2023-cü ilin yanvar-iyul aylarında ölkə iqtisadiyyatında muzdla çalışan işçilərin orta aylıq nominal əməkhaqqı 2022-ci ilin müvafiq dövrünə nisbətən 11,3 faiz artıb.

Yeniavaz.com xəbər verir ki, bu barədə Dövlət Statistika Komitəsinin yaydığı məlumatda deyilir.

Bildirilib ki, 2023-cü ilin yanvar-iyul aylarında muzdla çalışan işçilərin orta aylıq nominal əməkhaqqı 925,3 manat olub.

Qeyd olunub ki, əməkhaqqı neft-qaz sektorunda 3571,2 manat, qeyri neft-qaz sektorunda 874,7 manat təşkil edib:
“Dövlət müəssisələrində çalışan işçilərin əməkhaqları 889,3 manat, özəl müəssisələrdə isə 964,9 manat olmuşdur”.
2023-cü ilin yanvar-iyul aylarında iqtisadi fəaliyyət və mülkiyyət növləri üzrə orta aylıq nominal əməkhaqqı aşağıdakı kimi olub:

Ötən ilin yanvarında ölkədə fəaliyyət göstərən bütün uşaq bağçaları Elm və Təhsil Nazirliyinin (ETN) balansına verildi. Bununla da 10 il öncə Təhsil Nazirliyindən alınaraq yerli icra hakimiyyətlərinin balansına keçən uşaq bağçaları yenidən Nazirliyə qaytarıldı.

Məktəbəqədər tədris müəssisələri ETN-in balansına keçdikdən sonra isə qeyri-ixtisas tərbiyəçi-müəllimlərin vəzifə dərəcələrinin dərəcələrinin və maaşlarının azaldılması ilə bağlı qərar qəbul olundu. Bu qərar ictimaiyyət tərəfindən kəskin etirazla qarşılandı və nəticədə qeyri-ixtisasların dərəcələri və əməkhaqları təkrar bərpa olundu. Amma...

Təkcə Bakı şəhəri üzrə! Təsəvvür edirsiniz? Azalma qərarı bütün ölkəyə şamil edilir, bərpa qərar sadəcə paytaxta. Absurd deyilmi?

Bundan xəbər tutan Sumqayıt, Abşeron və digər bölgələrdə çalışan bağça işçilərinin etirazları genişlənir. Elə bu məqamda daha bir absurda şahid oluruq. Belə ki, etirazını bildirən, ETN-ə və digər qurumlara şikayətlər ünvanlayan tərbiyəçi-müəllimlərin dərəcə və maaşları bərpa olunsa da, proses fərdi xarakter alıb və heç də hamıya şamil edilməyib...!

Teref.az bildirir ki, baş verənləri AYNA-ya şərh edən təhsil eksperti Elçin Əfəndinin sözlərinə görə, məktəbəqədər tədris müəssisələrində müəllim və tərbiyəçilərin kütləvi şəkildə işdən çıxarılması və ya əmək haqqının ödəniş dərəcəsinin azaldılması yolverilməzdir: “Məlumdur ki, uşaq bağçaları uzun müddət Təhsil Nazirliyinin tərkibində fəaliyyət göstərib. Sonradan yerli icra hakimiyyətlərinin balansına keçsə də, yenidən Elm və Təhsil Nazirliyinə qaytarılıb. Məktəbəqədər tədris müəssisələri Nazirliyin balasında keçəndən sonra müəllimlərin işə qəbulu, habelə təhsil proqramı Elm və Təhsil Nazirliyinin nəzarəti altında həyata keçirilir”.

“Nazirlikdən bildirirlər ki, uşaq bağçalarında qeyri-ixtisasdan olan fərqli peşə sahibləri, bu sahədə diplomu olmayan şəxslər fəaliyyət göstərirlər. Bəli, haqlıdırlar. Ancaq adama sual verərlər ki, bu qədər müəllim və tərbiyəçi hansı əsaslarla məktəbəqədər tədris müəssisələrinə cəlb olunub? Bu gün xeyli sayda qeyri-ixtisas olan müəllim və tərbiyəçilər bağçalarda çalışırlar”, - deyə həmsöhbətimiz bildirib.

Əfəndi birmənalı hesab edir ki, həmin şəxsləri kənarda qoymaq və ya məvaciblərini azaltmaq olmaz: “Qiymətləndirmə meyarları peşəkar olmalıdır. Deyək ki, müvafiq sahədə təhsilləri yoxdur. Lakin uzun müddətdir bu sahədə çalışırlar. Yəni, müəyyən təcrübə qazanıblar. Təcrübə və şəxsi bacarıqlar mütləq nəzərə alınmalıdır. O ki qaldı məvaciblərin tutulması və dərəcələrin aşağı salınması məsələsinə, bu, əsassız addımdır və hətta məhkəmə predmeti də ola bilər. Bu məsələdə ayrıseçkilik isə qətiyyən yolverilməzdir. Hesab edirəm ki, hüququ pozulan tərbiyəçi-müəllimlər aiddiyyəti qurumlara müraciət etməli, onlara qarşı əsassız münasibətə etirazlarını bildirməlidirlər. Elm və Təhsil Nazirliyinin borcudur ki, ədaləti bərpa etsin və baş verən ayrıseçkilik hallarına son qoysun”.

Teref.az -ın məlumatına görə, Vətəndaşların Əmək Hüquqlarını Müdafiə Liqasının (VƏHML) sədri Sahib Məmmədov da AYNA-ya şərhində deyib ki, eyni əmək qarşılığında bərabər ödəniş qaydası var: “Bu, respublikamızın ana qanununda - Konstitusiyada təsbit olunub. Deməli, mübahisə predmeti və mövzusu ola bilməz. Əgər Azərbaycan hökuməti hesab edirsə ki, uyğun olmayan peşə sahibləri məktəbəqədər tədris müəssisələrində çalışırlar, o zaman onları uyğun peşə istiqamətləri üzrə işlə təmin etməlidir”.

“Əmək qanunvericiliyinin tələbinə əsasən, işçilərin əmək haqqı və dərəcəsi kiminsə istəyi ilə azaldıla bilməz. Bu kimi addımlar atanda qanuna və qanunvericiliə istinad edilməlidir. Vətəndaşın hüququ var ki, məhkəmkəyə müraciət etsin və qanunla öz hüququnu bərpa etsin”, - deyə mütəxəssis bildirib.

Sonradan ETN-in qərarını dəyişdiyini, qeyri-ixtisas işçilərin ödəniş dərəcələrini bərpa etdiyini xatırladan müsahibimiz bunu doğru qərar sayır, lakin: “Bu prosesin bütün müəllim və tərbiyəçilərə şamil olunmaması, ayrıseçkiliyə yol verilməsi vətəndaşın əmək hüquqlarının pozulması deməkdir. Buna qətiyyən yol vermək olmaz”.

“Unutmaq lazım deyil ki, əmək münasibətləri qanunla tənzimlənir. Qanun qarşısında hamı bərabərdir və qanunun tələbləri yerinə yetirilməlidir. Xüsusən dövlət qurumlarının haqqı yoxdur ki, qanunun tələblərini pozsun. Bu, çox pis bir presedentdir. Hesab edirəm ki, məktəbəqədər tədris müəssisələrində çalşan bütün müəllim və tərbiyəçilərin ödəniş dərəcələri artırılmalıdır”, - deyə Məmmədov fikrini tamamlayıb.

Azəriqaz İstehsalat Birliyi TTİ əzbərləyin ,yadda saxlayın☝️
Bir faktı da yaddan çıxarmaq olmaz ki, bu münasibətlərdə ilk olaraq hansı mövqe nəzərə alınması və müəyyən edilməsi aydınlaşdırılmalıdlr. Nəzərə alınmalıdır ki:
1. Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 14 saylı qərarı - işçilərin ezamiyyə xərcləri barədə münasibətiləri tənzimləyir. Bu münasibətlər həm qeyd olunan Qərara, eyni zamanda daha çox əmək münasibətlərini tənzimləyən Azərbaycan Respublikasının Əmək Məcəlləsinə aiddir, ezamiyyə xərclərinin hesablanması və ödənilməsi isə Vergi Məcəlləsinə əsasən deyil, Azərbaycan Respublikasının Əmək Məcəlləsinə və Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinin 14 saylı qərarı ilə tənzim olunur.
2. Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin bu qərarı da nəzərdı tutur ki, mehmanxana xərcləri təqdim edilmədiyi halda belə işçiyə gündəlik ezamiyyə xərci 100 faiz ödənilməlidir. Qərar hər hansı bir səbəbdən: vergi ilə əlaqədar, müəssisənin xərcə düşməyi və digər səbəblərdən işçiyə ezamiyyə xərclərinin 50 faiz məbləğdə verilməsini nəzərdə tutmur. Yəni, birmənalı olaraq bu ezamiyyə xərcləri 100 faiz məbləğdə ödənilməlidir.
3. Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsi isə: Azərbaycan Respublikasında vergi sistemini, vergitutmanın ümumi əsaslarını, vergilərin müəyyən edilməsi, ödənilməsi və yığılması qaydalarını, vergi ödəyicilərinin və dövlət vergi orqanlarının, habelə vergi münasibətlərinin digər iştirakçılarının vergitutma məsələləri ilə bağlı hüquq və vəzifələrini, vergi nəzarətinin forma və metodlarını, vergi qanunvericiliyinin pozulmasına görə məsuliyyəti, dövlət vergi orqanlarının və onların vəzifəli şəxslərinin hərəkətlərindən (hərəkətsizliyindən) şikayət edilməsi qaydalarını müəyyən edir.
4. Yəni, Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsi-işçilərə ödənilən ezamiyyə xərclərinin məbləğini müəyyən etmir, bu münasibətlərdən yaranan vergi münasibətilərini tənzim edir. Belə ki, qeyd olunan bu faktı Vergi Məcəlləsinin aşağıdakı maddəsi də təsdiq edir.
5. Azərbaycan Respublikası Vergi Məcəlləsinin 108.4-ce maddəsi: Azərbaycan Respublikasının ərazisində ezamiyyələr üzrə ezamiyyə xərcləri müvafiq təsdiqedici sənədlər əsasında (gündəlik xərclər istisna olmaqla) müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqanın (qurumun) müəyyənləşdirdiyi norma daxilində gəlirdən çıxılan xərclərə aid edilir. Azərbaycan Respublikasının ərazisində ezamiyyə zamanı mehmanxana xərcləri barədə müvafiq təsdiqedici sənədlər təqdim edilmədiyi hallarda ezamiyyə xərclərinin 1 günlük normasının mehmanxana xərcləri üçün müəyyən edilmiş hissəsinin 50 faizi gəlirdən çıxılır.
6. Yuxarıda göstərilənlər də təsdiq edir ki, bu münasibətlərdən biri: ezamiyyə xərclərinin normasını müəyyən edən Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 14 saylı qərarına və Azərbaycan Respublikasının Əmək Məcəlləsinə, digəri isə vergi münasibətlərini tənzimləyən - Vergi Məcəlləsinə aiddir.
7. İşçilər isə ezamiyyə xərclərini yuxarıda göstərilən qaydada və məbləğdə almalıdırlar, bu onların hüququdur, müəssisədaxili problemlər və ya müəssisənin vergi problemləri işçilərin bu hüququnu məhdudlaşdırmır.
Azər Quliyev.