Minimum pensiya və minimum əmək haqqı necə dəyişəcək və indeksasiyadan nə gözləmək olar?

Yeni ildə təkcə əmək pensiyalarının ənənəvi indeksləşdirilməsi deyil, həm də müəyyən edilmiş pensiya və əmək haqqı minimumunun artırılması gözlənilir. Dövlət başçısı çıxışında bu halı diqqətə çatdırdı və bildirdi ki, artıq Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinə müvafiq göstəriş verilib.

Əslində, sosial islahatlar paketi adlandırılan ən kiçik maaş və pensiyanın çoxdan gözlənilən artımı heç bir şübhə doğurmur. Bununla belə, saatlıq əmək haqqına keçidlə bağlı bəyanatlar fonunda minimum əmək haqqı ilə bağlı suallar qalmaqdadır. Bir az əvvəl yerli informasiya sahəsində belə bir yeniliyin bütün üstünlükləri müzakirə edildi.

Xüsusilə, Milli Məclisin üzvü, iqtisadçı alim Vüqar Bayramov hökumətin bu təşəbbüsü ilə bağlı əmək bazarındakı geniş imkanlara toxunub. Onun sözlərinə görə, saatbaşı minimum əmək haqqı bir neçə işdə işləmək istəyənlər üçün hər cür şərait yaradır, əlavə iş vaxtının uçotuna şərait yaradır və bir saata görə əmək haqqının artması ilə əlaqədar əhalinin gəlirlərinin artması qaçılmazdır.

Sıravi işçilərin özləri də nəticə çıxarmağa tələsmirlər və hətta belə bir təcrübə iş vaxtının azaldılması ilə müşayiət olunarsa, maaşların azaldılmasından qorxurlar. Geniş rezonansa baxmayaraq, adi saatlıq minimum əmək haqqının dəyişdirilməsi perspektivləri hələ də məlum deyil, lakin minimum əmək haqqı - yeni və ya köhnə - gələn il mütləq artacaq. Gələn ilin dövlət büdcəsinin nə qədər olacağını zaman və imkanlar göstərəcək.

Minimum əmək haqqı ilə yanaşı, minimum əmək pensiyası da artacaq, indi onun minimum məbləği 280 manatı keçmir (iş stajı olmayan vətəndaşlara 220 manat məbləğində yaşa görə sosial müavinətlə qarışdırmayın). Bu müavinət əmək pensiyalarının illik indeksləşdirilməsi sistemi ilə əhatə olunmur, amma dövlət başçısının sərəncamları çərçivəsində mütəmadi olaraq artırılır.

Ölkənin istehlak bazarında orta nominal əmək haqqının və qiymətlərin artımına uyğun olaraq əmək pensiyalarının illik artımını nəzərdə tutan indeksasiyadan danışırıq. Bir qayda olaraq, hər ilin əvvəlində əmək pensiyalarına yenidən baxılır və pensiyanın vətəndaşların əllərində olan sığorta hissəsi orta əmək haqqının artımına uyğun olaraq artırılır və pensiya kapitalı inflyasiyaya uyğunlaşdırılaraq artırılır. Bu proses yanvar ayından başlayır, lakin Dövlət Statistika Komitəsi əsas məlumatlarla yubandığından vətəndaşlar yalnız fevralda yanvar ayı artımı ilə artırılmış pensiya alırlar.

“Bu ilin 7 ayı üzrə nominal orta əmək haqqı artıq 8,3 faiz artıb və ilin sonuna kimi daha da artım üçün vaxt var. İstənilən halda əmək pensiyalarının artım səviyyəsi bir neçə aydan sonra bəlli olacaq. Ötən aylarda bir faizi ötməyən inflyasiya ilə bağlı rəsmi məlumatlara əsasən, pensiya kapitalının cüzi artacağı gözlənilir”, - deyə V.Bayramov bildirib.

Deputat son dövrlər baş verən sosial əhəmiyyətli hadisələr fonunda, gələn ilin dövlət büdcəsi layihəsində sosialyönümlü xərclərin 14 faiz artırılmasına diqqət çəkib: “Sosial müdafiə və sosial təminat üzrə proqnozlaşdırılan xərclər bu il 4 milyard 391 milyon manata qarşı 4 milyard 998 milyon manat təşkil edəcək. Sosial xərclərin böyük hissəsi Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun payına düşdüyündən, icmal büdcədə bu məbləğ xeyli yüksəkdir. Pensiyalar Dövlət Sosial Sığorta Fondunun maliyyə vəsaiti hesabına dövlət büdcəsindən cüzi transfertlə ödənildiyi üçün artan xərclər minimum əmək haqqı ilə bağlıdır”.

Ekspertin sözlərinə görə, Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi noyabr ayına kimi minimum əmək haqqının artırılması ilə bağlı təkliflər verəcək: “Gözlənilən artım təkcə az maaş alan işçilərin deyil, həm də vahid tarif cədvəli səviyyələrində əmək haqqının artırılmasını təmin edəcək. Dövlət büdcəsindən maliyyələşən işçilərin aylıq tarif (vəzifə) maaşları da minimum əmək haqqının dəyişməsinə uyğunlaşdırılmaqla artırılır. Gözlənilən artım özəl sektoru da əhatə edəcək, çünki söhbət elə bir maaş məbləğindən gedir ki, ondan aşağı ödəniş etmək qadağandır”.

Öz növbəsində iqtisadçı ekspert Xalid Kərimli bu il üçün yaşayış minimumunun 270 manat müəyyən ediləcəyini gözləyir. Onun qənaətincə, minimum şərti səbətə ölkənin istehlak bazarında qiymət artımı ilə bağlı yenidən baxıla bilər: “Dövlətin özəl sektorun maaşlarına müdaxiləsi ancaq minimum əmək haqqının artırılması ilə mümkündür”.

Müəllif: Emma Rzayeva
ayna.az