tədarük edəcək.

Bu barədə Fransanın müdafiə naziri Sebastyen Lekornu “La Tribune Dimanche” qəzetinə verdiyi müsahibədə bildirib.

Nazir deyib ki, yeni tranşa 155 mm-lik artilleriya mərmiləri və AASM tipli idarə olunan aviabombalarla yüklənmiş Mirage-2000 təyyarələri daxildir.

Lekornu hərbi texnikaların istehsal sürətini artırmağı planlaşdırdıqlarını da açıqlayıb. Belə ki, gələn ildən etibarən “Dassault Aviation” ayda 4-5 “Rafale” təyyarəsi təhvil verəcək, bu da ötənilki ilə müqayisədə iki dəfə çoxdur. AASM aviabombalarının istehsal həcmi iki dəfə artacaq.

Çin hakimiyyəti bu il müdafiə büdcəsini 7,2% artıraraq 1,78 trilyon yuana (təxminən 245 milyard dollar) çatdıracağını bəyan edib. Bu barədə Reuters xəbər verir. Si Cinpin Çin Xalq Respublikasının sədri seçildiyi 2013-cü ildə ölkənin müdafiə xərcləri cəmi 720 milyard yuan təşkil edirdi.

Yeni hərbi büdcə haqqında məlumat Çin Xalq Nümayəndələri Yığıncağının 14-cü çağırışının 3-cü sessiyasında elan edilib. Çinin ali qanunverici orqanının illik iclası martın 5-də Pekində başlayıb.

2025-ci ildə Çinin müdafiə xərclərinin artımı ölkənin cari il üçün müəyyən etdiyi təxminən 5%-lik iqtisadi artım hədəfini üstələyir. Analitiklərin fikrincə, bu, Pekinin geosiyasi gərginlik fonunda hərbi modernləşməni davam etdirmək niyyətini əks etdirir.

“Si Cinpin 2035-ci ilə qədər ordunun tam modernləşdirilməsini başa çatdırmaq niyyətindədir. Bu proses çərçivəsində Çin hərbçiləri yeni raketlər, gəmilər, sualtı qayıqlar və müşahidə texnologiyaları hazırlayacaqlar”, – agentlik bildirir.

Associated Press əlavə edir ki, Çin artıq dünyanın ən böyük donanmasına sahibdir. AP Pentaqondakı mənbələrə istinadən yazır ki, əgər digər büdcələrə daxil edilən xərclər də əlavə edilsə, Çinin ümumi müdafiə xərcləri təxminən 40% daha çox ola bilər.

Çin Dövlət Şurasının Baş naziri Li Syan Pekində keçirilən qurultayda bildirib ki, Çin Tayvan məsələsinin sülh yolu ilə həllini dəstəkləməyə davam edir. Buna baxmayaraq, “Tayvanın formal müstəqilliyi” ilə bağlı təki edənlərə qarşı sərt mövqe sərgiləyəcək.

“Biz Çinin birləşməsi siyasətini qətiyyətlə davam etdirəcəyik və Çin xalqının yenidən dirçəlişi naminə Tayvandakı soydaşlarımızla birlikdə çalışacağıq”, – deyə Li Syan vurğulayıb.

Öz növbəsində, Tayvanın müdafiə naziri Vellinqton Ku “beynəlxalq vəziyyətin sürətlə dəyişdiyini və rəqiblərdən gələn təhdidlərin artdığını” əsas gətirərək, hərbi xərclərin artırılması planlarını açıqlayıb.

Bəs Çinin hərbi xərclərinin belə sürətli artımı bugünkü dəyişkən dünyada nə deməkdir? Bu, təhlükəyə cavab reaksiyası, yoxsa əksinə, aqressiv niyyətlərin nümayişidir?

Siyasi şərhçi Murad Sədəddinov bununla bağlı fikirlərini Pressklub.az-la bölüşüb.

“Bəli, bir çox media orqanları Çinin bu il müdafiə xərclərini 7,2% artırdığını yazır. Kənardan baxanda bu rəqəm bir qədər qorxulu görünə bilər. Ancaq nəzərə almaq lazımdır ki, Çinin hərbi büdcəsinin ÜDM-dəki payı cəmi 1,7%-dir. Müqayisə üçün, ABŞ-da bu rəqəm 3,4%, Rusiyada 6%, Hindistanda 2,4%, Böyük Britaniyada isə 2,3%-dir.

Yəni ümumi büdcənin miqyasına baxsaq, bu artım Çinin dövlət xərcləri arasında o qədər də böyük yer tutmur. Amma qlobal miqyasda götürsək, Çin ABŞ-dan sonra dünyada ikinci ən böyük müdafiə büdcəsinə sahibdir. Bununla belə, Çinin hərbi xərcləri ABŞ-ın hərbi büdcəsindən üç dəfə azdır. Bu da vacib amildir.

Bəs bu iri miqyaslı dəyişikliklər nədən qaynaqlanır? Şübhəsiz ki, Pekin dünyada baş verən hadisələri izləyir, beynəlxalq hüququn əsas prinsiplərinin kobud şəkildə pozulduğunu, o cümlədən Çinlə birlikdə BMT Təhlükəsizlik Şurasında yer alan və bu prinsiplərin təminatçısı olan ölkələr tərəfindən pozulduğunu görür. Yəni, güc amili siyasətdə getdikcə daha çox ön plana çıxır, diplomatiya, siyasət və beynəlxalq hüququn digər, daha sivil üsullarını üstələyir”, - ekspert bəyan edib.

O, deyir ki, buna görə də təkcə Çin deyil, bir çox digər ölkələr də hərbi ehtiyaclar üçün xərclərini artırırlar.

“Təbii ki, bu, çox pis haldır, lakin bir çox ölkələr məcburən belə addımlar atır. Onları buna dünyada mövcud vəziyyət vadar edir.

Çin üçün təhlükə kimdir? Burada birmənalı olaraq ABŞ-ı qeyd etmək olar. Və Vaşinqton bunu gizlətmir. ABŞ bütün səviyyələrdə yeni bir ifadə işlətməyə başlayıb – Çin onların “əsas düşmənidir”. Halbuki əvvəllər Çini heç olmasa “əsas rəqib” adlandırırdılar. Aydındır ki, belə bəyanatlar Çin hökumətini öz müdafiə doktrinasına yenidən baxmağa və onu gücləndirməyə məcbur edir. Məncə, əsas faktor da məhz budur.

Bundan başqa, Çin özü də xarici siyasətdə heç də həmişə yalnız dinc yanaşma nümayiş etdirmir. Biz tez-tez Çin Xalq Respublikasının Tayvanla bağlı iddialarını eşidirik və s. Yəni Çin də öz xarici siyasət ambisiyalarını həyata keçirmək üçün addımlar atır. Bu isə o deməkdir ki, Çinin hərbi qüdrətini artırmaq istəyi Tayvan məsələsini həll etmək, materik və ada daxil olmaqla Çini tam şəkildə birləşdirmək istəyindən qaynaqlanır. Eyni zamanda, ABŞ-ın genişlənmə siyasətinə qarşı dayanmaq məqsədini daşıyır.

Ümid edək ki, bütün bunlar sonda müharibəyə gətirib çıxarmayacaq. Amma şübhəsiz ki, bu proseslər bir-biri ilə sıx bağlıdır”, – deyə Sədəddinov fikirlərini tamamlayıb.

ABŞ Avropada gələcək hərbi təlimlərin planlaşdırılmasında iştirakını dayandırmaq niyyəti barədə NATO müttəfiqlərini məlumatlandırıb.

Bu barədə “Expressen” məlumat yayıb.

Bildirilib ki, bu 2025-ci il üçün nəzərdə tutulmuş NATO təlimlərinə aid deyil:

“Söhbət reallaşdırılması daha gec müddətə nəzərdə tutulmuş NATO təlimlərindən gedir”.

Martın 7-də rus qoşunları Kursk şəhəri Sudja yaxınlığında Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin müdafiə xəttini yarıb və bu səbəbdən Ukraynanın Kursk vilayətinə yeddi aylıq yürüşü dağılmaq ərəfəsindədir.
Qaynarinfo xəbər verir ki, bu iddia ilə “New York Post” (NYP) çıxış edib.
Nəşr qeyd edir ki, Ukrayna Silahlı Qüvvələri iki həftə ərzində Rusiya regionunu tərk edə bilər. NYP bu barədə Ukrayna rəsmilərinə istinadən edir.
Onların fikrincə, hərbçilərin Kursk vilayətindən çıxarılması bölgəyə giriş və çıxışın məhdudlaşdırılması ilə əsaslandırıla bilər. Kurskda yerləşdirilən bəzi ukraynalı əsgərlər Rusiya ərazisi üzərində nəzarəti saxlamaq uğrunda mübarizəni siyasi hesab edir və əməliyyatın dəyərindən çox itkiyə səbəb olduğunu qeyd edir.
Kursk vilayətində Ukrayna Silahlı Qüvvələri ilə döyüşlər 6 avqust 2024-cü ildən davam edir. 2025-ci ilin yanvarında Rusiya Müdafiə Nazirliyi bildirib ki, Rusiya ordusu əvvəlcə Ukrayna Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğal edilmiş təxminən 801 kvadrat kilometr əraziyə və ya regionun 63%-nə nəzarəti bərpa edib. Fevral ayında Vladimir Putin Rusiya hərbçilərinin Kursk vilayətində dövlət sərhədini keçərək Ukrayna ərazisinə daxil olduğunu açıqlamışdı.

Fransa paytaxt Dakarın Mareşal və Sen Ekzüperi bölgələrindəki iki hərbi bazasını Seneqalın nəzarətinə verib.

TNS xarici KİV-ə istinadən xəbər verir ki, bu barədə Fransanın Seneqaldakı səfirliyi məlumat yayıb.

Bu, Fransa qoşunlarının Seneqaldan tamamilə çıxarılmasının ilk mərhələsi olub.

Məlumatda qeyd olunur ki, digər obyektlər razılaşdırılmış qrafikə uyğun olaraq Seneqala qaytarılacaq, amma dəqiq tarixlər göstərilməyib.

Fransa qoşunların çıxarılması və hərbi obyektlərin təhvil verilməsini koordinasiya etmək üçün Seneqalla birgə komissiya yaratdığını elan edib. Komissiyanın ilk iclası fevralın 28-də baş tutub.